«Թան (դինաստիա)»–ի խմբագրումների տարբերություն

**Տան հարստություն**
	Ընդհանուր տեղեկանք
Լեզու	Չիներեն
Կրոն	Բուդդայականություն, դաոսականություն, կոնֆուցիականություն
Արժույթ	Հին չինական մետաղադրամ
	Իշխանություն
Պետական կարգ	Միապետություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

08:29, 9 Դեկտեմբերի 2017-ի տարբերակ

Խնդրում ենք նշել կաղապարի տեղադրման ամսաթիվը 2024-04-19 17:50:09 ֆորմատով

Տան դինաստիա (18 հունիսի 618 — 4 հունիսի 907, չինարեն՝ 唐朝, Տանգաո), Լի Յուանի կողմից հիմնադրված չինական կայսրական դինաստիա: Նրա որդին` կայսր Լի Շիմինը, գյուղացիական ապստամբությունների և անջատողական ֆեոդալական ուժերի վերջնական ճնշումներից հետո սկսել է առաջադեմ քաղաքականություն վարել: Տան դարաշրջանը Չինաստանում ավանդաբար համարվել է բոլոր ժամանակների ամենահզոր դիանստիաներից մեկը, քանի որ նա իր զարգացմամբ գերազանցում էր մնացած ժամանակակից երկրներին:

Պատմություն

Տան դինաստիան հիմնադրվել է Լի Յուանի կողմից, որը ընդգրկել է Չինաստանի հյուսիսային սահմանամերձ հսկայական տարածքները, որտեղ հիմնականում բնակեցված էին Թաբաշի ազգությունները: Մի ժամանակ բնագետ Լ. Գյումիլևը այս տարածաշրջանը բնութագրել է որպես Էթնոս ազգերի տարածաշրջան:

Լի Յուանը իր որդու` Լի Շիմինի հետ միասին հաղթեց քաղաքացիական պատերազմում, ինչի պատճառը եղավ կայսր Յան Դիի կոշտ և անխոհեմ քաղաքականությունը և նրա մահից անմիջապես հետո՝ 618 թվականին Լի Յուանը Չանգանում բազմեց գահին: Այնուհետև նա իշխանությունից ազատեց Լի Շիմինին: Այնուամենայնիվ, նրա կողմից հիմնադրված դինաստիան պահպանվեց մինչև 907 թվականը:

Գաղափարախոսություն

Տան դինաստիան հենց սկզբից միատեղում էր բնօրինակ չինական և տափաստանային սկզբունքների համադրությունը: Դինաստիայի հիմնադիրը, որին Լ. Գյումիլևը համեմատում էր Ալեքսանդր Մակեդոնացու հետ, մի մարդ էր, ով լավ ծանոթ էր Մեծ պատերազմի ժողովուրդներին, նրանց սովորույթներին և սովորություններին:

Մշակույթ և տնտեսություն

Խաղաղությունն ու կարգը երկրում հնարավոր դարձրեց ժողովրդի բոլոր ուժերը կենտրոնացնել Չինաստանի զարգացման վրա: Սկսեցին ծաղկել գյուղատնտեսությունը, արհեստները և առևտուրը: Նոր հաջողություններ եղան ներկման, կավագործության, մետալուրգիայի, նավաշինության տեխնոլոգիաների վերաբերյալ: Ամբողջ երկիրը ծածկված էր հողային և ջրային ցանցով: Չինաստանը տնտեսական և մշակութային կապեր էր հաստատել Ճապոնիայի, Կորեայի, Հնդկաստանի, Պարսկաստանի, Արաբիայի և այլ երկրների հետ:

Սկսեց զարգացում ապրել գիտությունը: 725 թվականին ստեղծվեց առաջին մեխանիկական ժամացույցը` մշակված Սինոմ և Լիան վարպետների կողմից: Նաև ստեղծվեց վառոդը, որը օգտագործվում էր հրթիռների և նավատորմերի մեջ, իսկ հետո այն կիրառվեց փամփուշտների և արկերի արտադրության մեջ։

Թեյը տարածված է ամբողջ երկրում: Թեյի առանձնահատկությունները ձևավորել են թեյի արվեստը (Չայ, 茶艺), որի միջոցով թեյը, որը նախկինում համարվում էր որպես դեղ կամ սննդամթերք, այժմ դարձել է չինական մշակույթի կարևոր տարր: Չինական դասական գրականությունը անմահացրել է Տան-Լու Տունայի և Լու Յույայի ժամանակաշրջանի թեյի հայտնի վարպետների անունները:

Անհրաժեշտություն

Տանի անկման պատճառները հաստատված չեն, սակայն 8-րդ դարում մի շարք ապստամբությունների և ռազմական պարտությունների շարքում նշվել է կենտրոնական կառավարության թուլացման սկիզբը: Թալասի ճակատամարտում (751), չինացի զորքերը դուրս են եկել ռազմաճակատ, ինչը ստիպել է հրամանատար Գաո Սյանչժիին նահանջել: Շուտով Ան Լուշանի մեծ ապստամբությունը (756-761) ավերել է բարգավաճումը: Ան Լուշանը ստեղծել է Յանի պետությունը (756-763), որը զբաղեցրել է զգալի տարածքներ: 858 թվականին Մեծ ջրանցքի տարածքում ջուրը լցվել էր Հյուսիսային Չինաստանի հսկայական հարթավայրերը և հանգեցրել էր տասնյակ հազարավոր մարդկանց մահվան:

@@ Տող 7. / Տող 7. @@
 | Կրոն = [[Բուդդայականություն]], [[դաոսականություն]], [[կոնֆուցիականություն]]
 }}
-'''Տան հարստություն''' ([[18 հունիսի]] [[618]] — [[4 հունիսի]] [[907]], {{lang-zh|唐朝}}, ''Տանգաո''), Լի Յուանի կողմից հիմնադրված չինական կայսրական դինաստիա: Նրա որդին` կայսր Լի Շիմինը, գյուղացիական ապստամբությունների և անջատողական [[ֆեոդալական ուժեր]]ի վերջնական ճնշումներից հետո սկսել է առաջադեմ քաղաքականություն վարել: Հենց Տան դարաշրջանը [[Չինաստան]]ում ավանդաբար համարվում է ժամանակահատվածի առավելագույն հզոր դիանստիաներից մեկը, երբ նա իր զարգացմամբ գերազանցել է մնացած ժամանակակից երկրներին:
+'''Տան դինաստիա''' ([[18 հունիսի]] [[618]] — [[4 հունիսի]] [[907]], {{lang-zh|唐朝}}, ''Տանգաո''), Լի Յուանի կողմից հիմնադրված չինական կայսրական դինաստիա: Նրա որդին` կայսր Լի Շիմինը, գյուղացիական ապստամբությունների և անջատողական [[ֆեոդալական ուժեր]]ի վերջնական ճնշումներից հետո սկսել է առաջադեմ քաղաքականություն վարել: Տան դարաշրջանը [[Չինաստան]]ում ավանդաբար համարվել է բոլոր ժամանակների ամենահզոր դիանստիաներից մեկը, քանի որ նա իր զարգացմամբ գերազանցում էր մնացած ժամանակակից երկրներին:
 == Պատմություն ==
-Տան դինաստիան հիմնադրվել է Լի Յուանի կողմից, որը ընդգրկել է Չինաստանի հյուսիսային սահմանամերձ հսկայական հողերը, որտեղ հիմնականում բնակեցված էին Թաբաշի ազգությունները: Մի ժամանակ բնագետ Լ. Գյումիլևը այս տարածաշրջանը բնութագրեց որպես [[Էթնոս]] ազգերի տարածաշրջան:
+Տան դինաստիան հիմնադրվել է Լի Յուանի կողմից, որը ընդգրկել է Չինաստանի հյուսիսային սահմանամերձ հսկայական տարածքները, որտեղ հիմնականում բնակեցված էին Թաբաշի ազգությունները: Մի ժամանակ բնագետ Լ. Գյումիլևը այս տարածաշրջանը բնութագրել է որպես [[Էթնոս]] ազգերի տարածաշրջան:
-Լի Յուանը իր որդու` Լի Շիմինի հետ միասին հաղթեց քաղաքացիական պատերազմում, ինչի պատճառը եղավ կայսր Յան Դիի կոշտ և անխոհեմ քաղաքականությունը և նրա մահից անմիջապես հետո Լի Յուանը [[618 թվական]]ին Չանգանում բազմեց գահին: Այնուհետև նա  իշխանությունից ազատեց Լի Շիմին: Այնուամենայնիվ, նրա կողմից հիմնադրված դինաստիան պահպանվեց մինչև [[907 թվական]]ը:
+Լի Յուանը իր որդու` Լի Շիմինի հետ միասին հաղթեց քաղաքացիական պատերազմում, ինչի պատճառը եղավ կայսր Յան Դիի կոշտ և անխոհեմ քաղաքականությունը և նրա մահից անմիջապես հետո՝ [[618 թվական]]ին Լի Յուանը Չանգանում բազմեց գահին: Այնուհետև նա  իշխանությունից ազատեց Լի Շիմինին: Այնուամենայնիվ, նրա կողմից հիմնադրված դինաստիան պահպանվեց մինչև [[907 թվական]]ը:
 === Գաղափարախոսություն ===
@@ Տող 21. / Տող 21. @@
 === Մշակույթ և տնտեսություն ===
-Խաղաղությունն ու կարգը երկրում հնարավոր դարձրեց ժողովրդի բոլոր ուժերը կենտրոնացնել Չինաստանի զարգացման վրա: Սկսեցին ծաղկել [[գյուղատնտեսություն]]ը, արհեստները և առևտուրը: Նոր հաջողություններ եղան ներկման, կավագործության, մետալուրգիայի, նավաշինության տեխնոլոգիաների վերաբերյալ: Ամբողջ երկիրը ծածկված էր հողայինի և ջրային ցանցով: Չինաստանը տնտեսական և մշակութային կապեր է հաստատել [[Ճապոնիա]]յի, [[Կորեա]]յի, [[Հնդկաստան]]ի, [[Պարսկաստան]]ի, [[Արաբիա]]յի և այլ երկրների հետ:
+Խաղաղությունն ու կարգը երկրում հնարավոր դարձրեց ժողովրդի բոլոր ուժերը կենտրոնացնել Չինաստանի զարգացման վրա: Սկսեցին ծաղկել [[գյուղատնտեսություն]]ը, արհեստները և առևտուրը: Նոր հաջողություններ եղան ներկման, կավագործության, մետալուրգիայի, նավաշինության տեխնոլոգիաների վերաբերյալ: Ամբողջ երկիրը ծածկված էր հողային և ջրային ցանցով: Չինաստանը տնտեսական և մշակութային կապեր էր հաստատել [[Ճապոնիա]]յի, [[Կորեա]]յի, [[Հնդկաստան]]ի, [[Պարսկաստան]]ի, [[Արաբիա]]յի և այլ երկրների հետ:
-Սկսեց զարգացում ապրել [[գիտություն]]ը: [[725 թվական]]ին ստեղծվեց առաջին մեխանիկական ժամացույցը` մշակված Սինոմ և Լիան վարպետների կողմից: նաև ստեղծվեց [[վառոդ]]ը, որը օգտագործվում էր [[հրթիռ]]ների և [[նավատորմ|նավատորմեր]]ի մեջ, իսկ հետո այն կիրառվեց փամփուշտների և [[արկ]]երի արտադրության մեջ։
+Սկսեց զարգացում ապրել [[գիտություն]]ը: [[725 թվական]]ին ստեղծվեց առաջին մեխանիկական ժամացույցը` մշակված Սինոմ և Լիան վարպետների կողմից: Նաև ստեղծվեց [[վառոդ]]ը, որը օգտագործվում էր [[հրթիռ]]ների և [[նավատորմ|նավատորմեր]]ի մեջ, իսկ հետո այն կիրառվեց փամփուշտների և [[արկ]]երի արտադրության մեջ։
-Թեյը տարածված է ամբողջ երկրում: Թեյի առանձնահատկությունները ձևավորել են թեյի արվեստը (Չա յ, 茶艺), որի միջոցով թեյը, որը նախկինում համարվում էր որպես [[դեղ]] կամ [[սննդամթերք]], այժմ դարձել է [[չինական մշակույթ]]ի կարևոր տարր: Չինական դասական [[գրականություն]]ը անմահացրել է [[Տան-Լու Տունայ]]ի և [[Լու Յույա]]յի ժամանակաշրջանի [[թեյ]]ի հայտնի վարպետների անունները:
+Թեյը տարածված է ամբողջ երկրում: Թեյի առանձնահատկությունները ձևավորել են թեյի արվեստը (Չայ, 茶艺), որի միջոցով թեյը, որը նախկինում համարվում էր որպես [[դեղ]] կամ [[սննդամթերք]], այժմ դարձել է [[չինական մշակույթ]]ի կարևոր տարր: Չինական դասական [[գրականություն]]ը անմահացրել է [[Տան-Լու Տունայ]]ի և [[Լու Յույա]]յի ժամանակաշրջանի [[թեյ]]ի հայտնի վարպետների անունները:
 === Անհրաժեշտություն ===
-Տանի անկման պատճառները հաստատված չեն, սակայն [[8-րդ դար]]ում մի շարք ապստամբությունների և ռազմական պարտությունների շարքում նշվել է կենտրոնական կառավարության թուլացման սկիզբը: Թալասի ճակատամարտում (751), չինացի զորքերը դուրս են եկել ռազմաճակատ, ինչը ստիպել է հրամանատար [[Գաո Սյանչժի]]ին նահանջել: Շուտով Ան Լուշանի մեծ ապստամբությունը (756-761) ավերել է բարգավաճումը: Ան Լուշանը ստեղծել է Յանի պետությունը (756-763), որը զբաղեցրել է զգալի տարածքներ: [[858 թվական]]ին Մեծ ջրանցքի տարածքում ջուրը լցվել էր [[Չինաստան|Հյուսիսային Չինաստանի]] հսկայական հարթավայրերում և հանգեցրել էր տասնյակ հազարավոր մարդկանց մահվան:
+Տանի անկման պատճառները հաստատված չեն, սակայն [[8-րդ դար]]ում մի շարք ապստամբությունների և ռազմական պարտությունների շարքում նշվել է կենտրոնական կառավարության թուլացման սկիզբը: Թալասի ճակատամարտում (751), չինացի զորքերը դուրս են եկել ռազմաճակատ, ինչը ստիպել է հրամանատար [[Գաո Սյանչժի]]ին նահանջել: Շուտով Ան Լուշանի մեծ ապստամբությունը (756-761) ավերել է բարգավաճումը: Ան Լուշանը ստեղծել է Յանի պետությունը (756-763), որը զբաղեցրել է զգալի տարածքներ: [[858 թվական]]ին Մեծ ջրանցքի տարածքում ջուրը լցվել էր [[Չինաստան|Հյուսիսային Չինաստանի]] հսկայական հարթավայրերը և հանգեցրել էր տասնյակ հազարավոր մարդկանց մահվան: