«Մինաս Չերազ»–ի խմբագրումների տարբերություն
մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ |
|||
Տող 27. | Տող 27. | ||
* [http://www.armenianow.com/hy/features/7179/essay_a_distant_nephew_remembers_m Ակնարկ. հարազատները հիշում են Մինաս Չերազին] |
* [http://www.armenianow.com/hy/features/7179/essay_a_distant_nephew_remembers_m Ակնարկ. հարազատները հիշում են Մինաս Չերազին] |
||
* [http://www.azg.am/AM/2007013117 ՄԻՆԱՍ ՉԵՐԱԶԻ ԱՃՅՈՒՆԸ ԵՐԵՎԱՆՈ՞ՒՄ Է] |
* [http://www.azg.am/AM/2007013117 ՄԻՆԱՍ ՉԵՐԱԶԻ ԱՃՅՈՒՆԸ ԵՐԵՎԱՆՈ՞ՒՄ Է] |
||
== Ծանոթագրություններ == |
|||
{{ծանցանկ}} |
|||
{{DEFAULTSORT:Չերազ, Մինաս}} |
{{DEFAULTSORT:Չերազ, Մինաս}} |
07:07, 20 Դեկտեմբերի 2015-ի տարբերակ
Մինաս Չերազ | |
---|---|
Դիմանկար | |
Ծնվել է | հուլիսի 25, 1852 |
Ծննդավայր | Hasköy, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[1] |
Մահացել է | մարտի 28, 1929[2] (76 տարեկան) |
Մահվան վայր | Մարսել[1] |
Քաղաքացիություն | Օսմանյան կայսրություն |
Երկեր | Nouvelles orientales? |
Մասնագիտություն | գրող, քաղաքական գործիչ, ուսուցիչ և դիվանագետ |
Աշխատավայր | Արմենի, Կեդրոնական վարժարան, L'Arménie և Վերածնունդ |
Զբաղեցրած պաշտոններ | գլխավոր խմբագիր, պառլամենտի անդամ, տնօրեն և գլխավոր խմբագիր |
Անդամություն | Հայ ազգային պատվիրակություն և Armenian delegation at the Congress of Berlin? |
Ստորագրություն | |
Minas Cheraz Վիքիպահեստում |
Մինաս Չերազ (25 հուլիսի, 1852, Կ. Պոլիս - 1928), հայ գրող, խմբագիր, թարգմանիչ, հասարակական գործիչ և հայրենասեր։
Հինգ գրքերի հեղինակ Մինաս Չերազը ծնվել է Պոլսում, 1852 թվականին։ 37 տարեկանում օսմանյան իշխանությունների հետապնդումներից խուսափելու համար մեկնում է Լոնդոն, հիմնադրում է անգլերեն և ֆրանսերեն «Արմենի» թերթը։ Հետագայում հաստատվում է Ֆրանսիայում։
Մինաս Չերազը ամենից շատ հայտնի է որպես 1878 թվականին Խրիմյան Հայրիկի (1893-ից՝ կաթողիկոս) գլխավորությամբ Բեռլինի վեհաժողով մեկնած հայկական պատվիրակության թարգմանիչ և քարտուղար։ Վեհաժողովում Հայկական հարցը 16-րդ կետից վերածվեց 61-րդի ու դարձավ երկրորդական։
Չերազը Խրիմյանի հետ այցելել էր եվրոպական մի շարք երկրներ, դիվանագիտական ճանապարհով Հայկական հարցը լուծելու նպատակով։ 1880-ին Արփիար Արփիարյանի հետ ղեկավարել է Կ. Պոլսի «Միացյալ ընկերությունք հայոց» բարեգործական կազմակերպությունը։ 1889 թ., խուսափելով թուրքական հետապնդումներից, Չերազը հաստատվում է Լոնդոնում։ Այստեղ էլ հրատարակում է «Լ. Արմենի» գրական քաղաքական թերթը, հայ մշակույթը օտար ազգերին ներկայացնելու և հայոց դատի պաշտպանության համար Եվրոպայում բարենպաստ հասարակական կարծիք ստեղծելու նպատակով։ 1890-ին Լոնդոնի Քինգս քոլեջում հիմնել ու ղեկավարել է հայերենի ամբիոնը։ Նույն թվականին էլ տեղափոխվել է Փարիզ, շարունակելով «Լ. Արմենի» թերթի հրատարակությունը։ Այստեղ էլ շարունակում է իր ազգանպաստ գործունեությունը։ Ուշագրավ է նրա հրատարակած «Թե ինչ շահեցանք Պերլինի վեհաժողովին» աշխատությունը, որը թարգմանվում է նաև ֆրանսերեն։ Այն լույս է ընծայվում անգլիական կառավարության կողմից, «Կապույտ գրքում»։ Չերազը ֆրանսերեն է թարգմանել Պ. Դուրյանի, Ռ. Պատկանյանի, Խ. Գալֆայանի ու այլ բանաստեղծների ընտիր երկերը «Հայ բանաստեղծները» խորագրով։ Անգնահատելի են հայ և ընդհանրապես նաև այլ ժողովուրդների ազատագրական պայքարին նրա մատուցած ծառայությունները, որի համար Վենեսուելայի կառավարության կողմից պարգևատրվել է «Ազատարար Բոլիվիարի խաչով»։ Պարգևատրվել է նաև պարսկական «Առյուծի և Արևի սպայության աստիճան» շքանշանով[3]։
1926 թվականին սփյուռքում մեծ շուքով նշվում է Մինաս Չերազի գործունեության 60-ամյակը, և նա Մարսելում արտասանած իր ճառում ասում է.«Տեղահանությունն ու ջարդը անապատի ու գերեզմանատան փոխեցին Տաճկահայաստանը, սակայն հայության մոխիրներեն մեջեն Ռուսահայաստանը ծնավ իբր փյունիկ։ Այժմ ալ հոն է մեր մխիթարության աղբյուրը, մեր հույսերուն խարիսխը։ Օգնենք այդ երկրին, ինչ վարչաձևի տակ ալ ըլլա։ Վարչաձևը առօրյա է, հայրենիքը՝ հավիտյան»։ Եվ իր հոբելյանի առիթով հավաքված 200 հազար ֆրանկը հանձնում է Հայկական բարեգործական ընդհանուր միությանը՝ պայմանով, որ գումարի տոկոսը ստանա մինչև իր կյանքի վերջը, իսկ մահից հետո ամբողջ գումարը նվիրաբերվի Հայաստանին՝ Չերազյան անունով վարժարան կառուցելու համար։
Չերազը 1928 թ. մահացել է Փարիզում և թաղվել այն գերեզմանատանը, ուր և 1935-ին, նրա շիրմաթմբի հարևանությամբ, թաղվում է նաև Կոմիտասը։ 1936 թվականին Կոմիտասի աճյունի հետ Փարիզից Երևան են բերում նաև Մինաս Չերազի աճյունը։ Չերազի թաղումը մեծ շուքով եղել է Նուբարաշենի՝ նրա փողերով կառուցված դպրոցի բակում։ Մեկ թե երկու տարի անց Չերազի աճյունը դպրոցի բակից հանում են։ Ըստ իր եղբոր աղջկա վկայության, «ինչ-որ կուսակցական պաշտոնյա ասել էր, թե էս դաշնակի գերեզմանն ի՞նչ գործ ունի էստեղ»[4]։ Հիմա նրա աճյունի վայրը հայտնի չէ։
Գրականություն
- «Մինաս Չերազի վաթսնամեայ հանրային գործունէութեան յոբելեան(1865-1925)»// տպարան Մասիս, Փարիզ(1928)
- Արշակ Ալպօյաճեան. «Մինաս Չերազ, իր կեանքը եւ գործը»//տպարան Հաբեթ-Պաղտասար, Գահիրե (1927)
Նշումներ
- ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #1023318415 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acte_de_d%C3%A9c%C3%A8s_-_Tch%C3%A9raz_Minas.jpg (ֆր.)
- ↑ http://www.azg.am/AM/2007013117
- ↑ http://www.armenianow.com/hy/features/7179/essay_a_distant_nephew_remembers_m