«Փանոս Թերլեմեզյան»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ →Գրականություն Թերլեմեզյանի մասին: վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: մ: → մ։ (3) |
No edit summary |
||
| Տող 21. | Տող 21. | ||
==Կենսագրություն== |
==Կենսագրություն== |
||
Ծնվել է [[Վան]] քաղաքի [[Այգեստան]] արվարձանում [[1865]] թվականին։ Սովորել է տեղի տարրական դպրոցում ([[1870]]), որտեղ էլ առաջին անգամ սեր է արթնանում նրա մեջ |
Ծնվել է [[Վան]] քաղաքի [[Այգեստան]] արվարձանում [[1865]] թվականին։ Սովորել է տեղի տարրական դպրոցում ([[1870]]), որտեղ էլ առաջին անգամ սեր է արթնանում նրա մեջ նկարչության հանդեպ։ 1881-86 թվականներին սովորել է Վանի՝ Մկրտիչ Փորթուգալյանի անվան կենտրոնական վարժարանում։ Այդ տարիներին հարել է [[Արմենական կազմակերպություն|Արմենական կազմակերպությանը]]։ <ref>[http://www.armenakan.am/History/Eraxtavorner/%D5%93%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D4%B9%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%A5%D5%B4%D5%A5%D5%A6%D5%B5%D5%A1%D5%B6.aspx Փանոս Թերլեմեզյանի մասին Արմենական ռամկավար ազատական կուսակցության կայքում]</ref> |
||
[[1886]]-[[1889]] թթ. գծագրություն, գեղագիտություն ու աշխարհագրություն է դասավանդում Վանի դպրոցներում։ |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[1893]] թ. փախչում է [[Իրան]], ապա մեկնում [[Թիֆլիս]] աշխատանք որոնելու։ [[1894]] թ. Թիֆլիսում աշխատում է նախ տպարանում, ապա «Մշակ» թերթի խմբագրատանը, իսկ [[1895]] թ. մեկնում է [[Պետերբուրգ]] և ընդունվում գեղարվեստը խրախուսող ընկերության դպրոցը։ [[1897]] թվականի ամռանը ընկերների հետ մեկնում է [[Էստոնիա]] ստեղծագործելու։ Այնտեղ էլ Թուրքական կառավարության պահանջով ձերբակալվում է, ապա ուղարկվում [[Թիֆլիս]]ի [[Մետեխի բանտ]], հետո՝ Երևան, իսկ այստեղից աքսորվում Իրան, որտեղից [[1898]] թ. գաղտնի մեկնում է [[Փարիզ]] և [[1899]] թ. ընդունվում է Փարիզի [[Ժյուլիան ակադեմիա|Ժյուլիան գեղարվեստի ակադեմիան]]։ |
|||
1891 թ. դատապարտվում է մահապատժի, սակայն [[1893]] թ. նրան հաջողվում է բանտից փախչել [[Իրան]], ապա մեկնել [[Թիֆլիս]]՝ աշխատանք որոնելու։ Մինչև [[1895]] թ. Թիֆլիսում աշխատում է նախ իբրև փայտահատ, ապա տպարանում՝ որպես գրաշար և «Մշակ» թերթի խմբագրատանը՝ իբրև թերթի ցրիչ։ [[1895]] թ. մեկնում է [[Սանկտ Պետերբուրգ]] և ընդունվում գեղարվեստը խրախուսող ընկերության դպրոցը, երկրորդ տարում ուսանում ակադեմիկոս Լև Դմիտրի-Կավկազսկու արվեստանոցում։ Սովորում է [[Մկրտիչ Ա Վանեցի|Խրիմյան Հայրիկի]] նշանակած թոշակով։ |
|||
[[1904]] թ. Փանոս Թերլեմեզյանն ակադեմիական ցուցահանդեսին ներկայացրած աշխատանքների համար արժանանում է առաջին մրցանակի։ Նույն թվականին, վերջացնելով ուսումը, վերադառնում է Հայաստան, [[1905]] թ. շրջագայում է հայրենի բնաշխարհում նկարում «Լոռեցի հովիվը», «Սանահինի վանքի գավիթը» և այլ նկարներ։ |
|||
[[1897]] թվականի ամռանը ուսանողական ընկերների հետ ստեղծագործելու նպատակով մեկնում է [[Էստոնիա]]։ Այնտեղ էլ թուրքական կառավարության պահանջով ձերբակալվում է և կալանքն անցկացնում Ռևելի, այնուհետև՝ [[Սանկտ Պետերբուրգ]]ի, [[Մոսկվա]]յի, [[Դոնի Ռոստով|Ռոստով]]ի, [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]ի, [[Դիլիջան]]ի ու [[Երևան]]ի բանտերում։ |
|||
[[1898]] թ. գաղտնի աքսորվում է [[Իրան|Պարսկաստան]], որտեղից փախչում է [[Բաթում]] և մեկնում [[Փարիզ]]։ Ընդունվում է [[Փարիզ]]ի՝ [[Ժյուլիան ակադեմիա|Ռուդոլֆ Ժյուլիանի մասնավոր գեղարվեստի ակադեմիա]] (ուսուցիչներ՝ Բենժամեն Կոնստան, Ժան-Պոլ Լորանս)։ Պարբերաբար մասնակցում է ֆրանսիացի նկարիչների և Արևելագետների ընկերության ցուցահանդեսներին։ |
|||
[[1900]] թ. Ժյուլիանի ակադեմիայի ուսանողական ցուցահանդեսում «Մերկ տղամարդու ֆիգուր» գծանկարն արժանանում է առաջին մրցանակի։ |
|||
[[1901]] թ. [[Մկրտիչ Ա Վանեցի|Խրիմյան Հայրիկի]] հրավերով մեկնում է [[Էջմիածին]], նկարում բնանկարներ, ընդօրինակում Մուրիլյոյի «Անարատ հղություն» ստեղծագործությունը։ |
|||
[[1904]] թ. ավարտում է Ժյուլիանի ակադեմիան և վերադառնում [[Հայաստան]]։ Լինում է [[Էջմիածին|Էջմիածնում]], [[Սանահին]]ում, ստեղծում է «Թումանյանը որսի ժամանակ», «Լոռեցի հովիվը», «Սանահին վանքի գավիթը» կտավները և այլ էտյուդներ ու բնանկարներ։ |
|||
[[1905]]-[[1908]] թթ. Թերլեմեզյանն ապրում և ստեղծագործում է [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]ում, դասավանդում [[Ներսիսյան դպրոց (Թիֆլիս)|Ներսիսյան]] և Հովնանյան դպրոցներում, ակտիվորեն մասնակցում մշակութային կյանքին։ |
|||
| ⚫ | |||
[[1908]] թ. Ճանապարհորդության է մեկնում [[Եգիպտոս]], լինում [[Կահիրե]]ում, [[Ալեքսանդրիա]]յում, մեկնում է [[Ալժիր]], այնտեղից՝ [[Ֆրանսիա]]։ |
|||
[[1908]]-[[1910]] թթ. ապրում և ստեղծագործում է [[Փարիզ]]ում, նկարում [[Շիրվանզադե]]ի դիմանկարը։ |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[1913]] թ. կազմակերպում է առաջին անհատական ցուցահանդեսը։ Նույն թվականին մասնակցում է [[Մյունխեն]]ի միջազգային ցուցահանդեսին։ Նրա «Սանահին վանքի գավիթը» նկարն արժանանում է ոսկե մեդալի։ |
|||
[[1914]] թվականին նա ստեղծագործական շրջագայություն է կատարում դեպի [[Վան]]։ Նկարում է «Սիսփան սարը Կտուց կղզուց» և «Վանա լիճը» բնանկարները։ |
|||
[[1915]] թ. կազմակերպվում է [[Վանի հերոսամարտ|Վանի ինքնապաշտպանություն]]ը, որտեղ բնակվող շուրջ 23.000 հայերին միանում են նաև շրջակա գյուղերից այստեղ ապաստանած հազարավոր հայեր: Ձևավորված ինքնապաշտպանական մարմինի անդամ էր նաև Փանոս Թերլեմեզյանը: Նույն թվականին գաղթականների հետ գնում է [[Էջմիածին]], այնտեղից՝ [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]։ |
|||
[[1916]]-[[1917]] թթ. [[Հայ արվեստագետների միության|Հայ արվեստագետների միություն]] (1916) և նրա ռոստովյան մասնաճյուղի (1917) կազմակերպիչներից և հիմնադիր անդամներից մեկը։ |
|||
իսկ [[1919]] թվականին վերադառնում է [[Կոստանդնուպոլիս|Պոլիս]]։ |
|||
| ⚫ | |||
[[1920]] թ. [[Կոստանդնուպոլիս|Պոլսի]] Հայ ակումբում կազմակերպվում է Թերլեմեզյանի ու [[Լևոն Քյուրքչյան]]ի համատեղ ցուցահանդեսը։ |
|||
| ⚫ | |||
[[1924]] թ. մասնակցում է [[Վենետիկ]]ի XIV բիեննալեին։ Կազմակերպում է անհատական ցուցահանդեսներ [[Նյու Յորք]]ում։ Ամերիկայում գրում է կտակ, որի համաձայն իր ստեղծագործություններն ու ողջ ունեցվածքը նվիրաբերում է [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ|Հայաստանի պետական թանգարանին]]։ |
|||
[[1925]] թ. անհատական ցուցահանդես [[Ֆրեզնո]]յում: |
|||
[[1926]] թ. անհատական ցուցահանդես [[Սան Ֆրանցիսկո]]յում, [[Ֆրեզնո]]յում և [[Լոս Անջելես]]ում։ |
|||
[[1928]] թ. Հայաստանի կառավարության հրավերով Թերլեմեզյանը վերադառնում է հայրենիք և մշտական բնակություն հաստատում [[Երևան]]ում։ |
|||
| ⚫ | |||
[[1929]] թ. անհատական ցուցահանդես [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ|Երևան պետական թանգարանում]]։ |
|||
[[1915]]-[[1917]] թթ. Թերլեմեզյանը Թիֆլիսում և Ռոստովում կազմակերպում է [[Հայ արվեստագետների միություն]], իսկ [[1919]] թվականին վերադառնում է Կ. Պոլիս։ |
|||
| ⚫ | [[1928]]-[[1930]] թթ. ստեղծագործական շրջագայություն է կատարում [[Գորիս]], [[Ղափան]], [[Տաթև]], [[Ալավերդի]], Ձորագես՝ նկարելով արդյունաբերական թեմաներով պատկերներ, բանվորների դիմանկարներ, բնանկարներ։ Ստեղծում է [[Ռոմանոս Մելիքյան]]ի, [[Ավետիք Իսահակյան]]ի, [[Հրաչյա Աճառյան]]ի, [[Ակսել Բակունց]]ի և այլոց դիմանկարները։ |
||
| ⚫ | |||
[[1930]] թ. անհատական ցուցահանդես [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]ում։ |
|||
| ⚫ | |||
[[1930]] թ. Փանոս Թերլեմեզյանին շնորհվում է ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործչի կոչում։ |
|||
[[1924]] թ. Ամերիկայում կտակ է ձևակերպում՝ իր մահից հետո ամբողջ դրամական և նյութական ունեցվածքը նվիրելով Հայաստանի ազգային թանգարանին, որն էլ նրա մահից հետո ի կատար է ածվել։ |
|||
[[1932]] թ. ԽՍՀՄ Նկարիչների միության անդամ։ |
|||
| ⚫ | |||
Փանոս Թերլեմեզյանը վախճանվել է [[1941]] թ. |
Փանոս Թերլեմեզյանը վախճանվել է [[1941]] թ. [[Երևան]]ում։ Թաղված է [[Կոմիտասի անվան պանթեոն|Կոմիտասի անվան այգու Պանթեոն]]ում։ Հայաստանի կառավարությունը Թերլեմեզյանի անունով է կոչել Երևանի գեղարվեստական ուսումնարանը։ Պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով։ |
||
==Մեջբերումներ Թերլեմեզյանի մասին== |
==Մեջբերումներ Թերլեմեզյանի մասին== |
||
16:57, 30 Դեկտեմբերի 2015-ի տարբերակ
Փանոս Թերլեմեզյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մարտի 11, 1865[1][2] |
| Ծննդավայր | Վան[1][2] |
| Վախճանվել է | ապրիլի 30, 1941[1][2] (76 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2] |
| Ազգություն | հայ |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Կրթություն | Վանի կեդրոնական վարժարան (1886)[1], Գեղարվեստը խրախուսող կայսերական ընկերություն (1897)[1] և Ժյուլիանի ակադեմիա (1904)[1] |
| Մասնագիտություն | նկարիչ |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Սանահինի վանքի գավիթը, Լոռեցի հովիվ և Աշխատավորուհին աղբյուրի մոտ. Բրետան |
| Պարգևներ | |
| Փանոս Թերլեմեզյան Վիքիքաղվածքում | |
| Փանոս Թերլեմեզյան Վիքիդարանում | |
 Panos Terlemezian Վիքիպահեստում | |
Փանոս Թերլեմեզյան (մարտի 3, 1865, Վան - ապրիլի 30, 1941, Երևան), հայ նկարիչ և հասարակական գործիչ։
Կենսագրություն
Ծնվել է Վան քաղաքի Այգեստան արվարձանում 1865 թվականին։ Սովորել է տեղի տարրական դպրոցում (1870), որտեղ էլ առաջին անգամ սեր է արթնանում նրա մեջ նկարչության հանդեպ։ 1881-86 թվականներին սովորել է Վանի՝ Մկրտիչ Փորթուգալյանի անվան կենտրոնական վարժարանում։ Այդ տարիներին հարել է Արմենական կազմակերպությանը։ [3]
1886-1889 թթ. գծագրություն, գեղագիտություն ու աշխարհագրություն է դասավանդում Վանի դպրոցներում։
1889 թ. հարում է սուլթանական կառավարության դեմ պայքարող երիտասարդական խմբավորման, որի համար հետապնդվում է և 1890 թ. ձերբակալվում։ Վեց ամիս հետո ազատ է արձակվում՝ ապացույցների բացակայության պատճառով։
1891 թ. դատապարտվում է մահապատժի, սակայն 1893 թ. նրան հաջողվում է բանտից փախչել Իրան, ապա մեկնել Թիֆլիս՝ աշխատանք որոնելու։ Մինչև 1895 թ. Թիֆլիսում աշխատում է նախ իբրև փայտահատ, ապա տպարանում՝ որպես գրաշար և «Մշակ» թերթի խմբագրատանը՝ իբրև թերթի ցրիչ։ 1895 թ. մեկնում է Սանկտ Պետերբուրգ և ընդունվում գեղարվեստը խրախուսող ընկերության դպրոցը, երկրորդ տարում ուսանում ակադեմիկոս Լև Դմիտրի-Կավկազսկու արվեստանոցում։ Սովորում է Խրիմյան Հայրիկի նշանակած թոշակով։
1897 թվականի ամռանը ուսանողական ընկերների հետ ստեղծագործելու նպատակով մեկնում է Էստոնիա։ Այնտեղ էլ թուրքական կառավարության պահանջով ձերբակալվում է և կալանքն անցկացնում Ռևելի, այնուհետև՝ Սանկտ Պետերբուրգի, Մոսկվայի, Ռոստովի, Թիֆլիսի, Դիլիջանի ու Երևանի բանտերում։
1898 թ. գաղտնի աքսորվում է Պարսկաստան, որտեղից փախչում է Բաթում և մեկնում Փարիզ։ Ընդունվում է Փարիզի՝ Ռուդոլֆ Ժյուլիանի մասնավոր գեղարվեստի ակադեմիա (ուսուցիչներ՝ Բենժամեն Կոնստան, Ժան-Պոլ Լորանս)։ Պարբերաբար մասնակցում է ֆրանսիացի նկարիչների և Արևելագետների ընկերության ցուցահանդեսներին։
1900 թ. Ժյուլիանի ակադեմիայի ուսանողական ցուցահանդեսում «Մերկ տղամարդու ֆիգուր» գծանկարն արժանանում է առաջին մրցանակի։
1901 թ. Խրիմյան Հայրիկի հրավերով մեկնում է Էջմիածին, նկարում բնանկարներ, ընդօրինակում Մուրիլյոյի «Անարատ հղություն» ստեղծագործությունը։ 1904 թ. ավարտում է Ժյուլիանի ակադեմիան և վերադառնում Հայաստան։ Լինում է Էջմիածնում, Սանահինում, ստեղծում է «Թումանյանը որսի ժամանակ», «Լոռեցի հովիվը», «Սանահին վանքի գավիթը» կտավները և այլ էտյուդներ ու բնանկարներ։
1905-1908 թթ. Թերլեմեզյանն ապրում և ստեղծագործում է Թիֆլիսում, դասավանդում Ներսիսյան և Հովնանյան դպրոցներում, ակտիվորեն մասնակցում մշակութային կյանքին։
1908 թ. Ճանապարհորդության է մեկնում Եգիպտոս, լինում Կահիրեում, Ալեքսանդրիայում, մեկնում է Ալժիր, այնտեղից՝ Ֆրանսիա։
1908-1910 թթ. ապրում և ստեղծագործում է Փարիզում, նկարում Շիրվանզադեի դիմանկարը։
1910-1915 թ. ապրում է Պոլսում։ Այնտեղ մտերիմ փոխհարաբերություն է հաստատում Կոմիտասի, Դանիել Վարուժանի, Սիամանթոյի, Երվանդ Օտյանի և ուրիշների հետ։ 1907 թ. Պոլսում նկարիչ Լևոն Քյուրքչյանի հետ բացում է նկարչական դպրոց։
1912 թվականին Փանոս Թերլեմեզյանը Կոմիտասի հետ մեկնում է նրա ծննդավայրը՝ Կուտինա, որտեղ էլ ստեղծում է Կոմիտասի դիմանկարը։
1913 թ. կազմակերպում է առաջին անհատական ցուցահանդեսը։ Նույն թվականին մասնակցում է Մյունխենի միջազգային ցուցահանդեսին։ Նրա «Սանահին վանքի գավիթը» նկարն արժանանում է ոսկե մեդալի։
1914 թվականին նա ստեղծագործական շրջագայություն է կատարում դեպի Վան։ Նկարում է «Սիսփան սարը Կտուց կղզուց» և «Վանա լիճը» բնանկարները։
1915 թ. կազմակերպվում է Վանի ինքնապաշտպանությունը, որտեղ բնակվող շուրջ 23.000 հայերին միանում են նաև շրջակա գյուղերից այստեղ ապաստանած հազարավոր հայեր: Ձևավորված ինքնապաշտպանական մարմինի անդամ էր նաև Փանոս Թերլեմեզյանը: Նույն թվականին գաղթականների հետ գնում է Էջմիածին, այնտեղից՝ Թիֆլիս։
1916-1917 թթ. Հայ արվեստագետների միություն (1916) և նրա ռոստովյան մասնաճյուղի (1917) կազմակերպիչներից և հիմնադիր անդամներից մեկը։
իսկ 1919 թվականին վերադառնում է Պոլիս։
1920-1923 թթ. ստեղծագործական ուղևորություններ է կատարում Իտալիա, Փարիզ, Պոլիս՝ նկարելով ծովային տեսարաններ, այդ թվում երգիչ Արմենակ Շահմուրադյանի դիմանկարը։
1920 թ. Պոլսի Հայ ակումբում կազմակերպվում է Թերլեմեզյանի ու Լևոն Քյուրքչյանի համատեղ ցուցահանդեսը։
1923-1928 թթ. բնակվում է Ամերիկայում՝ Նյու Յորք, Ֆրեզնո, Սան Ֆրանցիսկո ու Լոս Անջելես քաղաքներում։ Նյու-Յորքում նկարում է դերասաններ Հ. Աբելյանի ու Հ. Զարիֆյանի դիմանկարները։
1924 թ. մասնակցում է Վենետիկի XIV բիեննալեին։ Կազմակերպում է անհատական ցուցահանդեսներ Նյու Յորքում։ Ամերիկայում գրում է կտակ, որի համաձայն իր ստեղծագործություններն ու ողջ ունեցվածքը նվիրաբերում է Հայաստանի պետական թանգարանին։
1925 թ. անհատական ցուցահանդես Ֆրեզնոյում:
1926 թ. անհատական ցուցահանդես Սան Ֆրանցիսկոյում, Ֆրեզնոյում և Լոս Անջելեսում։
1928 թ. Հայաստանի կառավարության հրավերով Թերլեմեզյանը վերադառնում է հայրենիք և մշտական բնակություն հաստատում Երևանում։
1929 թ. անհատական ցուցահանդես Երևան պետական թանգարանում։
1928-1930 թթ. ստեղծագործական շրջագայություն է կատարում Գորիս, Ղափան, Տաթև, Ալավերդի, Ձորագես՝ նկարելով արդյունաբերական թեմաներով պատկերներ, բանվորների դիմանկարներ, բնանկարներ։ Ստեղծում է Ռոմանոս Մելիքյանի, Ավետիք Իսահակյանի, Հրաչյա Աճառյանի, Ակսել Բակունցի և այլոց դիմանկարները։
1930 թ. անհատական ցուցահանդես Թիֆլիսում։
1930 թ. Փանոս Թերլեմեզյանին շնորհվում է ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործչի կոչում։
1932 թ. ԽՍՀՄ Նկարիչների միության անդամ։
Փանոս Թերլեմեզյանը վախճանվել է 1941 թ. Երևանում։ Թաղված է Կոմիտասի անվան այգու Պանթեոնում։ Հայաստանի կառավարությունը Թերլեմեզյանի անունով է կոչել Երևանի գեղարվեստական ուսումնարանը։ Պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով։
Մեջբերումներ Թերլեմեզյանի մասին
|
Թերլեմեզյանի գեղարվեստական կտավներով, որոնք արտացոլում են մեր լեռնային հրաշալի հայրենիքը, միշտ մեր նկարասրահների զարդը կլինեն։ | 
|
|
|
Թերլեմեզյան նկարիչը այն անհատներից է, որոնք իրենց ժամանակի և մայր ժողովրդի կյանքի հետ են ընթացել, ոչ միայն ստեղծագործական իմաստով, այլ իրենց կյանքով։ |
|
Գրականություն Թերլեմեզյանի մասին
- Թորգոմյան Ծ. Փանոս Թերլեմեզյան։ Հուշեր գրքում.- Եր.։ Հայաստան, 1960, էջ 64-86;
- Մարտիկյան Ե. Փանոս Թերլեմեզյան.- Եր.։ Հայաստան, 1974. -105 էջ։
- Բաշինջաղյան Զ. Նրա անունը երբեք չի մոռացվի.- Սովետ. Հայաստան, 1975, 19 դեկտեմբեր։
- Խաչատրյան Շ. Մարդը, քաղաքացին, արվեստագետը.Սովետ. Հայաստան, 1975, թիվ 10, էջ 16-18։
- Մահարի Գ. Ճանապարհորդություն դեպի անցյալ.Սովետ. արվեստ, 1974, N 7, էջ 40-52։
- Մարտիկյան Ե. Վաղեմի մտերիմները.- Հայրենիքի ձայն, 1969, 12 նոյեմբեր։
- Սարգսյան Մ. Հայ մեծ նկարիչը.- Սովետ. Հայաստան, 1975, 19 դեկտեմբեր։
- Թերլեմեզյան տոհմ։ Զավակներ Վասպուրական երկրի։ Կազմող եւ խմբ. Կ. Լ. Թերլեմեզյան, Երևան, 2010, 44 էջ։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
- ↑ Փանոս Թերլեմեզյանի մասին Արմենական ռամկավար ազատական կուսակցության կայքում
Արտաքին հղումներ
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Փանոս Թերլեմեզյան կատեգորիայում։ |
