«Կարինթիա նահանգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
No edit summary
չ Vmakenas տեղափոխեց էջը «Կարինտիա (շրջան)»-ից «Կարինթիա (շրջան)»: Սխալ անվանում
(Տարբերություն չկա)

13:52, 29 Հունիսի 2017-ի տարբերակ

Կարինթիա նահանգ
flag of Carinthia? Զինանշան


ԵրկիրԱվստրիա Ավստրիա
ՀիմնCarinthian anthem?
ԿարգավիճակԱվստրիայի նահանգ
Մտնում էԱվստրիա
ՎարչկենտրոնԿլագենֆուրտ
ԲԾՄ1449 մետր
Օրենսդրական մարմինLandtag of Carinthia?
Բնակչություն561 293 մարդ (հունվարի 1, 2020)[1]
Տարածք9535,97 ± 0,01 կմ²
Սահմանակցում էԶալցբուրգ, Տիրոլ, Շտիրիա, Ֆրիուլի Վենեցիա Ջուլյա և Վենետո
Ժամային գոտիUTC+1 և UTC+2
ISO 3166-2 կոդAT-2
ktn.gv.at(գերմ.)

Կարինտիան (գերմ.՝ Kärnten, սլովեն.՝ Koroška), Ավստրիայի 9 նահանգներից մեկն է։ Գտնվում է երկրի հարավային մասում։ Նահանգի կենտրոնը Կլագենֆուրտ քաղաքն է։ Տարածքը 9536 կմ² է, իսկ 2011 թ-ի տվյալներով նահանգի բնակչությունը կազմում է 558000 մարդ (6-րդը Ավստրիայում)։ Նահանգի կոչում ստացել է 1918 թ-ին։ Սահմանակից է Զալցբուրգին, Շտիրիային և Տիրոլին, ինչպես նաև պետական սահմաններ ունի Սլովենիայի և Իտալիայի հետ։ Նահանգում հիմնականում խոսում են գերմաներենով, ինչպես նաև կա սլովենախոս փոքրամասնություն։


Աշխարհագրություն

Ռելիեֆ

Կարինտիաի տարածքի մակերեսը կազմում է 9538,01 կմ² (Ավստրիայի հողերում 5-րդ տեղն է զբաղեցնում)[2]: Կարիտինան հյուսիսից սահմանակից է Զալցբուրգին և Շտիրիային, արևելքից` Շտիրիեին և Սլովենիային, հարավից` Սլովենիայի հետ Իտալիային, արևմուտքից` Տիրոլին: Կարինտիան առավելապես լեռնային երկիր է: Քանի որ դրա սահմանները բաղկացած են լեռնաշղթաներից, ներքին տարածքը բաղկացած է գոգահովիտից և Պոդրավի հարթավայրից, որի մեջ հյուսիսից, արևմուտքից և արևելքից լեռնաշղթաների միջով հոսում են լեռնային գետեր, որոնք լայնանում են հողի ներքին հատվածներին մոտենալիս: Դրավա գետի հովիտը արևմուտքից արևելք թափանցում է երկիրն իր ամբողջ երկարությամբ, բաժանում է սարերը երկու մասի` հյուսիսից տարածության գրեթե ⅔ մասը պատկանում է Կենտրոնական Ալպերին, իսկ հարավից` ⅓ մասը պատկանում է Ալկալիական Ալպերին: Արևմուտքում առաջին խմբի մեջ է մտնեում Տավրոսյան շղթան, որի մեջ նաև մտնում է Գրոսգլոկները (հսկայական 3796 մետրանոց սառցադաշտով), Հոխները (3259 մետր), Անկոգելը (3253 մետր) և Հաֆներշպիցը (3093 մետր) դրանց վրա պահպանվել են Ալպերի վերջին սառցադաշտերը: Հյուսիս-արևելքում գտնվում են Կարինտինա-Շտիրի Ալպերը, վերևում գտնվում է Կյոնիգշտուլը (2489 մետր), իսկ դեպի ավելի արևելք Զաուալպի (2073 մետր), Քյուրալպի (2137 մետր) լեռնախմբերը: Վերևից և կողքերից շրջապատում են Պետցեկի (3277 մետր) և Կրեյցեկի լեռնախումբերը: Հյուսիսային խմբի լեռները, միմյանցից տարբերվում են իրենց երկրաբանակական կառուցվածքով, իտալական սահմաններում կրում են Կառնյան Ալպերի, իսկ Սլովենական սահմանում Կառավանյան Ալպերի անունները: Այդ լեռնազանգվածները 2000—2700 մետր բարձրությամբ սահմանափակում են բարձր լեռնաշղթաների գրեթե բոլոր կողմերը: Կարինտիան հարևան երկրների հետ սահմանակցում է Պոնտաֆել (784 մետր), Պրեդել (1165 մետր), Վեյսենֆելս և Վուրցեն (1044 մետր), Լոյբ (1355 մետր), Զեբերգ (1205 մետր) ոլորաններին: Կարինտիայի հարթավայրերը հայտի մեծ և շատ չեն, նրանցից ամենահյատնիները Ցոլֆելդը, Կրապֆելդը և Լուրնֆելդն են:Դեպի երկրի խորքերը գետային և լճային հովիտները ընդարձակվում են, սակայն այստեղ ևս զբախեցնում են շատ կամ քիչ տարածություն: Այս դաշտավայրերի թվում են Լավանտալը, Ռոզենտալը և Յաունտալը:

Գետեր և լճեր

Կարինտիայի մակերեսի 98 %-ից ավելին պատկանում է Սև ծովի ջրավազանին, և դրա 97 %-ը մտնում է Դրավա գետի համակարգի մեջ: Դրա տեղի վտակները` գրեթե բոլորը սկիզբ են առնում հենց այդտեղից և Կարինտիայի շրջանում թափվում են Դրավա գետ: Կարինտիայի ամենամեծ գետը Դրավան է, իր ձգվածության ամբողջ չափով ջուր է մատակարարում շրջանում: Վերին մասում այն ունի լեռնային բնույթ և ընդլայնվում է միայն ներքևի մասում: Կարինտիայի տարբեր մասերում Դրավան ունի տարբեր անուններ` Վերին, Ստորին, Ռոզի հովիտ (Ռոզենտալ), Յունսկայայի հովիտ (Յաունտալ): Կարինտիայի մյուս բոլոր գետերը Դրավայի վտակներն են: Դրա համար բոլոր ձախակողմյան վտակները սկիզբ են առնում լեռնային սառցակտորներից կամ էլ ձևավորվում են բարձր սարերից իջնող բազմաթիվ աղբյուրներից, հարուստ են ջրով և լեռնային ակունքների համեմատ առավելություն ունեն. դրանք հիմնականում նավարկելի չեն, սակայն անկման ուժի և ջրի առատության շնորհիվ ավանդական տնտեսության մեջ ունեն մեծ նշանակություն` հատկապես արդյունաբերության համար: Դրանք գտնվում են խիտ բնակեցված վայրերում: Աջակողմյան գրեթե բոլոր վտակները կարճ հովիտներով կարճ լեռնային արագընթացք հոսքեր ունեն, բայց այն բանի շնորհիվ, որ լեռները որոնցից դրանք սկիզբ են առնում, հարուս են անագով և երկաթով` դրանք ունեն տնտեսական մեծ նշանակություն և ևս բավականին խիստ են բնակեցված: Ձախակողմյան վտակներից ամենամեծը Մյոլն է (երկարությունը կազմում է 80 կիլոմետր), որը հոսում է Գլոսգլոկներ սառցադաշտի վրայով և իր հոսքով նման է որոշ ջրվեժների և սահանքների: Մյուս վտակը` Լեզերը, սկիզբ է առնում Հաֆներշպիցի սառցակտորներից: Մեծ գետեր են նաև Գուրկը, Լաֆանտը, Գաիյլը: Կարինտիայում լճերը շատ են և բաժանվում են երկու խմբի առանձնանալով իրենց ծագումով և իրենց տեսքով: Առաջին խմբին են պատկանում այն լճերը, որոնք գտնվում են բարձունքներում: Այդպիսի լճերը, որոնք կրում են ընդհանուր ալպյան բնութագիր հիմնականում հանդիպում են Տավրյան լեռներում, սակայն կարող են հանդիպել նաև Կարնյան Ալպերում, որոնք տարբերվում են միյանցից վայրի և այդտեղի հոյակապ գեղեցկությամբ: Նրանք սնուցվում են սառցադաշտերով և աղբյուրներով, մանր առվակներով: Այդ լճերից սկիզբ են առնում շատ գետեր: Երկրորդ խմբի մեջ մտնում են ստորին լճերը, որոնք շատ չեն, սակայն ունեն ավելի եծ մակերես: Դրանցից նշանակալի են Միլշտետեր- Զեէն (13 կմ²)` Կարիտիայի ամենագեղեցիկ լճերից մեկը և նավարկելի Վյորտեր-Զե լիճը (19 կմ²): Կարինտիայում կան նաև հանքային աղբյուրներ, որոնցից հատկանշական են Ֆիլլախից ոչ հեռու գտնվող տաք ջրերը:

Պատմություն

Հնագույն ժամանակներում Կարիտիան պատկանել է հին հռոմեական Նորիկ նահանգին: VI դարում տարածքում սկսվել է սլովացիների բնակեցումը, որը շուտով հռչակեց իրեն Ավարական խանություն: Ավելի ուշ այդ հողերը պատկանեցին Սամո և Կարինտիա սլավոնական պետություններին: Բավարիայի հեգեմոնիայի կարճ ժամանակաշրջանից հետո Կարինտիան միացավ Կոռոլինգա պետությանը, իսկ դրա անկումից հետո բաժանվեց մի քանի գավառների: 870-ական թվականներին ապագա կայսեր Արնուլֆ Կարինտիյսկին դրանք միավորեց իր տիրապետության ներքո: 976 թվականին Կարինտիան վերջնականապես առանձնացել էր Բավարիայից և քաղաքականապես հաստատավել էր որպես անկախ դքսություն: XIII—XIV դարերում Կարինտիայի գահը զբաղեցրել են Չեխիայի թագավորները և Տիրոլյաի դուքսերը: Դրանից հետո մինչև 1918 թվականը Կարինտիան կառավարել են ավստրիական Հաբսբուրգները, որոնք 1335 թվականին միացրել են դքսությունը իրենց տիրույթներին:

Բնակչություն

Կարիտիայի ամենամեծ քաղաքը նրա վարչական կենտրոն Կլեգենֆուրտն է (90 հազար բնակիչ)[3]: Նաև առանձնանում են Ֆիլախը (58 հազար բնակիչ), Վոլֆսբերգը (25 հազար բնակիչ) և Շպիտալը (16 հազար բնակիչ): Բնակչության մեծ մասը խոսում է գերմաներենով: Կարինտիայի հարավ-արևելքում կան ոչ մեծ թվով սլովենական փոքրամասնություններ (17 հազար մարդ):


Ծանոթագրություններ

Հղումներ