Ալբաներենի այբուբեն

Ալբաներենի այբուբեն
Տեսակ	լատինատառ այբուբեն
Լեզուներ	ալբամերեն
Կազմված է	36 տառ
Գրելաձևը	յախից աջ

Ժամանակակից ալբաներենի գրելաձևը հիմնված է լատիներենի վրա և բաղկացած է 6 տառերին։ Նրանցից 29-ը բաղաձայն են, իսկ 7-ը՝ ձայնավոր։ Ալբանական այբուբենի 9 տառեր համարվում են դիգրաֆ, 2-ը գրվում են դիակրիտիկներով։ w տառը չի մտնում այբուբենի մեջ, օգտագործվում է միայն փոխառյալ բառերում։

Տառեր	Արտասանություն	Հայերեն տառադարձություն (ծանոթագրություններով)
A	[a]	ա
B	[b]	բ
C	[t͡s]	ց
Ç	[t͡ʃ]	չ
D	[d]	դ
Dh	[ð]	դ (միջատամնային հնչեղ)։ Livadhja → Լիվադյա
E	[ɛ]	է՝ բառի սկզբում և ձայնավորներից հետո, ե՝ բաղաձայններից հետո
Ë	[ə]	է՝ բառի սկզբում և ձայնավորներից հետո, ե՝ բաղաձայններից հետո, ա/յա՝ բառավերջում (տե՛ս ծան. 3)
F	[f]	ֆ
G	[ɡ]	գ
Gj	[ɟ]	գյ (տե՛ս ծան. 1)
H	[h]	հ
I	[i]	ի
J	[j]	յ (տե՛ս ծան. 2)
K	[k]	կ
L	[l]	լյ (տե՛ս ծան. 1)
Ll	[ɫ]	լ (տե՛ս ծան. 1)
M	[m]	մ
N	[n]	ն
Nj	[ɲ]	նյ (տե՛ս ծան. 1)
O	[o]	օ
P	[p]	պ
Q	[c]	ք (տե՛ս ծան. 1)
R	[ɾ]	ռ (միաշեշտ)
Rr	[r]	ռռ (բազմաշեշտ)
S	[s]	ս
Sh	[ʃ]	շ
T	[t]	տ
Th	[θ]	թ (միջատամնավոր խուլ հնչյուն)։ Kthella → Կթելա
U	[u]	ու
V	[v]	վ
X	[d͡z]	ձ
Xh	[d͡ʒ]	ջ
Y	[y]	յու
Z	[z]	զ
Zh	[ʒ]	ժ

Աղյուսակի ծանոթագրություններ.

• 1. Հետևյալ տառերի փոխանցումը հայոց լեզու կախված է շուրջը գտնվող տառերից.

Տառեր	+a, o, u	+e (ë), i, y	բառավերջում և բաղաձայններից առաջ	Օրինակներ
gj	գյա, գյո, գյու	գե, գի, գյու	գյ	Gjegjani → Գյեգյանի
l	լյա, լյո, լյու	լե, լի, լյու	լյ	Lura → Լյուրա, Laçi → Լյաչի, Vlora → Վլյորա
ll	լա, լո, լու	լե, լի, լյու	լ	Bubullima → Բուբուլիմա, Mollaj → Մոլայ
nj	նյա, նյո, նյու	նե, նի, նյու	նյ	Perrenjas → Պերենյաս
q	կյա, կյո, կյու	կե, կի, կյու	կյ	Zerqani → Զերկյանի

• 2. j-ի հետ համադրումներ հաջորդող ձայնավորի հետ, որ կատարվում են հետևյալ կերպ (բացի gj և nj համադրումներից, տե՛ս վերև)։

Համադրում	Բառասկզբում և ձայնավորից հետո	Բաղաձայնից հետո բառի ներսում	Օրինակներ
ja	յա	յա	Topojani → Топояни, Krutja → Կրուտյա
je	ե	յե	Մյեդա
jë	յե	յե	Vau i Dejës → Վաու ի դեյես
ji	(յի)	յի
jo	յո	յո	Pajovë → Պայովա
ju	յու	յու
jy	յու	յու

• 3. Աշխարհագրական անվանումները սովորաբար փոխանցվում են որոշակի ձևով, չնայած լատիներենում սովորաբար տարածված են անորոշ ձևով։ Սովորաբար գրվում է Vlorë, բայց տառադարձության ժամանակ հիմնականում գրվում է որոշակի ձևը՝ Vlora → Վլյորա։ Որոշակի ձևերի կազմավորումը բավական բարդ է և կախված է վերջին հնչյունից շեշտադրումից և բառի սեռից (իգական, արական կամ միջին)։ Այդ իսկ պատճառով ցանկալի է աշխարհագրական անունների գրությունը ստուգել հայալեզու քարտեզի միջոցով։

Տես նաև

• Ալբաներեն
• Լատիներեն

Արտաքին հղումներ

• Ինչպես կարդալ ալբաներենով