«1970-ականներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

08:49, 15 հունվարի 2018-ի տարբերակ

1970-ականներ (կարդացվում է «հազար ինը հարյուր յոթանասունականներ, նաև հայտնի է որպես «Յոթանասունականներ») տասնամյակ համաձայն Գրիգորյան օրացույցի, որը սկսվել է 1970 թվականի հունվարի 1-ին և ավարտվել 1979 թվականի դեկտեմբերի 31-ին:

Ներածություն

21-րդ դարում պատմաբանները 1970-ական թվականները համարում են համաշխարհային պատմության փոփոխությունների հենակետ, հատկապես ուշադրությունը սևեռելով տնտեսական ցուցանիշների վրա^[1], երբ ավարտվեց հետպատերազմյան տնտեսական բումը^[2]: Արևմտյան աշխարհում շարունակվեցին սոցիալական բարեփոխումները, որոնք սկսվել էին 1960-ական թվականներին: Այդ բարեփոխումներից էին քաղաքական տեղեկատվության մեծացումը և կանանց տնտեսական ազատության մեծացումը: Միացյալ Թագավորությունում 1979 թվականի ընտրություններում հաղթանակ տարան Պահպանողականները Մարգարետ Թետչերի գլխավորությամբ, ով դարձավ Միացյալ Թագավորության առաջին կին վարչապետը: Ինդուստրիզացված երկրները, բացառությամբ Ճապոնիայի տնտեսական անկում արձանագրեցին 1973 թվականի նավթային ճգնաժամից հետո, որի պատճառն էր Արաբական նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության նկատմամբ էմբարգոն: Ճգնաժամի արդյունքում սկսվեց համաշխարհային տնտեսության ստագֆլյացիա, ինչից սկիզբ առավ Քեյնսյան տնտեսական տեսության փոխարինումը նեոլիբերալ տնտեսական տեսությունով, որի արդյունքում ստեղծվեց առաջին նեոլիբերալ կառավարությունը Չիլիում, որը իշխանության եկավ Ավգուստո Պինոչետի կողմից ղեկավարած 1973 թվականի հեղաշրջման արդյունքում:

Ասիայում Չինաստանի հետ հարաբերությունը փոխվեցին ՄԱԿ-ի կողմից այն ճանաչելուց հետո, ինչը տեղի ունեցավ Մաո Ցզե Դունի մահից հետո և շուկայի ազատականացումից հետո Մաոյի հետևորդների կողմից: Չնայած նավթային ճգնաժամի, Ճապոնիայի տնտեսությունը մեծ աճ գրանցեց այս ժամանակահատվածում, դառնալով տնտսությամբ երկրորդ երկիրը աշխարհում` առաջ անցնելով անգամ ԳՖՀ-ից^[3]: Միացյալ Նահանգները իր զորքերը դուրս բերեց Վիետնամից պատերազմում կրած պարտությունից հետո: 1979 թվականին ԽՍՀՄ-ը ներխուժեց Աֆղանստան, ինչից սկսվեց տասնամյա պատերազմ:

1970-ականներին Մերձավոր Արևելքում Եգիպտոսը և Սիրիան պատերազմ հայտարարեցին, սակայն տասնամյակի վերջում իրավիճակը հիմնովին փոխվեց, երբ Եգիպտոսը ստորագրեց Եգիպտա-իսրայելական հաշտության պայմանագիրը: Եգիպտոսի նախագահ Անվար Սադաթ, ով պայմանագրի ստրոագրողն էր, դարձավ ծայր աստիճան անցանկալի Արաբական աշխարհում^[4]: Նա սպանվեց 1981 թվականին: Իրանում քաղաքական ճգնաժամը 1979 թվականին վերածվեց հեղափոխության, ինչի արդյունքում վերջ դրվեց Փահլավիների հարստությանը և հիմնադրվեց Իրանի իսլամական հանրապետությունը Այաթոլլա Խոմեինիի գլխավորությամբ:

Աֆրիկայում շարունակվեց ապագաղութականացումը: Անգոլան և Մոզամբիկը 1975 թվականին ձեռք բերեցին անկախություն Պորտուգալական կայսրությունից, երբ Պորտուգալիայում հաստատվեցին ժողովրդավարական կարգեր: Աֆրիկայում այնուամենայնիվ շարունակվեցին անվեր ռազմական հեղաշրջումները, դրանցից ամենանշանակալին Եթովպիայի կայսր Հայլե Սելասիե ռեժիմի տապալումն էր, որին հաջորդեցին քաղաքացիական պատերազմները և բռնությունները:

Զարգացած երկրների տնտեսությունները տասնամյակի առաջին կեսին շարունակեցին աճը Կանաչ հեղափոխության արդյունքում: Եվրոպայի տնտեսությունը շարունակում էր վերականգնվել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ հետևանքներից համաձայն Մարշալի պլանի, սակայն տնտեսական աճը դանդաղեց 1973 թվականի ճգնաժամից հետո:

Ծանոթագրություններ

↑ Howard Brick, "Review", American Historical Review (2012) 117#5 p 1537
↑ http://m.oxfordscholarship.com/mobile/view/10.1093/acprof:oso/9780198287414.001.0001/acprof-9780198287414
↑ Hays, Jeffrey (August 2012). «Economic History of Japan in the 1970a and 80s». Facts and Details. Վերցված է 2012-12-02-ին.
↑ Vatikiotis, P. J. (1992). The History of Modern Egypt (Fourth ed.). Baltimore: Johns Hopkins University. էջ 443. ISBN 0-8018-4214-X.

[1] Howard Brick, "Review", American Historical Review (2012) 117#5 p 1537

[2] ttp://m.oxfordscholarship.com/mobile/view/10.1093/acprof:oso/9780198287414.001.0001/acprof-9780198287414

[secondecon-3] Hays, Jeffrey (August 2012). «Economic History of Japan in the 1970a and 80s». Facts and Details. Վերցված է 2012-12-02-ին.

[4] Vatikiotis, P. J. (1992). The History of Modern Egypt (Fourth ed.). Baltimore: Johns Hopkins University. էջ 443. ISBN 0-8018-4214-X.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Տող 15. / Տող 15. @@
 Ասիայում [[Չինաստան]]ի հետ հարաբերությունը փոխվեցին [[ՄԱԿ]]-ի կողմից այն ճանաչելուց հետո, ինչը տեղի ունեցավ [[Մաո Ցզե Դուն]]ի մահից հետո և շուկայի ազատականացումից հետո Մաոյի հետևորդների կողմից: Չնայած նավթային ճգնաժամի, Ճապոնիայի տնտեսությունը մեծ աճ գրանցեց այս ժամանակահատվածում, դառնալով տնտսությամբ երկրորդ երկիրը աշխարհում` առաջ անցնելով անգամ [[ԳՖՀ]]-ից<ref name="secondecon">{{cite web|url=http://factsanddetails.com/japan.php?itemid=903&catid=24&subcatid=155 |title=Economic History of Japan in the 1970a and 80s |first=Jeffrey |last=Hays |publisher=Facts and Details   |accessdate=2012-12-02 |date=August 2012}}</ref>: Միացյալ Նահանգները իր զորքերը դուրս բերեց Վիետնամից պատերազմում կրած պարտությունից հետո: 1979 թվականին ԽՍՀՄ-ը ներխուժեց [[Աֆղանստան]], ինչից սկսվեց [[Աֆղանական պատերազմ (1979-1989)|տասնամյա պատերազմ]]:
+-ականներին Մերձավոր Արևելքում [[Եգիպտոս]]ը և [[Սիրիա]]ն պատերազմ հայտարարեցին, սակայն տասնամյակի վերջում իրավիճակը հիմնովին փոխվեց, երբ Եգիպտոսը ստորագրեց [[Եգիպտա-իսրայելական հաշտության պայմանագիր]]ը: Եգիպտոսի նախագահ [[Անվար Սադաթ]], ով պայմանագրի ստրոագրողն էր, դարձավ ծայր աստիճան անցանկալի [[Արաբական աշխարհ]]ում<ref>{{cite book | last=Vatikiotis | first=P. J. | title=The History of Modern Egypt | edition=Fourth | page=443| location=Baltimore | publisher=Johns Hopkins University | year=1992 | isbn=0-8018-4214-X }}</ref>: Նա սպանվեց 1981 թվականին: Իրանում քաղաքական ճգնաժամը 1979 թվականին վերածվեց [[Իրանի իսլամական հեղափոխություն|հեղափոխության]], ինչի արդյունքում վերջ դրվեց [[Փահլավիների հարստություն|Փահլավիների հարստությանը]] և հիմնադրվեց [[Իրանի իսլամական հանրապետություն]]ը [[Ռուհոլլա Խոմեինի|Այաթոլլա Խոմեինիի]] գլխավորությամբ:
+Աֆրիկայում շարունակվեց ապագաղութականացումը: [[Անգոլա]]ն և [[Մոզամբիկ]]ը 1975 թվականին ձեռք բերեցին անկախություն [[Պորտուգալական կայսրություն]]ից, երբ Պորտուգալիայում հաստատվեցին ժողովրդավարական կարգեր: Աֆրիկայում այնուամենայնիվ շարունակվեցին անվեր ռազմական հեղաշրջումները, դրանցից ամենանշանակալին Եթովպիայի կայսր [[Հայլե Սելասիե]] ռեժիմի տապալումն էր, որին հաջորդեցին քաղաքացիական պատերազմները և բռնությունները:
+Զարգացած երկրների տնտեսությունները տասնամյակի առաջին կեսին շարունակեցին աճը [[Կանաչ հեղափոխություն|Կանաչ հեղափոխության]] արդյունքում: Եվրոպայի տնտեսությունը շարունակում էր վերականգնվել [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]] հետևանքներից համաձայն [[Մարշալի պլան]]ի, սակայն տնտեսական աճը դանդաղեց 1973 թվականի ճգնաժամից հետո:
 == Ծանոթագրություններ ==
 {{Ծանցանկ}}