«Անտոն Չեխով»–ի խմբագրումների տարբերություն

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 13. Տող 13.
Անտոն Չեխովի անունն է կրում Երևանի [[Անտոն Չեխովի անվան թիվ 55 դպրոց|դպրոցներից]] մեկը։
Անտոն Չեխովի անունն է կրում Երևանի [[Անտոն Չեխովի անվան թիվ 55 դպրոց|դպրոցներից]] մեկը։
== Կենսագրություն ==
== Կենսագրություն ==
Անտոն Չեխովը ծնվել է 1860 թվականին [[Տագանրոգ]] [[քաղաք]]ում։ Անտոնի հայրը գյուղացու զավակ էր։ Պավել Չեխովը հայտնի էր որպես կրոնոկոն-պահպանողական ավանդներին հավատարիմ քաղքենի առևտրական։ Նա իր որդիներին պարտադրում էր հաճախել [[եկեղեցի]] և ճշտությամբ կատարել կրոնական բոլոր ծիսակատարությունները, ինչպես նաև ստիպում էր նրանց կատարել խանութի գործակատարի պարտականությունները։ Մանկության այդ ծանր տարիներից էլ սկսվում է Անտոնի այնքան յուրահատուկ և բացահայտ ատելությունը քարացած ավանդույթների, [[կրոն]]ի և եկեղեցու նկատմամբ։ Երբ նրա հայրը սնանկանում է, բացի Անտոնից ընտանիքի մնացած անդամները տեղափոխվում են [[Մոսկվա]]։ Եվ նա ստիպված էր հոգալ իր կյանքի ապահովության մասին, և միաժամանակ շարունակեր ուսումը Տագանրոգի գիմնազիայում, որտեղ պարտադիր կարգով դասավանդում էին հին [[հունարեն]] և հին [[լատիներեն]]։ Այնտեղ նա սովորում է տասնմեկ տարի։
Անտոն Չեխովը ծնվել է 1860 թվականին [[Տագանրոգ]] [[քաղաք]]ում։ Անտոնի հայրը գյուղացու զավակ էր։ Պավել Չեխովը հայտնի էր որպես կրոնոկոն-պահպանողական ավանդներին հավատարիմ քաղքենի առևտրական։ Նա իր որդիներին պարտադրում էր հաճախել [[եկեղեցի]] և ճշտությամբ կատարել կրոնական բոլոր ծեսերը, ինչպես նաև ստիպում էր նրանց կատարել խանութի գործակատարի պարտականությունները։ Մանկության այդ ծանր տարիներից էլ սկսվում է Անտոնի այնքան յուրահատուկ և բացահայտ ատելությունը քարացած ավանդույթների, [[կրոն]]ի և եկեղեցու նկատմամբ։ Երբ նրա հայրը սնանկանում է, ընտանիքի բոլոր անդամները, բացի Անտոնից, տեղափոխվում են [[Մոսկվա]]։ Եվ նա ստիպված էր հոգալ թե՛ իր կյանքի ապահովության մասին և թե՛ միաժամանակ շարունակել ուսումը Տագանրոգի գիմնազիայում, որտեղ պարտադիր կարգով դասավանդում էին հին [[հունարեն]] և հին [[լատիներեն]]։ Այնտեղ նա սովորում է տասնմեկ տարի։


Գիմնազիայում սովորելու տարիներին նա աչքի էր ընկնում իր արտասովոր ընթերցասիրությամբ։ Պատանեկության տարիներին Չեխովի սիրելի հեղինակներից մեկն է եղել [[Վիկտոր Հյուգո]]ն։ Շատ բարձր գնահատելով [[Շեքսպիր]]ի արվեստը, 1876 թվականին եղբորը գրած նամակում խորհուրդ է տալիս նրան կարդալ [[Իվան Տուրգենև|Տուրգենևի]] հայտնի հոդված-ակնարկը Շեքսպիրի և [[Միգել դե Սերվանտես|Սերվանտեսի]] մասին։ Տագանրոգի թատրոնը շատ խղճուկ վիճակում էր, սակայն Չեխովը, բեմադրելով [[Ալեքսանդր Գրիբոեդով|Գրիբոեդովի]] «[[Խելքից պատուհաս]]» կամ [[Լերմոնտով]]ի «[[Դիմակահանդես (պիես)|Դիմակահանդես»]], [[Նիկոլայ Գոգոլ|Գոգոլի]] «Ամուսնություն», «[[Ռևիզոր]]» և Օստրովսկու գործերը, աշակերտներին կապում էր արվեստի և գրականության առաջավոր ներկայացուցիչների հետ։ Չեխովը հաճախ ինքն էլ էր մասնակցում աշակերտական բեմադրություններին և նույնիսկ գրում պիեսներ։
Գիմնազիայում սովորելու տարիներին Անտոնն աչքի էր ընկնում արտասովոր ընթերցասիրությամբ։ Պատանեկության տարիներին Չեխովի սիրելի հեղինակներից մեկն է եղել [[Վիկտոր Հյուգո]]ն։ Շատ բարձր գնահատելով [[Շեքսպիր]]ի արվեստը, 1876 թվականին եղբորը գրած նամակում խորհուրդ է տալիս նրան կարդալ [[Իվան Տուրգենև|Տուրգենևի]] հայտնի հոդված-ակնարկը Շեքսպիրի և [[Միգել դե Սերվանտես|Սերվանտեսի]] մասին։ Տագանրոգի թատրոնը շատ խղճուկ վիճակում էր, սակայն Չեխովը, բեմադրելով [[Ալեքսանդր Գրիբոեդով|Գրիբոեդովի]] «[[Խելքից պատուհաս]]»-ը կամ [[Լերմոնտով]]ի «[[Դիմակահանդես (պիես)|Դիմակահանդես»-ը]], [[Նիկոլայ Գոգոլ|Գոգոլի]] «Ամուսնություն»-ը, «[[Ռևիզոր|Ռևիզոր»-ը]] և Օստրովսկու գործերը, աշակերտներին կապում էր արվեստի և գրականության առաջավոր ներկայացուցիչների հետ։ Չեխովը հաճախ ինքն էլ էր մասնակցում աշակերտական բեմադրություններին և նույնիսկ գրում պիեսներ։


Գիմնազիան ավարտելուց հետո Չեխովը ուղեվորվում է Մոսկվա՝ [[Մոսկվայի պետական համալսարան|Պետական համալսարանի]] բժշկական ֆակուլտետում ուսանելու համար։ Քանի որ նրանց ընտանիքը դեռ ծանր կացության մեջ էր, Անտոնը կրկին ստիպված էր և՛ սովորել, և՛ աշխատանք փնտրել։ Հետևելով ավագ եղբոր խորհրդին, նա որոշում է աշխատակցել ռուսական երգիծաբանական պարբերականներին և կարողանում է կարճ ժամանակահատվածում բավական ամուր կապեր ստեղծել դրանց խմբագիրների հետ։ Սկզբում նա կազմում էր թռուցիկ ակնարկներ կամ թեթև երգիծաբանական պատմվածքներ։ Ուսանողական տարիներին նա ավելի հաճախ հանդես է եկել Անտոշա Չեխոնտե [[կեղծանուն]]ով։ Սկզբնական շրջանում նա գրում էր շատ հապճեպ կերպով՝ ջանալով շոտ հանձնել անհրաժեշտ նյութերը և ժամանակին ստանալ վարձատրությունը։ Հաճախ նկարագրում էր աննշան և առօրյա դեպքեր, նկարագրում էր կյանքի զավեշտալի կողմերը։ Այդ ինտենսիվ գրական աշխատանքը չմնաց անհետևանք։ Չեխովը հետզհետե մշակում է կյանքի յուրահատուկ երևույթները դիտելու, ուսումնասիրելու և արձանագրելու արտասովոր ընդունակությունը։ Նա յուրացնում է հակիրճ գրելու դժվարին արվեստը։ Այս նոր ժամանակահատվածում նա սկսում է մոտենալ կյանքին և իրականությանը նոր դիրքից։
Գիմնազիան ավարտելուց հետո Չեխովը ուղևորվում է Մոսկվա՝ [[Մոսկվայի պետական համալսարան|պետական համալսարանի]] բժշկական ֆակուլտետում ուսանելու համար։ Քանի որ նրանց ընտանիքը դեռ ծանր կացության մեջ էր, Անտոնը կրկին ստիպված էր և՛ սովորել, և՛ աշխատանք փնտրել։ Հետևելով ավագ եղբոր խորհրդին, նա որոշում է աշխատակցել ռուսական երգիծական պարբերականներին և կարողանում է կարճ ժամանակում բավական սերտ կապեր ստեղծել դրանց խմբագիրների հետ։ Սկզբում գրում էր թռուցիկ ակնարկներ կամ թեթև երգիծական պատմվածքներ։ Ուսանողական տարիներին ավելի հաճախ հանդես է եկել Անտոշա Չեխոնտե [[կեղծանուն]]ով։ Սկզբնական շրջանում գրում էր շատ հապճեպ՝ ջանալով շուտ հանձնել անհրաժեշտ նյութերը և արագ ստանալ վարձատրությունը։ Հաճախ նկարագրում էր աննշան և առօրյա դեպքեր, կյանքի զավեշտալի կողմերը։ Գրական լարված աշխատանքը անհետևանք րի մնում. Չեխովը հետզհետե մշակում է կյանքի երևույթները դիտելու, ուսումնասիրելու և արձանագրելու արտասովոր ընդունակություն։ Նա յուրացնում է հակիրճ գրելու դժվարին արվեստը։ Այս նոր ժամանակահատվածում նա սկսում է մոտենալ կյանքին և իրականությանը նոր դիրքից։


Չեխովը սկսում է ավելի մեծ ուշադրությամբ դիտել շրջապատում ծանր իրականությունը և ավելի լավ տեսնել իրական կյանքի հակասական երանգները ու բարդ ելևէջները։ Նորից նա գրի էր առնում զավեշտալի դեպքերև ու նորից աշխատում էր կատակներով գրավել իր ընթերցողների ուշադրությունը։ Սակայն այժմ արդեն չէր կարողանում սառնասիրտ մնալ և ծածկել իր հույզերն ա խեղդել հոգու խորքում պահված ապրումներն ու մտորումները։ Որպես բժիշկ և գիտնական-գրող՝ Չեխովը միշտ շատ ուշադիր էր մոտենում իր պատմվածքների թեմաների մշակմանը, առանձին սյուժեների ընտրությանը և միշտ ձգտում էր արտացոլել իրականությունը։ Այդ էր պատճառը, որ նա անվերջ գրում էր, մշակում, վերամշակում՝ ավելի դիպուկ խոսքեր գտնելու և ավելի ազդու գույներ ընտրելու համար։ Մոսկվայի համալսարն ավարտելուց հետո Չեխովը անցնում է ինտենսիվ ստեղծագործական աշխատանքի։ Երբ լույս է տեսնում Չեխովի ակնարկների և պատմվածքների առաջին ժողովածուները, ռու մի քանի գրականագետներ, ողջունելով նոր հեղինակին, միաժամանակ հայտնում են իրենց տարակուսանքները։ Չեխովն առավոտից մինչև երեկո լինում էր հիվանդանոցում և տոկուն աշխատանք էր տանում։ Համբերությամբ լսում էր բազմաթիվ հիվանդների գանգատները, ուսումնասիրում նրանց կենցաղային պայմանները, գտնում յուրաքանչյուր հիվանդի համար սփոփանքի ջերմագին խոսքեր։
Չեխովը սկսում է ավելի մեծ ուշադրությամբ դիտել շրջապատող ծանր իրականությունը և ավելի լավ տեսնել իրական կյանքի հակասական երանգներն ու բարդ ելևէջները։ Նա դարձյալ գրի էր առնում զավեշտալի դեպքեր, դարձյալ աշխատում էր կատակներով գրավել իր ընթերցողների ուշադրությունը։ Սակայն այժմ արդեն չէր կարողանում սառնասիրտ մնալ և թաքցնել իր հույզերն ու խեղդել հոգու խորքում պահված ապրումներն ու մտորումները։ Որպես բժիշկ և գիտնական-գրող՝ Չեխովը միշտ մանրակրկիտորեն էր մոտենում իր պատմվածքների թեմաների մշակմանը, առանձին սյուժեների ընտրությանը և միշտ ձգտում էր արտացոլել իրականությունը։ Այդ էր պատճառը, որ նա անվերջ գրում էր, մշակում, վերամշակում՝ ավելի դիպուկ բառեր գտնելու և ավելի ազդու գույներ ընտրելու համար։ Մոսկվայի համալսարնն ավարտելուց հետո Չեխովը անցնում է ինտենսիվ ստեղծագործական աշխատանքի։ Երբ լույս է տեսնում Չեխովի ակնարկների և պատմվածքների առաջին ժողովածուն, ռուս մի քանի քննադատներ, գրականագետներ, ողջունելով նոր հեղինակին, միաժամանակ հայտնում են իրենց տարակուսանքները։ Չեխովն առավոտից մինչև երեկո լինում էր հիվանդանոցում և լարված աշխատանք էր տանում։ Համբերությամբ լսում էր բազմաթիվ հիվանդների գանգատները, ուսումնասիրում նրանց կենցաղային պայմանները, սփոփանքի ջերմ խոսքեր գտնում յուրաքանչյուր հիվանդի համար։


== Սախալին ==
== Սախալին ==
Ուշագրավ է, որ պարբերաբար կրկնվող սուր դիտողությունները, իշխող կարգերի դեմ նետված քննադատական ակնարկներն ավելի բացորոշ և կտրուկ են դառնում [[սախալին]]յան ճանապարհորդությունից հետո։ Իր դեսերտացիայի համար Չեխովը կարող էր անհրաժեշտ նյութեր գտնել և ուսումնասիրել ավելի դյուրին կերպով հենց Մոսկվայում, բայց նրա հիմնական նպատակն էր ուսումնասիրել սախալինյան աքսորականների կյանքը, քննել իրականությունը, պարզել ճշմարտությունը։ Նա սկսում է ուսումնասիրել Սախալինի մասին հրատարակված նյութերն ու հետազոտությունները։ Ուսանողները Չեխովի համար պրպտումներ են կատարում հանրային գրադարանում և հավաքում են կարևորագույն հրատարակությունները։ Չեխովը կարդում է նաև քրեկան իրավունքի, քաղաքականության, դատավարության, բնագիտության մասին հրատարակված գրքեր։ Նախապատրաստական այդ մեծ աշխատանքն ավարտելուց հետո, Չեխովը փորձ է անում ձեռք բերել Սախալինի վարչական մարմիններին ուղղված անհրաժեշտ գրություններ։ Այդպիսի պաստոնական մի գրություն հանձնում է նրան գլխավոր բանտային վարչության կառավարիչը, որի հայտարարության համաձայն, Չեխովին հնարավորություն պետք է տրվեր ուսումնասիրելու աքսորավայրերի բոլոր բնակիչների կյանքը։ Հաստատված է, որ պաշտոնյան Չեխովին հանձնելով այդ գրությունը, միաժամանակ սախալինյան աքսորավայրի պետին ուղղված առանձին գաղտնի գրությամբ առաջարկում էր հնարավորություն չտալ, որ Չեխովը հանդիպի քաղաքական աքսորականների հետ։ Այդ գաղտնի գրությունը հայտնաբերվել է միայն [[հեղափոխություն]]ից հետո, գլխավոր բանտային վարչության արխիվային վավերագրերը ուսումնասիրողների շնորհիվ։
Ուշագրավ է, որ պարբերաբար կրկնվող սուր դիտողությունները, իշխող կարգերի դեմ նետված քննադատական ակնարկներն ավելի բացորոշ և կտրուկ են դառնում [[սախալին]]յան ճանապարհորդությունից հետո։ Իր դեսերտացիայի համար Չեխովը կարող էր անհրաժեշտ նյութեր գտնել և ուսումնասիրել ավելի դյուրին կերպով հենց Մոսկվայում, բայց նրա հիմնական նպատակն էր ուսումնասիրել սախալինյան աքսորականների կյանքը, քննել իրականությունը, պարզել ճշմարտությունը։ Նա սկսում է ուսումնասիրել Սախալինի մասին հրատարակված նյութերն ու հետազոտությունները։ Ուսանողները Չեխովի համար պրպտումներ են կատարում հանրային գրադարանում և հավաքում են կարևորագույն հրատարակությունները։ Չեխովը կարդում է նաև քրեական իրավունքի, քաղաքականության, դատավարության, բնագիտության մասին գրքեր։ Նախապատրաստական այդ մեծ աշխատանքն ավարտելուց հետո Չեխովը փորձում է ձեռք բերել Սախալինի վարչական մարմիններին ուղղված անհրաժեշտ գրություններ։ Այդպիսի պաշտոնական մի գրություն հանձնում է նրան գլխավոր բանտային վարչության կառավարիչը, որի հայտարարության համաձայն, Չեխովին հնարավորություն պետք է տրվեր ուսումնասիրելու աքսորավայրերի բոլոր բնակիչների կյանքը։ Հաստատված է, որ պաշտոնյան Չեխովին հանձնելով այդ գրությունը, միաժամանակ սախալինյան աքսորավայրի պետին ուղղված առանձին գաղտնի գրությամբ առաջարկում էր հնարավորություն չտալ, որ Չեխովը հանդիպի քաղաքական աքսորականների հետ։ Այդ գաղտնի գրությունը հայտնաբերվել է միայն [[հեղափոխություն]]ից հետո, գլխավոր բանտային վարչության արխիվային վավերագրերը ուսումնասիրողների շնորհիվ։
Հաղթահարելով բազմաթիվ խոչընդոտներ, Չեխովը Սախալին հասնելուն պես անմիջապես անցնում է աշխատանքի։ Նա շրջում է կղզում, անձամբ տեսնում է աքսորականներին, ուսումնասիրում աքսորավայրերը, գրի առնում արտառոց և սոսկալի փաստեր։ Հետագայում, Չեխովը իր հավաքած նյութերի հիման վրա կազմում է ակնարկներ և ապա հրատարակում Սախալինի մասին գրած մեծածավալ իր գիտական աշխատությունը։
Հաղթահարելով բազմաթիվ խոչընդոտներ՝ Չեխովը Սախալին հասնելուն պես անցնում է աշխատանքի։ Նա շրջում է կղզում, հանդիպում աքսորականներին, ուսումնասիրում աքսորավայրերը, գրի առնում արտառոց և սոսկալի փաստեր։ Հետագայում Չեխովը իր հավաքած նյութերի հիման վրա գրում է ակնարկներ և ապա հրատարակում Սախալինի մասին գրած մեծածավալ իր գիտական աշխատությունը։


== Ուշ տարիներ ==
== Ուշ տարիները ==
[[Պատկեր:Moscow Malaya Dmitrovka Street 29.jpg|thumb|left|«Չեխովի տունը» Մալայա Դմիտրովկայում, 2008]]
[[Պատկեր:Moscow Malaya Dmitrovka Street 29.jpg|thumb|left|«Չեխովի տունը» Մալայա Դմիտրովկայում, 2008]]
[[Պատկեր:Anton Tschechow - Ölskizze von Lewitan.jpg|thumb|[[Իսահակ Լևիտան]], «Անտոն Չեխովի դիմանկարը» (1885-1886)]]
[[Պատկեր:Anton Tschechow - Ölskizze von Lewitan.jpg|thumb|[[Իսահակ Լևիտան]], «Անտոն Չեխովի դիմանկարը» (1885-1886)]]
1890 թվականից մինչև 1895 թվականը, Սախալին ուղևորությունից Մոսկվա վերադառնալուց հետո, Չեխովը բնակություն է հաստատում [[Մալայա Դիմիտրովկա]]յում գտնվող երկհարկանի մի բակաշենքում: Այստեղ նա աշխատում էր «Սախալին կղզին» գրքի, «Թեթևսոլիկը», «Մենամարտ», «[[Հիվանդասենյակ № 6]]» պատմվածքների վրա, ինչպես նաև հանդիպում էր գրողներ [[Վլադիմիր Կորոլենկո]]յի, [[Դմիտրի Գրիգորովիչ]]ի, [[Վլադիմիր Գիլյարովսկի|Վլադիմիր Գիլյարովսկու]], [[Պյոտր Բոբորիկին]]ի, [[Դմիտրի Մերեժկովսկի|Դմիտրի Մերեժկովսկու]], [[Վլադիմիր Նեմիրովիչ-Դանչենկո]]յի, նշանավոր դերասաններ [[Ալեքսանդր Լենսկի|Ալեքսանդր Լենսկու]] և [[Ալեքսանդր Յուժնու]], նկարիչ [[Իսահակ Լևիտան]]ի հետ: Բակաշենքը պահպանվել է մինչև մեր ժամանակները, նրա վրա տեղադրված է հուշատախտակ գրողի [[խորաքանդակ]]ով:
1890 թվականից մինչև 1895 թվականը, սախալինյան ուղևորությունից Մոսկվա վերադառնալուց հետո, Չեխովը բնակություն է հաստատում [[Մալայա Դիմիտրովկա]]յում գտնվող երկհարկանի մի բակաշենքում: Այստեղ նա աշխատում էր «Սախալին կղզին» գրքի, «Թեթևսոլիկը», «Մենամարտ», «[[Հիվանդասենյակ № 6]]» պատմվածքների վրա, ինչպես նաև հանդիպում էր գրողներ [[Վլադիմիր Կորոլենկո]]յի, [[Դմիտրի Գրիգորովիչ]]ի, [[Վլադիմիր Գիլյարովսկի|Վլադիմիր Գիլյարովսկու]], [[Պյոտր Բոբորիկին]]ի, [[Դմիտրի Մերեժկովսկի|Դմիտրի Մերեժկովսկու]], [[Վլադիմիր Նեմիրովիչ-Դանչենկո]]յի, նշանավոր դերասաններ [[Ալեքսանդր Լենսկի|Ալեքսանդր Լենսկու]] և [[Ալեքսանդր Յուժնու]], նկարիչ [[Իսահակ Լևիտան]]ի հետ: Բակաշենքը պահպանվել է մինչև մեր ժամանակները, նրա վրա տեղադրված է հուշատախտակ գրողի [[խորաքանդակ]]ով:


1892 թվականից մինչև 1899 թվականը Չեխովը բնակվել է մերձմոսկովյան [[Մելիխովո]] կալվածքում, որտեղ ներկայումս գործում է չեխովյան գլխավոր թանգարաններից մեկը: «Մելիխովյան նստավայրի » տարիներին գրվել են ավելի քան 42 ստեղծագործություններ: Հետագայում շատ է ճամփորդել [[Եվրոպա]]յում: 1899 թվականին գրահրատարակիչ [[Ադոլֆ Մարքս]]ին է վաճառում իր ստեղծագործական սեփականությունը<ref>[http://feb-web.ru/feb/chekhov/texts/sp0/pi8/pi8-3402.htm Договор с книгоиздательством А. Ф. Маркса]</ref>, որը գրվել էր և պետք է գրվեր հետագա քսան տարիներին: 1898 թվականի վերջին, գրողը [[Յալթա]]յում հողակտոր գնեց, որտեղ ճարտարապետ Լ. Ն. Շապովալովի նախագծով տուն կառուցեց և հիմնեց այգի: Վերջին տարիներին Չեխովը, որի մոտ [[տուբերկուլյոզ]]ի սրացումներ էին սկսվել, առողջությունը կարգի բերելու նպատակով մշտապես բնակվում էր [[Չեխովի տուն (Յալթա)|Յալթայի իր բնակարանում]], միայն հազվադեպ էր լինում Մոսկվայում, որտեղ ապրում էր (1901 թվականից) նրա կինը` արտիստուհի [[Օլգա Կնիպպեր-Չեխովա|Օլգա Լեոնարդովնա Կնիպպերը]], որը կարևոր տեղ էր զբաղեցնում 1898 թվականին ստեղծված [[Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն|Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնում]]:
1892 թվականից մինչև 1899 թվականը Չեխովը բնակվել է մերձմոսկովյան [[Մելիխովո]] կալվածքում, որտեղ ներկայումս գործում է չեխովյան գլխավոր թանգարաններից մեկը: «Մելիխովյան նստավայրի » տարիներին գրվել են ավելի քան 42 ստեղծագործություններ: Հետագայում շատ է ճամփորդել [[Եվրոպա]]յում: 1899 թվականին գրահրատարակիչ [[Ադոլֆ Մարքս]]ին է վաճառում իր հեղինակային իրավունքը<ref>[http://feb-web.ru/feb/chekhov/texts/sp0/pi8/pi8-3402.htm Договор с книгоиздательством А. Ф. Маркса]</ref>այն երկերի համար, որ արդեն գրվել էին և պետք է գրվեին հետագա քսան տարիներին: 1898 թվականի վերջին գրողը [[Յալթա]]յում հողակտոր գնեց, որտեղ ճարտարապետ Լ. Ն. Շապովալովի նախագծով տուն կառուցեց և հիմնեց այգի: Վերջին տարիներին Չեխովը, որի մոտ [[տուբերկուլյոզ]]ի սրացումներ էին սկսվել, առողջությունը կարգի բերելու նպատակով մշտապես բնակվում էր [[Չեխովի տուն (Յալթա)|Յալթայի իր բնակարանում]], միայն հազվադեպ էր լինում Մոսկվայում, որտեղ ապրում էր (1901 թվականից) նրա կինը` արտիստուհի [[Օլգա Կնիպպեր-Չեխովա|Օլգա Լեոնարդովնա Կնիպպերը]], որը կարևոր տեղ էր զբաղեցնում 1898 թվականին հիմնված [[Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն|Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնում]]:


1900 թվականին, Գիտությունների Ակադեմիայի ռուսաց լեզվի և բանահյուսության բաժանմունքի վայելչագեղ բանահյուսության կարգի առաջին իսկ ընտրության ժամանակ Չեխովը ընտրվեց վայելչագեղ բանահյուսության կարգի պատվավոր ակադեմիկների թվում: 1902 թվականին Չեխովը Վ. Գ. Կորոլենկոյի հետ միասին հրաժարվեց ակադեմիկի կոչումից, կայսր [[Նիկոլայ II]]-ի հրամանով չեղյալ համարվեց [[Մաքսիմ Գորկի|Մաքսիմ Գորկու]] պատվավոր ակադեմիկ ընտրվելը:
1900 թվականին, գիտությունների ակադեմիայի ռուսաց լեզվի և բանահյուսության բաժանմունքի վայելչագեղ բանահյուսության կարգի առաջին իսկ ընտրության ժամանակ Չեխովը ընտրվեց վայելչագեղ բանահյուսության կարգի պատվավոր ակադեմիկների թվում: 1902 թվականին Չեխովը Վ. Գ. Կորոլենկոյի հետ միասին հրաժարվեց ակադեմիկի կոչումից, կայսր [[Նիկոլայ II]]-ի հրամանով չեղյալ համարվեց [[Մաքսիմ Գորկի|Մաքսիմ Գորկու]] պատվավոր ակադեմիկ ընտրվելը:


== Չեխով գրողն ու Չեխով բժիշկը ==
== Չեխով գրողն ու Չեխով բժիշկը ==
Տող 66. Տող 66.
Պարգևատրվել է [[Առաջին համընդհանուր մարդահամարի աշխատանքներում իր ունեցած ներդրման համար մեդալ|«Բնակչության առաջին համընդհանուր մարդահամարի աշխատանքների համար» մեդալով]]:
Պարգևատրվել է [[Առաջին համընդհանուր մարդահամարի աշխատանքներում իր ունեցած ներդրման համար մեդալ|«Բնակչության առաջին համընդհանուր մարդահամարի աշխատանքների համար» մեդալով]]:


== Մահ ==
== Մահը ==
1904 թվականի մայիսին Չեխովը տուբերկուլյոզով հիվանդ էր: Միխայիլ Չեխովը հիշում է.
1904 թվականի մայիսին Չեխովը տուբերկուլյոզով հիվանդ էր: Միխայիլ Չեխովը հիշում է.
{{քաղվածք|Բոլորը, ովքեր նրան տեսել էին այդ վիճակում, գաղտնի մտածում էին, որ վերջը հեռու չէ, բայց որքան [նա] մոտ էր վերջին, այնքան քիչ էր գիտակցում դա<ref name="Bio">From the biographical sketch, adapted from a memoir by Chekhov's brother Mihail, which prefaces Constance Garnett's translation of Chekhov's letters, 1920.</ref>:|}}
{{քաղվածք|Բոլորը, ովքեր նրան տեսել էին այդ վիճակում, գաղտնի մտածում էին, որ վերջը հեռու չէ, բայց որքան [նա] մոտ էր վերջին, այնքան քիչ էր գիտակցում դա<ref name="Bio">From the biographical sketch, adapted from a memoir by Chekhov's brother Mihail, which prefaces Constance Garnett's translation of Chekhov's letters, 1920.</ref>:|}}
Տող 95. Տող 95.
1933 թվականին Նովոդևիչի վանքի տարածքում գերեզմանոցի վերացման արդյունքում Օլգա Լեոնարդովնա Կիպպերսի խնդրանքով Չեխովը վերաթաղվեց վանքի հարավային պատի հետևում գտնվող գերեզմանոցում: 1933 թվականի նոյեմբերի 16-ին գրողի մի քանի հարազատների և մտերիմների ներկայությամբ բացվեց նրա գերեզմանը, և դագաղը տեղափոխվեց նոր վայր: Շուտով այստեղ տեղափոխվեցին երկու տապանաքարերը` Անտոն Չեխովի և նրա հոր (վերաթաղման ժամանակ Պ. Չեխովը մնացել է հին տեղում)<ref name="С">{{статья|автор= Галина Щёболева |заглавие= Памятник Чехову: От московского губернатора до Билла Клинтона}}</ref>:
1933 թվականին Նովոդևիչի վանքի տարածքում գերեզմանոցի վերացման արդյունքում Օլգա Լեոնարդովնա Կիպպերսի խնդրանքով Չեխովը վերաթաղվեց վանքի հարավային պատի հետևում գտնվող գերեզմանոցում: 1933 թվականի նոյեմբերի 16-ին գրողի մի քանի հարազատների և մտերիմների ներկայությամբ բացվեց նրա գերեզմանը, և դագաղը տեղափոխվեց նոր վայր: Շուտով այստեղ տեղափոխվեցին երկու տապանաքարերը` Անտոն Չեխովի և նրա հոր (վերաթաղման ժամանակ Պ. Չեխովը մնացել է հին տեղում)<ref name="С">{{статья|автор= Галина Щёболева |заглавие= Памятник Чехову: От московского губернатора до Билла Клинтона}}</ref>:


== Ստեղծագործական կյանք ==
== Ստեղծագործական կյանքը ==
1891 թվականից սկսած Չեխովը, տարված ստեղծագործական ինտենսիվ աշխատանքով, հրատարակել է պատմվածքներ և պիեսներ, որոնք, ռեալիստորեն բնութագրելով ռուս իրականությունը, իրենց հիմնական ուղղությամբ կոչ էին անում ընթերցողներին կռվի ելնել գոյություն ունեցող հասարակական չարիքների դեմ, որոնել հասարակական զարգացման նոր ուղիներ, ծառանալ բռնության, բռնակալների, անիրավության դեմ: Սախալինյան ճամփորդությունից հետո Չեխովը հրատարակել է «Գողը» և «Գուսևը»՝ 1890 թ., «Մենամարտ»՝ 1981, «Կանայք», «Կինը», «Աքսորավայրում», «Հարևանները»՝ 1892, «Պալատ № 6»` 1892 թ. նոյեմբեր, «Անհայտ մարդու պատմվածք»՝ 1893, «Սև վանականը»՝ 1894 (գրվել է 1893 թ.), «Ռոտշիլդի ջութակը»՝ 1894, «Մուժիկներ»՝ 1897 և չինովնիկության մասին («Պատյանով մարդը»՝ 1898 և այլն) գրված պատմվածքները, իր հայտնի դրամատուրգիական գործերը: Չինովնիկության բնութագրմանը նվիրված իր գործերում Չեխովն ավելի խտացված գույներով է նկարագրում նկարագրում իր մռայլ «հերոսներին» և նկարներն էլ դարձնում է հին աշխարհի դեմ ուղղված սուր և անողոք «պատկերներ», դիտավորությամբ դեն նետելով թե՛ հումորիստական երանգները, թե՛ անցյալի «պատգամին» հատուկ կես-հեգնական, կես-էլեգիական տոնը<ref name="Արտ.">Արտ. Կարինյան, Անտոն Չեխով (1860-1904), Հայկական ՍՍՌ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1954</ref>:
1891 թվականից սկսած Չեխովը, տարված ստեղծագործական ինտենսիվ աշխատանքով, հրատարակել է պատմվածքներ և պիեսներ, որոնք, ռեալիստորեն բնութագրելով ռուս իրականությունը, իրենց հիմնական ուղղությամբ կոչ էին անում ընթերցողներին կռվի ելնել գոյություն ունեցող հասարակական չարիքների դեմ, որոնել հասարակական զարգացման նոր ուղիներ, ծառանալ բռնության, բռնակալների, անիրավության դեմ: Սախալինյան ճամփորդությունից հետո Չեխովը հրատարակել է «Գողը» և «Գուսևը»՝ 1890 թ., «Մենամարտ»՝ 1981, «Կանայք», «Կինը», «Աքսորավայրում», «Հարևանները»՝ 1892, «Պալատ № 6»` 1892 թ. նոյեմբեր, «Անհայտ մարդու պատմվածք»՝ 1893, «Սև վանականը»՝ 1894 (գրվել է 1893 թ.), «Ռոտշիլդի ջութակը»՝ 1894, «Մուժիկներ»՝ 1897 և չինովնիկության մասին («Պատյանով մարդը»՝ 1898 և այլն) գրված պատմվածքները, իր հայտնի դրամատուրգիական գործերը: Չինովնիկության բնութագրմանը նվիրված իր գործերում Չեխովն ավելի խտացված գույներով է նկարագրում նկարագրում իր մռայլ «հերոսներին» և նկարներն էլ դարձնում է հին աշխարհի դեմ ուղղված սուր և անողոք «պատկերներ», դիտավորությամբ դեն նետելով թե՛ հումորիստական երանգները, թե՛ անցյալի «պատգամին» հատուկ կես-հեգնական, կես-էլեգիական տոնը<ref name="Արտ.">Արտ. Կարինյան, Անտոն Չեխով (1860-1904), Հայկական ՍՍՌ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1954</ref>:


Չեխովը մեծ նշանակություն է տվել իր աշխատությունների գեղարվեստական մշակմանը: Նրա ստեղծագործություններում նկարագրվել են նաև ուրիշ ժողովուրդների ներկայացուցիչներ: Չեխովի պատմվածքների և հատկապես պիեսների մեջ աչքի է ընկնում մեծ ուշադրութայմբ ընտրված պատկերների նվագային կոլորիտը: Չեխովի աշխատությունների մեջ լիրիկական տրամադրությամբ լեցուն և գեղարվեստական մեծ ավյունով նկարված դաշտանկարների, լուռ կամ խոսուն բնության, ուռենիներով շրջագծված այգիների նրբին կոլորիտը շաղկապված է եղել հոգնաբեկ ու տխուր, մտախոհ կամ երազող հերոսների մեղմ մորմոքի, գանգատի, զուսպ բողոքի հետ<ref name="Արտ." />:
Չեխովը մեծ նշանակություն է տվել իր աշխատությունների գեղարվեստական մշակմանը: Նրա ստեղծագործություններում նկարագրվել են նաև ուրիշ ժողովուրդների ներկայացուցիչներ: Չեխովի պատմվածքների և հատկապես պիեսների մեջ աչքի է ընկնում մեծ ուշադրութայմբ ընտրված պատկերների նվագային կոլորիտը: Չեխովի աշխատությունների մեջ լիրիկական տրամադրությամբ լեցուն և գեղարվեստական մեծ ավյունով նկարված դաշտանկարների, լուռ կամ խոսուն բնության, ուռենիներով շրջագծված այգիների նրբին կոլորիտը շաղկապված է եղել հոգնաբեկ ու տխուր, մտախոհ կամ երազող հերոսների մեղմ մորմոքի, գանգատի, զուսպ բողոքի հետ<ref name="Արտ." />:


=== Դրամատուրգիա ===
=== Դրամատուրգիան ===
Դրամատիկ ստեղծագործություններ Չեխովը սկսել է գրել XIX դարի 70-ականներին: Վարժարանում սովորելու տարիներին նա մեծամասամբ գրել է պիեսներ, որոնք մինչ այսօր չեն պահպանվել: Երկրորդ կուրսում նա գրել է դրամա, որը հետագայում կոչվեց Պլատոնով: 1885 թվականին գրել է Մեծ ճանապարհին էտյուդը, որը գրաքննիչները չեն թույլատրել բեմադրել: Նրա պիեսներից են «Կարապի երգը» (Կալխաս), «Իվանով», «Արջը», «Առաջարկ», որոնք տպագրվել են 1887 թվականից:
Դրամատիկ ստեղծագործություններ Չեխովը սկսել է գրել XIX դարի 70-ականներին: Վարժարանում սովորելու տարիներին նա մեծամասամբ գրել է պիեսներ, որոնք մինչ այսօր չեն պահպանվել: Երկրորդ կուրսում նա գրել է դրամա, որը հետագայում կոչվեց Պլատոնով: 1885 թվականին գրել է Մեծ ճանապարհին էտյուդը, որը գրաքննիչները չեն թույլատրել բեմադրել: Նրա պիեսներից են «Կարապի երգը» (Կալխաս), «Իվանով», «Արջը», «Առաջարկ», որոնք տպագրվել են 1887 թվականից:
1886 թվականին գրել է մենախոսություն «Ծխախոտի վնասակարության մասին»: Այն տպագրվել է «Պետերբուրգյան թերթում»՝ «Երփներանգ պատմություններ» ժողովածուում:
1886 թվականին գրել է մենախոսություն «Ծխախոտի վնասակարության մասին»: Այն տպագրվել է «Պետերբուրգյան թերթում»՝ «Երփներանգ պատմություններ» ժողովածուում:
1883-1887 թվականներին Չեխովը գրում է դրամատիկ ներկայացումներ, հումորային պատմություններ և ծաղրերգություններ: Հիմարը կամ պաշտոնաթող կապիտանը (1883), «Կեղծ ողբերգակները և չարաճճի դրամատուրգներ» (1884), «Կատարյալ քննություն» (1884), «Խառնաշփոթ Հռոմում» (1884), «Լեզուն մինչև Կիև կհասցնի» (1884), «Տիրոջ բնակիչները» (1884), «Հիվանդի անկողնու մոտ» (1884), «Լուսնի վրա» (1885), «Դրամա» (1886), «Խավարումից առաջ» (1887):
1883-1887 թվականներին Չեխովը գրում է դրամատիկ ներկայացումներ, հումորային պատմություններ և ծաղրերգություններ: Հիմարը կամ պաշտոնաթող կապիտանը (1883), «Կեղծ ողբերգակները և չարաճճի դրամատուրգներ» (1884), «Կատարյալ քննություն» (1884), «Խառնաշփոթ Հռոմում» (1884), «Լեզուն մինչև Կիև կհասցնի» (1884), «Տիրոջ բնակիչները» (1884), «Հիվանդի անկողնու մոտ» (1884), «Լուսնի վրա» (1885), «Դրամա» (1886), «Խավարումից առաջ» (1887):


=== Դրամատուրգիայի առանձնահատկություններ ===
=== Դրամատուրգիայի առանձնահատկությունները ===
Չեխովի պիեսների առանձնահատկությունները նրա ժամանակակիցների կողմից նշմարվել են դրանց առաջին բեմադրության ժամանակ: Սկզբում այն ընկալվում էր Չեխովի կողմից հաջորդական դրամատիկական շարժման խնդրի լուծման անկարողություն: Գրախոսները խոսում էին «բեմականության» բացակայության, «ձգձգվածության», «գործողությունների պակասի», «երկխոսության անկանոնության», «կոմպոզիցիայի ցրվածության» և ֆաբուլայի թուլության մասին<ref name=skaft>{{книга
Չեխովի պիեսների առանձնահատկությունները նրա ժամանակակիցների կողմից նշմարվել են դրանց առաջին բեմադրության ժամանակ: Սկզբում այն ընկալվում էր Չեխովի կողմից հաջորդական դրամատիկական շարժման խնդրի լուծման անկարողություն: Գրախոսները խոսում էին «բեմականության» բացակայության, «ձգձգվածության», «գործողությունների պակասի», «երկխոսության անկանոնության», «կոմպոզիցիայի ցրվածության» և ֆաբուլայի թուլության մասին<ref name=skaft>{{книга
|автор = Скафтымов&nbsp;А.&nbsp;П.
|автор = Скафтымов&nbsp;А.&nbsp;П.
Տող 145. Տող 145.
}}</ref>:
}}</ref>:


=== Չեխովի մականուններ ===
=== Չեխովի մականունները ===
Ինչպես ցանկացած հումորիստ-գրող, Չեխովն օգտագործել է տասնյակ կեղծանուններ: Մինչև հիմա դրանք բոլորը բացահայտված չեն, քանի որ հենց ինքը՝ Չեխովը Ադոլֆ Մարքսի համար երկերի ժողովածու նախապատրաստման ժամանակ չի կարողացել հիշել իր վաղ ստեղծագործությունների պատկանելիությունը: Հումորիստի ծածկանվան գործառույթը ոչ այնքան իրական հեղինակին թաքցնելն էր, որքան ընթերցողին զվարճացնելը, լարված պահելը (այստեղից էլ փոփոխականությունը, կանխամտածված շփոթությունը. ընթերցողն ինքը պետք է փորձի կռահել պատմությունը հեղինակին): Հաճախ կեղծանունը կոնկրետ պատմվածքի անհրաժեշտ տարր է, գրական ֆարսի մի մաս և չի կարող պատշաճ կերպով բացահայտվել դրա համատեքստից դուրս: Հազվագյուտ դեպքերում Չեխովի այս կամ այն կեղծանունը կարող էր հայտնի լինել միայն ծանոթների նեղ շրջանակին: Ստորև բերված է Չեխովի 20-րդ դարի վերջի կեղծանունների ցանկը՝<ref name="PSSIP">''Чехов А. П.'' Полное собрание сочинений и писем в тридцати томах. Сочинения в 18-ти томах. — {{М.}}, Наука, 1982. — Т. 18. — С. 337—338.</ref><ref name="pseud">{{cite web|url=http://feb-web.ru/feb/masanov/man/10/man18427.htm|title=Чехов Антон Павлович|work=Электронное научное издание «Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей»|publisher=Фонд «Фундаментальная электронная библиотека»|accessdate=2016-12-06}}</ref>:
Ինչպես ցանկացած հումորիստ-գրող, Չեխովն օգտագործել է տասնյակ կեղծանուններ: Մինչև հիմա դրանք բոլորը բացահայտված չեն, քանի որ հենց ինքը՝ Չեխովը Ադոլֆ Մարքսի համար երկերի ժողովածու նախապատրաստման ժամանակ չի կարողացել հիշել իր վաղ ստեղծագործությունների պատկանելիությունը: Հումորիստի ծածկանվան գործառույթը ոչ այնքան իրական հեղինակին թաքցնելն էր, որքան ընթերցողին զվարճացնելը, լարված պահելը (այստեղից էլ փոփոխականությունը, կանխամտածված շփոթությունը. ընթերցողն ինքը պետք է փորձի կռահել պատմությունը հեղինակին): Հաճախ կեղծանունը կոնկրետ պատմվածքի անհրաժեշտ տարր է, գրական ֆարսի մի մաս և չի կարող պատշաճ կերպով բացահայտվել դրա համատեքստից դուրս: Հազվագյուտ դեպքերում Չեխովի այս կամ այն կեղծանունը կարող էր հայտնի լինել միայն ծանոթների նեղ շրջանակին: Ստորև բերված է Չեխովի 20-րդ դարի վերջի կեղծանունների ցանկը՝<ref name="PSSIP">''Чехов А. П.'' Полное собрание сочинений и писем в тридцати томах. Сочинения в 18-ти томах. — {{М.}}, Наука, 1982. — Т. 18. — С. 337—338.</ref><ref name="pseud">{{cite web|url=http://feb-web.ru/feb/masanov/man/10/man18427.htm|title=Чехов Антон Павлович|work=Электронное научное издание «Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей»|publisher=Фонд «Фундаментальная электронная библиотека»|accessdate=2016-12-06}}</ref>:
{{columns-list|3|
{{columns-list|3|

15:09, 26 հունվարի 2018-ի տարբերակ

Անտոն Չեխով
ռուս.՝ Антон Павлович Чехов
Ծննդյան անունռուս.՝ Антонъ Павловичъ Чеховъ
Ծնվել էհունվարի 29, 1860(1860-01-29)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՏագանրոգ, Եկատերինոսլավի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][4][2][…]
Վախճանվել էհուլիսի 15, 1904(1904-07-15)[3][1][5][…] (44 տարեկան)
Վախճանի վայրԲադենվայլեր, Բադենի Մեծ Դքսություն, Գերմանական կայսրություն[1][6][7]
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց[1][8]
Գրական անունБрат моего брата, Человек без селизёнки և Антоша Чехонте
Մասնագիտությունլրագրող, գրող, արձակագիր, երգիծաբան և դրամատուրգ
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն[9]
ԿրթությունՄոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ (1884)[1], Չեխովի գիմնազիա (1876), Մոսկվայի Ի. Սեչենովի անվան առաջին պետական բժշկական համալսարան և MSU Faculty?
Ժանրերռեալիզմ, վիպակ, պիես և պատմվածք
Գրական ուղղություններռեալիզմ
Ուշագրավ աշխատանքներՃայը, Բալենու այգի, Քեռի Վանյա, Վանկա և Երեք քույր
Ստեղծագործությունների ցանկAnton Chekhov bibliography?
Պարգևներ
ԱմուսինՕլգա Կնիպպեր-Չեխովա[1]
Изображение автографа
Անտոն Չեխով Վիքիքաղվածքում
Անտոն Չեխով Վիքիդարանում
 Anton Pavlovich Chekhov Վիքիպահեստում

Անտոն Պավլովիչ Չեխով (ռուս.՝ Антон Павлович Чехов, հունվարի 29, 1860(1860-01-29)[1][2][3][…], Տագանրոգ, Եկատերինոսլավի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][4][2][…] - հուլիսի 15, 1904(1904-07-15)[3][1][5][…], Բադենվայլեր, Բադենի Մեծ Դքսություն, Գերմանական կայսրություն[1][6][7]), ռուս գրող և դրամատուրգ, մասնագիտությամբ՝ բժիշկ։ Համարվում է կարճ պատմվածքների լավագույն վարպետներից: Նրա կարճ պատմվածքներն արժանացել են գրողների և քննադատների բարձր գնահատականին[11][12]: Հենրիկ Իբսենի և Յուհան Ավգուստ Ստրինդբերգի հետ միասին Չեխովը հաճախ համարվում է թատրոնում վաղ մոդեռնիզմի շրջանը սկզբնավորած երեք ամենաբեղմնավոր հեղինակներից մեկը[13]: Գրական գործունեությանը զուգընթաց՝ Չեխովը երկար տարիներ զբաղվել է բժշկությամբ. «Բժշկությունն իմ օրինական կինն է, գրականությունը՝ սիրուհիս», ասել է նա[14]:

1896 թվականին «Ճայը» պիեսի ,,տապալումից,, հետո Չեխովը հրաժարվել է թատրոնից, սակայն 1898 թվականին այն բեմադրվել է Մոսկվայի՝ Կոնստանտին Ստանիսլավսկու ղեկավարած արվեստի թատրոնում, որտեղ հետագայում բեմադրվել է նաև Չեխովի «Քեռի Վանյան», ներկայացվել են նաև վերջին երկու թատերգությունների՝ «Երեք քույր»-ի և «Բալենու այգու» պրեմիերաները: Այս չորս աշխատանքները մարտահրավեր են հանդիսանում դրանք բեմադրող դերասանական խմբի[15], ինչպես նաև հանդիսատեսի համար, քանի որ Չեխովը պայմանական գործողության փոխարեն առաջարկում է «տրամադրության թատրոն» և «տեքստում խորասուզված կյանք»[16]:

Գրել է շուրջ 900 ստեղծագործություն՝ բազմաթիվ պատմվածքներ, վիպակներ, պիեսներ։ Նրա «Ճայը», «Քեռի Վանյան», «Երեք քույր» և «Բալենու այգին» պիեսները ճանաչվել են համաշխարհային դրամատուրգիայի դասական ստեղծագործություններ։ Պատմվածքներից աչքի են ընկնում «Կաշտանկան», «Շնիկով տիկինը» և այլն։ Չեխովի բոլոր հիմնական երկերը թարգմանվել են հայերեն[17]։

Չեխովը սկզբում գրել է միայն հանուն ֆինանսական շահի, սակայն աստիճանաբար նրա մեջ գերակշռել է արվեստագետի ամբիցիան, և նա գեղարվեստական ձևի բնագավառում հեղինակել է նորարարություններ, որոնք ներգործել են ժամանակակից կարճ պատմվածքի էվոլյուցիայի վրա[18]: Դրանց պատճառով թեկուզև ընթերցողների համար դժվարություններ են առաջացել, այդուհանդերձ նա հարկ չի համարել հայցել նրանց ներողամտությունը ` պնդելով, որ արվեստագետի դերը հարցեր առաջադրելն է, այլ ոչ թե դրանց պատասխանելը[19]:

Անտոն Չեխովի կիսանդրին Երևանում նրա անունը կրող դպրոցի դիմաց

Անտոն Չեխովի անունն է կրում Երևանի դպրոցներից մեկը։

Կենսագրություն

Անտոն Չեխովը ծնվել է 1860 թվականին Տագանրոգ քաղաքում։ Անտոնի հայրը գյուղացու զավակ էր։ Պավել Չեխովը հայտնի էր որպես կրոնոկոն-պահպանողական ավանդներին հավատարիմ քաղքենի առևտրական։ Նա իր որդիներին պարտադրում էր հաճախել եկեղեցի և ճշտությամբ կատարել կրոնական բոլոր ծեսերը, ինչպես նաև ստիպում էր նրանց կատարել խանութի գործակատարի պարտականությունները։ Մանկության այդ ծանր տարիներից էլ սկսվում է Անտոնի այնքան յուրահատուկ և բացահայտ ատելությունը քարացած ավանդույթների, կրոնի և եկեղեցու նկատմամբ։ Երբ նրա հայրը սնանկանում է, ընտանիքի բոլոր անդամները, բացի Անտոնից, տեղափոխվում են Մոսկվա։ Եվ նա ստիպված էր հոգալ թե՛ իր կյանքի ապահովության մասին և թե՛ միաժամանակ շարունակել ուսումը Տագանրոգի գիմնազիայում, որտեղ պարտադիր կարգով դասավանդում էին հին հունարեն և հին լատիներեն։ Այնտեղ նա սովորում է տասնմեկ տարի։

Գիմնազիայում սովորելու տարիներին Անտոնն աչքի էր ընկնում արտասովոր ընթերցասիրությամբ։ Պատանեկության տարիներին Չեխովի սիրելի հեղինակներից մեկն է եղել Վիկտոր Հյուգոն։ Շատ բարձր գնահատելով Շեքսպիրի արվեստը, 1876 թվականին եղբորը գրած նամակում խորհուրդ է տալիս նրան կարդալ Տուրգենևի հայտնի հոդված-ակնարկը Շեքսպիրի և Սերվանտեսի մասին։ Տագանրոգի թատրոնը շատ խղճուկ վիճակում էր, սակայն Չեխովը, բեմադրելով Գրիբոեդովի «Խելքից պատուհաս»-ը կամ Լերմոնտովի «Դիմակահանդես»-ը, Գոգոլի «Ամուսնություն»-ը, «Ռևիզոր»-ը և Օստրովսկու գործերը, աշակերտներին կապում էր արվեստի և գրականության առաջավոր ներկայացուցիչների հետ։ Չեխովը հաճախ ինքն էլ էր մասնակցում աշակերտական բեմադրություններին և նույնիսկ գրում պիեսներ։

Գիմնազիան ավարտելուց հետո Չեխովը ուղևորվում է Մոսկվա՝ պետական համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում ուսանելու համար։ Քանի որ նրանց ընտանիքը դեռ ծանր կացության մեջ էր, Անտոնը կրկին ստիպված էր և՛ սովորել, և՛ աշխատանք փնտրել։ Հետևելով ավագ եղբոր խորհրդին, նա որոշում է աշխատակցել ռուսական երգիծական պարբերականներին և կարողանում է կարճ ժամանակում բավական սերտ կապեր ստեղծել դրանց խմբագիրների հետ։ Սկզբում գրում էր թռուցիկ ակնարկներ կամ թեթև երգիծական պատմվածքներ։ Ուսանողական տարիներին ավելի հաճախ հանդես է եկել Անտոշա Չեխոնտե կեղծանունով։ Սկզբնական շրջանում գրում էր շատ հապճեպ՝ ջանալով շուտ հանձնել անհրաժեշտ նյութերը և արագ ստանալ վարձատրությունը։ Հաճախ նկարագրում էր աննշան և առօրյա դեպքեր, կյանքի զավեշտալի կողմերը։ Գրական լարված աշխատանքը անհետևանք րի մնում. Չեխովը հետզհետե մշակում է կյանքի երևույթները դիտելու, ուսումնասիրելու և արձանագրելու արտասովոր ընդունակություն։ Նա յուրացնում է հակիրճ գրելու դժվարին արվեստը։ Այս նոր ժամանակահատվածում նա սկսում է մոտենալ կյանքին և իրականությանը նոր դիրքից։

Չեխովը սկսում է ավելի մեծ ուշադրությամբ դիտել շրջապատող ծանր իրականությունը և ավելի լավ տեսնել իրական կյանքի հակասական երանգներն ու բարդ ելևէջները։ Նա դարձյալ գրի էր առնում զավեշտալի դեպքեր, դարձյալ աշխատում էր կատակներով գրավել իր ընթերցողների ուշադրությունը։ Սակայն այժմ արդեն չէր կարողանում սառնասիրտ մնալ և թաքցնել իր հույզերն ու խեղդել հոգու խորքում պահված ապրումներն ու մտորումները։ Որպես բժիշկ և գիտնական-գրող՝ Չեխովը միշտ մանրակրկիտորեն էր մոտենում իր պատմվածքների թեմաների մշակմանը, առանձին սյուժեների ընտրությանը և միշտ ձգտում էր արտացոլել իրականությունը։ Այդ էր պատճառը, որ նա անվերջ գրում էր, մշակում, վերամշակում՝ ավելի դիպուկ բառեր գտնելու և ավելի ազդու գույներ ընտրելու համար։ Մոսկվայի համալսարնն ավարտելուց հետո Չեխովը անցնում է ինտենսիվ ստեղծագործական աշխատանքի։ Երբ լույս է տեսնում Չեխովի ակնարկների և պատմվածքների առաջին ժողովածուն, ռուս մի քանի քննադատներ, գրականագետներ, ողջունելով նոր հեղինակին, միաժամանակ հայտնում են իրենց տարակուսանքները։ Չեխովն առավոտից մինչև երեկո լինում էր հիվանդանոցում և լարված աշխատանք էր տանում։ Համբերությամբ լսում էր բազմաթիվ հիվանդների գանգատները, ուսումնասիրում նրանց կենցաղային պայմանները, սփոփանքի ջերմ խոսքեր գտնում յուրաքանչյուր հիվանդի համար։

Սախալին

Ուշագրավ է, որ պարբերաբար կրկնվող սուր դիտողությունները, իշխող կարգերի դեմ նետված քննադատական ակնարկներն ավելի բացորոշ և կտրուկ են դառնում սախալինյան ճանապարհորդությունից հետո։ Իր դեսերտացիայի համար Չեխովը կարող էր անհրաժեշտ նյութեր գտնել և ուսումնասիրել ավելի դյուրին կերպով հենց Մոսկվայում, բայց նրա հիմնական նպատակն էր ուսումնասիրել սախալինյան աքսորականների կյանքը, քննել իրականությունը, պարզել ճշմարտությունը։ Նա սկսում է ուսումնասիրել Սախալինի մասին հրատարակված նյութերն ու հետազոտությունները։ Ուսանողները Չեխովի համար պրպտումներ են կատարում հանրային գրադարանում և հավաքում են կարևորագույն հրատարակությունները։ Չեխովը կարդում է նաև քրեական իրավունքի, քաղաքականության, դատավարության, բնագիտության մասին գրքեր։ Նախապատրաստական այդ մեծ աշխատանքն ավարտելուց հետո Չեխովը փորձում է ձեռք բերել Սախալինի վարչական մարմիններին ուղղված անհրաժեշտ գրություններ։ Այդպիսի պաշտոնական մի գրություն հանձնում է նրան գլխավոր բանտային վարչության կառավարիչը, որի հայտարարության համաձայն, Չեխովին հնարավորություն պետք է տրվեր ուսումնասիրելու աքսորավայրերի բոլոր բնակիչների կյանքը։ Հաստատված է, որ պաշտոնյան Չեխովին հանձնելով այդ գրությունը, միաժամանակ սախալինյան աքսորավայրի պետին ուղղված առանձին գաղտնի գրությամբ առաջարկում էր հնարավորություն չտալ, որ Չեխովը հանդիպի քաղաքական աքսորականների հետ։ Այդ գաղտնի գրությունը հայտնաբերվել է միայն հեղափոխությունից հետո, գլխավոր բանտային վարչության արխիվային վավերագրերը ուսումնասիրողների շնորհիվ։ Հաղթահարելով բազմաթիվ խոչընդոտներ՝ Չեխովը Սախալին հասնելուն պես անցնում է աշխատանքի։ Նա շրջում է կղզում, հանդիպում աքսորականներին, ուսումնասիրում աքսորավայրերը, գրի առնում արտառոց և սոսկալի փաստեր։ Հետագայում Չեխովը իր հավաքած նյութերի հիման վրա գրում է ակնարկներ և ապա հրատարակում Սախալինի մասին գրած մեծածավալ իր գիտական աշխատությունը։

Ուշ տարիները

«Չեխովի տունը» Մալայա Դմիտրովկայում, 2008
Իսահակ Լևիտան, «Անտոն Չեխովի դիմանկարը» (1885-1886)

1890 թվականից մինչև 1895 թվականը, սախալինյան ուղևորությունից Մոսկվա վերադառնալուց հետո, Չեխովը բնակություն է հաստատում Մալայա Դիմիտրովկայում գտնվող երկհարկանի մի բակաշենքում: Այստեղ նա աշխատում էր «Սախալին կղզին» գրքի, «Թեթևսոլիկը», «Մենամարտ», «Հիվանդասենյակ № 6» պատմվածքների վրա, ինչպես նաև հանդիպում էր գրողներ Վլադիմիր Կորոլենկոյի, Դմիտրի Գրիգորովիչի, Վլադիմիր Գիլյարովսկու, Պյոտր Բոբորիկինի, Դմիտրի Մերեժկովսկու, Վլադիմիր Նեմիրովիչ-Դանչենկոյի, նշանավոր դերասաններ Ալեքսանդր Լենսկու և Ալեքսանդր Յուժնու, նկարիչ Իսահակ Լևիտանի հետ: Բակաշենքը պահպանվել է մինչև մեր ժամանակները, նրա վրա տեղադրված է հուշատախտակ գրողի խորաքանդակով:

1892 թվականից մինչև 1899 թվականը Չեխովը բնակվել է մերձմոսկովյան Մելիխովո կալվածքում, որտեղ ներկայումս գործում է չեխովյան գլխավոր թանգարաններից մեկը: «Մելիխովյան նստավայրի » տարիներին գրվել են ավելի քան 42 ստեղծագործություններ: Հետագայում շատ է ճամփորդել Եվրոպայում: 1899 թվականին գրահրատարակիչ Ադոլֆ Մարքսին է վաճառում իր հեղինակային իրավունքը[20]այն երկերի համար, որ արդեն գրվել էին և պետք է գրվեին հետագա քսան տարիներին: 1898 թվականի վերջին գրողը Յալթայում հողակտոր գնեց, որտեղ ճարտարապետ Լ. Ն. Շապովալովի նախագծով տուն կառուցեց և հիմնեց այգի: Վերջին տարիներին Չեխովը, որի մոտ տուբերկուլյոզի սրացումներ էին սկսվել, առողջությունը կարգի բերելու նպատակով մշտապես բնակվում էր Յալթայի իր բնակարանում, միայն հազվադեպ էր լինում Մոսկվայում, որտեղ ապրում էր (1901 թվականից) նրա կինը` արտիստուհի Օլգա Լեոնարդովնա Կնիպպերը, որը կարևոր տեղ էր զբաղեցնում 1898 թվականին հիմնված Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնում:

1900 թվականին, գիտությունների ակադեմիայի ռուսաց լեզվի և բանահյուսության բաժանմունքի վայելչագեղ բանահյուսության կարգի առաջին իսկ ընտրության ժամանակ Չեխովը ընտրվեց վայելչագեղ բանահյուսության կարգի պատվավոր ակադեմիկների թվում: 1902 թվականին Չեխովը Վ. Գ. Կորոլենկոյի հետ միասին հրաժարվեց ակադեմիկի կոչումից, կայսր Նիկոլայ II-ի հրամանով չեղյալ համարվեց Մաքսիմ Գորկու պատվավոր ակադեմիկ ընտրվելը:

Չեխով գրողն ու Չեխով բժիշկը

Չեխովը չի հավանում Բրազի ստեղծած դիմանկարը: «Ասում են, որ ես և փողկապս շատ նման ենք, բայց դեմքի արտահայտությունն այնպիսին է, կարծես ծովաբողկի հոտ առած լինի», Ալեքսանդրա Խոտյանցևա
Չեխովի դիմանկարը
հեղինակ՝ Օսիպ Բրազ, Տրետյակովյան պատկերասրահ: Քրոջը գրված Չեխովի նամակից. «Ասում են, որ շատ նման եմ, բայց դիմանկարը ինձ համար հետաքրքիր չէ: Ինչ-որ բան իմը չէ»:

Չեխովը Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ է ընդունվել 1879 թվականին և այն ավարտել է 1884 թվականին: Եղել է բարեխիղճ ուսանող, հաճախել է պրոֆեսորներ Ալեքսանդր Բաբուխինի, Գրիգորի Զախարինի, Կլեյնի, Ալեքսանդր Ֆոխտի, Վլադիմիր Սնեգիրյովի, Ալեքսեյ Օստրոումովի, Ալեքսեյ Կոժևնիկովի, Ֆեոդոր Էրիսմանի, Սկլիֆոսոֆսկու դասախոսություններին: Արդեն 1881 թվականից սկսում է բժշկի պրակտիկան դոկտոր Պ. Ա. Արխանգելսկու մոտ Մոսկվայի նահանգի Զվենիգորոդի գավառի Չիկինսկի տեղական բուժարանում: Սեփական վկայությամբ, նա «չի զղջացել, որ գնացել է բժշկական ֆակուլտետ»:

Ավարտելով համալսարանը՝ Չեխովը փորձեց զբաղեցնել մանկական կլինիկաներից մեկի մանկաբույժի թափուր աշխատատեղը, սակայն անհայտ պատճառով այդ նշանակումը չկայացավ: Բժշկի դիպլոմ ստանալուց հետո, Չեխովն իր բնակարանի դռան վրա տեղադրեց «Բժիշկ Ա. Պ. Չեխով» ցուցատախտակ, նա շարունակում է բուժել իր մոտ հաճախողներին և այցելում ծանր հիվանդներին:

Բժշկությունը իմ մոտ դանդաղ է քայլում. բուժում եմ և բուժում: Ամեն օր միայն կառապանին վճարում եմ մեկ ռուբլի: Ես ծանոթներ շատ ունեմ, քիչ չեն նաև հիվանդները: Հիվանդների կեսին բուժում եմ անհատույց, մյուս կեսը վճարում է հինգից երեք ռուբլի:

Սակայն Չեխովը հրաժարվում է Զվենոգորոդյան հիվանդանոցում մշտական տեղ զբաղեցնելու առաջարկից, փոխարինելով արձակուրդում գտնվող տեղական հիվանդանոցի վարիչին, կատարելով տեղական բժշկի առօրեական աշխատանքներ , դատաբժշկական փորձաքննություններ, ցուցմունքներ տվել դատարանում, որպես դատաբժշկական փորձագետ, և այլն: Գալիս է մի ժամանակ, երբ Չեխովը սկսում է տատանվել վերջնական մասնագիտության ընտրության հարցում: Բժշկությունը միաժամանակ դառնում է գրականության խոչընդոտ, և անսպառ աղբյուր չեխովյան սյուժեների համար:

Չեխովի դիմանկարը, 1902

Այդ ժամանակ նա նախապատրաստվում էր նաև բժշկության դոկտորի աստիճանի քննություններին, որի համար նյութեր էր հավաքում բժշկական գործի պատմության վերաբերյալ, սակայն մտադրությունն ավարտին չհասցնելով՝ արդեն 1887 թվականին հանել է բժշկի ցուցանակը: Բուժող բժշկի անխուսափելի ձախողումները մի կողմից և «Մթնշաղներում» ժողովածուի համար Գիտությունների ակադեմիայի Պուշկինյան մրցանակը կանխորոշեցին նրա վերջնական ընտրությունը: Այսուհետ բժշկական պրակտիկան մղվում է երկրորդ պլան, չնայած մասնավոր բժշկական գործունեությամբ զբաղվելը շարունակում է մինչև 1897 թվականին Յալթա մեկնելը:

Հոգու խորքում Չեխովի մոտ բժիշկը երբեք չի մահանում. «Ես երազում եմ թարախապալարների, այտուցների, կապտուկների, փորլուծությունների, աչքի մեջ ընկած կեղտերի և այլ իրավիճակների մասին: Ամռանը սովորաբար օրվա կեսը ընդունում էի հյուծվածներին, իսկ քույրս ասիստենտություն էր անում ինձ, այդ աշխատանքը զվարճալի էր», Վլադիմիր Կորոլենկո, մայիս 1888 թ.: Սախալին մեկնելու դրդապատճառներից մեկը բժշկությանը «գոնե մի քիչ վարձահատույց» լինելու ցանկությունն էր: Բանտերի, բժշկական հիվանդանոցների, բարաքների, տեղական մանկաբարձական ծառայության սանիտարական վիճակի ուսումնասիրությունը ցնցեց Չեխովին: «Սախալին կղզի» գրքում իր սեփական աշխատանքների արդյունքները թույլ տվեցին նրան ասելու «Բժշկությունը չի կարող ինձ դատապարտել դավաճանության համար: Ես պատշաճորեն եմ հատուցել գիտնականությանը»:

Բժշկությանը «դավաճանելու» շարժառիթը Չեխովի կողմից բազմիցս շրջանառվում է այդ տարիներին: Մեկ նա կախաղան է բարձանում նրա առաջ իրեն անվանելով «խոզ», մեկ էլ խաղարկում է հետևյալ հակավարկածը, «Բժշկությունը իմ օրինական կինն է, իսկ գրականությունը իմ սիրուհին: Երբ մեկը ձանձրացնում է գիշերում եմ մյուսի մոտ»: Սակայն բժշկական միջավայրը երբեք չի հանդիմանել Չեխովին բժշկությունից դեպի գրող հեռանալու համար: 1902 թվականին Մոսկվայում կայացած բժիշկների Պիրոգովյան համագումարի անդամները միաձայն շնորհակալություն հայտնեցին գրողին, նրա գրական գործունեության համար, ռուսական գրականության մեջ բժշկական գործիչների իրական կերպարների ստեղծման համար:

1890-ական թվականների կեսերին Չեխովը դեռևս մտածում էր համալսարանում սեփական մասնավոր ախտաբանական և բուժման դասընթացների մասին: Դասախոսելու համար նրան անհրաժեշտ էր գիտական աստիճան և դիսերտացիայի պաշտպանություն: Անտոն Պավլովիչը որպես այդպիսին առաջարկում է օգտագործել «Սախալին կղզին», սակայն ֆակուլտետի դեկանը չի համաձայնվում ինչպես պաշտպանության, այնպես էլ դասընթացներում դասախոսություններ կարդալու համար:

Չեխովը կամավոր մասնակցում է սովի և խոլերայի համաճարակի հետևանքների դեմ պայքարին 1891-1892 թվականներին, բայց պրակտիկ բժշկությունն աստիճանաբար նույնիսկ սահմանափակ չափերով սկսում է ձգել գրողին:

Լայն ճանաչում էր ստացել նրա խոստովանությունը Ա. Ս. Սուվորինին «Օհ ինչքան են ինձ ձանձրացրել այդ հիվանդները, հարևան կալվածատերը ներվային հարված էր ստացել, և ինձ քաշ էին տալիս նրա մոտ մի քնձռոտ սայլակառքով: Բոլորից շատ ձանձրացնում էին ծծկեր երեխաներով կանայք և փոշիները, որոնց կշռելը ձանձրալի էր»: (Նամակ գրված 28 օգոստոսի 1891 թվականին): Իսկ մինչ այդ «Նողկալի ժամեր և օրեր, որոնց մասին ես պատմում եմ, լինում են միայն բժիշկների մոտ» - նամակ գրված նույն թվականի օգոստոսի 18–ին: Նրա տրամադրությունը չի փոխվում նաև հաջորդ տարի, նա գրում է «Իմ հոգին հոգնած է: Տխուր է: Չպատկանել իրեն, մտածել միայն փորլուծության մասին, ցնցվել գիշերը շան հաչոցից կամ դռան թակոցից (արդյոք իմ հետևից չեն եկել), ճամփորդել նողկալի ձիերով, անհայտ ճանապարհներով և կարդալ միայն խոլերայի մասին և սպասել միայն խոլերայի և միևնույն ժամանակ լինել լիովին անտարբեր այդ հիվանդության և այն մարդկանց նկատմամբ, ում դու ծառայում ես, դա, տեր իմ, այնպիսի շիլափլավ է, որից դու կարող ես վատ զգալ» (նամակ գրված 1892 թվականի օգոստոսի 16-ին): «Բժիշկ լինելը լավ չէ. Եվ սարսափելի է, ձանձրալի ու զզվելի: Երիտասարդ գործարանատերը ամուսնանում է և մեկ շաբաթ հետո կանչում է ինձ «անպայման այս րոպեին խնդրում եմ», նրա մոտ <…> իսկ երիտասարդ գեղեցկուհու մոտ <…> 75- ամյա ծեր գործարանատերը ամուսնանում է, այնուհետև բողոքում, որ իր «բջջակորիզը» ցավում է նրանից, որ «իրեն շատ է տանջել»: Ես պետք է Ձեզ ասեմ, որ այս ամենը շատ զզվելի է: Աղջիկը, որդերն ականջների վրա, փորլուծությունները, փսխումները, սիֆիլիսը, թու: Քաղցր հնչյուններ և պոեզիա, ուր եք դուք» - նույն հասցեատիրոջը, 1892 թվականի օգոստոսի 2: «Չեխովյան տխրության» ևս մեկ օրինակ: «Ես միայնակ եմ, քանի որ ամբողջ խոլերայինը օտար է իմ հոգուն, իսկ աշխատանքը, որը պահանջում է մշտական շրջագայություններ, բամբասանքներ և մանր հոգսեր, ինձ համար հոգնեցուցիչ են: Գրելու ժամանակ չկա: Գրականությունը վաղուց լքված է, ես մուրացիկ եմ և աղքատ, քանի որ նպատակահարմար գտա իմ և իմ անկախության համար հրաժարվել տեղամասային բժշկի վարձատրությունից » (նամակ գրված 1892 թվականի օգոստոսի 1-ին): «Ինձ արդեն շատ են ձանձրացնում խոսակցությունները և հիվանդները, հատկապես կանայք, որոք բուժման ընթացքում անսովոր հիմար են ու համառ»: (Իվան Գորբունով-Պոսադովին, մայիսի 20, 1893 թ):

Բայց անգամ գրական ճանաչման և բժշկական գործունեությունից հրաժարվելու տարիներին Չեխովը զգացել է իր կապը բժշկական աշխարհի հետ, նրան հետաքրքրել են այս բնագավառի գիտության նվաճումները, նա հոգ էր տանում «Վիրահատական տարեգիր» և «Վիրահատություն» բժշկական ամսագրերի համար, որոք այդ տարիներին տառապում էին միջոցների բացակայությունից, երկար տարիներ եղել է «Բժիշկ» թերթի ընթերցողը և հրապարակել դրանում: 1895 թվականին նա մասնակցել է մոսկովյան տեղական բժիշկների համագումարին, որոնք կայանում էին Պոկրովսկ գյուղի տեղական հոգեբուժական հիվանդանոցում: Իրականում, Չեխով-բժիշկը և Չեխով-գրողը իրար հետ հակասության մեջ չեն, ուղղակի գրողի «բժշկական» մտածողության ներսում տեղի է ունենում շեշտադրության տեղաշարժ մասնավորից ընդհանուրին, «Ով չի կարողանում մտածել բժշկորեն, այլ մտածում է մասնակիորեն, նա ժխտում է բժշկությունը: Բոտկինը, Զախարինը, Վիխրովը և Պիրոգովն անշուշտ, խելացի և շնորհալի մարդիկ են, հավատում են բժշկությանը, ինչպես Աստծուն, քանի որ նրանք մեծացել են մինչև „բժշկություն“ հասկացությունը» Սուվորինին 18 հոկտեմբերի 1888 թ: Կիրառելով այս ամենը Չեխովի հանդեպ, սա նշանակում է ձգտել մասնակի ախտանիշերի միջոցով պարզելու առանձին անհատի անհաջողությունների էական պատճառները, որոնք պայմաններ են ստեղծում համաճարակի առաջացման, վաղաժամ ծերացման և սոցիալական անհամաչափության համար: Չեխովը սկսում է ձգտել հոգեբուժության: Այնպիսի ստեղծագործություններ ինչպիսիք են, «Հիվանդասենյակ № 6», «Նոպա» և «Սև վանականը» կարող է գրել ոչ միայն ցանկացած գրող բժիշկ, այլ հենց «բժշկական մտածողությամբ » գրողը, հանձինս Չեխովի: Ի. Ի. Յասինսկին «Իմ կյանքի վեպում» վկայում է, որ Չեխովին «չափազանց հետաքրքրում է այսպես կոչված հոգեկան ցանկացած շեղում»: Նրա կարծիքով, նա կարող էր դառնալ հոգեբույժ, եթե գրող չդառնար:

Չեխովի «բժշկական» երևակայության շնորհիվ գրականությունը պարտական է այնտեղ բժիշկների անկրկնելի կերպարների, բուժակների, նյարդաբանների և չեխովյան «մռայլ մարդկանց» պատկերասրահի ստեղծմանը (հաճախ կոպիտ, անհարգալից, անտարբեր, բայց և զգայուն, խոցելի, անօրեն): Նրա պատմվածքները նեղ առումով «բժշկի գրառումներ» չեն, դա անկատար հասարակության ախտորոշումն է: Որպես փորձառու բժիշկ Չեխովն առատ նյութ է ստացել տարբեր սոցիալական խմբերի կյանքի ներքին դիտարկման գեղարվեստական ընդհանրացումների համար: Որպես ուշադիր և խելացի նկարիչ, նրան մնում էր միայն կատարել ինքնուրույն եզրահանգումներ:

Տարօրինակությունը կայանում է նրանում, որ մեծամասամբ նա բժիշկներին պատկերել է ուրույն ինքնահեգնական, ծաղրանկարային ոճով: Չեխովը համառորեն պնդում էր բժշկական մասնագիտության մարդասիրական բնույթի մասին՝ կոչ անելով բժիշկներին ուշադիր և հանդուրժողական վերաբերմունք դրսևորել հիվանդների նկատմամբ: Մեծամասամբ, Չեխովի շնորհիվ ռուսական և համաշխարհային գրականության մեջ ստեղծվեց մտավորական-բժշկի, մարդասեր-բժշկի և անձնվեր մարդու գրական արխետիպը:

Պարգևատրվել է «Բնակչության առաջին համընդհանուր մարդահամարի աշխատանքների համար» մեդալով:

Մահը

1904 թվականի մայիսին Չեխովը տուբերկուլյոզով հիվանդ էր: Միխայիլ Չեխովը հիշում է.

Բոլորը, ովքեր նրան տեսել էին այդ վիճակում, գաղտնի մտածում էին, որ վերջը հեռու չէ, բայց որքան [նա] մոտ էր վերջին, այնքան քիչ էր գիտակցում դա[21]:

Հունիսի 3-ին նա Օլգայի հետ ուղևորվեց, Գերմանիայի Շվարցվալդ (Սև անտառ) լեռնազանգվածում գտնվող Բադենվայլեր քաղաք, որտեղից քրոջը՝ Մաշային, ուրախ նամակ գրեց՝ նկարագրելով այնտեղի սնունդն ու շրջակայքը և հավաստիացնելով նրան և մորը, որ ապաքինվում է: Իր վերջին նամակում նա դժգոհում էր գերմանացի կանանց հագնվելու ձևից[22]:

Չեխովի մահը դարձել է «գրական պատմության մեծագույն բեմադրություններից»[23], այն բազմաթիվ անգամներ վերապատմել են, նկարազարդել, նկարահանել. առավել ուշագրավ է Ռայմոնդ Կայվերի «Հանձնարարություն» կարճ պատմվածքը: 1908 թվականին Օլգան ամուսնու կյանքի վերջին պահերի մասին գրել է.

Անտոնն անսովոր կերպով նստեց և բարձրաձայն ու հստակ ասաց (չնայած գերմաներեն գրեթե չգիտեր). Ich sterbe («Ես մեռնում եմ»): Բժիշկը նրան հանգստացրեց, ներարկեց կամֆորա և պատվիրեց շամպայն: Անտոնը վերցրեց լիքը բաժակ, ուսումնասիրեց այն, ժպտաց ինձ և ասաց. «Վաղուց է շամպայն չէի խմել»: Նա դատարկեց բաժակը և հանգիստ թեքվեց ձախ կողմի վրա, և ես չհասցրեցի վազելու, թեքվելու անկողնու վրա և ձայն տալ նրան, և նա դադարեց շնչել ու մանկան պես խաղաղ քնեց...[24]:

Չեխովի մարմինը Մոսկվա տեղափոխվեց ոստրեների համար նախատեսված սառեցված երկաթուղային մեքենայով, ինչը վիրավորեց Գորկուն[25]: 1904 թվականի հուլիսի 9-ին (22) տեղի ունեցավ Չեխովի հուղարկավորությունը, հուղարկավորման կարգը՝ Նովոդևիչի վանքի Վերափոխման եկեղեցում: Չեխովին հողին հանձնեցին Վերափոխման եկեղեցու անմիջապես հետևի մասում գտնվող գերեզմանոցում՝ հոր գերեզմանի կողքին: Գերեզմանի վրա տեղադրվել էր փայտե խաչ՝ կանթեղի պատկերով: Չեխովի մահվան տարելիցի օրը՝ 1908 թվականի հուլիսի 2-ին (15), գերեզմանի վրա տեղադրվեց նոր մարմարե հուշարձան՝ մշակված նկարիչ Լեոնիդ Բրաիլովսկու կողմից[26]: 1933 թվականին Նովոդևիչի վանքի տարածքում գերեզմանոցի վերացման արդյունքում Օլգա Լեոնարդովնա Կիպպերսի խնդրանքով Չեխովը վերաթաղվեց վանքի հարավային պատի հետևում գտնվող գերեզմանոցում: 1933 թվականի նոյեմբերի 16-ին գրողի մի քանի հարազատների և մտերիմների ներկայությամբ բացվեց նրա գերեզմանը, և դագաղը տեղափոխվեց նոր վայր: Շուտով այստեղ տեղափոխվեցին երկու տապանաքարերը` Անտոն Չեխովի և նրա հոր (վերաթաղման ժամանակ Պ. Չեխովը մնացել է հին տեղում)[27]:

Ստեղծագործական կյանքը

1891 թվականից սկսած Չեխովը, տարված ստեղծագործական ինտենսիվ աշխատանքով, հրատարակել է պատմվածքներ և պիեսներ, որոնք, ռեալիստորեն բնութագրելով ռուս իրականությունը, իրենց հիմնական ուղղությամբ կոչ էին անում ընթերցողներին կռվի ելնել գոյություն ունեցող հասարակական չարիքների դեմ, որոնել հասարակական զարգացման նոր ուղիներ, ծառանալ բռնության, բռնակալների, անիրավության դեմ: Սախալինյան ճամփորդությունից հետո Չեխովը հրատարակել է «Գողը» և «Գուսևը»՝ 1890 թ., «Մենամարտ»՝ 1981, «Կանայք», «Կինը», «Աքսորավայրում», «Հարևանները»՝ 1892, «Պալատ № 6»` 1892 թ. նոյեմբեր, «Անհայտ մարդու պատմվածք»՝ 1893, «Սև վանականը»՝ 1894 (գրվել է 1893 թ.), «Ռոտշիլդի ջութակը»՝ 1894, «Մուժիկներ»՝ 1897 և չինովնիկության մասին («Պատյանով մարդը»՝ 1898 և այլն) գրված պատմվածքները, իր հայտնի դրամատուրգիական գործերը: Չինովնիկության բնութագրմանը նվիրված իր գործերում Չեխովն ավելի խտացված գույներով է նկարագրում նկարագրում իր մռայլ «հերոսներին» և նկարներն էլ դարձնում է հին աշխարհի դեմ ուղղված սուր և անողոք «պատկերներ», դիտավորությամբ դեն նետելով թե՛ հումորիստական երանգները, թե՛ անցյալի «պատգամին» հատուկ կես-հեգնական, կես-էլեգիական տոնը[28]:

Չեխովը մեծ նշանակություն է տվել իր աշխատությունների գեղարվեստական մշակմանը: Նրա ստեղծագործություններում նկարագրվել են նաև ուրիշ ժողովուրդների ներկայացուցիչներ: Չեխովի պատմվածքների և հատկապես պիեսների մեջ աչքի է ընկնում մեծ ուշադրութայմբ ընտրված պատկերների նվագային կոլորիտը: Չեխովի աշխատությունների մեջ լիրիկական տրամադրությամբ լեցուն և գեղարվեստական մեծ ավյունով նկարված դաշտանկարների, լուռ կամ խոսուն բնության, ուռենիներով շրջագծված այգիների նրբին կոլորիտը շաղկապված է եղել հոգնաբեկ ու տխուր, մտախոհ կամ երազող հերոսների մեղմ մորմոքի, գանգատի, զուսպ բողոքի հետ[28]:

Դրամատուրգիան

Դրամատիկ ստեղծագործություններ Չեխովը սկսել է գրել XIX դարի 70-ականներին: Վարժարանում սովորելու տարիներին նա մեծամասամբ գրել է պիեսներ, որոնք մինչ այսօր չեն պահպանվել: Երկրորդ կուրսում նա գրել է դրամա, որը հետագայում կոչվեց Պլատոնով: 1885 թվականին գրել է Մեծ ճանապարհին էտյուդը, որը գրաքննիչները չեն թույլատրել բեմադրել: Նրա պիեսներից են «Կարապի երգը» (Կալխաս), «Իվանով», «Արջը», «Առաջարկ», որոնք տպագրվել են 1887 թվականից: 1886 թվականին գրել է մենախոսություն «Ծխախոտի վնասակարության մասին»: Այն տպագրվել է «Պետերբուրգյան թերթում»՝ «Երփներանգ պատմություններ» ժողովածուում: 1883-1887 թվականներին Չեխովը գրում է դրամատիկ ներկայացումներ, հումորային պատմություններ և ծաղրերգություններ: Հիմարը կամ պաշտոնաթող կապիտանը (1883), «Կեղծ ողբերգակները և չարաճճի դրամատուրգներ» (1884), «Կատարյալ քննություն» (1884), «Խառնաշփոթ Հռոմում» (1884), «Լեզուն մինչև Կիև կհասցնի» (1884), «Տիրոջ բնակիչները» (1884), «Հիվանդի անկողնու մոտ» (1884), «Լուսնի վրա» (1885), «Դրամա» (1886), «Խավարումից առաջ» (1887):

Դրամատուրգիայի առանձնահատկությունները

Չեխովի պիեսների առանձնահատկությունները նրա ժամանակակիցների կողմից նշմարվել են դրանց առաջին բեմադրության ժամանակ: Սկզբում այն ընկալվում էր Չեխովի կողմից հաջորդական դրամատիկական շարժման խնդրի լուծման անկարողություն: Գրախոսները խոսում էին «բեմականության» բացակայության, «ձգձգվածության», «գործողությունների պակասի», «երկխոսության անկանոնության», «կոմպոզիցիայի ցրվածության» և ֆաբուլայի թուլության մասին[29]: Թատերական քննադատությունը Չեխովին ավելի շատ հանդիմանում էր այն բանում, որ նա իր պիեսներում ներառում է կենցաղային ավելորդ մանրուքներ և դրանով խախտում է բեմական գործողությունների օրենքները: Սակայն Անտոն Պավլովիչի համար կենցաղային միջավայրի վերարտադրությունը եղել է անհրաժեշտ պայման, այլապես նրա համար ամբողջ մտահղացումը կորցնում էր իմաստը: Չեխովը ասում էր.

Պահանջում են, որպեսզի լինի հերոս, հերոսուհի, բեմական, տպավորիչ: Սակայն կյանքում ոչ միշտ են ինքնասպան լինում, կախվում, սիրո բացատրություն տալիս կամ խելացի մտքեր արտահայտում: Նրանք շատ են ուտում, խմում, հետևից քարշ գալիս, հիմարություններ դուրս տալիս: Եվ ահա այդ ամենը պետք է երևա բեմում: Անհրաժեշտ է ստեղծել այնպիսի պիես, որտեղ մարդիկ գային, գնային, ճաշեին, խոսեին եղանակից, վինտ խաղային, բայց ոչ նրա համար որ դա անհրաժեշտ է հեղինակին, այլ նրա համար, որ այդպես է լինում իրական կյանքում[30]:
Թող բեմում ամեն ինչ լինի այնքան բարդ և դրա հետ մեկտեղ պարզ ինչպես կյանքում: Մարդիկ ուտում են, միայն ուտում, իսկ այդ ժամանակ ձևավորվում է երջանկությունը և անցնում նրանց կյանքը[31]:

Չեխովի դրամատուրգիայում, հակառակ բոլոր ավանդույթների, իրադարձությունները ընթանում են մակերեսայնորեն, որպես կարճաժամկետ բացառիկություն, սովորական, համաչափ, ամենօրյա կրկնվող, բոլորի համար սովորական` կազմելով պիեսի բովանդակության գլխավոր զանգվածը: Գործնականում Չեխովի բոլոր պիեսները կառուցված են կենցաղի մանրակրկիտ նկարագրության հիման վրա, որի միջոցով ընթերցողին են հասցվում հերոսների զգացմունքների, տրամադրությունների և բնավորության առանձնահատկություններն ու փոխհարաբերությունները: Կենցաղային տարրերի ընտրությունը իրականացվում է կյանքի բովանդակության ընդհանուր զգացմունքայնության մեջ նրանց նշանակության սկզբունքով:

Հաճախ Չեխովը օգտագործում է գործող անծանց այսպես կոչված «պատահական» ռեպլիկաներ[32]: Այս դեպքում երկխոսությունը անընդհատ կտրվում է, ջարդվում և խճճվում է որոշ բոլորովին օտար և ոչ պետքական մանրուքներում: Սակայն նման երկխոսություններն ու ռեպլիկները ընդհանուր բեմական համատեքստում Չեխովի մոտ իրականացնում են իրենց նշանակությունը, ոչ թե իրենց բովանդակության ուղղակի առարկայական իմաստով, այլ այն կենսական զգացողությամբ, որը դրանցում դրսևորվում է:

Կոնստանտին Ստանիսլավսկին և Վլադիմիր Նեմիրովիչ-Դանչենկոն նկատեցին չեխովյան պիեսների առավել էական սկզբունքները դրամատիկական շարժման այսպես կոչված «ստորջրյա հոսքի» մեջ: Հատկապես նրանք առաջին անգամ բացահայտեցին արտաքնապես կենցաղային դրվագների և անընդհատ ներքին ինտիմ-լիրիկական մանրամասնությունների հոսքերը և ներդրեցին բոլոր ուժերը, որպեսզի չեխովյան դրամայի նոր մեկնաբանությունը հասցնեն հանդիսատեսին: Ստանիսլավսկու և Նեմիրովիչ-Դանչենկոյի շնորհիվ Չեխովի պիեսների վարակիչ ուժը դառնա ակնհայտ[33]:

Չեխովի մականունները

Ինչպես ցանկացած հումորիստ-գրող, Չեխովն օգտագործել է տասնյակ կեղծանուններ: Մինչև հիմա դրանք բոլորը բացահայտված չեն, քանի որ հենց ինքը՝ Չեխովը Ադոլֆ Մարքսի համար երկերի ժողովածու նախապատրաստման ժամանակ չի կարողացել հիշել իր վաղ ստեղծագործությունների պատկանելիությունը: Հումորիստի ծածկանվան գործառույթը ոչ այնքան իրական հեղինակին թաքցնելն էր, որքան ընթերցողին զվարճացնելը, լարված պահելը (այստեղից էլ փոփոխականությունը, կանխամտածված շփոթությունը. ընթերցողն ինքը պետք է փորձի կռահել պատմությունը հեղինակին): Հաճախ կեղծանունը կոնկրետ պատմվածքի անհրաժեշտ տարր է, գրական ֆարսի մի մաս և չի կարող պատշաճ կերպով բացահայտվել դրա համատեքստից դուրս: Հազվագյուտ դեպքերում Չեխովի այս կամ այն կեղծանունը կարող էր հայտնի լինել միայն ծանոթների նեղ շրջանակին: Ստորև բերված է Չեխովի 20-րդ դարի վերջի կեղծանունների ցանկը՝[34][35]:

  • Ա. Ակտրիսին
  • Ա. Դոստոյնով-Բլագորոդնով
  • Ա. Պ.
  • Ա. Պ. Չ-վ
  • Ակադեմիկ Տոտո
  • Ակակի Տարանտուլով
  • Անտոշա
  • Անտոշա Չ.
  • Անտոշա Չ.***
  • Անտոշա Չեխոնտե
  • Ա-ն Չ-տե
  • Ան. Չ.
  • Ան. Չ-ե
  • Անչե
  • Ան. Չե-վ
  • Արկադի Տարանտուլով
  • Ա. Չ.
  • Ա. Չ-վ
  • Ա. Չե-վ
  • Ա. Չ-խ-վ
  • Ա. Չեխոնտե
  • Գ. Բ-վ
  • Գ. Բալդաստով
  • Մակար Բալդաստով
  • Բոկլ
  • Ն. Ն. Բորիսով
  • Բրատ մոեգո բրատա
  • Վրաչ բեզ պացիենտով
  • Վսպիլչիվիյ չելովեկ
  • Գայկա № 5 3/4
  • Գայկա № 6
  • Գայկա № 9
  • Գրաֆ Չերնոմորդիկ
  • Գրաչ
  • Գուդիյադա Յանոս
  • Դվա Այաքսա (Վ. Վ. Բիլիբինի հետ)
  • Դոն Անտոնիո Чехонте
  • Դյադենկա
  • Կիսլյաև
  • Մ. Կովրով
  • Կրապիվա
  • Լաերտ
  • Նեկտո
  • Նտե
  • Ա. Պավլով
  • Պանկո
  • Պոլկովնիկ Կոչկարև
  • Պրոզաիկ բանաստեղծ
  • Ռուվեր
  • Ռուվեր և Ռևուր
  • Ուլիսս
  • Ց.
  • Չ.
  • Չ. Բ. Ս.*
  • Չ. առանց ս.
  • Չել. բ. սելեզ.
  • Մարդն առանց փայծաղ
  • Չեխոնտե
  • Չ. Խոնտե, Ա.
  • Ցինցիննատուս
  • Շամպանսկի
  • Շիլլեր Շեքսպիրովիչ Գյոթե
  • …въ
  • -въ
  • -нте
  • Homo Sachaliensis
  • Z.

Ա. Ս. Սուվորինի պնդմամբ, «Նոր Ժամանակներ»-ում իր «լուրջ» աշխատանքները Չեխովը սկսում է հրատարակել լրիվ ազգանունով, մինչդեռ հումորային լրագրության մեջ գրական կեղծանվան ավանդույթը շարունակվում էր:

Հիշատակ

  • 1954 թվականին Լոպասնյա ավանը վերափոխվում է մարզային նշանակության քաղաքի և կոչվում Չեխով:
  • Ռուսաստանի գրողների միության և Թարգմանիչ գրողների միության Մոսկվայի քաղաքային և մարզային կազմակերպությունները ի պատիվ գրողի 2004 թվականին հիմնեցին Անտոն Չեխովի հուշամեդալ: Օգոնյոկ ամսագրի տվյալներով Չեխովը մտնում է համաշխարհային գրականության դասականների ամենա «էկրանիզացված» տասնյակի մեջ և կիսում է երկրորդից երրորդ տեղերը Չարլզ Դիքենսի հետ[36]:
  • Մոսկվայում անցկացվում է Ա. Պ. Չեխովի անվան միջազգային թատերական ֆեստիվալ, որը հիմնադրվել է Միջազգային թատերական միությունների համադաշնության կողմից:
  • Ա. Պ. Չեխովի անվան № 2 գիմնազիա (Տագանրոգ) Ռուսաստանի հարավի հնագույն ուսումնական հաստատություն (1806):
  • Ա. Պ. Չեխովի անվան Յալթայի գիմնազիա[37]:
  • 2011 թվականի ապրիլին Ռոստովի մարզային վարչակազմի կարգադրությամբ Տագանրոգի պետական մանկավարժական ինստիտուտը կոչվեց Անտոն Չեխովի անվամբ[38]:
  • 1952 թվականին Նյու Յորքում ստեղծվեց Չեխովի անվան հրատարակչություն:
  • Բադենվայլեր քաղաքում գոյություն ունի «Չեխովի անվան գերմանական ընկերություն»:
  • 2010 թվականի դեկտեմբերին Տագանրոգում ստեղծվեց «Չեխովյան ընկերություն», որը ղեկավարում էին Չեխովի հետնորդը` Դմիտրի Միխայլովիչ Չեխովը և Չեխովի քեռու հետնորդը` Միտրոֆան Եգորովիչ Չեխովը:
  • Մոսկվայի № 170 կրթական կենտրոնը կրում է Անտոն Չեխովի անունը:

Դրամագիտության մեջ

2009 թվականի դեկտեմբերի 28-ին Ռուսաստանի բանկը թողարկել է չորս հուշադրամներ` նվիրված Անտոն Չեխովի ծննդյան 150-ամյակին (ներկայացված են ռևերսները)`

  • արծաթյա 3 ռուբլի
    արծաթյա 3 ռուբլի
  • արծաթյա 3 ռուբլի
    արծաթյա 3 ռուբլի
  • արծաթյա 100 ռուբլի
    արծաթյա 100 ռուբլի
  • ոսկե 50 ռուբլի
    ոսկե 50 ռուբլի
  • ոսկե 200 ռուբլի
    ոսկե 200 ռուբլի
  • ԽՍՀՄ հուշադրամ, 1 ռուբլի 1990 թվական, թողարկվել է Չեխովի 130-ամյակի առթիվ
    ԽՍՀՄ հուշադրամ, 1 ռուբլի 1990 թվական, թողարկվել է Չեխովի 130-ամյակի առթիվ

Ֆիլատելիայում

  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշեր և ծրարներ
  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1940
    ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ,
    1940
  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1940
    ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ,
    1940
  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1940
    ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ,
    1940
  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1940
    ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ,
    1940
  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1954
    ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ,
    1954
  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1959
    ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ,
    1959
  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1960
    ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ,
    1960
  • ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, 1960
    ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ,
    1960
  • Փոստային բլոկ, Ռուսաստան, Չեխովի ծննդյան 150-ամյակի առթիվ
    Փոստային բլոկ, Ռուսաստան, Չեխովի ծննդյան 150-ամյակի առթիվ
  • Փոստային բլոկ, Ռուսաստան, 2010, Չեխովի ստեղծագործություններ
    Փոստային բլոկ, Ռուսաստան, 2010, Չեխովի ստեղծագործություններ

Արտասահմանյան հրատարակություններ

Անտոն Չեխովին նվիրված նամականիշեր, որոնք թողարկվել են հետևյալ օտարերկրյա պետություններում՝

Թանգարաններ և գրադարաններ

Աշխարհում (և՛ ռուսաստանում, և՛ արտերկրում) կա Չեխովին նվիրված 12 թանգարան[41]

Արտաքին պատկերներ
Անտոն Չեխովի հուշատախտակը Ռոզա Լյուքսեմբուրգ փողոցում


Գրադարաններ

Թատրոններ և ստեղծագործական խմբեր

Հիվանդանոցներ

  • Զվենիգորոդի Ա. Պ. Չեխովի անվան քաղաքային կենտրոնական հիվանդանոց[42]

Հուշարձաններ

Պատկեր:Chehov Taganrog Morozova 2011.jpg
Չեխովի առաջին հուշարձանը ԽՍՀՄ-ում, Տագանրոգ
  • Անտոն Պավլովիչ Չեխովի հուշարձանը Պերմում (ք. Պերմ, Ա. Պ. Չեխովի անվան զբոսայգի, Ռեպինի փողոց, 20):
  • Չեխովի հուշարձանը Բադենվայլերում, որտեղ նա մահացել է[43]: Առաջին անգամ տեղադրվել է 1908 թվականին, քանդակագործ Ն. Գ. Շլեյֆեր: Դա աշխարհում Չեխովի առաջին հուշարձանն էր: 1918 թվականին, համաշխարհային պատերազմի ավարտից երեք շաբաթ առաջ այդ հուշարձանը ձուլեցին գերմանական ռազմական արդյունաբերության կարիքների համար: 1960 թվականին հենց այնտեղ գերմանացիների կողմից նորից կանգնեցվեց ռուս գրողի հուշարձանը: <Ռուսաստանը և Գերմանիան, Մշակութային փոխհարաբերությունները երեկ և այսօր, Գրական ուսուցում, սեպտեմբեր – հոկտեմբեր 1990 թ.>: Նոր կիսանդրին (որը նման չէր բնօրինակին) տեղադրվեց 1992 թվականին սախալինցիների օգնությամբ:
  • 1935 թվականին Տագանրոգում տեղադրվում է Չեխովի կիսանդրին, քանդակագործ՝ Վերա Մորոզովա: Դա ԽՍՀՄ-ում գրողի առաջին հուշարձանն էր:
  • Տագանրոգում 1960 թվականին տեղադրվեց գրողի հարյուրամյակին նվիրված հուշարձան, քանդակագործ՝ Իուլիան Ռուկավիշնիկով:
  • Մելիխովում 1951 թվականին տեղադրվում է Չեխովի կիսանդրին: Քանդակագործ Գ. Մոտովիլով, ճարտարապետ Լ. Մ. Պոլյակով:
  • Գրողի երեք մետրանոց բրոնզե քանդակը Չեխով քաղաքում, Միխայիլ Անիկուշին:
  • Տոմսկում գոյություն ունի հեգնական հուշարձան: Այն կոչվում է «Անտոն Պավլովիչը Տոմսկում, հարբած մուժիկի աչքերով, ով պառկած է ջրանցքում և չի կարդացել «Կաշտանկան»»:
  • Չեխովի հուշարձան է տեղադրված Դոնի Ռոստովի կենտրոնում, գրողի հոբելյանի առթիվ, քանդակագործն է Անատոլի Սկնարին:
  • Չեխովի հուշարձան Յուժնո Սախալինսկում, տեղադրված է մարզային գիտական գրադարանի հարևանությամբ, քանդակագործն է Ալեքսանդր Ալեքսեևիչ Տյուրենկովը (1990):
  • Ա. Պ. Չեխովի հուշարձանը Յալթայում տեղադրված է Ծովափնյա զբոսայգում, քանդակագործն է Գեորգի Իվանովիչ Մոտովիլովը (1953):
  • Անտոն Չեխովի հուշարձանը Մոսկվայի Կամերգերսկի նրբանցքում, հեղինակն է Միխայիլ Անիկուշինը (1998):
  • Չեխովի հուշարձանը Կրասնոյարսկում տեղադրված է Թատերական հրապարակում, հեղինակներն են՝ քանդակագործ Յուրի Իշխանովը և ճարտարապետ Արեգ Դեմիրխանովը (1995):
  • Չեխովի հուշարձանը Տոկիոյում, քանդակագործն է Գրիգորի Պոտոցկին:
  • Չեխովի հուշարձանը Մոսկվայի մարզի Սերպուխով քաղաքում:
  • Չեխովի հուշարձանը Մոսկվայի մարզի Զվենիգորոդ քաղաքում, տեղադրված է Մոսկովյան 12 հասցեում գտնվող պուրակում, քանդակագործն է Վլադիմիր Կուրոչկինը (2010):
  • Չեխովի հուշարձանը Սամարայում տեղադրվել է 2004 թվականի հուլիսի 2-ին, գրողի մահվան 100- ամյակի պատվին, Պավել Կորովինի նախաձեռնությամբ կազմակերպված մասնավոր հանգանակությունների հաշվին, քանդակագործ Իվան Մելնիկովն աշխատանքը կատարել է անհատույց:
  • Չեխովի հուշարձանը Շրի Լանկայում, գտնվում է Կոլոմբոյի «Հալլե Ֆեյս» և «Գրանդ Օրիենտալ» հյուրանոցներում, բացումը տեղի է ունեցել 2010 թվականի դեկտեմբերին, նվիրված է Չեխովի Ցեյլոն կղզում գտնվելու 120-ամյա հոբելյանին[44]:
  • Չեխովի հուշարձան է տեղադրված Կահիրեում, 2011 թվականին Ռուսաստանի և ԱՊՀ երկրների բուհերի շրջանավարտների միավորման կողմից:
  • Չեխովի հուշարձանը Դոնի Ռոստովում, տեղադրված է Չեխովի և Պուշկինի փողոցների հատման հատվածում:
  • Չեխովի հուշարձանը Խարցիզսկ քաղաքում (2012), ճարտարապետ՝ Ալեքսանդր Շամարին[45]:
  • Չեխովի հուշարձանը Նիժնեգորոդսկի մարզի Դալնեկոնստանտինովսկի շրջանի Բելայա գյուղում:
  • Չեխովի հուշարձանը Սումի քաղաքում Կոժեդուբի անվան զբոսայգում:
  • Չեխովի հուշարձանը Ուլան Ուդե քաղաքի Լենինի փողոցի «Արբատ» հետիոտնային մասում:
  • 2014 թվականի հունիսին Մոսկվայում, Լյուբլինում, Արմավիրյան և Տագանրոգյան փողոցների հատման կետում գտնվող գրողի անունը կրող զբոսայգում տեղադրվեց հուշարձան (քանդակագործ՝ Սալավատ Շչերբակով):

Չեխովի հերոսների հուշարձաններ

  • «Կաշտանկա», «Շնիկով տիկինը», «Պատյանով մարդը», «Երեք քույրեր», «Վանյա», «Վարյա», քանդակները Պերմում (ք. Պերմ, Ռեպինի 20, Ա. Պ. Չեխովի անվան զբոսայգի):
  • Կաշտանկայի հուշարձանը Չելյաբինսկում:
  • «Հաստլիկն ու նիհարը» պատմվածքի հերոսների հուշարձանը Տագանրոգում ( «Չեխովների կրպակ» թանգարանի մոտակայքում).
  • Հուշարձան «Պատյանով մարդը» Տագանրոգում:
  • Հուշարձան «Սիրավեպ թավջութակով» պատմվածքի հերոսուհուն Տագանրոգում:
  • Հուշարձան «Կաշտանկա» պատմվածքի մոտիվներով Տագանրոգում[46]:
  • Հուշարձան «Շնիկով տիկնոջը» և Չեխովին Յալթայի ծովափին:
  • Հուշարձան «Ծովաորոր» Գերմանիայում, Բադենվայլերում, Անտոն Չեխովի հրապարակում, հյուրանոցի հարևանությամբ, որտեղ մահացել է գրողը:
  • Հուշարձան «Հաստլիկն ու նիհարը» պատմվածքի հերոսներին (Յուժնո-Սախալինսկ, Սախալինսկի միջազգային թատերական կենտրոնի մոտ գտնվող պուրակում), 2013:
  • Հուշարձան «Շնիկով տիկինը» պատմվածքի հերոսներին (Յուժնո-Սախալինսկ, Սախալինսկի միջազգային թատերական կենտրոնի մոտ գտնվող պուրակում), 2013: Հեղինակ Ռուսաստանի վաստակավոր նկարիչ Ս. Շչերբակով:
  • Հուշարձան «Պատյանով մարդը» պատմվածքի հերոսներին (Յուժնո-Սախալինսկ, Սախալինսկի միջազգային թատերական կենտրոնի մոտ գտնվող պուրակում), 2013:
  • Հուշարձան «Կաշտանկա» պատմվածքի հերոսներին (Յուժնո-Սախալինսկ, Սախալինսկի միջազգային թատերական կենտրոնի մոտ գտնվող պուրակում), 2013:
  • Բրոնզե հուշարձան Ա. Պ. Չեխովի շներին, Բրոմին և Հինեին, մերձմոսկովյան «Մելիխովո» թանգարան-արգելոցում (բացվել է 2012 թվականի դեկտեմբերի 22-ին): Հեղինակ, Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի թղթակից-անդամ Ալեքսանդր Ռոժնիկով[47]:

Երաժշտություն

Չեխովյան թեմաներով բազմաթիվ կոմպոզիտորներ ստեղծել են զանազան սյուժեներով երաժշտական ստեղծագործություններ՝ օպերաներ, բալետներ, երաժշտական կատակերգություններ և մյուզիքլներ[48]: Ն. Պոնոմարենկոյի (1935) և Վ. Յուրովսկու (1961) խմբերգերը սիմֆոնիկ նվագախմբի, երգչախմբի և մեներգիչների կատարմամբ նվիրված են գրողի հիշատակին: Չեխովի ստեղծագործություններով հայրենական կոմպոզիտորների կողմից ստեղծվել են ավելի քան 20 օպերաներ, «Կախարդը», կոմպոզիտոր՝ Խոդաշ, «Բալենու այգին», կոմպոզիտոր՝ Ա. Լեման, «Կաշտանկա», կոմպոզիտոր՝ Վ. Ռուբին, «Կոնտրաբաս և ֆլեյտա», կոմպոզիտոր՝ Նիկոլայ Սիդելնիկով և այլն: Արտասահմանյան կոմպոզիտորների կողմից ստեղծվել են ավելի քան 20 օպերաներ, «Բալենու այգին». կոմպոզիտոր՝ Տոնտշեր, «Կոնտրաբաս», կոմպոզիտոր՝ Վ. Բուկկի, «Կարապի երգը», կոմպոզիտոր՝ Կայլլի Լյուչիանո և այլն[49]:

20-րդ դարի երկրորդ կեսին չեխովյան արձակի հիման վրա ստեղծվել են բալետներ՝ «Անյուտա» («Աննան վզից կախ» պատմվածքի հիման վրա, կոմպոզիտոր՝ Վալերի Գավրիլին), «Շնիկով տիկինը» (կոմպոզիտոր՝ Ռ. Շչեդրին), «Ձմեռային անուրջներ» («Երեք քույրեր» պիեսի հիման վրա, երաժշտությունը՝ Պյոտր Չայկովսկու), «Երեք քույրեր» (երաժշտությունը՝ Ս. Ռախմանինովի և Ա. Օզոլինշի), «Երեք քույրեր» (երաժշտությունը՝ Ս. Ռախմանինովի), «Ծովաորոր» (երաժշտությունը՝ Ռ. Շչեդրինի):

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Паперный З. С. Чехов Антон // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 8.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Венгеров С. Чехов, Антон Павлович (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1903. — Т. XXXVIIIа. — С. 777—781.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 https://bigenc.ru/literature/text/4684952
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Паперный З. С. Чехов Антон Павлович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1978. — Т. 29 : Чаган — Экс-ле-Бен. — С. 138—140.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Eesti biograafiline andmebaas ISIK (эст.)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://www.laphamsquarterly.org/death/miscellany/its-been-long-time-ive-had-champagne
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 http://encyclopedia.kids.net.au/page/an/Anton_Chekhov
  8. ↑ http://web.archive.org/web/20181018063925/https://www.mos-ritual.ru/novodeviche-kladbische
  9. ↑ http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/rmv.365/pdf
  10. ↑ https://goslitmuz.ru/istoriya-eksponata/?ID=1775
  11. ↑ "Greatest short story writer who ever lived." Raymond Carver (in Rosamund Bartlett's introduction to About Love and Other Stories, XX); "Quite probably. the best short-story writer ever." A Chekhov Lexicon, by William Boyd, The Guardian, 3 July 2004. Retrieved 16 February 2007.
  12. ↑ "Stories ... which are among the supreme achievements in prose narrative." Vodka miniatures, belching and angry cats, George Steiner's review of The Undiscovered Chekhov, in The Observer, 13 May 2001. Retrieved 16 February 2007.
  13. ↑ Harold Bloom, Genius: A Study of One Hundred Exemplary Authors.
  14. ↑ Letter to Alexei Suvorin, 11 September 1888. Letters of Anton Chekhov.
  15. ↑ "Actors climb up Chekhov like a mountain, roped together, sharing the glory if they ever make it to the summit". Actor Ian McKellen, quoted in Miles, 9.
  16. ↑ "Chekhov's art demands a theatre of mood." Vsevolod Meyerhold, quoted in Allen, 13; "A richer submerged life in the text is characteristic of a more profound drama of realism, one which depends less on the externals of presentation." Styan, 84.
  17. ↑ Երկեր։ 5 հ. / Ա. Չեխով; Կազմ.՝ Ս. Պայազատ; Խմբ.՝ Խ. Հրաչյան; Առաջաբ. հեղ.՝ Ս. Արեշյան. - Երևան։ Հայպետհրատ, 1960. - 5 հ. ; 22 սմ. - Հ. 1 (1960. 458 էջ։ 1 թ. դիմանկ.) ։ Պատմվածքներ (1883-1886), Հ. 2 (1961. 566 էջ)։ Պատմվածքներ (1886-1887), Հ.3 (1961. 566 էջ։ Պատմվածքներ (1888-1894), Հ. 4 (1962. 433 էջ) : Պատմվածքներ (1895-1903), Հ. 5 (1962. 498 էջ)։ Դրամատիկական երկեր Պայազատ, Սերգո Արատաշեսի, 1909-1971 կազմ. Հրաչյան, Խաչիկ Թադևոսի, 1912-1989 խմբ. Արեշյան, Սալոմե Գրիգորի, 1913-1966 առաջաբ.
  18. ↑ "Chekhov is said to be the father of the modern short story". Malcolm 2004, էջ. 87; He brought something new into literature." James Joyce, in Arthur Power, Conversations with James Joyce, Usborne Publishing Ltd, 1974, 978-0-86000-006-8, 57; "Tchehov's breach with the classical tradition is the most significant event in modern literature", John Middleton Murry, in Athenaeum, 8 April 1922, cited in Bartlett's introduction to About Love.
  19. ↑ "You are right in demanding that an artist should take an intelligent attitude to his work, but you confuse two things: solving a problem and stating a problem correctly. It is only the second that is obligatory for the artist." Letter to Suvorin, 27 October 1888. Letters of Anton Chekhov.
  20. ↑ Договор с книгоиздательством А. Ф. Маркса
  21. ↑ From the biographical sketch, adapted from a memoir by Chekhov's brother Mihail, which prefaces Constance Garnett's translation of Chekhov's letters, 1920.
  22. ↑ Letter to sister Masha, 28 June 1904. Letters of Anton Chekhov.
  23. ↑ Malcolm, 2004, էջ 62
  24. ↑ Olga Knipper, Memoir, in Benedetti, Dear Writer, Dear Actress, 284.
  25. ↑ "Banality revenged itself upon him by a nasty prank, for it saw that his corpse, the corpse of a poet, was put into a railway truck 'For the Conveyance of Oysters'." Maxim Gorky in Reminiscences of Anton Chekhov.. Retrieved 16 February 2007.
  26. ↑ Нащокина, Мария Владимировна Московский модерн. — 2-е. — М.: Жираф, 2005. — С. 496. — 560 с. — ISBN 5-89832-042-3
  27. ↑ Галина Щёболева Памятник Чехову: От московского губернатора до Билла Клинтона.
  28. ↑ 28,0 28,1 Արտ. Կարինյան, Անտոն Չեխով (1860-1904), Հայկական ՍՍՌ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1954
  29. ↑ Скафтымов А. П. К вопросу о принципах построения пьес А. П. Чехова // Три сестры. — СПб: Азбука-классика, 2008. — С. 229—268. — 288 с. — ISBN 978-5-91181-876-0(Ստուգված է 20 Հունիսի 2009)
  30. ↑ Воспоминания Д. Городецкого // Биржевые ведомости. — 1904. — В. 18 июля.
  31. ↑ Воспоминания Арс. Г. (И. Я. Гурлянд) // Театр и искусство. — 1904. — № 28.
  32. ↑ Так, например, в «Трёх сёстрах» Чехова во втором действии Чебутыкин читает газету: «Цицикар. Здесь свирепствует оспа…» Ни Цицикар, ни оспа никакого отношения не имеют ни к самому Чебутыкину, ни к кому другому и вообще ни к чему, что происходит или произойдёт на сцене.
  33. ↑ Немирович-Данченко В. И. Предисловие «От редактора» // Эфрос, Николай Ефимович «Три сестры» в постановке Московского художественного театра. — 1919. — С. 10.
  34. ↑ Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем в тридцати томах. Сочинения в 18-ти томах. — М., Наука, 1982. — Т. 18. — С. 337—338.
  35. ↑ «Чехов Антон Павлович». Электронное научное издание «Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей». Фонд «Фундаментальная электронная библиотека». Վերցված է 2016-12-06-ին.
  36. ↑ Стали известны 10 самых «киношных» классиков литературы
  37. ↑ Павленко П. Г. «Школьные годы чудесные…»: Очерки истории Ялтинской гимназии им. А. П. Чехова. — Симферополь: РуБин, 2011. — 328 с. — ISBN 966-96158-6-0.
  38. ↑ Имени Чехова // Таганрогская правда. — 2011. — 26 апр.
  39. ↑ «150 ans de la naissance d'Anton Pavlovitch Tchekhov». 1er Semestre 2010. Office des Emissions de Timbres Poste de Monaco (ֆրանսերեն) — Художник Георгий Шишкин. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-06-ին. Վերցված է 2010-05-22-ին.
  40. ↑ «Tolstoy and Chekhov on new stamps by Vatican». Pakistan Philatelic Net Club (անգլերեն). Wahid Zia; Blogger, Google. 2010-11-24. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-20-ին. Վերցված է 2011-01-17-ին.
  41. ↑ [ «Аргументы и факты на Дону», № 14 (1961), 2013 год]
  42. ↑ Сайт Звенигородской ЦРБ имени А. П. Чехова
  43. ↑ Фоминых Н. К вопросу о памятнике Чехову // Вехи Таганрог. — 2004. — № 20.
  44. ↑ Хавилэнд Ч. На Шри-Ланке увековечили память Антона Чехова // Русская служба BBC. — 2010. — 30 дек.
  45. ↑ Собств. корр. В Донецкой области открыли памятник великому русскому писателю // donbass.ua. — 2012. — 30 янв.
  46. ↑ Памятник чеховским героям в Таганроге
  47. ↑ Газета «Книжное обозрение» 2012, № 25
  48. ↑ Музыка и Чехов
  49. ↑ Андрианов Г. Оперы по рассказам сатирика. (Об операх на сюжеты А. П. Чехова) //Сов. культура. — 1980, 12 августа. — с. 8.

Արտաքին հղումներ

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Անտոն Չեխով հոդվածին

Աղբյուրներ

  • Allen, David, Performing Chekhov, Routledge (UK), 2001, 978-0-415-18934-7
  • Bartlett, Rosamund, and Anthony Phillips (translators), Chekhov: A Life in Letters, Penguin Books, 2004, 978-0-14-044922-8
  • Bartlett, Rosamund, Chekhov: Scenes from a Life, Free Press, 2004, 978-0-7432-3074-2
  • Benedetti, Jean (editor and translator), Dear Writer, Dear Actress: The Love Letters of Olga Knipper and Anton Chekhov, Methuen Publishing Ltd, 1998 edition, 978-0-413-72390-1
  • Benedetti, Jean, Stanislavski: An Introduction, Methuen Drama, 1989 edition, 978-0-413-50030-4
  • Chekhov, Anton, About Love and Other Stories, translated by Rosamund Bartlett, Oxford University Press, 2004, 978-0-19-280260-6
  • Chekhov, Anton, The Undiscovered Chekhov: Fifty New Stories, translated by Peter Constantine, Duck Editions, 2001, 978-0-7156-3106-5
  • Chekhov, Anton, Easter Week, translated by Michael Henry Heim, engravings by Barry Moser, Shackman Press, 2010
  • Chekhov, Anton, Forty Stories, translated and with an introduction by [Pierre Stephen Robert Payne, New York, Vintage, 1991 edition, 978-0-679-73375-1
  • Chekhov, Anton, Letters of Anton Chekhov to His Family and Friends with Biographical Sketch, translated by Constance Garnett, Macmillan, 1920. Full text at Gutenberg.. Retrieved 16 February 2007.
  • Chekhov, Anton, Note-Book of Anton Chekhov, translated by S. S. Koteliansky and Leonard Woolf, B.W. Huebsch, 1921. Full text at Gutenberg.. Retrieved 16 February 2007.
  • Chekhov, Anton, The Other Chekhov, edited by Okla Elliott and Kyle Minor, with story introductions by Pinckney Benedict, Fred Chappell, Christopher Coake, Paul Crenshaw, Dorothy Gambrell, Steven Gillis, Michelle Herman, Jeff Parker, Benjamin Percy, and David R. Slavitt. New American Press, 2008 edition, 978-0-9729679-8-3
  • Chekhov, Anton, Seven Short Novels, translated by Barbara Makanowitzky, W.W.Norton & Company, 2003 edition, 978-0-393-00552-3
  • Clyman, T. W. (Ed.). A Chekhov companion. Westport, Ct: Greenwood Press, (1985). 9780313234231
  • Finke, Michael C., Chekhov's 'Steppe': A Metapoetic Journey, an essay in Anton Chekhov Rediscovered, ed Savely Senderovich and Munir Sendich, Michigan Russian Language Journal, 1988, OCLC 17003357
  • Finke, Michael C., Seeing Chekhov: Life and Art, Cornell UP, 2005, 978-0-8014-4315-2
  • Gerhardie, William, Anton Chekhov, Macdonald, (1923) 1974 edition, 978-0-356-04609-9
  • Gorky, Maksim, Alexander Kuprin, and I.A. Bunin, Reminiscences of Anton Chekhov, translated by S. S. Koteliansky and Leonard Woolf, B.W.Huebsch, 1921. Read at eldritchpress.. Retrieved 16 February 2007.
  • Gottlieb, Vera, and Paul Allain (eds), The Cambridge Companion to Chekhov, Cambridge University Press, 2000, 978-0-521-58917-8
  • Jackson, Robert Louis, Dostoevsky in Chekhov's Garden of Eden—'Because of Little Apples', in Dialogues with Dostoevsky, Stanford University Press, 1993, 978-0-8047-2120-2
  • Klawans, Harold L., Chekhov's Lie, 1997, 1-888799-12-9. About the challenges of combining writing with the medical life.
  • Malcolm, Janet (2004) [2001]. Reading Chekhov, a Critical Journey. London: Granta Publications. ISBN 9781862076358. OCLC 224119811. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  • Miles, Patrick (ed), Chekhov on the British Stage, Cambridge University Press, 1993, 978-0-521-38467-4
  • Nabokov, Vladimir, Anton Chekhov, in Lectures on Russian Literature, Harvest/HBJ Books, [1981] 2002 edition, 978-0-15-602776-2.
  • Pitcher, Harvey, Chekhov's Leading Lady: Portrait of the Actress Olga Knipper, J Murray, 1979, 978-0-7195-3681-6
  • Prose, Francine, Learning from Chekhov, in Writers on Writing, ed. Robert Pack and Jay Parini, UPNE, 1991, 978-0-87451-560-2
  • Rayfield, Donald (1997). Anton Chekhov: A Life. London: HarperCollins. ISBN 9780805057478. OCLC 654644946 and 229213309. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  • Sekirin, Peter. "Memories of Chekhov: Accounts of the Writer from His Family, Friends and Contemporaries," MacFarland Publishers, 2011, 978-0-7864-5871-4
  • Simmons, Ernest Joseph (1970) [1962]. Chekhov: A Biography. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780226758053. OCLC 682992. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  • Speirs, L. Tolstoy and Chekhov. Cambridge, England: University Press, (1971), 0521079500
  • Stanislavski, Constantin, My Life in Art, Methuen Drama, 1980 edition, 978-0-413-46200-8
  • Styan, John Louis, Modern Drama in Theory and Practice, Cambridge University Press, 1981, 978-0-521-29628-1
  • Wood, James (2000) [1999]. «What Chekhov Meant by Life». The Broken Estate: Essays in Literature and Belief. New York, NY: Modern Library. ISBN 9780804151900. OCLC 863217943. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  • Zeiger, Arthur, The Plays of Anton Chekhov, Claxton House, Inc., New York, NY, 1945.
  • Tufarulo, G, M., La Luna è morta e lo specchio infranto. Miti letterari del Novecento, vol.1- G. Laterza, Bari, 2009– 978-88-8231-491-0.
Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անտոն Չեխով» հոդվածին։
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անտոն Չեխով» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անտոն Չեխով» հոդվածին։
Ֆեյսբուք (անգլ.)
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անտոն_Չեխով&oldid=5616678» էջից