«Իսլանդերենի քերականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
| Տող 142. | Տող 142. | ||
===Դասական թվական=== |
===Դասական թվական=== |
||
Դասական թվականները կազմվում են՝ քանակական թվականներին '''-ði''', '''-ti''', '''-asti''', '''-di''' ածանցները ավելացնելով։ ''Einn'' (մեկ), ''tveir'' (երկու), ''þrír'' (երեք) և ''fjórir'' (չորս) թվականները ունեն անկանոն դասական թվականի ձև․ ''einn''-''fyrsti'', ''tveir''-''annar'', ''þrír''-''þriðji'', ''fjórir''-''fjórði'', ընդ որում՝ ''annar'' դասական թվականը փոփոխվում է ըստ սեռի, թվի և հոլովի։ |
Դասական թվականները կազմվում են՝ քանակական թվականներին '''-ði''', '''-ðji''', '''-ti''', '''-asti''', '''-di''' ածանցները ավելացնելով։ ''Einn'' (մեկ), ''tveir'' (երկու), ''þrír'' (երեք) և ''fjórir'' (չորս) թվականները ունեն անկանոն դասական թվականի ձև․ ''einn''-''fyrsti'', ''tveir''-''annar'', ''þrír''-''þriðji'', ''fjórir''-''fjórði'', ընդ որում՝ ''annar'' դասական թվականը փոփոխվում է ըստ սեռի, թվի և հոլովի։ |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
07:27, 20 հունվարի 2016-ի տարբերակ
Իսլանդերենը ունի բարդ բառակազմության համակարգ, քանի որ գոյականները, ածականները, դերանունները, թվականները և որոշյալ հոդը փոփոխվում են ըստ սեռի, թվի և հոլովի, իսկ բայերը փոփոխվում են ըստ անձի, թվի, ժամանակի, սեռի և եղանակի։ Ի տարբերություն դանիերենի, նորվեգերենի և շվեդերենի՝ իսլանդերենը պահպանել է հին նորվեգերենի բառակազմական կաղապարները։
Բառերի դասավորությունը
Իսլանդերենում նախադասությունում բառերի դասավորությունը նման է գերմանական լեզուների կաղապարին՝ ենթակա-ստորոգյալ-լրացում։ [1] Հարցական նախադասություններում բառերի հերթափոխությունը հետևյալն է. ստորոգյալ-ենթակա-լրացում:[2]
| Պատմողական նախադասություն | Հարցական նախադասություն |
|---|---|
| Þú átt bók. | Átt þú bók? |
| Դու գիրք ունես: | Դու գիրք ունե՞ս: |
| Við borðum kjöt. | Borðum við kjöt? |
| Մենք միս ենք ուտում: | Մենք մի՞ս ենք ուտում: |
Ժխտական նախադասությունները կազմվում են ekki մասնիկի օգնությամբ, որը տեղադրվում է ստորոգյալից հետո:[2]
| Իսլանդերեն | Հայերեն |
|---|---|
| Segðu mér ekki, hvað ég nú þegar. | Ինձ մի՛ ասա այն, ինչ ես արդեն գիտեմ: |
Գոյական
Իսլանդերենում գոյականը ունի երեք սեռ` արական (իսլ.՝ karlkyn), իգական (իսլ.՝ kvenkyn), չեզոք (իսլ.՝ hvorugkyn)։ Գոյականի՝ այս կամ այն սեռին պատկանելությունը որոշվում է ոչ թե բառի ձևից (օրինակ՝ վերջավորություններից, ինչպես ռուսերենում), այլ դրա հոլովման ձևից։ Իսլանդերենում գոյականները հոլովվում են ըստ չորս հոլովների՝ ուղղական հոլով (իսլ.՝ nefnifall), սեռական հոլով (իսլ.՝ eignarfall), տրական հոլով(իսլ.՝ þágufall) և հայցական հոլով (իսլ.՝ þolfall), ընդ որում՝ հոլովումների թիվը, ըստ որոշ լեզվաբանների, անցնում է 70-ից։ Ըստ հոլովվելու իրենց հատկության գոյականները լինում են թույլ և ուժեղ։ Իսլանդերենում գոյականները ունեն երկու թիվ՝ եզակի (իսլ.՝ eintala) և հոգնակի (իսլ.՝ fleirtala)։ Ընդ որում հոգնակու կազմությունը կախված է գոյականի սեռից, հոլովումից և թույլ կամ ուժեղ լինելուց։[3]
Թվական
Քանակական թվական
Իսլանդերենի քանակական թվականներից չորսը՝ einn (մեկ), tveir (երկու), þrír (երեք), fjórir (չորս), հոլովվում են և փոխվում ըստ սեռի՝ կախված գոյականի հոլովից և սեռից։[3]
| Հոլով | Արական սեռ | Իգական սեռ | Չեզոք սեռ |
|---|---|---|---|
|
einn | |||
| Ուղղական | einn | ein | eitt |
| Սեռական | eins | einnar | eins |
| Տրական | einum | einni | einu |
| Հայցական | einn, einan | eina | eitt |
|
tveir | |||
| Ուղղական | tveir | tvær | tvö |
| Սեռական | tveggja | tveggja | tveggja |
| Տրական | tveim(ur) | tveim(ur) | tveim(ur) |
| Հայցական | tvo | tvær | tvö |
|
þrír | |||
| Ուղղական | þrír | þrjár | þrjú |
| Սեռական | þriggja | þriggja | þriggja |
| Տրական | þrem(ur) | þrem(ur) | þrem(ur) |
| Հայցական | þrjá | þrjár | þrjú |
|
fjórir | |||
| Ուղղական | fjórir | fjórar | fjögur |
| Սեռական | fjög(ur)ra | fjög(ur)ra | fjög(ur)ra |
| Տրական | fjórum | fjórum | fjórum |
| Հայցական | fjóra | fjórar | fjögur |
Femm (հինգ) թվականից բարձր քանակական թվականները չեն հոլովվում, իսկ hundrað (հարյուր), þúsund (հազար), milljón (միլիոն) և milljarður (միլիարդ) թվականները կարող են օգտագործվել որպես գոյական և հոլովվել։
Դասական թվական
Դասական թվականները կազմվում են՝ քանակական թվականներին -ði, -ðji, -ti, -asti, -di ածանցները ավելացնելով։ Einn (մեկ), tveir (երկու), þrír (երեք) և fjórir (չորս) թվականները ունեն անկանոն դասական թվականի ձև․ einn-fyrsti, tveir-annar, þrír-þriðji, fjórir-fjórði, ընդ որում՝ annar դասական թվականը փոփոխվում է ըստ սեռի, թվի և հոլովի։
| Հոլով | Արական սեռ | Իգական սեռ | Չեզոք սեռ |
|---|---|---|---|
|
Եզակի թիվ | |||
| Ուղղական | annar | önnur | annað |
| Սեռական | annars | annarrar | annars |
| Տրական | öðrum | annarri | öðru |
| Հայցական | annan | aðra | annað |
|
Հոգնակի թիվ | |||
| Ուղղական | aðrir | aðrar | önnur |
| Սեռական | annarra | annarra | annarra |
| Տրական | öðrum | öðrum | öðrum |
| Հայցական | aðra | aðrar | önnur |
Ծանոթագրություններ
- ↑ An Icelandic minigrammar Իսլանդերենի համառոտ քերականություն (անգլ.)
- ↑ 2,0 2,1 Corso Di Islandese Moderno. Kennslubók í Nútíma Íslensku handa Ítölum (իտալ.)
- ↑ 3,0 3,1 Исландско-русский словарь: Берков В.П., Бёдварссон А. Իսլանդերեն-ռուսերեն բառարան (ռուս.)