«Անագ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ r2.7.1) (Ռոբոտը ավելացնում է․: ia:Stanno
չ clean up, replaced: category: → Կատեգորիա: using AWB
Տող 2. Տող 2.
[[Պատկեր:Anag.jpg|right|Անագ]]
[[Պատկեր:Anag.jpg|right|Անագ]]


'''Անագ''' ([[լատիներեն|լատ]]. ''Stannum''), քիմիական նշանը` '''Sn''' (կարդացվում է` ստաննում), ատոմային թիվը` 50, ատոմային զանգվածը` 118.710: Լատիներեն «Stannum» նախկինում նշանակել է [[արծաթ]]ի և [[կապար]]ի ձուլվածք: Մի շարք սլավոնական լեզուներում կապարն են անվանել «արճիճ» (олово): Բնական անագը կազմված է ստաբիլ [[նուկլիդ]]ներից հետևյալ ատոմային թվերով` 112 (կազմում է զանգվածի 0.096%-ը), 114 (0.66%), 115 (0.35%), 116 (14.3%), 117 (7.61%), 118 (24.03%), 119 (8.58%), 120 (32.85%), 122 (4.72%) և մեկ թույլ ռադիոակտիվ նուկլիդից` <sup>124</sup>Sn (5.94%): Վերջինս β ճառագայթող է, կիսատրոհման պարբերությունը շատ մեծ է` T<sub>1/2</sub> = 10<sup>16</sup>-10<sup>17</sup> տարի: [[Դմիտրի Մենդելեև|Մենդելեևի]] [[պարբերական համակարգ]]ում անագը գտնվում է հինգերորդ պարբերության IVA խմբում: Արտաքին էլեկտրոնային մակերևույթի կոնֆիգուրացիան 5s<sup>2</sup>5p<sup>2</sup> է: Միացություններում անագը դրսևորում է +2 և +4 օքսիդացման աստիճաններ (վալենտականություները համապատասխանաբար` II և IV): Պոլինգի սանդղակով անագի էլեկտրաբացասականությունը կազմում է 1.96, այսինքն այն գտվում է մետաղների և ոչ մետաղների միջև պայմանական սահմանում:

'''Անագ''' ([[լատիներեն|լատ]]. ''Stannum''), քիմիական նշանը` '''Sn''' (կարդացվում է` ստաննում), ատոմային թիվը` 50, ատոմային զանգվածը` 118.710: Լատիներեն «Stannum» նախկինում նշանակել է [[արծաթ|արծաթի]] և [[կապար|կապարի]] ձուլվածք: Մի շարք սլավոնական լեզուներում կապարն են անվանել «արճիճ» (олово): Բնական անագը կազմված է ստաբիլ [[նուկլիդ|նուկլիդներից]] հետևյալ ատոմային թվերով` 112 (կազմում է զանգվածի 0.096%-ը), 114 (0.66%), 115 (0.35%), 116 (14.3%), 117 (7.61%), 118 (24.03%), 119 (8.58%), 120 (32.85%), 122 (4.72%) և մեկ թույլ ռադիոակտիվ նուկլիդից` <sup>124</sup>Sn (5.94%): Վերջինս β ճառագայթող է, կիսատրոհման պարբերությունը շատ մեծ է` T<sub>1/2</sub> = 10<sup>16</sup>-10<sup>17</sup> տարի: [[Դմիտրի Մենդելեև|Մենդելեևի]] [[Պարբերական համակարգ|պարբերական համակարգում]] անագը գտնվում է հինգերորդ պարբերության IVA խմբում: Արտաքին էլեկտրոնային մակերևույթի կոնֆիգուրացիան 5s<sup>2</sup>5p<sup>2</sup> է: Միացություններում անագը դրսևորում է +2 և +4 օքսիդացման աստիճաններ (վալենտականություները համապատասխանաբար` II և IV): Պոլինգի սանդղակով անագի էլեկտրաբացասականությունը կազմում է 1.96, այսինքն այն գտվում է մետաղների և ոչ մետաղների միջև պայմանական սահմանում:



== Հայտնագործումը ==
== Հայտնագործումը ==
Կոնկրետ հայտնի չէ, թե [[:category:մարդ|մարդն]] առաջին անգամ երբ է ծանոթացել անագի հետ: Անագը և դրա համաձուլվածքները հայտնի են մարդկությանը հնագույն ժամանակներից: Անագի մասին հիշատակվում է [[Հին Կտակարան|Հին Կտակարանի]] նախնական գրքերում: Անագի և պղնձի համաձոլվածքները, այսպես կոչված անագե [[բրոնզ|բրոնզները]], ենթադրվում է, որ օգտագործվել են մեր թվարկությունից առաջ ավելի քան 4000 տարի առաջ: Իսկ հենց անագ մետաղի հետ մարդը ծանոթացել է շատ ավելի ուշ` մեր թվարկության 800-ականներին: Մաքուր անագից հնում պատրաստում էին սպասք և զարդեր, լայն կիրառություն ունեին բրոնզե իրերը:
Կոնկրետ հայտնի չէ, թե [[:Կատեգորիա:մարդ|մարդն]] առաջին անգամ երբ է ծանոթացել անագի հետ: Անագը և դրա համաձուլվածքները հայտնի են մարդկությանը հնագույն ժամանակներից: Անագի մասին հիշատակվում է [[Հին Կտակարան]]ի նախնական գրքերում: Անագի և պղնձի համաձոլվածքները, այսպես կոչված անագե [[բրոնզ]]ները, ենթադրվում է, որ օգտագործվել են մեր թվարկությունից առաջ ավելի քան 4000 տարի առաջ: Իսկ հենց անագ մետաղի հետ մարդը ծանոթացել է շատ ավելի ուշ` մեր թվարկության 800-ականներին: Մաքուր անագից հնում պատրաստում էին սպասք և զարդեր, լայն կիրառություն ունեին բրոնզե իրերը:



== Բնության մեջ տարածվածությունը ==
== Բնության մեջ տարածվածությունը ==
Անագը քիչ տարածված մետաղ է: Երկրակեղևում տարածվածությամբ այն զբաղեցնում է 47-րդ տեղը (հին տվյալներով այն կազմում է երկրակեղևի զանգվածի 2•10<sup>-4</sup>-ից 2•10<sup>-4</sup>%): Անագի հիմնական հանքանյութը [[կասսիտերիտ|կասսիտերիտն]] է` SnO<sub>2</sub>, որը պարունակում է մինչև 78.8% անագ: Ավելի հազվադեպ բնության մեգ հանդիպում է [[ստաննին|ստաննինը]] (անագե հրաքար)` [[Պղինձ|Cu<sub>2</sub>]][[Երկաթ|Fe]]<span style="color:blue">Sn</span>[[Ծծումբ|S]]<sub>4 </sub> (27.5% Sn):
Անագը քիչ տարածված մետաղ է: Երկրակեղևում տարածվածությամբ այն զբաղեցնում է 47-րդ տեղը (հին տվյալներով այն կազմում է երկրակեղևի զանգվածի 2•10<sup>−4</sup>-ից 2•10<sup>−4</sup>%): Անագի հիմնական հանքանյութը [[կասսիտերիտ]]ն է` SnO<sub>2</sub>, որը պարունակում է մինչև 78.8% անագ: Ավելի հազվադեպ բնության մեգ հանդիպում է [[ստաննին]]ը (անագե հրաքար)` [[Պղինձ|Cu<sub>2</sub>]][[Երկաթ|Fe]]<span style="color:blue">Sn</span>[[Ծծումբ|S]]<sub>4 </sub> (27.5% Sn):


== Ստացումը ==
== Ստացումը ==
Ներկայումս անագի արդյունահանման համար օգտագործում են հանքեր, որտեղ դրա պարունակությունը մեծ կամ հավասար է 0.1%: Առաջին փուլում հանքանյութը հարստանում են (գրավիտացիոն ֆլոտացիայի կամ մագնիսական սեպարացիայի մեթոդներով): Այսպիսով անագի պարունակությունը հանքում կարողանում են բարձրացնել մինչև 40-70%: Հետո կատարվում է ստացված խառնուրդի այրում թթվածնի պայամաններում, որպեսզի հեռացվեն ծծմբի և [[արսենիում|մկնդեղի]] խառնուրդները: Հետո ստացված օքսիդը (SnO<sub>2</sub>) վերականգնում են էլեկտրովառարաններում [[ածխածին|ածխով]] կամ [[ալյումին|ալյումինով]].
Ներկայումս անագի արդյունահանման համար օգտագործում են հանքեր, որտեղ դրա պարունակությունը մեծ կամ հավասար է 0.1%: Առաջին փուլում հանքանյութը հարստանում են (գրավիտացիոն ֆլոտացիայի կամ մագնիսական սեպարացիայի մեթոդներով): Այսպիսով անագի պարունակությունը հանքում կարողանում են բարձրացնել մինչև 40-70%: Հետո կատարվում է ստացված խառնուրդի այրում թթվածնի պայամաններում, որպեսզի հեռացվեն ծծմբի և [[արսենիում|մկնդեղի]] խառնուրդները: Հետո ստացված օքսիդը (SnO<sub>2</sub>) վերականգնում են էլեկտրովառարաններում [[ածխածին|ածխով]] կամ [[ալյումին]]ով.


<span style="font-size:150%; color:blue">SnO<sub>2</sub> + C = Sn + CO<sub>2</sub></span>
<span style="font-size:150%; color:blue">SnO<sub>2</sub> + C = Sn + CO<sub>2</sub></span>



== Հղումներ ==
== Հղումներ ==

== Աղբյուրներ ==
== Աղբյուրներ ==

== Տես նաև ==
== Տես նաև ==
* [[Պարբերական աղյուսակ]]
* [[Պարբերական աղյուսակ]]
* [[Արճիճ]]
* [[Արճիճ]]
* [[Կապար]]
* [[Կապար]]

{{Chem-stub}}


{{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}
{{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}
Տող 34. Տող 26.
[[Կատեգորիա:Տարրեր]]
[[Կատեգորիա:Տարրեր]]
[[Կատեգորիա:Մետաղներ]]
[[Կատեգորիա:Մետաղներ]]

[[Կատեգորիա:Տարրեր]]

[[Կատեգորիա:Մետաղներ]]
{{Chem-stub}}


[[af:Tin]]
[[af:Tin]]

16:14, 8 Սեպտեմբերի 2011-ի տարբերակ

Անագ
Անագ
Անագ

Անագ (լատ. Stannum), քիմիական նշանը` Sn (կարդացվում է` ստաննում), ատոմային թիվը` 50, ատոմային զանգվածը` 118.710: Լատիներեն «Stannum» նախկինում նշանակել է արծաթի և կապարի ձուլվածք: Մի շարք սլավոնական լեզուներում կապարն են անվանել «արճիճ» (олово): Բնական անագը կազմված է ստաբիլ նուկլիդներից հետևյալ ատոմային թվերով` 112 (կազմում է զանգվածի 0.096%-ը), 114 (0.66%), 115 (0.35%), 116 (14.3%), 117 (7.61%), 118 (24.03%), 119 (8.58%), 120 (32.85%), 122 (4.72%) և մեկ թույլ ռադիոակտիվ նուկլիդից` 124Sn (5.94%): Վերջինս β ճառագայթող է, կիսատրոհման պարբերությունը շատ մեծ է` T1/2 = 1016-1017 տարի: Մենդելեևի պարբերական համակարգում անագը գտնվում է հինգերորդ պարբերության IVA խմբում: Արտաքին էլեկտրոնային մակերևույթի կոնֆիգուրացիան 5s25p2 է: Միացություններում անագը դրսևորում է +2 և +4 օքսիդացման աստիճաններ (վալենտականություները համապատասխանաբար` II և IV): Պոլինգի սանդղակով անագի էլեկտրաբացասականությունը կազմում է 1.96, այսինքն այն գտվում է մետաղների և ոչ մետաղների միջև պայմանական սահմանում:

Հայտնագործումը

Կոնկրետ հայտնի չէ, թե մարդն առաջին անգամ երբ է ծանոթացել անագի հետ: Անագը և դրա համաձուլվածքները հայտնի են մարդկությանը հնագույն ժամանակներից: Անագի մասին հիշատակվում է Հին Կտակարանի նախնական գրքերում: Անագի և պղնձի համաձոլվածքները, այսպես կոչված անագե բրոնզները, ենթադրվում է, որ օգտագործվել են մեր թվարկությունից առաջ ավելի քան 4000 տարի առաջ: Իսկ հենց անագ մետաղի հետ մարդը ծանոթացել է շատ ավելի ուշ` մեր թվարկության 800-ականներին: Մաքուր անագից հնում պատրաստում էին սպասք և զարդեր, լայն կիրառություն ունեին բրոնզե իրերը:

Բնության մեջ տարածվածությունը

Անագը քիչ տարածված մետաղ է: Երկրակեղևում տարածվածությամբ այն զբաղեցնում է 47-րդ տեղը (հին տվյալներով այն կազմում է երկրակեղևի զանգվածի 2•10−4-ից 2•10−4%): Անագի հիմնական հանքանյութը կասսիտերիտն է` SnO2, որը պարունակում է մինչև 78.8% անագ: Ավելի հազվադեպ բնության մեգ հանդիպում է ստաննինը (անագե հրաքար)` Cu2FeSnS4 (27.5% Sn):

Ստացումը

Ներկայումս անագի արդյունահանման համար օգտագործում են հանքեր, որտեղ դրա պարունակությունը մեծ կամ հավասար է 0.1%: Առաջին փուլում հանքանյութը հարստանում են (գրավիտացիոն ֆլոտացիայի կամ մագնիսական սեպարացիայի մեթոդներով): Այսպիսով անագի պարունակությունը հանքում կարողանում են բարձրացնել մինչև 40-70%: Հետո կատարվում է ստացված խառնուրդի այրում թթվածնի պայամաններում, որպեսզի հեռացվեն ծծմբի և մկնդեղի խառնուրդները: Հետո ստացված օքսիդը (SnO2) վերականգնում են էլեկտրովառարաններում ածխով կամ ալյումինով.

SnO2 + C = Sn + CO2

Հղումներ

Աղբյուրներ

Տես նաև