Ձուկ (սննդամթերք)

Ձկով պատրաստված կերակուր (լեհական խոհանոց)

Ձկնամիս, ձկան միս, մարդկանց և այլ կենդանատեսակների կողմից լայնորեն սպառվող սննդամթերք։ Մեծ տեղ է գրավում աշխարհի գրեթե բոլոր ժողովուրդների սննդակարգում։ Սննդային արժեքով փոքր-ինչ զիջում է մսեղենին և առավել դյուրամարս է։

Ձկան միսը բաղկացած է 4 մասից՝ 2 մեջքից և 2 փորատակից, որոնք իրարից երկայնակի բաժանված են շարակցական ամուր հյուսվածքներով։

Ձկան միսն իրենից ներկայացնում է համատարած կոլոիդ համակարգ, որը բաղկացած է մկանային հյուսվածքներից՝ հաջորդաբար շերտավորված կապող հյուսվածքների հետ։ Մկաններն իրենց հերթին բաղկացած են առանձին միոֆիբրիլներից, շրջապատված կապող հյուսվածքի սպունգանման շերտով։

Միոֆոբրիլների սպիտակուցային թաղանթից (սարկոպլազմա) դուրս տարածությունը լցված է մածուցիկ սպիտակուցային լուծույթով։ Մկանային հյուսվածքն արտաքինից պատված է թաղանթով (սարկոլեմա)։ Ձկնամսի մեջ շարակցական հյուսվածքները համատարած կենդանիների մսի հետ ավելի քիչ տոկոս են կազմում, հետևապես ավելի նուրբ և դյուրամարս են։

Ձկան մսի սպիտակուցը իր մեջ պարունակվող ֆերմենտների ազդեցության տակ քայքայվում է ավելի պարզ նյութերի և ամուր փուլում փոխելով միջավայրի թթվայնությունը՝ քայքայման պրոցեսը դարձնում ոչ կարգավորվող։ Ձկնամսում պարունակվող ատոմային սպիտակուցները շուրջ յոթ անգամ ավելի քիչ են, քան ցամաքային կենդանիների մսում, ինչով էլ բացատրվում է դրա դյուրամարսությունն ու սննդային արժեքը։

Բացի սննդամթերք լինելուց, ձկան միսն իր մեջ պարունակում է մարդու օրգանիզմի համար անհրաժեշտ նյութեր, մասնավորապես՝ յոդ, քրոմ, պղինձ, ֆոսֆոր, կալցիումական աղեր և այլն։

Պատկերասրահ

• 
  Ձկնամիս և չիպսեր
• 
  Տապակած ձուկ
• 
  Սաշիմի
• 
  Սուշի
• 
  Ռուսական ձկնակարկանդակ
• 
  Սևիչե
• 
  Չորացրած ձուկ
• 
  Թիլապիա զիլլի
• 
  Ապխտած ձուկ
• 
  ջեռոցում եփած սաղմոն
• 
  Ձկնապուր (հնդկական խոհանոց)
• 
  Ձկան կոտլետներ
• Պահածոյացված ձկան տեսականի
  Պահածոյացված ձկան տեսականի
• 
  Ձկնամսով և մանրախեցգետնով կերակուր

Ձկների հայերեն անվանումը

1.Անձրուկ-Хамса(анчоус) 2.Աճառաձուկ-Белуга 3.Ավազաձուկ-Карп 4.Ասեղաձուկ Сарган 5.Արքայաձուկ-Лобан 6.Արևաձուկ-рыба луна 7.Արծաթաձուկ-Карась 8.Արծաթաձկնիկ Leucaspius delineatus Верховка 9.Աքցանաձուկ Oncorhynchus tshawytscha Чавыча 10.Բահաքիթ Scaphirhynchus platorynchus Лопатонос 21.Բոճակ Salmo ischchan danilewskii Боджак 22.Բոսորիկ Oncorhynchus nerka Нерка 23.Գայլաձուկ-Щука 24.Գեղարքունի Salmo ischchan gegarkuni Гегаркуни 25.Գորշ ժայռատամ Takifugu rubripes Бурый скалозуб 26.Գորշաձուկ -Ленок 27.Դալոն -ազնվացեղ սաղմոն Salmo salar Семга 28.Դառնուկ Rhodeus amarus Горчак 29.Ենթաբերան Chondrostoma oxyrhynchum 30.Եռափուշ փշաձկնիկ Gasterosteus aculeatus Трехиглая колюшка 31.Թեփուղ , Squalius,Голавль 32.Թիակաքիթ Polyodon spathula Веслонос 33.Թրաձուկ Xiphias gladius Меч-рыба 34.Թանաքաձուկ-Каракатицв 35.Թառափ-Осетр 36.Թիաձուկ- Рыба-весло ,рыба-ремень (лат. Regalecus glesne) 37.Թմրաձուկ- Էլեկտրակատվաձուկ-Элентрический Скат 38.Թիթեռաձուկ-Пантодон , рыба-бабочка,рыба-мотылёк пантодон 39.Լոքո-Сом 40.Լուսին-ձուկ Mola mola Рыба-луна 41.Խոյթաձուկ Аллигатор Гар- ձուկը աչքի է ընկնում խոշոր չափերով: 42.Խոզաձուկ-Серая тригла 43.Կատվաձուկ-Скат 44.Կարմրախայտ-речная радужная форель 45.Կատվաձուկ Манта, или гигантский морской дьявол-вид ската 46.Կարթաձուկ Խորջրյա -Рыба удильщик 47.Կարմրակն Rutilus rutilus Плотва 48.Կովկասյան ցլիկաձուկ Бычок-бубырь кавказский 49.Կյոճի Blicca bjoerkna Густера 50.Կետաձուկ-Кета 51.Կնճաձուկ- Жёлтая тригла или морской петух 52.Կողակ-Кохак 53.Կռնկաձուկ-Чёрная щука 54.Մոխրաձուկ,Սևանի Սիգ –Севанский сиг 55.Մեծբերան-Ротан 56.Մոծակաձուկ-Гамбузия 57.Մորվաձուկ- Обыкновенная султанка, или барабулька 58.Շերեփաձուկ- Налим 59.Շիղաձուկ-Судак 60.Ոզնեձուկ-Դիոդոն Diodon Диодон, еж-рыба 61.Ողնաձուկ, Acipenser nudiventris, Шип 62.Ոսկեձուկ- Тиляпия (лат. Tilapia) 63.Չալաձուկ- Пеструшка 64.Պնդաճակատ-Толстолобик 65.Վահանաձուկ- Палтус 66.Վիթխարաձուկ, կետ-Кит 67.Վիշապաձուկ-Кашалот 68.Ձամբռիկ –Хариус 69.Ձողաձուկ- Треска 70.Ծական Cobitis, Sabanijewia Щиповка 71.Ծածան, բովաձուկ –Сазан 72.Ծիածանախայտ Parasalmo mykiss 73.Ծովամայր –Медуза 74.Հաշամ Aspius aspius taeniatus Жерех 75.Հրձուկ -Сардина 76.Ճերձուկ,Oncorhynchus kisutch, Кижуч 77.ճենաձուկ-Сайра 78.Ճերմակաձուկ- Белорыбица или нельма 79.Ճանար Luciobarbus capito, Усач 80.Սարդաձուկ-Рыба паук 81.Սեւանի բեղաձուկ Barbus lacerta Севанский усач 82.Սղոցաձուկ-Рыба пила 83.Սովորական քառթակ Gobio gobio Обыкновенный пескарь 84.Սևաձուկ- Cephalopholis Fulva-рыба кролик 85.Սանրաձուկ,Պերկես? (лат. Perca или Sebastes) Окунь 86.Սագաձուկ-морская каменная ядовитая рыба 87.Սապատաձուկ Oncorhynchus gorbuscha Горбуша 88.Տառեխ-Тарех рыба сазановая 89.Տարմաձուկ – Тунец 90.Տափակաձուկ-Камбала 91.Տերևաձուկ-Скумбрия 92.Տղմաձուկ-Amia calvа Амиа, ильнаярыба 93.Տափակաձուկ Pleuronectes sp. Камбала 94.Տառեխիկ Արեւելյան Alburnoides eichwaldii Восточная быстрянка 95.Տափակ,Բրամ Abramis brama Лещ 96.Տառեխների արքա(ժապավենանման մարմին)-змеоподобная рыба 97.Ցլաձուկ-Бычок-мартовик, Gobiidae 98.Ցլիկաձուկ Պանդակա Pandaka pygmaea Бычок Пандака 99.Ցլիկաձուկ-Бычок 100.Ցցաքթիկ Чехонь-Pelecus cultratus 101.Ուռնաձուկ-Сардина 102.Փղաձուկ Փղիկ-ձուկ,Gnathonemus petersii Мормирус,рыба-слоник 103.Փողաձուկ-Сальпа 104.Քարալեզ wagneri Минога 105.Քառատամ Tetraodon Иглобрюх 106.Քառաչք- 107.Օձաձուկ-угорь 108.Օձագլուխ- Змеиголов 109.Օրագու -Таймень 110.Օրոճ-Мидия

Գրականություն

• Վ. Մ. Հովահաննիսյան. «Մսի և մսամթերքի տեխնոլոգիա», Երևան, «ՀՊԱՀ»,
• Aquamedia, "Consumption of Fishery Products" retrieved from http://www.feap.info/economics/Tradebalance_en.asp on 2007-09-17.
• Г.И.Касьянов, С.В.Золотокова, И.А.Палагина, О.И.Квасенков (2004). «Технология копчения мясных и рыбных продуктов»

Արտաքին հղումներ

• Ծովամթերքների բաղադրատոմսեր (անգլերեն)