«Վահան (զինատեսակ)»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Ռոբոտը ավելացնում է․: ga:Sciath; cosmetic changes |
չ Ռոբոտը ավելացնում է․: be:Шчыт |
||
Տող 32. | Տող 32. | ||
[[Կատեգորիա:Զինանշանների բաղկացուցիչներ]] |
[[Կատեգորիա:Զինանշանների բաղկացուցիչներ]] |
||
[[be:Шчыт]] |
|||
[[bg:Щит]] |
[[bg:Щит]] |
||
[[ca:Escut (arma)]] |
[[ca:Escut (arma)]] |
15:33, 3 Օգոստոսի 2010-ի տարբերակ
- Այս հոդվածը զինատեսակի մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Վահան։
Վահան - կտրող, հարվածող կամ խոցող սառը զենքերից պաշտպանվելու հնագույն զինատեսակ է: Մարտիկը կրել է սովորաբար ձախ ձեռքին (ներսի կողմից հարմարեցված կաշվե, փայտե կամ մետաղե հատուկ բռնակի միջոցով), իսկ աջ ձեռքով գործադրել հարձակողական զենքը:
Ձևերը
Տարբեր ժողովուրդների մոտ հանդիպում են տարբեր ձևերի (կլոր, ձվածիր, եռանկյուն, ուղղանկյուն, բազմանկյուն և այլն) ու չափսերի վահաններ: Հնագույն վահանները պատրաստել են փայտից կամ հյուսել ծառի դալար ճյուղերից, դիմացկուն դարցնելու համար պատել են կաշվով, ավելի ուշ նաև մետաղյա թիթեղներով: Մ.թ.ա. II հազարամյակում Միջագետքի երկրներում և Հայկական լեռնաշխարհում տարածում են գտել նաև բրոնզե վահաններ: Ուրարտական զորաբանակում կաշեպատ ու թիթեղապատ վահաններից բացի օգտագործվել են բրոնզե շրջանաձև վահաններ:Ուրարտական արքաների բրոնզե վահանները, որոնք ունեն 0,7 մ - 1 մ տրամագիծ, արտաքին կողմից դրվագված ենկենդանիների (առյուծ, ցուլ) բարցրաքանդակ պատկերներով, սեպաձև արձանագրություններով (հիմնականում կրողի անունը): Դրանք ներսի կողմից ունեն մեկ մեծ և երկու փոքր բռնակ, մեծը՝ բռնելու, փոքրերը՝ կաշեփոկերով բազկին ամրացնելու համար: Հին Հունական, Հռոմեական և հայկական զորաբանակներում ծանրազեն հետևակայինները կրել են երկար (մարդահասակ) վահաններ, որոնք զորաճակատը հմտորեն պաշտպանել են թշնամուց (վահանափակ շղթաներ ստեղծելու մարտավարական եղանակով) և յուրայինների համար հարձակման կամ պաշտպանության հնարավորություն են ստեղծել: Զենք ու զրահի կատարելագործման հետ վահանները փոքրացել են: հրազենի գյուտից հետո գործածումից դուրս են մղվել:
Օգտագործումը
Վահանը բացի պաշտպանական համարվել է զինվորի պատվի և հաղթանակի խորհրդանիշը: Հնում զինվորները երդվել են վահանի վրա: Վիրավոր կամ զոհված մարտիկին տարել են վահանի վրա: Մարտի ժամանակ վահանի կորուստը համարվել է անպատվություն: Ասպետի վահանին դիպչելը նշանակում էր մենամարտի հրավեր, մարտում զոհված ասպետի դին ծածկել են վահանով: Այժմ շատ երկրների ոստիկաններ ցուցարարների դեմ դուրս գալուց օգտագործում են պոլիկարբոնատե կամ թիթեղյա վահաններ:
Վահանը զինանշաններում
Վահանը ցանկացած զինանշանի հիմքն է:
Ներկայացված են արևմտաևրոպական վահանների հիմնական ձևերը՝ եռանկյունի - վիկինգների (1), ուղղանկյուն և ներքևում սրացած - ֆրանսիական (2), օվալ - իտալական (3), նախատեսված կանանց համար (4), քառակուսի (5), ձևավոր - լեհական - գերմանական (10), ներքևում կլորացած ուղղանկյուն - իսպանական (11), անգլիական (7,8):