«Անուբիս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չNo edit summary
Տող 12. Տող 12.
| կապված կերպարներ = Գոռ, [[Օսիրիս]], [[Իսիդա]]
| կապված կերպարներ = Գոռ, [[Օսիրիս]], [[Իսիդա]]
}}
}}
'''Անուբիս''' ({{lang-grc|Άνουβις}}), '''Ինպու''' (հին.եգիպտ)՝ [[Հին Եգիպտոս]]ի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը: Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան: Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ [[Օսիրիս]]ի որդին<ref name="autogenerated1">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Мифы народов мира»]</ref><ref name="autogenerated3">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Древнеегипетский словарь-справочник»]</ref><ref name="autogenerated4">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»]</ref><ref name="autogenerated2">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Краткий словарь мифологии и древностей»]. М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.</ref><ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь иностранных слов русского языка»]</ref>: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր [[XVII վերին եգիպտական նոմ]]ի մայրաքաղաք [[Կինոպոլ]] քաղաքը: Պատկերվում էր շնագայլի և [[Սաբ (վայրի շուն)|Սաբ]] վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով<ref>Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.</ref>: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր [[Իսիդա]]յին Օսիրիսի մասերի որոնման գործում: Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը<ref name="Мифы Древнего Египта">Иван Рак. Мифы Древнего Египта.</ref>, շունը:
'''Անուբիս, '''Ինպու'''''' ({{lang-grc|Άνουβις}}), [[Հին Եգիպտոս]]ի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը: Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան: Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ [[Օսիրիս]]ի որդին<ref name="autogenerated1">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Мифы народов мира»]</ref><ref name="autogenerated3">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Древнеегипетский словарь-справочник»]</ref><ref name="autogenerated4">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»]</ref><ref name="autogenerated2">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Краткий словарь мифологии и древностей»]. М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.</ref><ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь иностранных слов русского языка»]</ref>: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք [[Կինոպոլ]] քաղաքը: Պատկերվում էր շնագայլի և [[Սաբ (վայրի շուն)|Սաբ]] վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով<ref>Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.</ref>: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր [[Իսիդա]]յին Օսիրիսի մասերի որոնման գործում: Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը<ref name="Мифы Древнего Египта">Иван Рак. Мифы Древнего Египта.</ref>, շունը:


== Պատմություն ==
== Պատմություն ==
Տող 26. Տող 26.
[[Պատկեր:Anubis statuette 2.jpg|thumb|100px|Անուբիսի արձանիկը]]
[[Պատկեր:Anubis statuette 2.jpg|thumb|100px|Անուբիսի արձանիկը]]
Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը [[Օսիրիս]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին: [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի կինը՝ Նեֆտիդան սիրահարվել է Օսիրիսին և, ընդունելով Իսիդայի կերպարը, գայթակղում է նրան: Արդյունքում ծնվում է Անուբիս աստվածը: Վախենալով Սեթի հատուցմանը դավաճանության համար, Նեֆտիդան նորածնին թողնում է եղեգի մացառուտներում, որին հետո հայտնաբերում է [[Իսիդա]] աստվածուհին: Հետագայում Անուբիս աստվածը սկսեց օգնել Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում և մասնակցեց Օսիրիսի վերականգնված մարմնի զմռսմանը{{sfn|Freeman|1997|p=91}}:
Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը [[Օսիրիս]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին: [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի կինը՝ Նեֆտիդան սիրահարվել է Օսիրիսին և, ընդունելով Իսիդայի կերպարը, գայթակղում է նրան: Արդյունքում ծնվում է Անուբիս աստվածը: Վախենալով Սեթի հատուցմանը դավաճանության համար, Նեֆտիդան նորածնին թողնում է եղեգի մացառուտներում, որին հետո հայտնաբերում է [[Իսիդա]] աստվածուհին: Հետագայում Անուբիս աստվածը սկսեց օգնել Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում և մասնակցեց Օսիրիսի վերականգնված մարմնի զմռսմանը{{sfn|Freeman|1997|p=91}}:
[[Պատկեր:RPM Ägypten 186.jpg|thumb|100px|Անուբիսի դիմակը: Ուշ ժամանակաշրջան, 1585 թվական: Ռեմեր Պելիցեուս թանգարան, Հիլդեսհայմ]]

== Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ ==
== Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ ==
[[Պլուտարքոս]]ի «Իսիդան և Օսիրիսը» ստեղծագործության մեջ մեկնաբանություն է բերվում, որտեղ Անուբիսը [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին է, որը գտնվել և դաստիարակվել է [[Իսիդա]]յի կողմից<ref>Плутарх. Об Исиде и Осирисе 14; 44, см. Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 127.</ref>: [[Ստրաբոն]]ը հիշատակում է, որ դա եգիպտական աստվածություն է, որին երկրպագել են XVII վերին եգիպտական նոմում<ref>Страбон. География XVII 1, 40 (стр. 812)</ref>: Ըստ [[Վերգիլիոս]]ի, Անուբիսը պատկերված էր [[Էնեաս]]ի վահանի վրա<ref>Вергилий. Энеида VIII 698</ref>: [[Դեցիմուս Յունիուս Յուվենալիս|Յուվենալիս]]ը հիշատակում է աստվածության երկրպագության մասին Հռոմում<ref>См. Ювенал. Сатиры VI 534</ref>:
[[Պլուտարքոս]]ի «Իսիդան և Օսիրիսը» ստեղծագործության մեջ մեկնաբանություն է բերվում, որտեղ Անուբիսը [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին է, որը գտնվել և դաստիարակվել է [[Իսիդա]]յի կողմից<ref>Плутарх. Об Исиде и Осирисе 14; 44, см. Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 127.</ref>: [[Ստրաբոն]]ը հիշատակում է, որ դա եգիպտական աստվածություն է, որին երկրպագել են XVII վերին եգիպտական նոմում<ref>Страбон. География XVII 1, 40 (стр. 812)</ref>: Ըստ [[Վերգիլիոս]]ի, Անուբիսը պատկերված էր [[Էնեաս]]ի վահանի վրա<ref>Вергилий. Энеида VIII 698</ref>: [[Դեցիմուս Յունիուս Յուվենալիս|Յուվենալիս]]ը հիշատակում է աստվածության երկրպագության մասին Հռոմում<ref>См. Ювенал. Сатиры VI 534</ref>:
Տող 33. Տող 31.
Հույները նույնացնում էին Անուբիսին [[Հերմես]]ի հետ<ref name="autogenerated1" /><ref name="autogenerated3" /><ref name="autogenerated4" /><ref name="autogenerated2" />:
Հույները նույնացնում էին Անուբիսին [[Հերմես]]ի հետ<ref name="autogenerated1" /><ref name="autogenerated3" /><ref name="autogenerated4" /><ref name="autogenerated2" />:


== Անուբիսի հետ կապված աստվածությունները ==
== Անուբիսի հետ կապված աստվածություններ ==
* '''Ինպուտ''' (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով: XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը: Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև<ref name="Египетская Мифология" />:
* '''Ինպուտ''' (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով: XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը: Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև<ref name="Египетская Мифология" />:

[[Պատկեր:Weighing of the heart3.jpg|250px|right|thumb|Անուբիսի դատաստանը, հոգու կշռումը:]]
* '''Ուպուաուտ''' (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), ''Օֆոիս'' (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի [[Դուատ]]:
* '''Ուպուաուտ''' (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), ''Օֆոիս'' (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի [[Դուատ]]:
* '''Իսդես''' (նաև արտասանվում է որպես ''Աստենու'', ''Աստեն'', ''Իստեն'' կամ ''Աստես'')՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան անապատ) եգիպտական դիցաբանության մեջ, այդ առումով մոտիկ Անուբիսին: Իսդեսը պատկերվում էր խոշոր սև շան տեսքով, նույն կերպ, ինչպես Անուբիսը պատկերվում էր շնագայլի տեսքով: Ուշ ժամանակաշրջանում նմանացվում է Անուբիսի հետ<ref name="Мифы Древнего Египта" />:
* '''Իսդես''' (նաև արտասանվում է որպես ''Աստենու'', ''Աստեն'', ''Իստեն'' կամ ''Աստես'')՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան անապատ) եգիպտական դիցաբանության մեջ, այդ առումով մոտիկ Անուբիսին: Իսդեսը պատկերվում էր խոշոր սև շան տեսքով, նույն կերպ, ինչպես Անուբիսը պատկերվում էր շնագայլի տեսքով: Ուշ ժամանակաշրջանում նմանացվում է Անուբիսի հետ<ref name="Мифы Древнего Египта" />:
Տող 43. Տող 41.
{{ծանցանկ|2}}
{{ծանցանկ|2}}


== Արտաքին հղումներ ==
== Հղումներ ==
* [https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%90%D0%BD%D1%83%D0%B1%D0%B8%D1%81 Анубис]// Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
* [https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%90%D0%BD%D1%83%D0%B1%D0%B8%D1%81 Анубис]// Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
* [http://www.foxdesign.ru/legend/anubis2.html Статья об Анубисе]
* [http://www.foxdesign.ru/legend/anubis2.html Статья об Анубисе]

20:04, 18 Դեկտեմբերի 2015-ի տարբերակ

in
p		 wE16
հիերոգլիֆներ
Անուբիս
Անուբիս
Տեսակհին եգիպտական աստվածություն, Դիցաբանական հիբրիդներ և մահվան աստված
ԴիցաբանությունՀին Եգիպտոս
Սեռարական
Հունական գրաձևἌνουβις
Զբաղմունքմահացածներին հանդերձյալ աշխարհ ուղեկցորդ, գերեզմանների և մումիաների պահապան
ՀայրՕսիրիս
ՄայրՆեֆտիդա
ԱմուսինԻնպուտ
ԶավակներԿեբխուտ
Կապված կերպարներԳոռ, Օսիրիս, Իսիդա
ՀատկանիշներԶմռսման, մահվան և հանդերձյալ աշխարհի աստված, թույների և դեղերի պահապան
 Anubis Վիքիպահեստում

'Անուբիս, Ինպու' (հին հունարեն՝ Άνουβις), Հին Եգիպտոսի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը: Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան: Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ Օսիրիսի որդին[1][2][3][4][5]: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլ քաղաքը: Պատկերվում էր շնագայլի և Սաբ վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով[6]: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում: Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը[7], շունը:

Պատմություն

Անիմիզմի դարաշրջանում Անուբիսը ներկայանում էր շնագայլի կերպարով[8]: Հին Եգիպտոսի կրոնի զարգացման որոշակի ժամանակաշրջանից Անուբիսին սկսեցին պատկերել շան գլխով մարդու տեսքով, ընդ որում աստվածության գործառույթները փոփոխվել են: XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլը Հին Եգիպտոսի ամբողջ պատմության ընթացքում համարվում էր Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոն[7]: Եգիպտագետները նշում են այդ պաշտամունքի արագ և համատարած տարածումը վաղ ժամանակաշրջանում: Հին թագավորության ժամակաշրջանում Անուբիսը հանդերձյալ աշխարհի տիրակալ էր և կրում էր Խենտիամենտի մականունը: Բացի այդ, Օսիրիսի պաշտամունքի ի հայտ գալուց առաջ նա համարվում էր Արևմուտքի գլխավոր աստվածությունը: Որոշ աղբյուրների տվյալներով «Խենտիամենտիու»-ն համարվում է տաճարի գտնվելու վայր, որտեղ երկրպագում էին այդ աստվածությունը[8]:

Անուբիսը շան տեսքով: Արձանիկ՝ Թութանհամոնի դամբարանից

Տվյալ մականվան թարգմանության տարբերակներից մեկը համարվում է «Արևմուտքի բնակիչներից առաջինը»: Օսիրիսի պաշտամունքի զարգացման հետ մեկտեղ ղեկավար Դուատի մականունը և Անուբիսի որոշ գործառույթներ անմիջապես անցնում են Օսիրիս աստծո մոտ (Հին Թագավորությունում նա մարմնավորում էր մահացած փարավոնին)[7]: Անուբիսը դառնում է մահացածների ուղեկցորդ Ամենտիով (հին եգիպտ. «Արևմուտք»)՝ Դուատի տարածքը, որի միջով հոգին հայտնվում էր Օսիրիսի դատաստանին:

Անուբիսը մումիայի հետ: Սեննեջեմի դամբարանի վրա արված զարդանկարը:

Մեռյալների գրքի տեքստերից մեկում ներկայացվում է եգիպտացիների մանրամասն պատկերացումները հանդերձյալ աշխարհի մասին: Տվյալ տեքստը ենթադրաբար գրված էր XVIII դինաստիայի ժամանակներում: Դրա գլուխներից մեկում ներկայացվում է Օսիրիսի դատաստանի նկարագրությունը, որի ժամանակ Անուբիսը Ճշմարտության կշեռքի վրա կշռում էր սիրտը: Կշեռքի ձախ նժարին դրվում էր մահացածի սիրտը, իսկ աջին՝ Մաատ թագուհու փետուրը, որը խորհրդանշում էր ճշմարտությունը:

Անուբիսը Օսիրիսի շրջափուլում

Անուբիսի արձանիկը

Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին: Սեթի կինը՝ Նեֆտիդան սիրահարվել է Օսիրիսին և, ընդունելով Իսիդայի կերպարը, գայթակղում է նրան: Արդյունքում ծնվում է Անուբիս աստվածը: Վախենալով Սեթի հատուցմանը դավաճանության համար, Նեֆտիդան նորածնին թողնում է եղեգի մացառուտներում, որին հետո հայտնաբերում է Իսիդա աստվածուհին: Հետագայում Անուբիս աստվածը սկսեց օգնել Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում և մասնակցեց Օսիրիսի վերականգնված մարմնի զմռսմանը[9]:

Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ

Պլուտարքոսի «Իսիդան և Օսիրիսը» ստեղծագործության մեջ մեկնաբանություն է բերվում, որտեղ Անուբիսը Սեթի և Նեֆտիդայի որդին է, որը գտնվել և դաստիարակվել է Իսիդայի կողմից[10]: Ստրաբոնը հիշատակում է, որ դա եգիպտական աստվածություն է, որին երկրպագել են XVII վերին եգիպտական նոմում[11]: Ըստ Վերգիլիոսի, Անուբիսը պատկերված էր Էնեասի վահանի վրա[12]: Յուվենալիսը հիշատակում է աստվածության երկրպագության մասին Հռոմում[13]:

Հույները նույնացնում էին Անուբիսին Հերմեսի հետ[1][2][3][4]:

Անուբիսի հետ կապված աստվածություններ

  • Ինպուտ (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով: XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը: Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև[8]:
  • Ուպուաուտ (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), Օֆոիս (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի Դուատ:
  • Իսդես (նաև արտասանվում է որպես Աստենու, Աստեն, Իստեն կամ Աստես)՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան անապատ) եգիպտական դիցաբանության մեջ, այդ առումով մոտիկ Անուբիսին: Իսդեսը պատկերվում էր խոշոր սև շան տեսքով, նույն կերպ, ինչպես Անուբիսը պատկերվում էր շնագայլի տեսքով: Ուշ ժամանակաշրջանում նմանացվում է Անուբիսի հետ[7]:
  • Հերմանուբիս (հին հունարեն՝ Ἑρμανοῦβις)՝ դիցաբանության մեջ եղել է աստված, ով իր կերպարով նմանվում էր Հերմեսին (հին հունական դիցաբանություն) և Անուբիսին (հին եգիպտական դիցաբանություն)[14][15]: Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին էր: Հերմեսը և Անուբիսը ունեին նմանատիպ պարտականություններ (նրանք հոգիների ուղեկցորդներ էին[16]), ինչը, հավանաբար, հանգեցրել է այդ երկու աստվածությունների միաձուլմանը մեկում՝ Հերմանուբիսի:

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 «Мифы народов мира»
  2. ↑ 2,0 2,1 «Древнеегипетский словарь-справочник»
  3. ↑ 3,0 3,1 «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»
  4. ↑ 4,0 4,1 «Краткий словарь мифологии и древностей». М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.
  5. ↑ «Словарь иностранных слов русского языка»
  6. ↑ Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Иван Рак. Мифы Древнего Египта.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Макс Мюллер. Египетская Мифология.
  9. ↑ Freeman, 1997, էջ 91
  10. ↑ Плутарх. Об Исиде и Осирисе 14; 44, см. Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 127.
  11. ↑ Страбон. География XVII 1, 40 (стр. 812)
  12. ↑ Вергилий. Энеида VIII 698
  13. ↑ См. Ювенал. Сатиры VI 534
  14. ↑ Peacock, 2000, էջեր 437–38 (Hellenistic kingdom)
  15. ↑ «Hermanubis | English | Dictionary & Translation by Babylon». Babylon.com. Վերցված է 15 June 2012-ին.
  16. ↑ Riggs, 2005, էջ 166

Արտաքին հղումներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անուբիս&oldid=3806974» էջից