Փիլիպոս Ա Աղբակեցի

Փիլիպոս Ա Աղբակեցի
Ծնվել է	1500-ականներ
Մահացել է	մարտի 25, 1655(1655-03-25)
Մահվան վայր	Վաղարշապատ
Մասնագիտություն	կաթողիկոս
Զբաղեցրած պաշտոններ	Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս
Pilippos I Aghbaketsi Վիքիպահեստում

Փիլիպոս Ա Աղբակեցի, հայ հոգևորական, ամենայն հայոց կաթողիկոս (1633-1655 թթ)։ Հաջորդել է Մովսես Գ Տաթևացի կաթողիկոսին, վերջինիս կտակի համաձայն։ Նրա մասին բազում գովաբանական խոսքեր է գրում Առաքել Դավրիժեցի պատմագիրը։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1593 թ. Աղբակ գավառի Էրնկան գյուղում։ 1630 թ. ձեռնադրվել է եպիսկոպոս և մինչ կաթողիկոս դառնալը եղել է իր ուսուցչի` Մովսես Գ Տաթևացու գործակիցը։ Իր հայրապետության տարիներին շարունակել է Մովսես կաթողիկոսի լուսավորական, նորոգչական, շինարարական գործերը։ Մայր Աթոռի բոլոր փայտաշեն կառույցները, որոնք ավերված էին, նորոգում ու կառուցում է հիմնովին։ Քարով և աղյուսով կառուցում է Մայր տաճարի արևելյան խցերը, ամառային սեղանատունը, եկեղեցու առջևի սալահատակը, հարավային կողմի ձիթհանը։ Գրեթե ամբողջովին վերակառուցում է Սբ. Հռիփսիմեի և Սբ. Գայանեի տաճարները։

1637 թ. գնալով Սպահան քաղաքը, բերում է Լուսավորչի Սուրբ Աջը, որ Շահ Աբաս Մեծը տարել էր Սուրբ Աթոռի 12 քարերի հետ միասին։ 1651 թ. գնալով Երուսաղեմ, այնտեղ կանգնեցնում է Սբ. Հակոբի Ավագ խորանը, ինչպես նաև գույնզգույն քարերով սալապատում եկեղեցու հատակը։ Գալով Պոլիս` ազատում է եկեղեցիներն իրենց պարտքերից, որոնք առաջացել էին պատրիարքների` միմյանց միջև ծագած հակառակություններից։

1653 թ. վերադառնալով Մայր Աթոռ սկսում է արևմտյան կողմի մեծ զանգակատան շինարարությունը` մինչ սյուների ներքին կամարները, իսկ մնացյալը շարունակում է նրան հաջորդող Հակոբ Դ Ջուղայեցի կաթողիկոսը։ Այս առումով արձանագրություն է փորագրված Մայր տաճարի արևմտյան դռան վերին հատվածում։

Փիլիպոս Ա Աղբակեցի կաթողիկոսի ազգաշնորհ գործերից է նաև Արագած լեռից Օշական գետը ջուր անցկացնելը, Սևանի ծովակից Զանգու գետի ջրի ավելացումը, որոնք իրականացնում է խոշոր դրամական ծախսեր ներդնելով։

Վախճանվել է 1655 թ. և ամփոփվել Սբ. Հռիփսիմեի տաճարի հյուսիսային խորանում։

Նախորդող՝ Մովսես Գ Տաթևացի

Կաթողիկոս 1633–1655

Հաջորդող՝ Հակոբ Դ Ջուղայեցի

Գրականություն

• Առաքել Դավրիժեցի, Գիրք պատմութեանց, Եր., 1990:
• Սիմէօն Կաթուղիկոս Երեւանցի, Ջամբռ, Գիրք,որ կոչի յիշատակարան արձանացուցիչ, հայելի եւ պարունակող բնաւից որպիսութեանց Սրբոյ Աթոռոյս,եւ իւրոց շրջակայից վանօրէիցն, Վաղարշապատ, 1873։

Աղբյուրներ

• Սիմեոն կաթողիկոս Երևանցի, Ջամբռ, Եր., 2003։
• Առաքել Դավրիժեցի, Գիրք պատմութեանց, Եր., 1990։
• Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, Եր., 2002։
• Վարազդատ Յարութիւնեան, Սուրբ Էջմիածնի շինարար գահակալները, Ս. Էջմիածին, 1996։

Արտաքին հղումներ

• Փիլիպոս Ա Աղբակեցի կաթողիկոսի կողմից Պարսկահայոց տրված կոնդակը (1641 թ. հոկտեմբեր 28)։