«Գուգարք նահանգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Գուգարք
Երկիր	Մեծ Հայք
Ներառում է	10 գավառ
Գլխավոր քաղաք	Արդահան
Այլ քաղաքներ	Կաղարջք, Ծոփ, Կողբաքար
Կառավարող տոհմ(եր)	Գուգարաց
Ստեղծվել է	Մ.թ.ա. 189
Վերացել է	Մ.թ. 387
Ներկայիս երկրներ	Վրաստան, Հայաստան
Ազգային կազմ
Պատմական	Հայեր
Ներկա	Հայեր, Վրացիներ
Կրոնական կազմ
Պատմական	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ներկա	Հայ Առաքելական եկեղեցի, Վրաց ուղղափառ եկեղեցի

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

16:38, 7 Հունիսի 2017-ի տարբերակ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գուգարք (այլ կիրառումներ)

Գուգարք, Մեծ Հայքի տասներեքերորդ նահանգը։

Վարչական բաժանում

Գուգարքը կազմված էր հետևյալ 13 գավառներից.

Ձորափոր- կենտրոնը՝ Մանից գոմ
Կողբափոր- կենտրոնը՝ Կողբաքար
Ծոբոփոր- կենտրոնը՝ Ծոփաբերդ
Տաշիր- կենտրոնը՝ Լոռի բերդ
Թռեղք (Թռէղք)- կենտրոնը՝ Ծաղկա (Ծաղկայ)
Կանգարք- կենտրոնը՝ Կեչուտ
Արտահան- կենտրոնը՝ Արդահան
Վերին Ջավախք (Վերին Ջաւախք)- կենտրոնը՝ Քաջատուն
Կղարջք- կենտրոնը՝ Արտանուջ
Քվիշափոր (Քուիշափոր)- կենտրոնը՝ Քվեշ (Քուէշ)
Բողնոփոր- կենտրոնը՝ Բողնիս
Շավշեթ (Շաւշէթ)- կենտրոնը՝ Շատբերդ
Մանգլյաց փոր (Մանգլեաց փոր)- կենտրոնը՝ Սակուրեթ (Սակուրէթ)

Պատմական ակնարկ

Հույն պատմիչները հիշատակում են Գոգարենե անվանաձևով։ Ունի էթնիկական ծագում։ Արևելքից սահմանակից է եղել Ուտիք, հարավից՝ Այրարատ, արևմուտքից՝ Տայք նահանգներին, հյուսիսից՝ Վիրքին։ Գուգարքը մթա VIII դ մտել է Ուրարտական, մթա IV-II դդ՝ Երվանդունիների հայկական պետության կազմի մեջ։ Արտաշեսյան և Արշակունի թագավորների ժամանակ Գուգարքը Մեծ Հայքի չորս սահմանապահ բդեշխություններից մեկն էր։ 387–ին, Բյուզանդիայի և Իրանի միջև Մեծ Հայքի բաժանմամբ Գուգարքը, բացառությամբ Տաշիր գավառի, միացվեց Վիրքին։

652–ի հայ–արաբական համաձայնագրով Թեոդորոս Ռշտունին վերամիավորել է նաև Գուգարքը։ VIII դ Գուգարքի արևմտյան գավառները մտել են Տփղիսի արաբական ամիրայության, IX դ կեսից՝ վրաց Բագրատունիների տիրույթների մեջ, իսկ արևելյան գավառները՝ հայ Բագրատունիների։ 969-970–ին արևելյան Գուգարքում Հայոց թագավոր Աշոտ Գ Ողորմածի որդի Գուրգենը հիմնել է թագավորություն՝ Շամշուլդե կենտրոնով։ 1065–ին այս թագավորության կենտրոնը տեղափոխվել է Լոռե բերդաքաղաքը, որի համար այն կոչվել է նաև Լոռու թագավորություն։ XI դ վերջին և XII դ սկզբին Լոռու թագավորությունը տիրել են սելջուկ նվաճողները։ Իսկ 1118-1123–ին այն սելջուկներից գրավել է Դավիթ Շինարար թագավորը և տվել վրաց Օրբելիներին։ Ճնշելով Օրբելիների խռովությունը 1177–ին՝ վրաց Գեորգի III թագավորը Լոռե բերդաքաղաքը հանձնել է ղփչաղներին, իսկ 1185 թվականից՝ Զաքարյաններին։ XII-XIII դդ Գուգարքում կալվածներ են ունեցել նաև Մամիկոնյանները և Արծրունիները։ Կյուրիկյանների և Զաքարյանների օրոք արևելյան Գուգարքը եղել է հայ մշակույթի ու գիտության կենտրոն։ Զարգացած էր գորգագործությունը, փայտամշակությունը, մետաղագործությունը։ Արևելյան Գուգարքում ապրել և ստեղծագործել են միջնադարյան ականավոր գիտնականներ Հովհաննես Սարկավագը, Գրիգոր Տուտեորդին և Մխիթար Գոշը։

Մոնղոլների նվաճումներից հետո Զաքարյանների տիրույթ արևելյան Գուգարքը մտել է Գյուրջիստանի վիլայեթի մեջ։

@@ Տող 43. / Տող 43. @@
 Հույն պատմիչները հիշատակում են Գոգարենե անվանաձևով։ Ունի էթնիկական ծագում։ Արևելքից սահմանակից է եղել [[Ուտիք]], հարավից՝ [[Այրարատ]], արևմուտքից՝ [[Տայք]] նահանգներին, հյուսիսից՝ [[Վիրք]]ին։ Գուգարքը մթա VIII դ մտել է [[Ուրարտու|Ուրարտական]], մթա IV-II դդ՝ [[Երվանդունիներ]]ի հայկական պետության կազմի մեջ։ [[Արտաշեսյաններ|Արտաշեսյան]] և [[Արշակունիներ|Արշակունի]] թագավորների ժամանակ Գուգարքը Մեծ Հայքի չորս սահմանապահ բդեշխություններից մեկն էր։ 387–ին, [[Բյուզանդիա]]յի և Իրանի միջև Մեծ Հայքի բաժանմամբ Գուգարքը, բացառությամբ Տաշիր գավառի, միացվեց Վիրքին։
-–ի հայ–արաբական համաձայնագրով [[Թեոդորոս Ռշտունի]]ն վերամիավորել է նաև Գուգարքը։ VIII դ Գուգարքի արևմտյան գավառները մտել են Տփղիսի արաբական ամիրայության, IX դ կեսից՝ վրաց [[Բագրատունիներ]]ի տիրույթների մեջ, իսկ արևելյան գավառները՝ հայ Բագրատունիների։ 969-970–ին արևելյան Գուգարքում Հայոց թագավոր [[Աշոտ Գ]] Ողորմածի որդի Գուրգենը հիմնել է թագավորություն՝ [[Շամշուլդե]] կենտրոնով։ 1065–ին այս թագավորության կենտրոնը տեղափոխվել է Լոռե բերդաքաղաքը, որի համար այն կոչվել է նաև Լոռու թագավորություն։ XI դ վերջին և XII դ սկզբին Լոռու թագավորությունը տիրել են սելջուկ նվաճողները։ Իսկ 1118-1123–ին այն սելջուկներից գրավել է [[Դավիթ Շինարար]] թագավորը և տվել վրաց [[Օրբելիներ]]ին։ Ճնշելով Օրբելիների խռովությունը 1177–ին՝ վրաց Գեորգի III թագավորը Լոռե բերդաքաղաքը հանձնել է ղփչաղներին, իսկ 1185–ից՝ [[Զաքարյաններ]]ին։ XII-XIII դդ Գուգարքում կալվածներ են ունեցել նաև [[Մամիկոնյաններ]]ը և [[Արծրունիներ]]ը։ [[Կյուրիկյաններ]]ի և [[Զաքարյաններ]]ի օրոք արևելյան Գուգարքը եղել է հայ մշակույթի ու գիտության կենտրոն։ Զարգացած էր գորգագործությունը, փայտամշակությունը, մետաղագործությունը։ Արևելյան Գուգարքում ապրել և ստեղծագործել են միջնադարյան ականավոր գիտնականներ [[Հովհաննես Սարկավագ]]ը, [[Գրիգոր Տուտեորդի]]ն և [[Մխիթար Գոշ]]ը։
+–ի հայ–արաբական համաձայնագրով [[Թեոդորոս Ռշտունի]]ն վերամիավորել է նաև Գուգարքը։ VIII դ Գուգարքի արևմտյան գավառները մտել են Տփղիսի արաբական ամիրայության, IX դ կեսից՝ վրաց [[Բագրատունիներ]]ի տիրույթների մեջ, իսկ արևելյան գավառները՝ հայ Բագրատունիների։ 969-970–ին արևելյան Գուգարքում Հայոց թագավոր [[Աշոտ Գ]] Ողորմածի որդի Գուրգենը հիմնել է թագավորություն՝ [[Շամշուլդե]] կենտրոնով։ 1065–ին այս թագավորության կենտրոնը տեղափոխվել է Լոռե բերդաքաղաքը, որի համար այն կոչվել է նաև Լոռու թագավորություն։ XI դ վերջին և XII դ սկզբին Լոռու թագավորությունը տիրել են սելջուկ նվաճողները։ Իսկ 1118-1123–ին այն սելջուկներից գրավել է [[Դավիթ Շինարար]] թագավորը և տվել վրաց [[Օրբելիներ]]ին։ Ճնշելով Օրբելիների խռովությունը 1177–ին՝ վրաց Գեորգի III թագավորը Լոռե բերդաքաղաքը հանձնել է ղփչաղներին, իսկ 1185 թվականից՝ [[Զաքարյաններ]]ին։ XII-XIII դդ Գուգարքում կալվածներ են ունեցել նաև [[Մամիկոնյաններ]]ը և [[Արծրունիներ]]ը։ [[Կյուրիկյաններ]]ի և [[Զաքարյաններ]]ի օրոք արևելյան Գուգարքը եղել է հայ մշակույթի ու գիտության կենտրոն։ Զարգացած էր գորգագործությունը, փայտամշակությունը, մետաղագործությունը։ Արևելյան Գուգարքում ապրել և ստեղծագործել են միջնադարյան ականավոր գիտնականներ [[Հովհաննես Սարկավագ]]ը, [[Գրիգոր Տուտեորդի]]ն և [[Մխիթար Գոշ]]ը։
 Մոնղոլների նվաճումներից հետո Զաքարյանների տիրույթ արևելյան Գուգարքը մտել է [[Գյուրջիստանի վիլայեթ]]ի մեջ։