«Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

19:55, 27 Օգոստոսի 2011-ի տարբերակ

Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց, միջնակարգ ուսումնական հաստատություն Շուշիում` 9 ուսումնական տարվա տևողությամբ։ Ընդհատումներով գործել է 1838-1920 թթ.։

Պատմական ակնարկ

Բացվել է 1838-ի հունիսի 22-ին։

Ներսես Աշտարակեցու կարգադրությամբ 1852-ի նոյեմբերին փակվում է նաև այս դպրոցը։ Դպրոցի վերաբացումը կաթողիկոսը թույլատրում է երեք տարի անց՝ 1855-ի նոյեմբերին։ 1860-ին դպրոցը հանձնվում է Շուշու հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։

Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ Մաթեոս կաթողիկոսը, շուշեցիների խնդրանքով, 1863-ին դպրոցի տեսուչ է նշանակում Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում տարիներ առաջ հռչակված Պետրոս Շանշյանին։ Վերջինիս օգնականն է եղել Պերճ Պռոշյանը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։ Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան` իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց»՝ 5-րդ դարի պատմիչ Եղիշեի անունով։

1877-78 ուստարում Շուշու թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում Երևանում հրատարակվող «Պսակ» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ Վասակ Պապաջանյանը։

1903-ին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905-ի աշնանը։ Այն ավելի բարկարգ տեսք է ստանում 1908-10 թվերին` տեսուչ Ավետիք Տեր-Պողոսյանի օրոք և նրա ջանքերով։^[1]։ Շուշիի թեմական դպրոցը դադարեցնում է իր գոյությունը 1920 թ.։

Աշխակերտների քանակը

1838 թ. — 20^[2]
1970 թ. — 158
1893 թ. — 492
1909 թ. — 374

Հայտնի դասավանդողներ

Պատկեր:GareginHovsepyan.jpg

Գարեգին Ա Հովսեփյան

Պատկեր:Akhajanian.jpg

Ստեփան Աղաջանյան

Առարկաներ

Դասավանդվել են հայոց լեզու, ռուսաց լեզու, պարսկերեն, թվաբանություն, կրոն, պատմություն և երգեցողություն։ Սեդրակ Մանդինյան, առաջին անգամ դասավանդել է մանկավարժություն, իսկ չորրորդ դասարանն ավարտողներից կազմվել է մանկավարժական հատուկ դասարան, որը տեղի ծխական դպրոցի համար պատրաստել է ուսուցիչներ։

Հայտնի աշակերտներ

Հղումներ

Գրականություն

Լեո, «Պատմություն Ղարաբաղի հայոց թեմական հոգևոր դպրոցի - 1838-1913», Թիֆլիզ, 1914, 692 էջ։
Մ. Հ. Սանթրոսյան, «Արևելահայ դպրոցը 19-րդ դարի առաջին կեսին», էջ 412-418։

Մամուլ

«Արարատ», 1871, Թ. էջ 295-301; 349-351։ 1873, Ը. էջ 310-312։ 1888, Թ. էջ 866-885։ 1893, էջ 866-885։
«Նոր դպրոց», 1909, թիվ 1, էջ 89։ 1909, թիվ 6-7, էջ 149։ 1913, թիվ 4, էջ 52-64։ 1913, թիվ 5, էջ 63-72։ 1913, թիվ 6, էջ 61-63։ 1913, թիվ 7, էջ 11-18։

↑ Ս. Կ. Խուդոյան (1987). Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին. Երևան: «Լույս». էջ էջ 370-374.
↑ Արձագանք ամսագիր, 23 հունիսի 2010 թ., «22 Յունիս 1838 Թուին Բացուեցաւ Շուշիի Թեմական Վարժարանին Հայակերտ Հնոցը»

[1] Ս. Կ. Խուդոյան (1987). Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին. Երևան: «Լույս». էջ էջ 370-374.

[2] Արձագանք ամսագիր, 23 հունիսի 2010 թ., «22 Յունիս 1838 Թուին Բացուեցաւ Շուշիի Թեմական Վարժարանին Հայակերտ Հնոցը»

[1]

[2]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-'''Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոցը''' բացվել է [[1838]]-ի [[հունիսի 22]]-ին։
+'''Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց''', միջնակարգ ուսումնական հաստատություն [[Շուշի]]ում` 9 ուսումնական տարվա տևողությամբ։ Ընդհատումներով գործել է [[1838]]-[[1920]] թթ.։
+==Պատմական ակնարկ==
-«Դա աղքատության մեջ ծնված մի փոքրիկ հիմնարկություն էր» ([[Լեո]])։ Սկզբում ունեցել է մոտ քսան աշակերտ։ Առաջին ուսուցիչները հանձն են առել այնտեղ պարապել առանց վարձատրության։ Անցել են հայոց լեզու, ռուսաց լեզու, [[պարսկերեն]], [[թվաբանություն]], «օրենք աստվածային», «սրբազան պատմություն» և [[երգեցողություն]]։
+Բացվել է [[1838]]-ի [[հունիսի 22]]-ին։
-[[Ներսես Աշտարակեցի|Ներսես Աշտարակեցու]] կարգադրությամբ 1852-ի նոյեմբերին փակվում է նաև այս դպրոցը։ Դպրոցի վերաբացումը կաթողիկոսը թույլատրում է  երեք տարի անց` 1855-ի նոյեմբերին։
+[[Ներսես Աշտարակեցի|Ներսես Աշտարակեցու]] կարգադրությամբ [[1852]]-ի նոյեմբերին փակվում է նաև այս դպրոցը։ Դպրոցի վերաբացումը կաթողիկոսը թույլատրում է երեք տարի անց՝ [[1855]]-ի նոյեմբերին։ [[1860]]-ին դպրոցը հանձնվում է Շուշու հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։
+Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ [[Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցի|Մաթեոս կաթողիկոսը]], շուշեցիների խնդրանքով, 1863-ին դպրոցի տեսուչ է նշանակում [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ում տարիներ առաջ հռչակված [[Պետրոս Շանշյան]]ին։ Վերջինիս օգնականն է եղել [[Պերճ Պռոշյան]]ը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։ Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան` իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց»՝ 5-րդ դարի պատմիչ [[Եղիշե]]ի անունով։
--ին դպրոցը հանձնվում է Շուշու հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է  զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։
+-78 ուստարում Շուշու թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում [[Երևան]]ում հրատարակվող  «[[Պսակ]]» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ [[Վասակ Պապաջանյան]]ը։
-Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ Մաթեոս կաթողիկոսը, շուշեցիների խնդրանքով, 1863-ին դպրոցի տեսուչ է նշանակում [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ում տարիներ առաջ հռչակված [[Պետրոս Շանշյան]]ին։ Վերջինիս օգնականն է եղել [[Պերճ Պռոշյան]]ը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։
+-ին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905-ի աշնանը։ Այն ավելի բարկարգ տեսք է ստանում 1908-10 թվերին` տեսուչ [[Ավետիք Տեր-Պողոսյան]]ի օրոք և նրա ջանքերով։<ref>{{cite book|author=Ս. Կ. Խուդոյան|title=Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=1987|page=էջ 370-374}}</ref>։ Շուշիի թեմական դպրոցը դադարեցնում է իր գոյությունը [[1920]] թ.։
-Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան` իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «''Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց''»` 5-րդ դարի պատմիչ [[Եղիշե]]ի անունով։
+== Աշխակերտների քանակը ==
-Այս դպրոցում է աշխատել նաև «[[Հայկական աշխարհ]]» ամսագրի  խմբագիր [[Խորեն Ստեփանե]]ն։ Նրա տեսչությունը տևել է ընդամենը մեկ տարի։
+* 1838 թ. — 20<ref>Արձագանք ամսագիր, 23 հունիսի 2010 թ., «[http://www.artsakank.com.cy/am/news/armenian/2010/shushi-school-opens-in-nineteen-thirty-eight 22 Յունիս 1838 Թուին Բացուեցաւ Շուշիի Թեմական Վարժարանին Հայակերտ Հնոցը]»</ref>
+* 1970 թ. — 158
+* 1893 թ. — 492
+* 1909 թ. — 374
+== Հայտնի դասավանդողներ==
--78 ուստարում Շուշու թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում [[Երևան]]ում հրատարակվող  «[[Պսակ]]» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ [[Վասակ Պապաջանյան]]ը։
+* [[Պետրոս Շանշյան]]
+* [[Պերճ Պռոշյան]]
+* [[Խորեն Ստեփանե]]
+* [[Ղազարոս Աղայան]] (1881-1882)
+* [[Սեդրակ Մանդինյան]]
+* [[Սահակ Մանվելյան]]
+[[Պատկեր:Aram Manoogian.gif|thumb|100px|Արամ Մանուկյան]]
-Շուշու թեմականում կարճատև, բայց բեղմնավոր գործունեություն է ունեցել հայ ականավոր մանկավարժ [[Սեդրակ Մանդինյան]]ը։ Նրա շնորհիվ առաջին անգամ թեմականում ավանդվել է [[մանկավարժություն]], իսկ չորրորդ դասարանն ավարտողներից կազմվել է մանկավարժական հատուկ դասարան, որը տեղի ծխական դպրոցի համար պատրաստել է ուսուցիչներ։
+[[Պատկեր:GareginHovsepyan.jpg|thumb|100px|Գարեգին Ա Հովսեփյան]]
+[[Պատկեր:Akhajanian.jpg|thumb|100px|Ստեփան Աղաջանյան]]
+== Առարկաներ ==
--82-ին թեմականում ուսուցչի, ապա նաև տեսչի պաշտոն է վարել [[Ղազարոս Աղայան]]ը։
+Դասավանդվել են [[հայոց լեզու]], [[ռուսաց լեզու]], [[պարսկերեն]], [[թվաբանություն]], [[կրոն]], [[պատմություն]] և [[երգեցողություն]]։ [[Սեդրակ Մանդինյան]], առաջին անգամ դասավանդել է [[մանկավարժություն]], իսկ չորրորդ դասարանն ավարտողներից կազմվել է մանկավարժական հատուկ դասարան, որը տեղի ծխական դպրոցի համար պատրաստել է ուսուցիչներ։
--ին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905-ի աշնանը։ Այն ավելի բարկարգ տեսք է ստանում 1908-10 թվերին` տեսուչ [[Ավետիք Տեր-Պողոսյան]]ի օրոք և նրա ջանքերով։<ref>{{cite book|author=Ս. Կ. Խուդոյան|title=Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=1987|page=էջ 370-374}}</ref>
+== Հայտնի աշակերտներ==
-== Գրականություն ==
+* [[Արամ Մանուկյան]]
-==== Գրքեր ====
+* [[Արշակ Աթայան]]
+* [[Բախշի Իշխանյան]]
+* [[Գարեգին Ա Հովսեփյան]]
+* [[Գրիգոր Ներսիսյան]]
+* [[Լեո]]
+* [[Հակոբ Խանլարյան]]
+* [[Հակոբ Հովհաննիսյան]]
+* [[Մուրացան]]
+* [[Նիկոլ Դուման]]
+* [[Սողոմոն Մելիք-Շահնազարյանց]]
+* [[Ստեփան Աղաջանյան]]
+* [[Վաղարշ Վաղարշյան]]
+* [[Վարդան Աբովյան]]
+* [[Տմբլաչի Խաչան]]
+==Հղումներ==
+==== Գրականություն ====
 * Լեո, «Պատմություն Ղարաբաղի հայոց թեմական հոգևոր դպրոցի - 1838-1913», Թիֆլիզ, 1914, 692 էջ։
 * Մ. Հ. Սանթրոսյան, «Արևելահայ դպրոցը 19-րդ դարի առաջին կեսին», էջ 412-418։
 ==== Մամուլ ====
+* «Արարատ», 1871, Թ. էջ 295-301; 349-351։ 1873, Ը. էջ 310-312։ 1888, Թ. էջ 866-885։ 1893, էջ 866-885։
+* «Նոր դպրոց», 1909, թիվ 1, էջ 89։ 1909, թիվ 6-7, էջ 149։ 1913, թիվ 4, էջ 52-64։ 1913, թիվ 5, էջ 63-72։ 1913, թիվ 6, էջ 61-63։ 1913, թիվ 7, էջ 11-18։
+{{Աղբյուրներ}}
-* «Արարատ», 1871, Թ. էջ 295-301; 349-351։
-* «Արարատ», 1873, Ը. էջ 310-312։
-* «Արարատ», 1888, Թ. էջ 866-885։
-* «Արարատ», 1893, էջ 866-885։
-* «Նոր դպրոց», 1909, թիվ 1, էջ 89։
-* «Նոր դպրոց», 1909, թիվ 6-7, էջ 149։
-* «Նոր դպրոց», 1913, թիվ 4, էջ 52-64։
-* «Նոր դպրոց», 1913, թիվ 5, էջ 63-72։
-* «Նոր դպրոց», 1913, թիվ 6, էջ 61-63։
-* «Նոր դպրոց», 1913, թիվ 7, էջ 11-18։
-== Աղբյուրներ ==
-{{Reflist}}
 [[Կատեգորիա:Շուշիի հայկական դպրոցներ]]