«Էրբիում»–ի խմբագրումների տարբերություն

68	Հոլմիում ← Էրբիում → Թուլիում
	Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգ 68Er
	; Փափուկ, փայլուն արծաթափայլ մետաղ
Ատոմի հատկություններ
Անվանում, սիմվոլ, կարգաթիվ	Էրբիում / Erbium (Er), Er, 68
Ատոմային զանգված ; (մոլային զանգված)	167,259(3) զ. ա. մ. (գ/մոլ)
Էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիա	[Xe] 4f12 6s2
Ատոմի շառավիղ	178 պմ
Քիմիական հատկություններ
Կովալենտ շառավիղ	157 պմ
Իոնի շառավիղ	(+3e) 88,1 պմ
Էլեկտրաբացասականություն	1,24 (Պոլինգի սանդղակ)
Էլեկտրոդային պոտենցիալ	Er←Er3+ -2,32 В
Օքսիդացման աստիճաններ	3
Իոնացման էներգիա ; (առաջին էլեկտրոն)	581,0 (6,02) կՋ/մոլ (էՎ)
Պարզ նյութի թերմոդինամիկական հատկություններ
Հալման ջերմաստիճան	1 802 Կ
Եռման ջերմաստիճան	3 136 Կ
Մոլյար ջերմունակություն	28,12 Ջ/(Կ·մոլ)
Մոլային ծավալ	18,4 սմ³/մոլ
Պարզ նյութի բյուրեղային ցանց
Բյուրեղացանցի կառուցվածք	վեցանկյուն
Բյուրեղացանցի տվյալներ	a=3,560 c=5,587
C/a հարաբերություն	1,570
Այլ հատկություններ
Ջերմահաղորդականություն	(300 Կ) (14,5) Վտ/(մ·Կ)
CAS համար	CAS գրանցման համար?

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

16:10, 24 Սեպտեմբերի 2015-ի տարբերակ

68	Էրբիում
Er 167,26
4f¹²6s²

Էրբիում (լատին․՝ Erbium) քիմիական տարր է, որի նշանն է Er, պարբերական համակարգի 3-րդ խմբի քիմիական տարր: Լանթանիդ է, կարգահամարը՝ 68, ատոմական զանգվածը՝ 167,26:

Պատմություն

Հայտնաբերել է շվեդ գիտնական Կ. Մոսանդերը 1843 թվականին^[3] : Էրբիումի հանքանյութը հայտնաբերվել Իտտեբյու գյուղի մոտ:

Անվանում

Քիմիական տարրերի հետևյալ շարքը՝ տերբիում, իտերբիում, իտրիում, իրենց անվանումը ստացել են Իտերբիում գյուղի պատվին, որը գտնվում է Ստոկհոլմի արշիպելագում:

Բնության մեջ

Էրբիումը երկրի ընդերքում՝ 3,3 գ/տ է, պարունակությունը օվկիանոսների ջրում ՝2,4·10⁻⁶^[4]:

Հանքավայրեր

Էրբիումը մտնում է լանթանիդների կազմի մեջ, որոնք շատ հազվադեպ են հանդիպում: Լանթանիդները հանդիպում են ԱՄՆ-ում, Ղազախստանում, Ռուսաստանում, Ուրաինայում, Ավստրալիայում, Բրազիլիայում, Հնդկաստանում, Սկանդինավիայում:

Ստացում

Մետաղական էրբիումը ստանում են էրբիումի քլորիդի ErCl₃ (կամ ֆտորիդի՝ ErF₃) հալույթի էլեկտրոլիզով, ինչպես նաև կալցիումի աղերի ջերմային վերականգնումով:

Հատկություններ

Էրբիումի խտությունը՝ 9050 կգ/մ³, հալման ջերմաստիճանը՝ 1497 °C, եռմանը՝ 2900 °C: f-տարր է, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ 4f¹² 6s²:

Իզոտոպներ

Բնական էրբիումը բաղկացած է 6 կայուն իզոտոպներից՝ ¹⁶²Er, ¹⁶⁴Er, ¹⁶⁶Er, ¹⁶⁷Er, ¹⁶⁸Er և ¹⁷⁰Er:

Կիրառություն

Էրբիումի օքսիդը հիմնականում կիրառում են ատոմային տեխնիկայում: Ինչպես, օրինակ էրբիումի օքսիդի խառնուրդը և ուրանի օքսիդը զգալիորեն բարելավել են բարձր հզորությամբ ռեակտորների աշխատանքը:

Էրբիումի օքսիդի բյուրեղները օգտագործում են որպես բարձր էֆեկտիվ լազերային նյութեր:

Օպտիկական մանրաթելերի արտադրության ժամանակ էրբիումի օքսիդը ավելացնում են քվարցային համաձուլվածքներին:

Տես նաև

Պարբերական աղյուսակ

Ծանոթագրություններ

↑ Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu. Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)(անգլ.) // Pure and Applied Chemistry. — 2013. — Т. 85. — № 5. — С. 1047-1078. — doi:10.1351/PAC-REP-13-03-02
↑ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Москва: Большая Российская энциклопедия, 1999. — Т. 5. — С. 487.
↑ Mosander, C. G. (1843). «On the new metals, Lanthanium and Didymium, which are associated with Cerium; and on Erbium and Terbium, new metals associated with Yttria». Philosophical Magazine. 23 (152): 241–254. doi:10.1080/14786444308644728. Note: The first part of this article, which does NOT concern erbium, is a translation of: C. G. Mosander (1842) "Något om Cer och Lanthan" [Some (news) about cerium and lanthanum], Förhandlingar vid de Skandinaviske naturforskarnes tredje möte (Stockholm) [Transactions of the Third Scandinavian Scientist Conference (Stockholm)], vol. 3, pp. 387–398.
↑ J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965

Գրականություն

Кремлёв А. М., Менделеев Д. И.,. Эрбий // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
Guide to the Elements – Revised Edition, Albert Stwertka (Oxford University Press; 1998), ISBN 0-19-508083-1.

Արտաքին հղումներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[iupac_atomic_weights-1] Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu. Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)(անգլ.) // Pure and Applied Chemistry. — 2013. — Т. 85. — № 5. — С. 1047-1078. — doi:10.1351/PAC-REP-13-03-02

[ХЭ-2] Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Москва: Большая Российская энциклопедия, 1999. — Т. 5. — С. 487.

[3] Mosander, C. G. (1843). «On the new metals, Lanthanium and Didymium, which are associated with Cerium; and on Erbium and Terbium, new metals associated with Yttria». Philosophical Magazine. 23 (152): 241–254. doi:10.1080/14786444308644728. Note: The first part of this article, which does NOT concern erbium, is a translation of: C. G. Mosander (1842) "Något om Cer och Lanthan" [Some (news) about cerium and lanthanum], Förhandlingar vid de Skandinaviske naturforskarnes tredje möte (Stockholm) [Transactions of the Third Scandinavian Scientist Conference (Stockholm)], vol. 3, pp. 387–398.

[4] J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Տող 8. / Տող 8. @@
 | պարբերություն =
 | բլոկ =
-| արտաքին տեսք =[[Պատկեր:HErbium-crop.jpg|220px]]<br />Փափուկ, փայլուն արծաթափայլ մետաղ
+| արտաքին տեսք =[[Պատկեր:Erbium-crop.jpg|220px]]<br />Փափուկ, փայլուն արծաթափայլ մետաղ
 | պատկեր =
 | ատոմային զանգված =  167,259(3)<ref name="iupac atomic weights">{{ռուսերեն հոդված|автор=Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu.|заглавие=Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)|ссылка=http://iupac.org/publications/pac/85/5/1047/|язык=en|издание=[[Pure and Applied Chemistry]]|год=2013|том=85|номер=5|страницы=1047-1078|doi=10.1351/PAC-REP-13-03-02}}</ref>
@@ Տող 78. / Տող 78. @@
 | իզոտոպներ լրացումներ =
 }}
 {{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=68}}
+'''Էրբիում''' ({{lang-lat|''Erbium''}}) քիմիական տարր է, որի նշանն է ''Er'', [[պարբերական համակարգ]]ի 3-րդ խմբի [[քիմիական տարր]]: [[Լանթանիդներ|Լանթանիդ]] է, կարգահամարը՝ 68, ատոմական զանգվածը՝ 167,26:
+<br clear="left" />
-'''Էրբիում''' ({{lang-lat|''Erbium''}}) քիմիական տարր է, որի նշանն է ''Er'', [[պարբերական համակարգ]]ի 3-րդ խմբի [[քիմիական տարր]]: [[Լանթանիդներ|Լանթանիդ]] է, կարգահամարը՝ 68, ատոմական զանգվածը՝ 167,26, [[խտություն]]ը՝ 9050 կգ/մ<sup>3</sup>, հալման ջերմաստիճանը՝ 1497 °C, եռմանը՝ 2900 °C: f-տարր է, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ ''4f<sup>12</sup> 6s<sup>2</sup>'':
 == Պատմություն ==
+Հայտնաբերել է շվեդ գիտնական Կ. Մոսանդերը [[1843]] թվականին<ref>{{cite journal|author=Mosander, C. G. |date=1843|url=http://books.google.com/books?id=CJEOAAAAIAAJ&pg=PA241|title=On the new metals, Lanthanium and Didymium, which are associated with Cerium; and on Erbium and Terbium, new metals associated with Yttria|journal=Philosophical Magazine|volume= 23|issue=152| pages =241–254|doi=10.1080/14786444308644728}} Note: The first part of this article, which does NOT concern erbium, is a translation of: C. G. Mosander (1842) [http://books.google.com/books?id=XK4tAAAAcAAJ&pg=387 "Något om Cer och Lanthan"] [Some (news) about cerium and lanthanum], ''[[Scandinavian Scientist Conference|Förhandlingar vid de Skandinaviske naturforskarnes tredje möte (Stockholm)]]'' [Transactions of the Third Scandinavian Scientist Conference (Stockholm)], vol. 3, pp. 387–398.</ref> : Էրբիումի հանքանյութը հայտնաբերվել Իտտեբյու գյուղի մոտ:
-Հայտնաբերել է շվեդ գիտնական Կ. Մոսանդերը [[1843]] թվականին: Էրբիումի հանքանյութը հայտնաբերվել Իտտեբյու գյուղի մոտ:
 == Անվանում ==
 Քիմիական տարրերի հետևյալ շարքը՝ [[տերբիում]], [[իտերբիում]], [[իտրիում]], իրենց անվանումը ստացել են Իտերբիում գյուղի պատվին, որը գտնվում է Ստոկհոլմի արշիպելագում:
+== Բնության մեջ ==
+[[Image:Erbium(III)chloride sunlight.jpg|thumb|left|Էրբիումի (III) քլորիդ]]
+Էրբիումը երկրի ընդերքում՝ 3,3 գ/տ է, պարունակությունը [[օվկիանոսներ]]ի ջրում ՝2,4·10<sup>−6</sup><ref>J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965 </ref>:
+=== Հանքավայրեր ===
+Էրբիումը մտնում է [[լանթանիդներ]]ի կազմի մեջ, որոնք շատ հազվադեպ են հանդիպում: Լանթանիդները հանդիպում են [[ԱՄՆ]]-ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Ռուսաստան]]ում, [[Ուրաինա]]յում, [[Ավստրալիա]]յում, [[Բրազիլիա]]յում, [[Հնդկաստան]]ում, [[Սկանդինավիա]]յում:
+== Ստացում ==
+Մետաղական էրբիումը ստանում են էրբիումի քլորիդի ErCl<sub>3</sub> (կամ ֆտորիդի՝ ErF<sub>3</sub>) հալույթի [[էլեկտրոլիզ]]ով, ինչպես նաև կալցիումի աղերի ջերմային վերականգնումով:
+== Հատկություններ ==
+Էրբիումի [[խտություն]]ը՝ 9050 կգ/մ<sup>3</sup>, հալման ջերմաստիճանը՝ 1497 °C, եռմանը՝ 2900 °C: f-տարր է, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ ''4f<sup>12</sup> 6s<sup>2</sup>'':
+== Իզոտոպներ ==
+[[File:Erbium-glass.jpg|thumb|Էրբիումի գունավոր ապակի]]
+Բնական էրբիումը բաղկացած է 6 կայուն [[իզոտոպներ]]ից՝ <sup>162</sup>Er, <sup>164</sup>Er, <sup>166</sup>Er, <sup>167</sup>Er, <sup>168</sup>Er և <sup>170</sup>Er:
+== Կիրառություն ==
+Էրբիումի օքսիդը հիմնականում կիրառում են ատոմային տեխնիկայում: Ինչպես, օրինակ էրբիումի օքսիդի խառնուրդը և ուրանի օքսիդը զգալիորեն բարելավել են բարձր հզորությամբ ռեակտորների աշխատանքը:
+Էրբիումի օքսիդի [[բյուրեղներ]]ը օգտագործում են որպես բարձր էֆեկտիվ լազերային նյութեր:
+[[Օպտիկական մանրաթել]]երի արտադրության ժամանակ էրբիումի օքսիդը ավելացնում են [[քվարց]]ային համաձուլվածքներին:
 == Տես նաև ==
@@ Տող 93. / Տող 118. @@
 == Ծանոթագրություններ ==
 {{ծանցանկ}}
+== Գրականություն ==
+*Кремлёв А. М., Менделеев Д. И.,. Эрбий // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
+* ''Guide to the Elements – Revised Edition'', Albert Stwertka (Oxford University Press; 1998), ISBN 0-19-508083-1.
+== Արտաքին հղումներ ==
+* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Er/key.html Էրբիումը  Webelements-ում]
+* [http://n-t.ru/ri/ps/pb068.htm Էրբիումը քիմիական տարրերի հայտնի գրադարանում]
+* [http://education.jlab.org/itselemental/ele068.html It's Elemental – Erbium]
 {{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}

դ ք խ Պարբերական աղյուսակ
H																															He
Li	Be																									B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg																									Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca															Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr															Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og