«Անուբիս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չNo edit summary
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ը: → ը։ (24)
Տող 12. Տող 12.
| կապված կերպարներ = Գոռ, [[Օսիրիս]], [[Իսիդա]]
| կապված կերպարներ = Գոռ, [[Օսիրիս]], [[Իսիդա]]
}}
}}
'''Անուբիս, Ինպու''' ({{lang-grc|Άνουβις}}), [[Հին Եգիպտոս]]ի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը: Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան: Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ [[Օսիրիս]]ի որդին<ref name="autogenerated1">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Мифы народов мира»]</ref><ref name="autogenerated3">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Древнеегипетский словарь-справочник»]</ref><ref name="autogenerated4">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»]</ref><ref name="autogenerated2">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Краткий словарь мифологии и древностей»]. М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.</ref><ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь иностранных слов русского языка»]</ref>: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք [[Կինոպոլ]] քաղաքը: Պատկերվում էր շնագայլի և [[Սաբ (վայրի շուն)|Սաբ]] վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով<ref>Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.</ref>: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր [[Իսիդա]]յին Օսիրիսի մասերի որոնման գործում: Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը<ref name="Мифы Древнего Египта">Иван Рак. Мифы Древнего Египта.</ref>, շունը:
'''Անուբիս, Ինպու''' ({{lang-grc|Άνουβις}}), [[Հին Եգիպտոս]]ի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը։ Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան։ Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ [[Օսիրիս]]ի որդին<ref name="autogenerated1">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Мифы народов мира»]</ref><ref name="autogenerated3">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Древнеегипетский словарь-справочник»]</ref><ref name="autogenerated4">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»]</ref><ref name="autogenerated2">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Краткий словарь мифологии и древностей»]. М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.</ref><ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь иностранных слов русского языка»]</ref>: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք [[Կինոպոլ]] քաղաքը։ Պատկերվում էր շնագայլի և [[Սաբ (վայրի շուն)|Սաբ]] վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով<ref>Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.</ref>: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր [[Իսիդա]]յին Օսիրիսի մասերի որոնման գործում։ Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը<ref name="Мифы Древнего Египта">Иван Рак. Мифы Древнего Египта.</ref>, շունը։


== Պատմություն ==
== Պատմություն ==
[[Անիմիզմ]]ի դարաշրջանում Անուբիսը ներկայանում էր շնագայլի կերպարով<ref name="Египетская Мифология">Макс Мюллер. Египетская Мифология.</ref>: Հին Եգիպտոսի կրոնի զարգացման որոշակի ժամանակաշրջանից Անուբիսին սկսեցին պատկերել շան գլխով մարդու տեսքով, ընդ որում աստվածության գործառույթները փոփոխվել են: XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլը Հին Եգիպտոսի ամբողջ պատմության ընթացքում համարվում էր Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոն<ref name="Мифы Древнего Египта" />: Եգիպտագետները նշում են այդ պաշտամունքի արագ և համատարած տարածումը վաղ ժամանակաշրջանում: [[Հին թագավորություն|Հին թագավորության]] ժամակաշրջանում Անուբիսը [[հանդերձյալ աշխարհ]]ի տիրակալ էր և կրում էր [[Խենտիամենտի]] մականունը: Բացի այդ, Օսիրիսի պաշտամունքի ի հայտ գալուց առաջ նա համարվում էր Արևմուտքի գլխավոր աստվածությունը: Որոշ աղբյուրների տվյալներով «Խենտիամենտիու»-ն համարվում է տաճարի գտնվելու վայր, որտեղ երկրպագում էին այդ աստվածությունը<ref name="Египетская Мифология" />:
[[Անիմիզմ]]ի դարաշրջանում Անուբիսը ներկայանում էր շնագայլի կերպարով<ref name="Египетская Мифология">Макс Мюллер. Египетская Мифология.</ref>: Հին Եգիպտոսի կրոնի զարգացման որոշակի ժամանակաշրջանից Անուբիսին սկսեցին պատկերել շան գլխով մարդու տեսքով, ընդ որում աստվածության գործառույթները փոփոխվել են։ XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլը Հին Եգիպտոսի ամբողջ պատմության ընթացքում համարվում էր Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոն<ref name="Мифы Древнего Египта" />: Եգիպտագետները նշում են այդ պաշտամունքի արագ և համատարած տարածումը վաղ ժամանակաշրջանում։ [[Հին թագավորություն|Հին թագավորության]] ժամակաշրջանում Անուբիսը [[հանդերձյալ աշխարհ]]ի տիրակալ էր և կրում էր [[Խենտիամենտի]] մականունը։ Բացի այդ, Օսիրիսի պաշտամունքի ի հայտ գալուց առաջ նա համարվում էր Արևմուտքի գլխավոր աստվածությունը։ Որոշ աղբյուրների տվյալներով «Խենտիամենտիու»-ն համարվում է տաճարի գտնվելու վայր, որտեղ երկրպագում էին այդ աստվածությունը<ref name="Египетская Мифология" />:


[[Պատկեր:Tutanhkamun jackal.jpg|thumb|250px|Անուբիսը [[շուն|շան]] տեսքով: Արձանիկ՝ [[Թութանհամոն]]ի դամբարանից]]
[[Պատկեր:Tutanhkamun jackal.jpg|thumb|250px|Անուբիսը [[շուն|շան]] տեսքով: Արձանիկ՝ [[Թութանհամոն]]ի դամբարանից]]
Տվյալ մականվան թարգմանության տարբերակներից մեկը համարվում է «Արևմուտքի բնակիչներից առաջինը»: Օսիրիսի պաշտամունքի զարգացման հետ մեկտեղ ղեկավար Դուատի մականունը և Անուբիսի որոշ գործառույթներ անմիջապես անցնում են Օսիրիս աստծո մոտ (Հին Թագավորությունում նա մարմնավորում էր մահացած փարավոնին)<ref name="Мифы Древнего Египта" />: Անուբիսը դառնում է մահացածների ուղեկցորդ [[Ամենտի]]ով (հին եգիպտ. «Արևմուտք»)՝ [[Դուատ]]ի տարածքը, որի միջով հոգին հայտնվում էր Օսիրիսի դատաստանին:
Տվյալ մականվան թարգմանության տարբերակներից մեկը համարվում է «Արևմուտքի բնակիչներից առաջինը»: Օսիրիսի պաշտամունքի զարգացման հետ մեկտեղ ղեկավար Դուատի մականունը և Անուբիսի որոշ գործառույթներ անմիջապես անցնում են Օսիրիս աստծո մոտ (Հին Թագավորությունում նա մարմնավորում էր մահացած փարավոնին)<ref name="Мифы Древнего Египта" />: Անուբիսը դառնում է մահացածների ուղեկցորդ [[Ամենտի]]ով (հին եգիպտ. «Արևմուտք»)՝ [[Դուատ]]ի տարածքը, որի միջով հոգին հայտնվում էր Օսիրիսի դատաստանին։


[[Պատկեր:Anubis attending the mummy of Sennedjem.jpg|thumb|200px|Անուբիսը մումիայի հետ: Սեննեջեմի դամբարանի վրա արված զարդանկարը:]]
[[Պատկեր:Anubis attending the mummy of Sennedjem.jpg|thumb|200px|Անուբիսը մումիայի հետ: Սեննեջեմի դամբարանի վրա արված զարդանկարը:]]
[[Մեռյալների գիրք|Մեռյալների գրքի]] տեքստերից մեկում ներկայացվում է եգիպտացիների մանրամասն պատկերացումները հանդերձյալ աշխարհի մասին: Տվյալ տեքստը ենթադրաբար գրված էր XVIII դինաստիայի ժամանակներում: Դրա գլուխներից մեկում ներկայացվում է Օսիրիսի դատաստանի նկարագրությունը, որի ժամանակ Անուբիսը Ճշմարտության կշեռքի վրա կշռում էր սիրտը: Կշեռքի ձախ նժարին դրվում էր մահացածի սիրտը, իսկ աջին՝ [[Մաատ]] թագուհու փետուրը, որը խորհրդանշում էր ճշմարտությունը:
[[Մեռյալների գիրք|Մեռյալների գրքի]] տեքստերից մեկում ներկայացվում է եգիպտացիների մանրամասն պատկերացումները հանդերձյալ աշխարհի մասին։ Տվյալ տեքստը ենթադրաբար գրված էր XVIII դինաստիայի ժամանակներում։ Դրա գլուխներից մեկում ներկայացվում է Օսիրիսի դատաստանի նկարագրությունը, որի ժամանակ Անուբիսը Ճշմարտության կշեռքի վրա կշռում էր սիրտը։ Կշեռքի ձախ նժարին դրվում էր մահացածի սիրտը, իսկ աջին՝ [[Մաատ]] թագուհու փետուրը, որը խորհրդանշում էր ճշմարտությունը։
== Անուբիսը Օսիրիսի շրջափուլում ==
== Անուբիսը Օսիրիսի շրջափուլում ==
[[Պատկեր:Anubis statuette 2.jpg|thumb|100px|Անուբիսի արձանիկը]]
[[Պատկեր:Anubis statuette 2.jpg|thumb|100px|Անուբիսի արձանիկը]]
Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը [[Օսիրիս]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին: [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի կինը՝ Նեֆտիդան սիրահարվել է Օսիրիսին և, ընդունելով Իսիդայի կերպարը, գայթակղում է նրան: Արդյունքում ծնվում է Անուբիս աստվածը: Վախենալով Սեթի հատուցմանը դավաճանության համար, Նեֆտիդան նորածնին թողնում է եղեգի մացառուտներում, որին հետո հայտնաբերում է [[Իսիդա]] աստվածուհին: Հետագայում Անուբիս աստվածը սկսեց օգնել Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում և մասնակցեց Օսիրիսի վերականգնված մարմնի զմռսմանը{{sfn|Freeman|1997|p=91}}:
Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը [[Օսիրիս]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին։ [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի կինը՝ Նեֆտիդան սիրահարվել է Օսիրիսին և, ընդունելով Իսիդայի կերպարը, գայթակղում է նրան։ Արդյունքում ծնվում է Անուբիս աստվածը։ Վախենալով Սեթի հատուցմանը դավաճանության համար, Նեֆտիդան նորածնին թողնում է եղեգի մացառուտներում, որին հետո հայտնաբերում է [[Իսիդա]] աստվածուհին։ Հետագայում Անուբիս աստվածը սկսեց օգնել Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում և մասնակցեց Օսիրիսի վերականգնված մարմնի զմռսմանը{{sfn|Freeman|1997|p=91}}:
== Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ ==
== Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ ==
[[Պլուտարքոս]]ի «Իսիդան և Օսիրիսը» ստեղծագործության մեջ մեկնաբանություն է բերվում, որտեղ Անուբիսը [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին է, որը գտնվել և դաստիարակվել է [[Իսիդա]]յի կողմից<ref>Плутарх. Об Исиде и Осирисе 14; 44, см. Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 127.</ref>: [[Ստրաբոն]]ը հիշատակում է, որ դա եգիպտական աստվածություն է, որին երկրպագել են XVII վերին եգիպտական նոմում<ref>Страбон. География XVII 1, 40 (стр. 812)</ref>: Ըստ [[Վերգիլիոս]]ի, Անուբիսը պատկերված էր [[Էնեաս]]ի վահանի վրա<ref>Вергилий. Энеида VIII 698</ref>: [[Դեցիմուս Յունիուս Յուվենալիս|Յուվենալիս]]ը հիշատակում է աստվածության երկրպագության մասին Հռոմում<ref>См. Ювенал. Сатиры VI 534</ref>:
[[Պլուտարքոս]]ի «Իսիդան և Օսիրիսը» ստեղծագործության մեջ մեկնաբանություն է բերվում, որտեղ Անուբիսը [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին է, որը գտնվել և դաստիարակվել է [[Իսիդա]]յի կողմից<ref>Плутарх. Об Исиде и Осирисе 14; 44, см. Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 127.</ref>: [[Ստրաբոն]]ը հիշատակում է, որ դա եգիպտական աստվածություն է, որին երկրպագել են XVII վերին եգիպտական նոմում<ref>Страбон. География XVII 1, 40 (стр. 812)</ref>: Ըստ [[Վերգիլիոս]]ի, Անուբիսը պատկերված էր [[Էնեաս]]ի վահանի վրա<ref>Вергилий. Энеида VIII 698</ref>: [[Դեցիմուս Յունիուս Յուվենալիս|Յուվենալիս]]ը հիշատակում է աստվածության երկրպագության մասին Հռոմում<ref>См. Ювенал. Сатиры VI 534</ref>:
Տող 32. Տող 32.


== Անուբիսի հետ կապված աստվածություններ ==
== Անուբիսի հետ կապված աստվածություններ ==
* '''Ինպուտ''' (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով: XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը: Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև<ref name="Египетская Мифология" />:
* '''Ինպուտ''' (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով։ XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը։ Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև<ref name="Египетская Мифология" />:


* '''Ուպուաուտ''' (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), ''Օֆոիս'' (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի [[Դուատ]]:
* '''Ուպուաուտ''' (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), ''Օֆոիս'' (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի [[Դուատ]]:
* '''Իսդես''' (նաև արտասանվում է որպես ''Աստենու'', ''Աստեն'', ''Իստեն'' կամ ''Աստես'')՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան անապատ) եգիպտական դիցաբանության մեջ, այդ առումով մոտիկ Անուբիսին: Իսդեսը պատկերվում էր խոշոր սև շան տեսքով, նույն կերպ, ինչպես Անուբիսը պատկերվում էր շնագայլի տեսքով: Ուշ ժամանակաշրջանում նմանացվում է Անուբիսի հետ<ref name="Мифы Древнего Египта" />:
* '''Իսդես''' (նաև արտասանվում է որպես ''Աստենու'', ''Աստեն'', ''Իստեն'' կամ ''Աստես'')՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան անապատ) եգիպտական դիցաբանության մեջ, այդ առումով մոտիկ Անուբիսին։ Իսդեսը պատկերվում էր խոշոր սև շան տեսքով, նույն կերպ, ինչպես Անուբիսը պատկերվում էր շնագայլի տեսքով։ Ուշ ժամանակաշրջանում նմանացվում է Անուբիսի հետ<ref name="Мифы Древнего Египта" />:
* '''Հերմանուբիս''' ({{lang-grc|Ἑρμανοῦβις}})՝ դիցաբանության մեջ եղել է աստված, ով իր կերպարով նմանվում էր [[Հերմես]]ին ([[Հունական դիցաբանություն|հին հունական դիցաբանություն]]) և [[Անուբիս]]ին ([[եգիպտական դիցաբանություն|հին եգիպտական դիցաբանություն]]){{sfn|Peacock|2000|pp=437–38 (Hellenistic kingdom)}}<ref>{{cite web|url=http://www.babylon.com/definition/Hermanubis/English |title=Hermanubis &#124; English &#124; Dictionary & Translation by Babylon |publisher=Babylon.com |accessdate=15 June 2012}}</ref>: Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին էր: Հերմեսը և Անուբիսը ունեին նմանատիպ պարտականություններ (նրանք հոգիների ուղեկցորդներ էին{{sfn|Riggs|2005|p=166}}), ինչը, հավանաբար, հանգեցրել է այդ երկու աստվածությունների միաձուլմանը մեկում՝ Հերմանուբիսի:
* '''Հերմանուբիս''' ({{lang-grc|Ἑρμανοῦβις}})՝ դիցաբանության մեջ եղել է աստված, ով իր կերպարով նմանվում էր [[Հերմես]]ին ([[Հունական դիցաբանություն|հին հունական դիցաբանություն]]) և [[Անուբիս]]ին ([[եգիպտական դիցաբանություն|հին եգիպտական դիցաբանություն]]){{sfn|Peacock|2000|pp=437–38 (Hellenistic kingdom)}}<ref>{{cite web|url=http://www.babylon.com/definition/Hermanubis/English |title=Hermanubis &#124; English &#124; Dictionary & Translation by Babylon |publisher=Babylon.com |accessdate=15 June 2012}}</ref>: Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին էր։ Հերմեսը և Անուբիսը ունեին նմանատիպ պարտականություններ (նրանք հոգիների ուղեկցորդներ էին{{sfn|Riggs|2005|p=166}}), ինչը, հավանաբար, հանգեցրել է այդ երկու աստվածությունների միաձուլմանը մեկում՝ Հերմանուբիսի։


== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==

16:35, 26 Դեկտեմբերի 2015-ի տարբերակ

in
p
wE16
հիերոգլիֆներ
Անուբիս
Անուբիս
Տեսակհին եգիպտական աստվածություն, Դիցաբանական հիբրիդներ և մահվան աստված
ԴիցաբանությունՀին Եգիպտոս
Սեռարական
Հունական գրաձևἌνουβις
Զբաղմունքմահացածներին հանդերձյալ աշխարհ ուղեկցորդ, գերեզմանների և մումիաների պահապան
ՀայրՕսիրիս
ՄայրՆեֆտիդա
ԱմուսինԻնպուտ
ԶավակներԿեբխուտ
Կապված կերպարներԳոռ, Օսիրիս, Իսիդա
ՀատկանիշներԶմռսման, մահվան և հանդերձյալ աշխարհի աստված, թույների և դեղերի պահապան
 Anubis Վիքիպահեստում

Անուբիս, Ինպու (հին հունարեն՝ Άνουβις), Հին Եգիպտոսի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը։ Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան։ Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ Օսիրիսի որդին[1][2][3][4][5]: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլ քաղաքը։ Պատկերվում էր շնագայլի և Սաբ վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով[6]: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում։ Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը[7], շունը։

Պատմություն

Անիմիզմի դարաշրջանում Անուբիսը ներկայանում էր շնագայլի կերպարով[8]: Հին Եգիպտոսի կրոնի զարգացման որոշակի ժամանակաշրջանից Անուբիսին սկսեցին պատկերել շան գլխով մարդու տեսքով, ընդ որում աստվածության գործառույթները փոփոխվել են։ XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլը Հին Եգիպտոսի ամբողջ պատմության ընթացքում համարվում էր Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոն[7]: Եգիպտագետները նշում են այդ պաշտամունքի արագ և համատարած տարածումը վաղ ժամանակաշրջանում։ Հին թագավորության ժամակաշրջանում Անուբիսը հանդերձյալ աշխարհի տիրակալ էր և կրում էր Խենտիամենտի մականունը։ Բացի այդ, Օսիրիսի պաշտամունքի ի հայտ գալուց առաջ նա համարվում էր Արևմուտքի գլխավոր աստվածությունը։ Որոշ աղբյուրների տվյալներով «Խենտիամենտիու»-ն համարվում է տաճարի գտնվելու վայր, որտեղ երկրպագում էին այդ աստվածությունը[8]:

Անուբիսը շան տեսքով: Արձանիկ՝ Թութանհամոնի դամբարանից

Տվյալ մականվան թարգմանության տարբերակներից մեկը համարվում է «Արևմուտքի բնակիչներից առաջինը»: Օսիրիսի պաշտամունքի զարգացման հետ մեկտեղ ղեկավար Դուատի մականունը և Անուբիսի որոշ գործառույթներ անմիջապես անցնում են Օսիրիս աստծո մոտ (Հին Թագավորությունում նա մարմնավորում էր մահացած փարավոնին)[7]: Անուբիսը դառնում է մահացածների ուղեկցորդ Ամենտիով (հին եգիպտ. «Արևմուտք»)՝ Դուատի տարածքը, որի միջով հոգին հայտնվում էր Օսիրիսի դատաստանին։

Անուբիսը մումիայի հետ: Սեննեջեմի դամբարանի վրա արված զարդանկարը:

Մեռյալների գրքի տեքստերից մեկում ներկայացվում է եգիպտացիների մանրամասն պատկերացումները հանդերձյալ աշխարհի մասին։ Տվյալ տեքստը ենթադրաբար գրված էր XVIII դինաստիայի ժամանակներում։ Դրա գլուխներից մեկում ներկայացվում է Օսիրիսի դատաստանի նկարագրությունը, որի ժամանակ Անուբիսը Ճշմարտության կշեռքի վրա կշռում էր սիրտը։ Կշեռքի ձախ նժարին դրվում էր մահացածի սիրտը, իսկ աջին՝ Մաատ թագուհու փետուրը, որը խորհրդանշում էր ճշմարտությունը։

Անուբիսը Օսիրիսի շրջափուլում

Անուբիսի արձանիկը

Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին։ Սեթի կինը՝ Նեֆտիդան սիրահարվել է Օսիրիսին և, ընդունելով Իսիդայի կերպարը, գայթակղում է նրան։ Արդյունքում ծնվում է Անուբիս աստվածը։ Վախենալով Սեթի հատուցմանը դավաճանության համար, Նեֆտիդան նորածնին թողնում է եղեգի մացառուտներում, որին հետո հայտնաբերում է Իսիդա աստվածուհին։ Հետագայում Անուբիս աստվածը սկսեց օգնել Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում և մասնակցեց Օսիրիսի վերականգնված մարմնի զմռսմանը[9]:

Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ

Պլուտարքոսի «Իսիդան և Օսիրիսը» ստեղծագործության մեջ մեկնաբանություն է բերվում, որտեղ Անուբիսը Սեթի և Նեֆտիդայի որդին է, որը գտնվել և դաստիարակվել է Իսիդայի կողմից[10]: Ստրաբոնը հիշատակում է, որ դա եգիպտական աստվածություն է, որին երկրպագել են XVII վերին եգիպտական նոմում[11]: Ըստ Վերգիլիոսի, Անուբիսը պատկերված էր Էնեասի վահանի վրա[12]: Յուվենալիսը հիշատակում է աստվածության երկրպագության մասին Հռոմում[13]:

Հույները նույնացնում էին Անուբիսին Հերմեսի հետ[1][2][3][4]:

Անուբիսի հետ կապված աստվածություններ

  • Ինպուտ (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով։ XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը։ Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև[8]:
  • Ուպուաուտ (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), Օֆոիս (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի Դուատ:
  • Իսդես (նաև արտասանվում է որպես Աստենու, Աստեն, Իստեն կամ Աստես)՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան անապատ) եգիպտական դիցաբանության մեջ, այդ առումով մոտիկ Անուբիսին։ Իսդեսը պատկերվում էր խոշոր սև շան տեսքով, նույն կերպ, ինչպես Անուբիսը պատկերվում էր շնագայլի տեսքով։ Ուշ ժամանակաշրջանում նմանացվում է Անուբիսի հետ[7]:
  • Հերմանուբիս (հին հունարեն՝ Ἑρμανοῦβις)՝ դիցաբանության մեջ եղել է աստված, ով իր կերպարով նմանվում էր Հերմեսին (հին հունական դիցաբանություն) և Անուբիսին (հին եգիպտական դիցաբանություն)[14][15]: Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին էր։ Հերմեսը և Անուբիսը ունեին նմանատիպ պարտականություններ (նրանք հոգիների ուղեկցորդներ էին[16]), ինչը, հավանաբար, հանգեցրել է այդ երկու աստվածությունների միաձուլմանը մեկում՝ Հերմանուբիսի։

Ծանոթագրություններ

  1. 1,0 1,1 «Мифы народов мира»
  2. 2,0 2,1 «Древнеегипетский словарь-справочник»
  3. 3,0 3,1 «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»
  4. 4,0 4,1 «Краткий словарь мифологии и древностей». М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.
  5. «Словарь иностранных слов русского языка»
  6. Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Иван Рак. Мифы Древнего Египта.
  8. 8,0 8,1 8,2 Макс Мюллер. Египетская Мифология.
  9. Freeman, 1997, էջ 91
  10. Плутарх. Об Исиде и Осирисе 14; 44, см. Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 127.
  11. Страбон. География XVII 1, 40 (стр. 812)
  12. Вергилий. Энеида VIII 698
  13. См. Ювенал. Сатиры VI 534
  14. Peacock, 2000, էջեր 437–38 (Hellenistic kingdom)
  15. «Hermanubis | English | Dictionary & Translation by Babylon». Babylon.com. Վերցված է 15 June 2012-ին.
  16. Riggs, 2005, էջ 166

Արտաքին հղումներ