«Սահմանային օգտակարության տեսություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ →Աղբյուրներ: կետադրություն և բացատներ, փոխարինվեց: ն,Գ → ն, Գ oգտվելով ԱՎԲ |
չ oգտվելով ԱՎԲ |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Սահմանային օգտակարության տեսություն,''' ըստ տեսության` ցանկացած սուբյեկտ [[ |
'''Սահմանային օգտակարության տեսություն,''' ըստ տեսության` ցանկացած սուբյեկտ [[բարիք]]ը գնահատում է` ելնելով դրա օգտակարությունից։ Այն, որ ցանկացած բարիք [[արժեք]] ունի, պայմանավորված է սպառողի կամ գնորդի նախասիրություններով, ինչն իր հերթին կախված է բազմաթիվ գործոններից (տնտեսության ընդհանուր վիճակ, մշակութային զարգացման մակարդակ, ազգային հոգեբանություն, ճաշակ և այլն): Սահմանային օգտակարության տեսության համաձայն` արդյունքի իրացմամբ է պարզվում դրա իրական արժեքը (գնահատականը), որովհետև վերջնական որոշումը սպառողինն է` գնե՞լ, թե՞ չգնել։ Ելնելով այս ընդհանուր դատողություններից` սահմանային օգտակարության տեսությունը հանգում է այն եզրակացության, որ «արժեքը ենթադրում է առարկաների քանակի ուղղակի սահմանափակություն, և արժեքի բացակայությունը ենթադրում է դրանց առատություն»:<ref>Бем-Баверк Е., Основы теории ценности хозяйственных благ. Австрийская школа в политической экономии. М., 1992, с. 262.</ref> Արդյունքի արժեքի մեծությունը նախևառաջ պայմանավորված է դրա սահմանափակության աստիճանով։ Սահմանային օգտակարության տեսությունը բարիքի արժեքի չափման միջոցի կամ միավորի ընտրության հարցում հենվում է գերմանացի տնտեսագետ Գ. Հոսենի սկզբունքի վրա։ |
||
== Հոսենի սկզբունք == |
== Հոսենի սկզբունք == |
||
Ըատ Հոսենի սկզբունքի` պահանջմունքների բավարարմանը զուգընթաց, մեծանում է նաև արդյունքի նկատմամբ հագեցվածության աստիճանը, ինչն ազդում է դրա օգտակարության մակարդակի վրա։ Հագեցվածության աստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց, նվազում է օգտակարությունը։ Սա նշանակում է, որ յուրաքանչյուր հաջորդական բարիքի օգտակարություն նվազում է նախորդի համեմատությամբ, թեև որակական պարամետրերի առումով ոչինչ չի փոխվում։ Այստեղից էլ առաջացել է «սահմանային օգտակարություն» հասկացությունը։ |
Ըատ Հոսենի սկզբունքի` պահանջմունքների բավարարմանը զուգընթաց, մեծանում է նաև արդյունքի նկատմամբ հագեցվածության աստիճանը, ինչն ազդում է դրա օգտակարության մակարդակի վրա։ Հագեցվածության աստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց, նվազում է օգտակարությունը։ Սա նշանակում է, որ յուրաքանչյուր հաջորդական բարիքի օգտակարություն նվազում է նախորդի համեմատությամբ, թեև որակական պարամետրերի առումով ոչինչ չի փոխվում։ Այստեղից էլ առաջացել է «սահմանային օգտակարություն» հասկացությունը։ |
||
== Սահմանային օգտակարություն == |
== Սահմանային օգտակարություն == |
||
Սահմանային օգտակարություն որոշելու ժամանակ անհրաժեշտություն է առաջանում որոշակիորեն գնահատելու օգտակարության նվազման սահմանը։ Որպես այդպիսի սահման համարվում է [[բարիք |
Սահմանային օգտակարություն որոշելու ժամանակ անհրաժեշտություն է առաջանում որոշակիորեն գնահատելու օգտակարության նվազման սահմանը։ Որպես այդպիսի սահման համարվում է [[բարիք]]ի այն չափը, որը բավարարում է «անհետաձգելի պահանջմունքը»: Այսինքն` այդ չափը (քանակությունը) կամ նմուշը դեռևս բավարարման շրջանակներ ունի։ Որոշակի սահմանից հետո բարիքի մասնաչափի կամ նմուշի վերջին միավորի ավելացումը, դրա նկատմամբ հագեցվածության պատճառով, այլևս չի իրացվում։ Վերջին միավորը համարվում է օգտակարության սահմանը։ Սահմանային օգտակարության տեսության միջոցով կարելի է բացատրել նաև «Սմիթի պարադոքսը», որի էությունը հետևյալն է.{{Քաղվածք|Ինչու [[ջուր]]ը, որն այդքան անհրաժեշտ է [[մարդ]]ուն և ունի ավելի մեծ օգտակարություն, քան [[ադամանդ]]ը, ավելի փոքր արժեք (գնահատական) ունի։}} |
||
Դրա համար անհրաժեշտ է տարբերակել «ընդհանուր օգտակարություն» և «սահմանային օգտակարություն» հասկացությունները։ Ջրի ընդհանուր օգտակարության աստիճանը, հասարակական կենսագործունեության տեսանկյունից, բարձր է ադամանդի ընդհանուր օգտակարությունից, բայց դրանց արժեքը (գնահատականը) որոշվում է ոչ թե ընդհանուր օգտակարությամբ, այլ` սահմանային, որի մեծությունը որոշվում է այդ բարիքի սահմանափակության աստիճանով։ Սահմանային օգտակարության տեսության համաձայն` բարիքի կամ արդյունքի արժեքը որոշվում է դրա վերջին միավորի օգտակարությամբ, որի հիմքում ընկած է բարիքի նկատմամբ հագեցվածության աստիճանը։ |
Դրա համար անհրաժեշտ է տարբերակել «ընդհանուր օգտակարություն» և «սահմանային օգտակարություն» հասկացությունները։ Ջրի ընդհանուր օգտակարության աստիճանը, հասարակական կենսագործունեության տեսանկյունից, բարձր է ադամանդի ընդհանուր օգտակարությունից, բայց դրանց արժեքը (գնահատականը) որոշվում է ոչ թե ընդհանուր օգտակարությամբ, այլ` սահմանային, որի մեծությունը որոշվում է այդ բարիքի սահմանափակության աստիճանով։ Սահմանային օգտակարության տեսության համաձայն` բարիքի կամ արդյունքի արժեքը որոշվում է դրա վերջին միավորի օգտակարությամբ, որի հիմքում ընկած է բարիքի նկատմամբ հագեցվածության աստիճանը։ |
||
11:54, 15 Ապրիլի 2016-ի տարբերակ
Սահմանային օգտակարության տեսություն, ըստ տեսության` ցանկացած սուբյեկտ բարիքը գնահատում է` ելնելով դրա օգտակարությունից։ Այն, որ ցանկացած բարիք արժեք ունի, պայմանավորված է սպառողի կամ գնորդի նախասիրություններով, ինչն իր հերթին կախված է բազմաթիվ գործոններից (տնտեսության ընդհանուր վիճակ, մշակութային զարգացման մակարդակ, ազգային հոգեբանություն, ճաշակ և այլն): Սահմանային օգտակարության տեսության համաձայն` արդյունքի իրացմամբ է պարզվում դրա իրական արժեքը (գնահատականը), որովհետև վերջնական որոշումը սպառողինն է` գնե՞լ, թե՞ չգնել։ Ելնելով այս ընդհանուր դատողություններից` սահմանային օգտակարության տեսությունը հանգում է այն եզրակացության, որ «արժեքը ենթադրում է առարկաների քանակի ուղղակի սահմանափակություն, և արժեքի բացակայությունը ենթադրում է դրանց առատություն»:[1] Արդյունքի արժեքի մեծությունը նախևառաջ պայմանավորված է դրա սահմանափակության աստիճանով։ Սահմանային օգտակարության տեսությունը բարիքի արժեքի չափման միջոցի կամ միավորի ընտրության հարցում հենվում է գերմանացի տնտեսագետ Գ. Հոսենի սկզբունքի վրա։
Հոսենի սկզբունք
Ըատ Հոսենի սկզբունքի` պահանջմունքների բավարարմանը զուգընթաց, մեծանում է նաև արդյունքի նկատմամբ հագեցվածության աստիճանը, ինչն ազդում է դրա օգտակարության մակարդակի վրա։ Հագեցվածության աստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց, նվազում է օգտակարությունը։ Սա նշանակում է, որ յուրաքանչյուր հաջորդական բարիքի օգտակարություն նվազում է նախորդի համեմատությամբ, թեև որակական պարամետրերի առումով ոչինչ չի փոխվում։ Այստեղից էլ առաջացել է «սահմանային օգտակարություն» հասկացությունը։
Սահմանային օգտակարություն
Սահմանային օգտակարություն որոշելու ժամանակ անհրաժեշտություն է առաջանում որոշակիորեն գնահատելու օգտակարության նվազման սահմանը։ Որպես այդպիսի սահման համարվում է բարիքի այն չափը, որը բավարարում է «անհետաձգելի պահանջմունքը»: Այսինքն` այդ չափը (քանակությունը) կամ նմուշը դեռևս բավարարման շրջանակներ ունի։ Որոշակի սահմանից հետո բարիքի մասնաչափի կամ նմուշի վերջին միավորի ավելացումը, դրա նկատմամբ հագեցվածության պատճառով, այլևս չի իրացվում։ Վերջին միավորը համարվում է օգտակարության սահմանը։ Սահմանային օգտակարության տեսության միջոցով կարելի է բացատրել նաև «Սմիթի պարադոքսը», որի էությունը հետևյալն է.
|
Ինչու ջուրը, որն այդքան անհրաժեշտ է մարդուն և ունի ավելի մեծ օգտակարություն, քան ադամանդը, ավելի փոքր արժեք (գնահատական) ունի։ | 
|
Դրա համար անհրաժեշտ է տարբերակել «ընդհանուր օգտակարություն» և «սահմանային օգտակարություն» հասկացությունները։ Ջրի ընդհանուր օգտակարության աստիճանը, հասարակական կենսագործունեության տեսանկյունից, բարձր է ադամանդի ընդհանուր օգտակարությունից, բայց դրանց արժեքը (գնահատականը) որոշվում է ոչ թե ընդհանուր օգտակարությամբ, այլ` սահմանային, որի մեծությունը որոշվում է այդ բարիքի սահմանափակության աստիճանով։ Սահմանային օգտակարության տեսության համաձայն` բարիքի կամ արդյունքի արժեքը որոշվում է դրա վերջին միավորի օգտակարությամբ, որի հիմքում ընկած է բարիքի նկատմամբ հագեցվածության աստիճանը։
Ծանոթագրություններ
- ↑ Бем-Баверк Е., Основы теории ценности хозяйственных благ. Австрийская школа в политической экономии. М., 1992, с. 262.
Աղբյուրներ
- Ավետիսյան Ս.Ս., Թովմասնյան Ռ.Ա., Տնտեսագիտության տեսություն. - Երևան, ։«Նահապետ», 2010 թ.,324 էջ
- Աղաջանյան Հովսեփ, Տնտեսագիտության տեսության ընդհանուր հիմունքները.-Երևան, Տնտեսագետ, 2008.- 172 էջ։
- Տնտեսագիտության տեսություն, Գ.Ե. Կիրակոսյանի և Ի.Ե. Խլղաթյան-Երևան, Տնտեսագետ, 2009.- 752 էջ։