«Ուրուգվայի պատմություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «մինի|ձախից մինի|ձախից '''Պատմական ակնարկ''' Ուրուգվայ...»: |
ավելացվեց Կատեգորիա:Պատմություն ՀոթՔաթ գործիքով |
||
| Տող 2. | Տող 2. | ||
[[Պատկեր:Coat of arms of Uruguay.svg|մինի|ձախից]] |
[[Պատկեր:Coat of arms of Uruguay.svg|մինի|ձախից]] |
||
'''Պատմական ակնարկ''' [[Ուրուգվայ]]ի տարածքում հնագույն ժամանակներից բնակվել են գուարանէ խմբի հնդկացի ցեղեր, որոնք գտնվել են [[նախնադար]]յան համայնական կարգի տարբեր փուլերում։ [[16-րդ դար]]ի 2-րդ կեսին իսպանացիները, որոնք դարի սկզբին (առաջին անգամ [[1515 թվական]]ին) թափանցել էին Ուրուգվայի տարածք, այստեղ հիմնել են մի շարք ամրոցներ։ [[1617 թվական]]ին ժամնակակից Ուրուգվայի տարածքը մտել է իսպանացի [[Լա Պլատա]] նահանգապետության մեջ՝ Արեվելյան ափ անունով, [[1776 թվական]]ին՝ Լա Պլատա փոխարքայության մեջ։ Իսպանացի գաղութների անկախության պատերազմի ( Իսպանականն գաղութների անկախության պատերազմ Ամերիկայում 1810-1826 թվականները)այդ ժամանկ գաղութային հարստահարման դեմ ոտի ելավ նաև Արեվելյան ափի բնակչությունը։ [[1811 թվական]]ի մայիսին ազատագրվեց բանակը Խ․ Խ․ Արտիգասի գլխավորությամբ Լաս Պիեդրասի մոտ հաղթեց իսպպանական զորքին։ 1814-թվականին Արեվելյան ափն ազատագրվեց։ [[1815 թվական]]ին ժողովուրդը ասամբլեան Արտիգասին հռչակեց Արլեվելյան նահանգի (այսպես սկսեց կոչվել Արեվելյան ափը) ժողովրդի առաջնորդ։ Արտիգասն սկսեց իրականացնել ագրարային ռեֆորմ, ըստ որի հակահեղափոխականների հողերը հանձնվում էին մանր անասնապահներին (գաուչոներին), [[հնդկացիներ]]ին և ազատ նեգրերին։ [[1816 թվական]]ին [[Բրազիլիա]]յից Արլեվելյան նահանգ են ներխուժել պորտուգալացի զորքերը և [[1817 թվական]]ին օկուպացրել այն։ [[1821 թվական]]ին Արեվելյան նահանգը օկուպացվել է եվ միացվել է Բրազիլիային։ [[1825 թվական]]ին ուրուգվայցի հայրենասերները Խ․Ա․ Լավալիեխայի ղեկավարությամբ [[Արգենտինա]]յից ներխուժել են Միսպլատինյան նահանգ, ապստամբություն բարձրացրել։ Ուրուգվայցիների և արգենտինացիների համատեղ պայքարի հետևանքով Արլեվելյան նահանգը անկախ է հռչակվել ([[1825 թվական]]ի [[օգոստոսի 25]]) Պորտուգալիայից և Բրազիլիայից ու միացվել Արգենտինային։ Սակայն ազատագրական պայքարը շարունակվել Է։ [[1828 թվական]]ի օգոստոսի 27-ին Արգենտինան և Բրազիլիան ճանաչել են Արեվելյան նահանգի անկախությունը և հրաժարվել նրա տարածքին հավակնելուց։ [[1830 թվական]]ի [[հուլիսի 18]]-ին Մոնտեվիդեոյում գումարված Ազգային կոնգրեսն ընդունել է Ուրուգվայի Արևելյան Հանրապետության առաջին սահմանադրությունը։ Բուրժուակալվածատիրական տարբեր խմբավորումների միջև իշխանության համար պայքարի ընթացքում, 1830 ական թվականներին ձևավորվել են բուրժուազիայի «[[Կոլորադո]]» և հողատերերի «Բլանկո» կուսակցությունները։ 1839-51 թվականին տեղի է ունեցել, այսպես կոչված, Մեծ պատերազմ, որն սկսվել է ուրուգվայ և արգենտինա զորքերի միջև ընդհարմամբ։ Պատերազմին, Ուրուգվայի կողմում միջամտել են Մեծ Բրիտանիան, [[Ֆրանսիա]]ն, Բրազիլիան (վերջինս միջամտել է Ուրուգվայի ներքին զործերին)։ [[1855 թվական]]ին Բրազիլական զորքերը դուրս են եկել Ուրուգվայից։ Պատերազմի հետևանքով երկիրն ավերվել Է։ Պրեզիդենտ Բեռնարդո Պ․ Բեոն (1860-64 թվականները) ստեղծել է ազգային միասնության կառավարություն, եկեղեցուն զըրկել արտոնություններից, սկզբնավորել [[երկաթուղի]]ների կառուցումը, վերացրել մաքսատուրքերը և ձեռնարկել ՈՒրուգվայի արտահանությանը նպաստող միջոցառումներ։ 1864-70-թվականին Ուրուգվայը ներքաշվել է Պարագվայի դեմ պատերազմի մեջ։ 19 դարի վերջին արագացել է կապիտալիզմի զարգացումը, ձևավորվել է բանվոր դասակարգը։ [[1875 թվական]]ին ստեղծվել է առաջին բանվորական կազմակերպությունը՝ Աշխատավորների միջազգային միավորումը ([[1885 թվական]]ից՝ Ուրուգվայի աշխատավորների ֆեդերացիա)։ [[1896 թվական]]ին հիմնվել է սոցիալիստ, կուսակցությունը (մինչև [[1904 թվական]]ը կոչվել է Բանվորների սոցիալիստական կենտրոն)։ 1903-թվականին պրեզիդենտ է դարձել «Կոլորադո» կուսակցության ղեկավար Բատլիեի Օրդոնիեսը, որն իրականացրել է մի շարք դեմոկրատ վերափոխումներ սահմանվել է 8-ժամյա բանվորության օր, համընդհանուր ընտրական իրավունք, օրենք կենսաթոշակների մասին, եկեղեցին անջատվել է պետությունից։ Բատլիեի օրոք ուժեղացել է [[ԱՄՆ]]-ի կապիտալի ազդեցությունը՝ դուրս մղելով անգլիական կապիտալը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914-1918 թվականների) սկզբին Ուրուգվայի պահպանել է չեզոքության, իսկ [[1917 թվական]]ին խզել դիվանագիտական հարաբերությունները [[Գերմանիա]]յի հետ։ [[Ռուսաստան]]ում Հոկտեմբերյան հեղափոխության հաղթանակը մեծ ազդեցություն ունեցավ Ուրուգվայի հեղափոխմանը։ |
'''Պատմական ակնարկ''' [[Ուրուգվայ]]ի տարածքում հնագույն ժամանակներից բնակվել են գուարանէ խմբի հնդկացի ցեղեր, որոնք գտնվել են [[նախնադար]]յան համայնական կարգի տարբեր փուլերում։ [[16-րդ դար]]ի 2-րդ կեսին իսպանացիները, որոնք դարի սկզբին (առաջին անգամ [[1515 թվական]]ին) թափանցել էին Ուրուգվայի տարածք, այստեղ հիմնել են մի շարք ամրոցներ։ [[1617 թվական]]ին ժամնակակից Ուրուգվայի տարածքը մտել է իսպանացի [[Լա Պլատա]] նահանգապետության մեջ՝ Արեվելյան ափ անունով, [[1776 թվական]]ին՝ Լա Պլատա փոխարքայության մեջ։ Իսպանացի գաղութների անկախության պատերազմի ( Իսպանականն գաղութների անկախության պատերազմ Ամերիկայում 1810-1826 թվականները)այդ ժամանկ գաղութային հարստահարման դեմ ոտի ելավ նաև Արեվելյան ափի բնակչությունը։ [[1811 թվական]]ի մայիսին ազատագրվեց բանակը Խ․ Խ․ Արտիգասի գլխավորությամբ Լաս Պիեդրասի մոտ հաղթեց իսպպանական զորքին։ 1814-թվականին Արեվելյան ափն ազատագրվեց։ [[1815 թվական]]ին ժողովուրդը ասամբլեան Արտիգասին հռչակեց Արլեվելյան նահանգի (այսպես սկսեց կոչվել Արեվելյան ափը) ժողովրդի առաջնորդ։ Արտիգասն սկսեց իրականացնել ագրարային ռեֆորմ, ըստ որի հակահեղափոխականների հողերը հանձնվում էին մանր անասնապահներին (գաուչոներին), [[հնդկացիներ]]ին և ազատ նեգրերին։ [[1816 թվական]]ին [[Բրազիլիա]]յից Արլեվելյան նահանգ են ներխուժել պորտուգալացի զորքերը և [[1817 թվական]]ին օկուպացրել այն։ [[1821 թվական]]ին Արեվելյան նահանգը օկուպացվել է եվ միացվել է Բրազիլիային։ [[1825 թվական]]ին ուրուգվայցի հայրենասերները Խ․Ա․ Լավալիեխայի ղեկավարությամբ [[Արգենտինա]]յից ներխուժել են Միսպլատինյան նահանգ, ապստամբություն բարձրացրել։ Ուրուգվայցիների և արգենտինացիների համատեղ պայքարի հետևանքով Արլեվելյան նահանգը անկախ է հռչակվել ([[1825 թվական]]ի [[օգոստոսի 25]]) Պորտուգալիայից և Բրազիլիայից ու միացվել Արգենտինային։ Սակայն ազատագրական պայքարը շարունակվել Է։ [[1828 թվական]]ի օգոստոսի 27-ին Արգենտինան և Բրազիլիան ճանաչել են Արեվելյան նահանգի անկախությունը և հրաժարվել նրա տարածքին հավակնելուց։ [[1830 թվական]]ի [[հուլիսի 18]]-ին Մոնտեվիդեոյում գումարված Ազգային կոնգրեսն ընդունել է Ուրուգվայի Արևելյան Հանրապետության առաջին սահմանադրությունը։ Բուրժուակալվածատիրական տարբեր խմբավորումների միջև իշխանության համար պայքարի ընթացքում, 1830 ական թվականներին ձևավորվել են բուրժուազիայի «[[Կոլորադո]]» և հողատերերի «Բլանկո» կուսակցությունները։ 1839-51 թվականին տեղի է ունեցել, այսպես կոչված, Մեծ պատերազմ, որն սկսվել է ուրուգվայ և արգենտինա զորքերի միջև ընդհարմամբ։ Պատերազմին, Ուրուգվայի կողմում միջամտել են Մեծ Բրիտանիան, [[Ֆրանսիա]]ն, Բրազիլիան (վերջինս միջամտել է Ուրուգվայի ներքին զործերին)։ [[1855 թվական]]ին Բրազիլական զորքերը դուրս են եկել Ուրուգվայից։ Պատերազմի հետևանքով երկիրն ավերվել Է։ Պրեզիդենտ Բեռնարդո Պ․ Բեոն (1860-64 թվականները) ստեղծել է ազգային միասնության կառավարություն, եկեղեցուն զըրկել արտոնություններից, սկզբնավորել [[երկաթուղի]]ների կառուցումը, վերացրել մաքսատուրքերը և ձեռնարկել ՈՒրուգվայի արտահանությանը նպաստող միջոցառումներ։ 1864-70-թվականին Ուրուգվայը ներքաշվել է Պարագվայի դեմ պատերազմի մեջ։ 19 դարի վերջին արագացել է կապիտալիզմի զարգացումը, ձևավորվել է բանվոր դասակարգը։ [[1875 թվական]]ին ստեղծվել է առաջին բանվորական կազմակերպությունը՝ Աշխատավորների միջազգային միավորումը ([[1885 թվական]]ից՝ Ուրուգվայի աշխատավորների ֆեդերացիա)։ [[1896 թվական]]ին հիմնվել է սոցիալիստ, կուսակցությունը (մինչև [[1904 թվական]]ը կոչվել է Բանվորների սոցիալիստական կենտրոն)։ 1903-թվականին պրեզիդենտ է դարձել «Կոլորադո» կուսակցության ղեկավար Բատլիեի Օրդոնիեսը, որն իրականացրել է մի շարք դեմոկրատ վերափոխումներ սահմանվել է 8-ժամյա բանվորության օր, համընդհանուր ընտրական իրավունք, օրենք կենսաթոշակների մասին, եկեղեցին անջատվել է պետությունից։ Բատլիեի օրոք ուժեղացել է [[ԱՄՆ]]-ի կապիտալի ազդեցությունը՝ դուրս մղելով անգլիական կապիտալը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914-1918 թվականների) սկզբին Ուրուգվայի պահպանել է չեզոքության, իսկ [[1917 թվական]]ին խզել դիվանագիտական հարաբերությունները [[Գերմանիա]]յի հետ։ [[Ռուսաստան]]ում Հոկտեմբերյան հեղափոխության հաղթանակը մեծ ազդեցություն ունեցավ Ուրուգվայի հեղափոխմանը։ |
||
[[Կատեգորիա:Պատմություն]] |
|||
12:47, 23 Սեպտեմբերի 2015-ի տարբերակ
Պատմական ակնարկ Ուրուգվայի տարածքում հնագույն ժամանակներից բնակվել են գուարանէ խմբի հնդկացի ցեղեր, որոնք գտնվել են նախնադարյան համայնական կարգի տարբեր փուլերում։ 16-րդ դարի 2-րդ կեսին իսպանացիները, որոնք դարի սկզբին (առաջին անգամ 1515 թվականին) թափանցել էին Ուրուգվայի տարածք, այստեղ հիմնել են մի շարք ամրոցներ։ 1617 թվականին ժամնակակից Ուրուգվայի տարածքը մտել է իսպանացի Լա Պլատա նահանգապետության մեջ՝ Արեվելյան ափ անունով, 1776 թվականին՝ Լա Պլատա փոխարքայության մեջ։ Իսպանացի գաղութների անկախության պատերազմի ( Իսպանականն գաղութների անկախության պատերազմ Ամերիկայում 1810-1826 թվականները)այդ ժամանկ գաղութային հարստահարման դեմ ոտի ելավ նաև Արեվելյան ափի բնակչությունը։ 1811 թվականի մայիսին ազատագրվեց բանակը Խ․ Խ․ Արտիգասի գլխավորությամբ Լաս Պիեդրասի մոտ հաղթեց իսպպանական զորքին։ 1814-թվականին Արեվելյան ափն ազատագրվեց։ 1815 թվականին ժողովուրդը ասամբլեան Արտիգասին հռչակեց Արլեվելյան նահանգի (այսպես սկսեց կոչվել Արեվելյան ափը) ժողովրդի առաջնորդ։ Արտիգասն սկսեց իրականացնել ագրարային ռեֆորմ, ըստ որի հակահեղափոխականների հողերը հանձնվում էին մանր անասնապահներին (գաուչոներին), հնդկացիներին և ազատ նեգրերին։ 1816 թվականին Բրազիլիայից Արլեվելյան նահանգ են ներխուժել պորտուգալացի զորքերը և 1817 թվականին օկուպացրել այն։ 1821 թվականին Արեվելյան նահանգը օկուպացվել է եվ միացվել է Բրազիլիային։ 1825 թվականին ուրուգվայցի հայրենասերները Խ․Ա․ Լավալիեխայի ղեկավարությամբ Արգենտինայից ներխուժել են Միսպլատինյան նահանգ, ապստամբություն բարձրացրել։ Ուրուգվայցիների և արգենտինացիների համատեղ պայքարի հետևանքով Արլեվելյան նահանգը անկախ է հռչակվել (1825 թվականի օգոստոսի 25) Պորտուգալիայից և Բրազիլիայից ու միացվել Արգենտինային։ Սակայն ազատագրական պայքարը շարունակվել Է։ 1828 թվականի օգոստոսի 27-ին Արգենտինան և Բրազիլիան ճանաչել են Արեվելյան նահանգի անկախությունը և հրաժարվել նրա տարածքին հավակնելուց։ 1830 թվականի հուլիսի 18-ին Մոնտեվիդեոյում գումարված Ազգային կոնգրեսն ընդունել է Ուրուգվայի Արևելյան Հանրապետության առաջին սահմանադրությունը։ Բուրժուակալվածատիրական տարբեր խմբավորումների միջև իշխանության համար պայքարի ընթացքում, 1830 ական թվականներին ձևավորվել են բուրժուազիայի «Կոլորադո» և հողատերերի «Բլանկո» կուսակցությունները։ 1839-51 թվականին տեղի է ունեցել, այսպես կոչված, Մեծ պատերազմ, որն սկսվել է ուրուգվայ և արգենտինա զորքերի միջև ընդհարմամբ։ Պատերազմին, Ուրուգվայի կողմում միջամտել են Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան, Բրազիլիան (վերջինս միջամտել է Ուրուգվայի ներքին զործերին)։ 1855 թվականին Բրազիլական զորքերը դուրս են եկել Ուրուգվայից։ Պատերազմի հետևանքով երկիրն ավերվել Է։ Պրեզիդենտ Բեռնարդո Պ․ Բեոն (1860-64 թվականները) ստեղծել է ազգային միասնության կառավարություն, եկեղեցուն զըրկել արտոնություններից, սկզբնավորել երկաթուղիների կառուցումը, վերացրել մաքսատուրքերը և ձեռնարկել ՈՒրուգվայի արտահանությանը նպաստող միջոցառումներ։ 1864-70-թվականին Ուրուգվայը ներքաշվել է Պարագվայի դեմ պատերազմի մեջ։ 19 դարի վերջին արագացել է կապիտալիզմի զարգացումը, ձևավորվել է բանվոր դասակարգը։ 1875 թվականին ստեղծվել է առաջին բանվորական կազմակերպությունը՝ Աշխատավորների միջազգային միավորումը (1885 թվականից՝ Ուրուգվայի աշխատավորների ֆեդերացիա)։ 1896 թվականին հիմնվել է սոցիալիստ, կուսակցությունը (մինչև 1904 թվականը կոչվել է Բանվորների սոցիալիստական կենտրոն)։ 1903-թվականին պրեզիդենտ է դարձել «Կոլորադո» կուսակցության ղեկավար Բատլիեի Օրդոնիեսը, որն իրականացրել է մի շարք դեմոկրատ վերափոխումներ սահմանվել է 8-ժամյա բանվորության օր, համընդհանուր ընտրական իրավունք, օրենք կենսաթոշակների մասին, եկեղեցին անջատվել է պետությունից։ Բատլիեի օրոք ուժեղացել է ԱՄՆ-ի կապիտալի ազդեցությունը՝ դուրս մղելով անգլիական կապիտալը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914-1918 թվականների) սկզբին Ուրուգվայի պահպանել է չեզոքության, իսկ 1917 թվականին խզել դիվանագիտական հարաբերությունները Գերմանիայի հետ։ Ռուսաստանում Հոկտեմբերյան հեղափոխության հաղթանակը մեծ ազդեցություն ունեցավ Ուրուգվայի հեղափոխմանը։