«Մկրտիչ Արմեն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
Տող 130. Տող 130.
[[Կատեգորիա:Հայ թարգմանիչներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ թարգմանիչներ]]
[[Կատեգորիա:Երևան քաղաքում մահացածներ]]
[[Կատեգորիա:Երևան քաղաքում մահացածներ]]
[[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ]]

14:35, 27 Դեկտեմբերի 2015-ի տարբերակ

Մկրտիչ Արմեն
Մկրտիչ Գրիգորի Հարությունյան
Դիմանկար
Ծնվել էդեկտեմբերի 27, 1906
ԾննդավայրԱլեքսանդրապոլ, (Հայաստան)
Մահացել էդեկտեմբերի 22, 1972
Մահվան վայրԵրևան, (Հայաստան)
ԳերեզմանԹոխմախի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Ազգությունհայ
ԿրթությունՄոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտ (1932)[1]
Մասնագիտությունբանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ
ԱշխատավայրԳրական դիրքերում և Երիտասարդ բոլշևիկ
Պարգևներ և
մրցանակներ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան[1]
և Հայկական ԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ[1]
ԱնդամությունԽՍՀՄ Գրողների միություն և Հոկտեմբեր միություն
 Mkrtich Armen Վիքիպահեստում

Մկրտիչ Արմեն (Մկրտիչ Գրիգորի Հարությունյան) (Դեկտեմբերի 27, 1906 - Դեկտեմբերի 22, 1972), բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ, ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1967), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934-ից։

Կենսագրություն

Մկրտիչ Արմենը ծնվել է 1906 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Ալեքսանդրապոլում (այժմ՝ Գյումրի) արհեստավորի ընտանիքում։ Սկզբնական կրթությունը ստացել է տեղի Սուրբ Փրկչի անվան վիճակագրական դպրոցում, այնուհետև ուսումը շարունակել տղայոց գիմնազիայում, հետո Ամերկոմի դպրոցներից մեկում։ Ուսանել է նաև Մոսկվայի կինեմատոգրաֆիայի պետական ինստիտուտի սցենարական բաժնում։

  • 1921 թվականին եղել է Բանվորա-գյուղացիական տեսչության ցրիչ
  • 1922 - 1923 թվականներին՝ սկաուտ՝ Կազաչի պոստի սկաուտանոցում
  • 1923-1925 թվականներին պատկոմական հրահանգիչ, ապա խրճիթվական ընթերցարանների հրահանգիչ
  • 1925 թվականին տեղափոխվել է Երևան և մի քանի տարի աշխատել «Գրական դիրքերում» և «Երիտասարդ բոլշևիկ» ամսագրերի խմբագրություններում որպես պատասխանատու քարտուղար, ապա Հայկինոյի գեղարվեստական խորհրդի քարտուղար։ Հիմնադրել է Լենինականի բանվորա-գյուղացիական գրողների «Հոկտեմբեր» միությունը։ Նրա առաջին բանաստեղծությունը՝ «Անդրկովկաս», տպագրվել է 1923 թվականին, «Բանվոր» թերթում
  • 1934 թվականին ընդունվել է ԽՍՀՄ գրողների միության շարքերը
  • 1937 թվականին շատ հայ մտավորականների նման Մկրտիչ Արմենը՝ որպես ժողովրդի թշնամի, ձերբակալվում է և աքսորավայրում անցկացնում ութ ծանր ու ձիգ տարիներ
  • 1945 թվականին արդարացվում է և վերադառնում ստեղծագործական աշխատանքի
  • 1971 թվականին «Հայֆիլմ» կինոստուդիան էկրանավորել է Մկրտիչ Արմենի «Հեղնար աղբյուր»-ը

Բավականին մեծ է գրողի թողած գրական ժառանգությունը։ Նա հեղինակ է մի շարք վեպերի, վիպակների, երկերի, պատմվածքների, պիեսների, բանաստեղծությունների։ Հեղինակին մեծ համբավ է բերել «Հեղնար աղբյուր» վիպակը։ Հարուստ և բազմաբնույթ է Մկրտիչ Արմենի ստեղծագործությունները։ Նրա ստեղծագործություններից են՝ «Երևան» էպոպեան, «Ժիրայր Գլենց», «Աշխարհ» վեպերը, աքսորավայրում անցկացրած ծանր տարիներին նվիրված «Պատվիրեցին հանձնել Ձեզ» պատմվածքների ժողովածուն։ Մկրտիչ Արմենը ստեղծագործել է նաև չափածո ժանրում։ Գրել է նաև մանկապատանեկան բանաստեղծություններ և թարգմանություններ։ Մկրտիչ Արմենը մի շարք գրականագիտական աշխատությունների և հոդվածների հեղինակ է նաև։

Մկրտիչ Արմենի հուշատախտակը Երևանում

Մկրտիչ Արմենի ստեղծագործությունները թարգմանվել և առանձին գրքով լույս են տեսել ռուսերեն, ադրբեջաներեն, լիտվերեն, թուրքերեն, պարսկերեն, չեխերեն, հունարեն, իսպաներեն։

Պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով։ Մահացել է 1972 թվականի դեկտեմբերի 22-ին, Երևանում։

Հրատարակված գրքեր

  • Գույնզգույն թագավորությունը։ [Հեքիաթ-վիպակ] / Մ. Արմեն; Խմբ.՝ Ա. Ղուկասյան; Նկ.՝ Ն. Քոթանջյան. 1959
  • Պատվիրեցին հանձնել ձեզ։ [Պատմվածքներ] / Ա.Մկրտիչ; Կազմ. և վերջաբ. հեղ.՝ Կ. Վարդանյան; Խմբ. և առաջաբ. հեղ.՝ Ա. Եղիազարյան. 2006
  • Ինձ փնտրող աղջիկը։ [Պատմվածք] / Մ. Արմեն. 1965
  • Պատվիրեցին հանձնել ձեզ / ։ [Պատմվածքներ] / Մ. Արմեն ; Խմբ.՝ Մ. Թերզյան. 1964
  • Վարդավան։ Վիպակներ / Մ. Արմեն; Խմբ.՝ Մ.Ս. Թերզյան. 1962
  • Հեղնար աղբյուր։ [Վիպակ] / Մ. Արմեն; Խմբ.՝ Ռ. Սարգսյան; Նկ.՝ Ս. Ստեփանյան. 1961
  • Գույնզգույն թագավորությունը։ [Հեքիաթ-վիպակ] / Մ. Արմեն; Խմբ.՝ Ա. Ղուկասյան; Նկ.՝ Ն. Քոթանջյան. 1959
  • Առաջին պատկոմներ։ Պատանեկան վեպ / Մ. Արմեն; Խմբ.՝ Ս. Սարքսյան. 1935
  • Հեղնար աղբյուր։ [Վիպակ] / Մկրտիչ Արմեն. 1935
  • Հիանալի սերմեր / Մ. Արմեն; Նկ.՝ Մ. Բաղդասարյան. 1934
  • Առաջին պատմվածքներ։ [Պատմվածք] / Մկրտիչ Արմեն. 1934
  • Գագաթների երգը։ Պատմվածքներ և ակնարկներ / Մկրտիչ Արմեն. 1933
  • Սկաուտ N 89 ։ [Պատանեկան վեպ] / Մ. Արմեն. 1933
  • Կինո / Մ. Արմեն. 1932
  • Գազային յերազ։ Պոեմ։ Առաջին յերեք մասերը գրված են ըստ Ռիֆլինգի / Մկրտիչ Արմեն. 1931
  • Յերևան։ Եպոպեյա / Մկրտիչ Արմեն. 1931
  • Քաղաքը բլուրի վրա։ (Վեպ) / Մկրտիչ Արմեն. 1930
  • Պատմվածքներ / Մկրտիչ Արմեն; Քաղ. լուս. գլխ. վարչ. 1929
  • Զուբեյիդա։ Պատմվածք / Մկրտիչ Արմեն. 1928
  • Պատմվածքներ / Մկրտիչ Արմեն. 1928
  • Յերկաթավորվող յերկրի յերգեր։ [Չափածո] / Մկրտիչ Արմեն. 1927
  • Կոմսոմոլիա։ [Չափածո] / Մկրտիչ Արմեն. 1926
  • Շիրականալ։ [Բանաստեղծություններ] / Արմեն. 1925

Մ. Արմենի կատարած թարգմանությունները (ռուսերենից)

  • Վ. Մակավեև, Պիոներական կենդանի լրագրեր, Երևան, Պետհրատ, 1927, 68 էջ։
  • Ֆրիտյոֆ Նանսեն, Գիշերվա խավարի և սառույցների մեջ, հատոր 1 (կրճատումներով), Երևան, Պետհրատ, 1927, 99 էջ։
  • Թարգմանական պատմվածքներ, պրակ առաջին, Երևան, Պետհրատ, 1929, 37 էջ։
  • Թարգմանական պատմվածքներ, պրակ երկրորդ, Երևան, Պետհրատ, 1929, 31 էջ։
  • Ալեքսանդր Յակովլև, Հոկտեմբերը Մոսկվայում (կրճատումներով), Երևան, Պետհրատ, 1929, 58 էջ։
  • Վ. Միսլավսկի, Դնեպրոստրոյ, Մոսկվա, 1931, 32 էջ։
  • Միխայիլ Շոլոխով, Հերկած խոպան, Երևան, Պետհրատ, 1933, 518 էջ։
  • Անտոն Չեխով, Ընտիր պատմվածքներ, Երևան, Պետհրատ, 1934, 219 էջ։
  • Յուրի Օլեշա, Երեք հաստլիկներ (հեքիաթ-վեպ), Երևան, Պետհրատ, 1935, 257 էջ։
  • Գուստավ Էրիկսոն, Ջազ (վիպակ), Երևան, Պետհրատ, 1935, 240 էջ։
  • Գուստավ Էրիկսոն, Շրջմոլիկների Ամերիկան (վիպակ), Երևան, Պետհրատ, 1936, 322 էջ։
  • Ա. Ռազումովսկի, Անապատի հեղկոմը (վեպ), Երևան, Պետհրատ, 1936, 156 էջ։
  • Մաքսիմ Գորկի, Պատմվածքներ (թարգմանության հեղինակակից Ա. Դեբենց, Մուշե), Երևան, Պետհրատ, 1947, 175 էջ։
  • Ալեքսանդր Ֆադեև, Երիտասարդ գվարդիա (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1947, 812 էջ։
  • Մաքսիմ Գորկի, Պատմվածքներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1947, 175 էջ։
  • Վ. Նեկրասով, Ստալինգրադի խրամատներում, Երևան, Հայպետհրատ, 1948, 358 էջ։
  • Վ. Կավերին, Երկու կապիտան (վեպ), հատոր 1, Երևան, Հայպետհրատ, 1948, 513 էջ։
  • Վ. Կավերին, Երկու կապիտան (վեպ), հատոր 2, Երևան, Հայպետհրատ, 1948, 418 էջ։
  • Սեմյոն Բաբաևսկի, Ոստղե աստղի կավալերը (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1948, 703 էջ։
  • Անտոն Չեխով, Ընտիր երկիր (գրքի մեջ մտնող «Մտքերի խռովություն», «Չարամիտը», «Հոգեհանգիստ», «Ձորակում» պատմվածքները թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1948, 540 էջ։
  • Ն. Միխայլով, Մեր երկրի տարածություններն ու հարստությունները, Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 64 էջ։
  • Դահուկային սպորտ, Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 47 էջ։
  • Միխայիլ Շոլոխով, Հերկած խոպան (գրքի վրա որպես թարգմանչի սխալմամբ գրված է Ղևոնդ Կոմունու անունը, իրականում գիրքը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 447 էջ։
  • Իոսիֆ Լիկստանով, Պստիկը (վիպակ, գրքի վրա որպես թարգմանիչ սխալմամբ գրված է Ղ. Մելքոնյան, այսինքն՝ Ղևոնդ Կոմունի, իրականում գիրքը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 364 էջ։
  • Վ. Օխոտնիկով, Որոնումների աշխարհում, Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 250 էջ։
  • Ա. Յակովլև, Երկրի կյանքը, Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 324 էջ։
  • Սեմյոն Բաբաևսկի, Լույսը երկրի վրա (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 594 էջ։
  • Յա. Տայց, Գեդեմնիա սարի ստորոտում (վիպակ), Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 162 էջ։
  • Մաքսիմ Գորկի, Հեքիաթներ Իտալիայի մասին, Երևան, Հայպետհրատ, 1952, 104 էջ։
  • Անտոն Չեխով, Պատմվածքներ (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1952, 152 էջ։
  • Վլադիմիր Մայակովսկի, Արտասահման (բանաստեղծությունների և ակնարկների ժողովածու, որի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 291 էջ։
  • Անտոն Չեխով, Ընտիր երկեր 3 հատորով, հատոր 1 (գրքում տեղ գտած գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 596 էջ։
  • Լուսավոր ուղի (բելոռուս մանկագիրների երկերի ժողովածու, որի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 175 էջ։
  • Ալեքսանդր Ֆադեև, Երիտասարդ գվարդիա (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 715 էջ։
  • Վլադիմիր Մայակովսկի, Հատընտիր (գրքում տեղ գտած գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1955, 599 էջ։
  • Միխայիլ Շոլոխով, Մարդու ճակատագիրը, Երևան, Հայպետհրատ, 1957, 66 էջ։
  • ՍՍՀՄ ժողովուրդների գրականություն։ Հատընտիր (գրքում տեղ գտած գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետուսմանկհրատ, 1958, 286 էջ։
  • Միխայիլ Շոլոխով, Հերկած խոպան (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1960, 769 էջ։
  • Անտոն Չեխով, Պատմվածքներ (գրքում տեղ գտած գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1961, 207 էջ։
  • Անտոն Չեխով, Երկեր 5 հատորով, հատոր 4 (գրքում տեղ գտած գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1962, 435 էջ։
  • Յուրի Օլեշա, երեք հաստլիկներ (հեքիաթ-վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1962, 202 էջ։
  • Վլադիմիր Մայակովսկի, Հատընտիր (գրքում տեղ գտած գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, Հայպետհրատ, 1963, 123 էջ։
  • Մաքսիմ Գորկի, Հեքիաթներ Իտալիայի մասին, Երևան, «Հայաստան», 1970, 83 էջ։
  • Վլադիմիր Մայակովսկի, Երկեր, 2 հատորով, գիրք 1, Բանաստեղծություններ, պոեմներ (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, «Հայաստան», 1972, 216 էջ։
  • Անտոն Չեխով, Ընտիր բանաստեղծություններ (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, «Հայաստան», 1973, 592 էջ։
  • Ռուս դասականների գրադարան։ Վլադիմիր Մայակովսկի, Հատընտիր (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Մ. Արմենը), Երևան, «Սովետական գրող», 1982, 696 էջ։
  • Մաքսիմ Գորկի, Պառավ Իզերգիլը, Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 37 էջ։

Գրականություն Մ. Արմենի և նրա ստեղծագործությունների մասին

  • Սովետահայ գրականության պատմություն, առաջին հատոր (1917-1941, հատորում զետեղված է «Մկրտիչ Արմեն» գլուխը, որը գրել է Սուրեն Աղաբաբյանը), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1961, 800 էջ։

Արտաքին հղումներ

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Մկրտիչ Արմեն հոդվածին
  1. 1,0 1,1 1,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.