«Էնդեմիկ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ թարգմանում եմ անգլերեն ամսանունները oգտվելով ԱՎԲ
ավելացվեց Կատեգորիա:Արեալ ՀոթՔաթ գործիքով
Տող 23. Տող 23.
[[Կատեգորիա:Էնդեմիզմ]]
[[Կատեգորիա:Էնդեմիզմ]]
[[Կատեգորիա:Կենսաբազմազանություն]]
[[Կատեգորիա:Կենսաբազմազանություն]]
[[Կատեգորիա:Արեալ]]

08:30, 29 հունվարի 2018-ի տարբերակ

Լատիմերիա (Latimeria chalumnae) էնդեմիկ ձկնատեսակ, որը հանդիպում է միայն Մադագասկարի և Կոմորյան կղզիների ափամերձ շրջաններում

Էնդեմիկ, էնդեմ, բնաշխարհիկ (հուն․՝ endemos - տեղական), բույսերի ու կենդանիների տեղական տեսակներ կամ այլ կարգաբանական միավորներ, որոնք տարածված են աշխարհագրական համեմատաբար ոչ մեծ տարածքում՝ մայրցամաքում, կղզիներում, լեռներում և ոչ մի այլ վայրում չեն հանդիպում։ Էնդեմիկ բառը ծագել է նոր լատիներեն՝ endēmicus, հունարեն՝ ενδήμος, endēmos, «բնիկ» բառից։ Endēmos-ը կազմված է en՝ «մեջ» ևdēmos՝ «մարդիկ» բառերից[1]։

Էնդեմիկները որևէ բուսական կամ կենդանական աշխարհի յուրահատուկ բաղադրիչներն են։ Էնդեմիկներիի առաջացմանն ու զարգացմանը նպաստում են աշխարհագրական մեկուսացումը, կլիմայական պայմանները, կենսածին գործոնները (մակաբուծություն, մրցակցություն և այլն)։ Տեսակի (կամ ենթատեսակի) համար էնդեմիկությունը կարող է լինել խիստ սահմանափակ՝ մինչև մի քանի կմ² տարածքում։ Առավել հաճախ էնդեմիկները հանդիպում են կղզիներում, լեռնային շրջաններում և մեկուսացած ջրամբարներում։

Տարբերում են հնաբնաշխարհիկներ՝ մնացուկային անհետացող տեսակներ, և նորբնաշխարհիկներ՝ զարգացող նոր ձևեր և տեսակներ, որոնք առաջացել են վերջին շրջանում՝ մեկուսացած տարածքներում։

ՀՀ հարուստ է էնդեմիկ բույսերով և էնդեմիկ կենդանիներով։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

  1. "Endemic". Reference.com. Retrieved 6 december 2014.

Գրականություն

  • Juan J. Morrone (1994). «On the Identification of Areas of Endemism» (PDF). Systematic Biology. 43 (3): 438–441. doi:10.1093/sysbio/43.3.438.
  • CDL Orme, RG Davies, M Burgess, F Eigenbrod; Burgess; Eigenbrod; Pickup; Olson; Webster; Ding; Rasmussen; Ridgely; Stattersfield; Bennett; Blackburn; Gaston; Owens; և այլք: (օգոստոսի 18, 2005). «Global hotspots of species richness are not congruent with endemism or threat». Nature. 436 (7053): 1016–9. Bibcode:2005Natur.436.1016O. doi:10.1038/nature03850. PMID 16107848. {{cite journal}}: Explicit use of et al. in: |author2= (օգնություն); Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  • JT Kerr (October 1997). «Species Richness, Endemism, and the Choice of Areas for Conservation» (PDF). Conservation Biology. 11 (55): 1094–1100. doi:10.1046/j.1523-1739.1997.96089.x. JSTOR 2387391.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։