«Յադ Վաշեմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

16:34, 29 հունվարի 2017-ի տարբերակ

Յադ Վաշեմ ([եբր.՝ יָד וַשֵׁם - հայերեն՝ «հիշողություն և անուն»), Իսրայելում Հոլոքոսթի զոհերի հիշատակին կառուցված պաշտոնական հուշարձանն է: Հիմնադրվել է 1953 թվականին՝ Երուսաղեմի Հիշողության լեռան արևմտյան լանջի՝ Հերզլ սարի վրա, ծովի մակարդակից 804 մետր բարձրության վրա ու կից է Երուսաղեմի անտառին: Համալիրն ընդգրկում է 18 հեկտար տարածք, բաղկացած է Հոլոքոսթի պատմության թանգարանից, Երեխաների հուշարձանից ու Հիշողության պատից: Այստեղ է գտնվում նաև Հոլոքոսթի ուսումնասիրությունների միջազգային դպրոց-ինստիտուտը: Իսկ Աշխարհի արդարակյացների այգին յուրահատուկ հարգանքի տուրք է բոլոր այն մարդկանց, ովքեր Հոլոքոսթի ընթացքում հրեաների են փրկել: Արևմտյան պատից հետո Յադ Վաշեմը, որի մուտքն ազատ է,համարվում է զբոսաշրջիկների կողմից այցելվող երկրորդ վայրն Իսրայելում:

Բառի ծագումնաբանություն

Յադ Վաշեմ անվանումը ծագում է Աստվաշնչից՝ Եսայիի մարգարեության գրքի 56-րդ գլխի 5-րդ հատվածից.

Նրանց իմ Տան մէջ և իմ պարսպի ներսում աւելի անուանի տեղ կը տամ, քան որդիներին ու դուստրերին, կը տամ նրանց յաւիտենական մի անուն, որ չի կորչելու:

Այսպիսով՝ Հոլոքոսթի հուշարձանը Յադ Վաշեմ անվանելով՝ հրեա զոհերի անուններն ընդմիշտ հիշելու նպատակով ազգային պահոց հիմնադրվեց:

Պատմություն

Նացիստական տիրապետության տակ գտնվող երկրներում Երկրորդ համաշխարհայինի ընթացքում հրեաների զանգվածային սպանությունները միտք հղացան հրեաների պատմական հայրենիքում հուշարձանի կառուցման մասին: Առաջին անգամ Յադ Վաշեմի գաղափարն առաջարկվեց 1942 թվականի սեպտեմբերին՝ Հրեական ազգային ֆոնդի ղեկավարների ժողովի ընթացքում՝ Մորդեխայ Շենհավիի կողմից: 1945 թվականի օգոստոսին այս ծրագիրը մանրամասն քննարկվեց Լոնդոնում կայացած Սիոնիստական ժողովի ընթացքում: 1946 թվականի փետրվարին Յադ Վաշեմը գրասենյակ բացեց Երուսաղեմում ու մի մասնաճյուղ էլ՝ Թել Ավիվում: 1947 թվականի հուլիսին Երուսաղեմի Հրեական համալսարանում կազմակերպվեց Հրեական ուսումնասիրությունների առաջին համաժողովը: 1953 թվականին Քնեսեթը՝ Իսրայելի խորհրդարանը, միաձայն ընդունեց Յադ Վաշեմի մասին օրենքը՝ հիմնելով Նահատակների ու հերոսների հիշատակման ղեկավարությունը: 1948 թվականին Սիոն սարի վրա հիմնադրված Հոլոքոսթի պալատը վերածննդի մասին սիմվոլիկ հաղորդագրություն էր աշխարհին: Պալատի պատերի դասավորվածությունը խորհրդանշական կերպով հիշեցնում են Հոլոքոսթի ընթացքում կործանված 2000 հրեական համայնքների մասին: Յադ Վաշեմի նոր՝ 100 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ թանգարանի նախագծի հեղինակն է իսրայելա-կանադացի ճարտարապետ Մոշե Սաֆդին: Նոր թանգարանը կառուցվեց 10 տարվա ընթացքում, իսկ 2008 թվականի նոյեմբերին ռաբբի Յիսրաել Մեյր Լաուն ղեկավար նշանակվեց:

Նպատակներ

Յադ Վաշեմը կրթական, հետազոտական, փաստագրական ու ոգեկոչման նպատակներ է հետապնդում: Իսրայելում ու աշխարհով մեկ կազմակերպվում են մասնագիտական զարգացման դասընթացներ ուսուցիչների համար, տարբեր ցուցահանդեսներ, ձեռք են բերվում նոր լուսանկարներ, փաստաթղթեր ու անձնական կենցաղային օգտագործման իրեր: Իսկ Վկայության էջերում ավելացվում են Հոլոքոսթի զոհերի մասին նոր տվյալներ: Ամեն տարի գրեթե 10,000 իսրայելցի ու օտարազգի ուսուցիչներ Յադ Վաշեմում վերապատրաստման դասընթացներ են անցնում: Գործում է բազմալեզու համանուն ուեբսայթ: Յադ Վաշեմի քաղաքականությունը հետևյալն է.«Հոլոքոսթը չի կարող համեմատվել այլ իրադարձությունների հետ»: 2009 թվականին մի դոցենտ ազատվեց աշխատանքից՝ հրեաների տառապանքն Իսրայելի Անկախության պատերազմի ընթացքում պաղեստինցիների կրած տառապանքների հետ համեմատելու պատճառով: «Յադ Վաշեմի ուսումնասիրություններ» ամսագիրը կիսամյակը մեկ 1957 թվականից ի վեր անգլերեն ու եբրայերեն լեզուներով տպագրվող գիտական ամսագիր է Շոայի մասին:

Թանգարան

Յադ Վաշեմը հանրության առջև դռները բացեց 1957 թվականին: Ցուցանմուշները ներկայացնում են Վարշավայի գետոյում հրեական դիմադրությունը, Սոբիբորի ու Տրեբլինկայի մահվան ճամբարների ապստամբություններն ու Իսրայել հասնելու համար կենդանի մնացածների պայքարը: Յադ Վաշեմի նոր շինությունը բաղկացած է երկար միջանցքից ու ցուցադրման 10 սրահներից, որոնք վերաբերում են Հոլոքոսթի տարբեր ժամանակահատվածներին: Թանգարանում ներկայացված են Հոլոքոսթի 90 զոհերի ու կենդանի մնացածների անձնական պատմությունները, ինչպես նաև 2500 անձնական իր: Նոր թանգարանը պաշտոնապես բացվեց 2005 թվականի մարտի 15-ին: Բացմանը ներկա էին 40 երկրների ղեկավար ու ՄԱԿ-ի նախկին Գլխավոր քարտուղար Քոֆի Անանը:

Պատվո պատ

Պատվո պատը հուշարձան է՝ նվիրված 6 միլիոն հրեաների հիշատակին, ովքեր Հոլոքոսթի զոհը դարձան: Ունի երկու կոն.մեկն ունի 10 մետր բարձրություն, իսկ մյուսը փորված է ստորգետնյա ժայռի մեջ, որի հիմքը լցված է ջրով: Վերին կոնի վրա փակցված են Հոլոքոսթի զոհերի 600 նկար ու հատվածներ Վկայության էջերից: Հարթակը շրջապատված է շրջանաձև շտեմարանով, որն ունի 2.2 միլիոն դատարկ Վկայության էջեր: 1950-ականներից սկսած՝ Յադ Վաշեմը ձեռք է բերել 110,000 տեսալսողական ու գրավոր վկայություններ Հոլոքոսթը վերապրածների մասին:

Արխիվ

Արխիվը Յադ Վաշեմի հնագույն վարչությունն է: Մինչ ցուցահանդես կազմակերպելը՝ Յադ Վաշեմը իրեր է հավաքում: Դրանցից լավագույնները պատմական լուսանկարներն են, ինչպես նաև վերապրածներից հավաքված Վկայության էջերը: Վերջինս անձնական տեղեկատվության տվյալների բազա է հանդիսանում Հոլոքոսթի ընթացքում զոհվածների ու կենդանի մնացածների մասին: Յադ Վաշեմն ազատորեն օգտվում է Բադ Արոլսենի Միջազգային հետախուզման ծառայության (անգլ.՝ International Tracing Service) և Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի տվյալների բազաներից:

Աշխարհի արդարակյաց

Յադ Վաշեմի նպատակներից մեկն էլ ազգությամբ ոչ հրեաների հանդեպ հարգանքն է, ովքեր ռիսկի են ենթարկել իրենց կյանքը, ազատությունն ու պաշտոնը՝ Հոլոքոսթից հրեաներին փրկելու համար: Այս նպատակով, հատուկ անկախ հանձնաժողով հիմնադրվեց, որի անդամները պատմաբաններ, հանրային դեմքեր, իրավագետներ ու Հոլոքոսթը վերապրածներ են, իսկ նախագահը Բարձրագույն դատարանի պաշտոնաթող դատավոր է: Վերջիններս հետազոտում ու գնահատում են յուրաքանչյուր դեպք՝ սահմանված չափանիշներին ու կարգավորումներին համապատասխան: Արդարակյացները հարգանքի վկայական ու շքանշան են ստանում, իսկ իրենց անունները գրվում են Աշխարհի արդարակյացների այգու պատին:

Արվեստի թանգարան

Յադ Վաշեմում է գտնվում 1933-45 թվականներին Նացիստական շրջապատման ընթացքում աշխարհում հրեաների ու այլազգի զոհերի ստեղծած արվեստի գործերի ամենամեծ հավաքածուն: Այժմ հավաքածուն ունի 10.000 նմուշ, որին տարեկան գրեթե 300 նմուշ է ավելանում, որոնք թանգարանին են նվիրաբերում վերապրածների ընտանիքները:

Արտաքին հղումներ

1. http://yadvashem.org/
2. http://www.k-shoa.org/?CategoryID=677

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+[[Պատկեր:Israel-2013(2)-Aerial-Jerusalem-Yad Vashem 01.jpg|մինի|Յադ Վաշեմի տեսքը վերևից]]
+[[Պատկեր:Yad Vashem Hall of Names by David Shankbone.jpg|մինի|Անունների սրահը, որը պարունակում է Հոլոքոսթի ընթացքում զոհված միլիոնավոր հրեաների Վկայությունների էջերը:]]
 '''Յադ Վաշեմ''' ([եբր.՝ יָד וַשֵׁם - հայերեն՝ «հիշողություն և անուն»), [[Իսրայել]]ում Հոլոքոսթի զոհերի հիշատակին կառուցված պաշտոնական հուշարձանն է: Հիմնադրվել է 1953 թվականին՝ [[Երուսաղեմ]]ի Հիշողության լեռան արևմտյան լանջի՝ Հերզլ սարի վրա, ծովի մակարդակից 804 մետր բարձրության վրա ու կից է Երուսաղեմի անտառին: Համալիրն ընդգրկում է 18 հեկտար տարածք, բաղկացած է [[Հոլոքոսթ]]ի պատմության թանգարանից, Երեխաների հուշարձանից ու Հիշողության պատից: Այստեղ է գտնվում նաև Հոլոքոսթի ուսումնասիրությունների միջազգային դպրոց-ինստիտուտը: Իսկ Աշխարհի արդարակյացների այգին յուրահատուկ հարգանքի տուրք է բոլոր այն մարդկանց, ովքեր Հոլոքոսթի ընթացքում հրեաների են փրկել:
 Արևմտյան պատից հետո Յադ Վաշեմը, որի մուտքն ազատ է,համարվում է զբոսաշրջիկների կողմից այցելվող երկրորդ վայրն Իսրայելում:
 ===Բառի ծագումնաբանություն===
+[[Պատկեր:ISR-2015-Jerusalem-Yad Vashem-Wagon monument 01.jpg|մինի|Վագոն հուշարձանը (կամ՝ կենդանիների մեքենան)]]
 Յադ Վաշեմ անվանումը ծագում է Աստվաշնչից՝ Եսայիի մարգարեության գրքի 56-րդ գլխի 5-րդ հատվածից.
@@ Տող 9. / Տող 11. @@
 Այսպիսով՝ Հոլոքոսթի հուշարձանը Յադ Վաշեմ անվանելով՝ հրեա զոհերի անուններն ընդմիշտ հիշելու նպատակով ազգային պահոց հիմնադրվեց:
+[[Պատկեր:YadVashem Valley of the Communities 002.jpg|մինի|Ոչնչացված համայնքների հովիտը]]
 ===Պատմություն===
@@ Տող 16. / Տող 19. @@
 թվականին Սիոն սարի վրա հիմնադրված Հոլոքոսթի պալատը վերածննդի մասին սիմվոլիկ հաղորդագրություն էր աշխարհին: Պալատի պատերի դասավորվածությունը խորհրդանշական կերպով հիշեցնում են Հոլոքոսթի ընթացքում կործանված 2000 հրեական համայնքների մասին:
 Յադ Վաշեմի նոր՝ 100 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ թանգարանի նախագծի հեղինակն է իսրայելա-կանադացի ճարտարապետ Մոշե Սաֆդին: Նոր թանգարանը կառուցվեց 10 տարվա ընթացքում, իսկ 2008 թվականի նոյեմբերին ռաբբի Յիսրաել Մեյր Լաուն ղեկավար նշանակվեց:
+[[Պատկեր:Eternal Flame and Concentration Camp Victims Memorial.jpg|մինի|Մշտավառ կրակը]]
 ====Նպատակներ====
@@ Տող 21. / Տող 25. @@
 Ամեն տարի գրեթե 10,000 իսրայելցի ու օտարազգի ուսուցիչներ Յադ Վաշեմում վերապատրաստման դասընթացներ են անցնում: Գործում է բազմալեզու համանուն ուեբսայթ: Յադ Վաշեմի քաղաքականությունը հետևյալն է.«Հոլոքոսթը չի կարող համեմատվել այլ իրադարձությունների հետ»: 2009 թվականին մի դոցենտ ազատվեց աշխատանքից՝ հրեաների տառապանքն Իսրայելի Անկախության պատերազմի ընթացքում պաղեստինցիների կրած տառապանքների հետ համեմատելու պատճառով:
 «Յադ Վաշեմի ուսումնասիրություններ» ամսագիրը կիսամյակը մեկ 1957 թվականից ի վեր անգլերեն ու եբրայերեն լեզուներով տպագրվող գիտական ամսագիր է [[Շոա]]յի մասին:
+[[Պատկեր:Yad Vashem view.JPG|մինի|Յադ Վաշեմի տեսքը]]
 ====Թանգարան====
+[[Պատկեր:YadVashem- Enterance.JPG|մինի|Յադ Վաշեմի Հոլոքոսթի թանգարանը]]
 Յադ Վաշեմը հանրության առջև դռները բացեց 1957 թվականին: Ցուցանմուշները ներկայացնում են Վարշավայի գետոյում հրեական դիմադրությունը,  Սոբիբորի ու Տրեբլինկայի մահվան ճամբարների ապստամբություններն ու Իսրայել հասնելու համար կենդանի մնացածների պայքարը:
 Յադ Վաշեմի նոր շինությունը բաղկացած է երկար միջանցքից ու ցուցադրման 10 սրահներից, որոնք վերաբերում են Հոլոքոսթի տարբեր ժամանակահատվածներին: Թանգարանում ներկայացված են Հոլոքոսթի 90 զոհերի ու կենդանի մնացածների անձնական պատմությունները, ինչպես նաև 2500 անձնական իր:
@@ Տող 32. / Տող 38. @@
 ====Արխիվ====
+[[Պատկեր:PikiWiki Israel 12503 childrens memorial at yad vashem.jpg|մինի|Նացիստների կողմից սպանված Երեխաների հուշարձանը]]
 Արխիվը Յադ Վաշեմի հնագույն վարչությունն է:  Մինչ ցուցահանդես կազմակերպելը՝ Յադ Վաշեմը իրեր է հավաքում: Դրանցից լավագույնները պատմական լուսանկարներն են, ինչպես նաև վերապրածներից հավաքված Վկայության էջերը: Վերջինս անձնական տեղեկատվության տվյալների բազա է հանդիսանում Հոլոքոսթի ընթացքում զոհվածների ու կենդանի մնացածների մասին: Յադ Վաշեմն ազատորեն օգտվում է Բադ Արոլսենի Միջազգային հետախուզման ծառայության (անգլ.՝ International Tracing Service) և [[Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե]]ի տվյալների բազաներից: