«Հասանի դուստր Մամախաթուն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Հետ է շրջվում 564584 խմբագրումը, որի հեղինակն է՝ 46.241.150.104 (քննարկում) |
|||
| Տող 6. | Տող 6. | ||
==Երախայրիքը== |
==Երախայրիքը== |
||
Մամախաթունի երախայրիքը իր իսկ մեկենասությամբ կառուցված [[Տեղեր]]ի եկեղեցական համալիրն է /[[1206]]-[[1232]] թթ-ին/: Այն կառուցված է ոչ մեծ բլրի վրա, մուգ մոխրագույն բազալտով: Եկեղեցին, ըստ հորինվածքի, չորս անկյուններում երկհարկ ավանդատներով գմբեթավոր սրահ է: Գմբեթային փոխանցման համակարգն առագաստային է, թմբուկը ներսից և դրսից բոլորաձև: Շինությունն առանձնանում է իր խիստ ձևերով և դեկորատիվ հարդարանքի գրեթե իսպառ բացակայությամբ: Եկեղեցուն արևմուտքից կից է գավիթը, որի շինարարությունը, արձանագրության համաձայն, տևել է 11 տարի և ավարտվել է [[1232]] թ-ին: Գավիթը պատկանում է 13-րդ դարում լայն տարածում ստացած քառասյուն, 12 նիստ ունեցող վրանաձև ցածրադիր ծածկով պսակված գավիթների տիպին: Այն իր չափերով գերազանցում է եկեղեցուն: Սկզբունքային նորություն են գավթի ծածկի վրա, հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևմտյան անկյուններում կառուցված գմբեթավոր մատուռները, որոնց մուտքերը բացվում են գավթի ծածկի վրա: Ճարտարապետական այսօրինակ նորույթի երկրորդ օրինակը ևս առկա է [[Վաչուտյաններ]]ի իշխանատիրույթում գտնվող [[Նիգ]] գավառի /[[Ապարան]]/ [[Եղիպատրուշ]] գյուղի համաժամանակ կառուցված Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու գավթում, որտեղ կտուրի մատուռները տեղադրված են գավթի և եկեղեցու միացման անկյուններում: [[Տեղեր]]ի եկեղեցին, գավիթը, մատուռները կառուցվել են շուրջ քառորդ դարի ընթացքում: [[1232]] թ-ին Մամախաթունի անունից գավթի շքամուտքի բարավորին փորագրվել է. ,,Ես` Մամախաթունս, շինեցի զեկեղեցիքս զմեծ եւ զփոքր եւ զժամատունս յիշատակ ինձ եւ առն իմոյ Վաչէի...,,: Իր կառուցած այս նշանավոր եկեղեցու գավթում էլ շինարար իշխանուհին հանգչում է: |
Մամախաթունի երախայրիքը իր իսկ մեկենասությամբ կառուցված [[Տեղեր]]ի եկեղեցական համալիրն է /[[1206]]-[[1232]] թթ-ին/: Այն կառուցված է ոչ մեծ բլրի վրա, մուգ մոխրագույն բազալտով: Եկեղեցին, ըստ հորինվածքի, չորս անկյուններում երկհարկ ավանդատներով գմբեթավոր սրահ է: Գմբեթային փոխանցման համակարգն առագաստային է, թմբուկը ներսից և դրսից բոլորաձև: Շինությունն առանձնանում է իր խիստ ձևերով և դեկորատիվ հարդարանքի գրեթե իսպառ բացակայությամբ: Եկեղեցուն արևմուտքից կից է գավիթը, որի շինարարությունը, արձանագրության համաձայն, տևել է 11 տարի և ավարտվել է [[1232]] թ-ին: Գավիթը պատկանում է 13-րդ դարում լայն տարածում ստացած քառասյուն, 12 նիստ ունեցող վրանաձև ցածրադիր ծածկով պսակված գավիթների տիպին: Այն իր չափերով գերազանցում է եկեղեցուն: Սկզբունքային նորություն են գավթի ծածկի վրա, հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևմտյան անկյուններում կառուցված գմբեթավոր մատուռները, որոնց մուտքերը բացվում են գավթի ծածկի վրա: Ճարտարապետական այսօրինակ նորույթի երկրորդ օրինակը ևս առկա է [[Վաչուտյաններ]]ի իշխանատիրույթում գտնվող [[Նիգ]] գավառի /[[Ապարան]]/ [[Եղիպատրուշ]] գյուղի համաժամանակ կառուցված Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու գավթում, որտեղ կտուրի մատուռները տեղադրված են գավթի և եկեղեցու միացման անկյուններում: [[Տեղեր]]ի եկեղեցին, գավիթը, մատուռները կառուցվել են շուրջ քառորդ դարի ընթացքում: [[1232]] թ-ին Մամախաթունի անունից գավթի շքամուտքի բարավորին փորագրվել է. ,,Ես` Մամախաթունս, շինեցի զեկեղեցիքս զմեծ եւ զփոքր եւ զժամատունս յիշատակ ինձ եւ առն իմոյ Վաչէի...,,: Իր կառուցած այս նշանավոր եկեղեցու գավթում էլ շինարար իշխանուհին հանգչում է: |
||
лÕÇÝ³Ï [[îÇ·ñ³Ý ä»ïñáëÛ³Ýó]] |
|||
==Գրականություն== |
==Գրականություն== |
||
22:14, 17 Հոկտեմբերի 2011-ի տարբերակ
Մամախաթուն (ծննդյան և մահվան թվականներն անհայտ) — Վաչուտյան իշխանատոհմի իշխանուհի 13-րդ դարի առաջին կեսում, Հասանի և Վախախի դուստր:
Գործունեությունը
Մամախաթունը Վաչուտյան տոհմի հիմնադիր իշխանաց-իշխան Վաչե Ա-ի կինն է: Նրա անունն առաջին անգամ հիշվում է Թեղենյաց վանքի գավթում 1211 թ-ին փորագրված նվիրատվական արձանագրության մեջ: Վաչե Ա-ի հետ համատեղ կառուցել են Սաղմոսավանքի կենտրոնագմբեթ Սուրբ Սիոն եկեղեցին /1215-1217 թթ-ին/, Հովհաննավանքի կենտրոնագմբեթ եկեղեցին /1217-1221 թթ-ին/: 1229 թ-ին հայրենի տարածքից դուրս, Անիի մոտ գտնվող Հոռոմոսի վանական համալիրում կառուցել է գրատուն-մատենադարանի շենք և դրան նվիրել մի այգի, որի եկամուտները պետք է օգտագործվեին սովորող աշակերտների և ձեռագրեր ընդօրինակող գրիչների ապրուստն ապահովելու համար: Ամուսնու հետ և առանձին, բազում եկեղեցական նվերներից բացի, Հաղպատի, Սանահինի վանքերին նվիրել է ձիթհանքեր, Հառիճի վանքին` այգիներ:
Երախայրիքը
Մամախաթունի երախայրիքը իր իսկ մեկենասությամբ կառուցված Տեղերի եկեղեցական համալիրն է /1206-1232 թթ-ին/: Այն կառուցված է ոչ մեծ բլրի վրա, մուգ մոխրագույն բազալտով: Եկեղեցին, ըստ հորինվածքի, չորս անկյուններում երկհարկ ավանդատներով գմբեթավոր սրահ է: Գմբեթային փոխանցման համակարգն առագաստային է, թմբուկը ներսից և դրսից բոլորաձև: Շինությունն առանձնանում է իր խիստ ձևերով և դեկորատիվ հարդարանքի գրեթե իսպառ բացակայությամբ: Եկեղեցուն արևմուտքից կից է գավիթը, որի շինարարությունը, արձանագրության համաձայն, տևել է 11 տարի և ավարտվել է 1232 թ-ին: Գավիթը պատկանում է 13-րդ դարում լայն տարածում ստացած քառասյուն, 12 նիստ ունեցող վրանաձև ցածրադիր ծածկով պսակված գավիթների տիպին: Այն իր չափերով գերազանցում է եկեղեցուն: Սկզբունքային նորություն են գավթի ծածկի վրա, հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևմտյան անկյուններում կառուցված գմբեթավոր մատուռները, որոնց մուտքերը բացվում են գավթի ծածկի վրա: Ճարտարապետական այսօրինակ նորույթի երկրորդ օրինակը ևս առկա է Վաչուտյանների իշխանատիրույթում գտնվող Նիգ գավառի /Ապարան/ Եղիպատրուշ գյուղի համաժամանակ կառուցված Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու գավթում, որտեղ կտուրի մատուռները տեղադրված են գավթի և եկեղեցու միացման անկյուններում: Տեղերի եկեղեցին, գավիթը, մատուռները կառուցվել են շուրջ քառորդ դարի ընթացքում: 1232 թ-ին Մամախաթունի անունից գավթի շքամուտքի բարավորին փորագրվել է. ,,Ես` Մամախաթունս, շինեցի զեկեղեցիքս զմեծ եւ զփոքր եւ զժամատունս յիշատակ ինձ եւ առն իմոյ Վաչէի...,,: Իր կառուցած այս նշանավոր եկեղեցու գավթում էլ շինարար իշխանուհին հանգչում է:
Գրականություն
- Տիգրան Հայազն /Տիգրան Պետրոսյանց/, Տիկնայք փափկասուն Հայոց աշխարհի: Ե., 2005 թ., էջ 70-71: