«Ութձայն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

17:37, 13 Օգոստոսի 2015-ի տարբերակ

Ութձայն, աւանդական ձայնեղանակների համակարգ միջնադարեան քրիստոնեական երաժշտական արուեստի մէջ։ Կապուած է Հին աշխարհի ժողովուրդներու մէկ շարքին, այդ թուին եւ հայերու մօտ խոր անցեալին ձեւավորուած տիպական ձայնեղանակներու մասին ուսմունքին։ Վերջինս մ․ թ․ առաջին դարերուն (մինչեւ 4րորդ դարուն սկիզբը) քրիստոնեական պաշտամունքային երաժշտութեան մեջ վերաձեւավորուած է որպես ութձայն, թեէւ իրականութեան մէջ միավորուած է ութէն շատ աւելի մեծ թիւով հիմնական եւ օժանդակ ձայնեղանակներ։ Ութձայնը որպես կազմավորovած համակարգ կիրառուած էրորդ դարուն։ Այն արտացոլող եւ գիտութեանը հայտնի հնագույն մատեանները երկուքն ալ 4րորդ դարուն․ սկիզբին (Աստվածաշունչի հայերեն թարգմանութենէն ետք) կազմուած հայոց հնագույն Սաղմոսարան֊ժամագիրքը՝ իր ութ կանոններով, որոնց իւրաքանչիւրին համապատասխանած է մէկ ձայնեղանակ, եւ 6րորդ դարու սկիզբին Սևերիոս Անտիոքացի պատրիարքի կազմած հոգեւոր ինքնուրույն երգերու ժողովածուն՝ ութ ձայնեղանակներն ընդգրկող ներքին հատուկ բաժանումով։ Սկզբնական շրջանին ութձայնի տեսական հիմունքներն այս կամ այն չափով ընդհանուր եղած են քրիստոնեայ ժողովուրդներու համար (հատկապես Մերձաւոր Արեւէլքի մէջ)։ ժամանակի ընթացքին, սակայն, նախ առանձնացած են արեւմտեան եւ արեւելեան քրիստոնեա մշակույթներուն հատուկ ութձայները, հետո՝ արեւելեան քրիստոնեական երաժշտարուեստի սահմաններու մէջ տարանջատուած են ազգայն ութձայներու մէկ ձայն (15րորդ դ․ ձևավորուած է նաեւ ռուսականը եւ այլն)։ Արեւելեան քրիստոնեական երաժշտութեան պատմական զարգացման դասական շրջանին (մինչեւ 15 դ․ կեսերը), իր մեղեդիական մեծ հնարավորութիուններով եւ ազգային վառ ինքնատիպ գծերով բիւգանդականի կողքին արժանի տեղ մը գրաւուած է հայկ․ ութձայնը։ Տակաւին հեթանոսական Հայաստանի մէջ տեսական միտքը տարբերած է չորս հիմնական ձայնեղանակներ՝ տիպական միւս մեղեդիները այս կամ այն կերպ խումբելով դրանց շուրջ։ 4րորդ հարիւրամեակի ընթացքին հոգեւոր պաշտամունքային երաժշտութեան մեջ կատարվուած են լուրջ տեղաշարժեր, որոնց գիտութիունը արձագանքած է գիրերու գիւտէն հետո։ Մեսրոպ Մաշտոցը եւ Սահակ Պարթեւը վերանայած են ձայնեղանակներու մասին հայկական հին ուսմունքը եւ վերակարգաւորած է գլխավորապես աստվածաշունչի երգերու (սաղմոսներ, մարգարեական օրհնութիւններ եւ տիրամոր օրհնութիւն) բնագիրրերու հետ զուգորդուող տիպական մեղեդիները՝ խմբագրելով հայկական ութձայնի առաջին խոշոր հատուածը (չորս բուն, չորս կողմ եւ երկու այստեղի եղանակներով, որոնք արդեն իսկ դուրս եկած են ութի սահմաններուն)։ Այս շրջանին արդեն, սկսած ըլլալով նաեւ հայկական հոգեւոր ինքնուրույն երգերու (հետագայում շարական անուանուած)՝ կցուրդներու հորինումն ու եկեղեցիի ազատ կատարումը (հրապարակինը), Մեսրոպ Մաշտոցի եւ Սահակ Պարթեւի նախաձեռնութեամբ կազմուած է հայկական ութձայնի երկրորդ (ավելի փոքրաչափ) հաավածը ես՝ այսպես կոչուած սկսվածքներու համակարգը։ Սկսվածքներին կարեւոր դեր հատկացուած պաշտոներգութեան մեջ։ Դրանց օգնութեամբ մենակատար-խմբավարը իրականացուած է անցումները սաղմոսներէն դեպի կցուրդներու խմբական երկդաս կատարումը։ Բացի այդ, սկսուածքներու դրութեան միշոցով դպիրները տիրապետած են գործնական երգեցողութեանն ու տեսութեանը։ Աւելի ուշ, հայ հոգեւոր ինքնուրույն երգի զարգացմանը զուգընթաց ստեղծուած են հայկական միջնադարեան երաժշտա֊ծիսական հիմնական մատեաններու՝ (իրէնց ընդգրկուած երգի տեսակներուն) վերաբերող ութձայնի նոր հատուածներ։ Շարակնոցի արդեն բազմացած նիւթերու ընտրութեան, խմբագրման եւ համապատասխան ձայնեղանակներու զատորոշման հարցերով 7րորդ դ․ զբաղուած է Շիրակի դպրեվանքի առաջնորդ Բարսեղ ճոնը (ստեղծելով «Ճոնընտիր» կոչուած ժողովածուն)։ 8րորդ դ․ սկիզբը Ստեփանոս Սյունեցու երկրորդը կանոնացրել է ընտրուած կցուրդ-շարականները եւ խմբագրել վերջիններուն կապուած ութձայնը, բաղկացած հիմնական ութ եղանակներէ, նոյնչափ «դարձուածքներէն» եւ անոնց շուրջ խմբուած մոտ 40 տիպական մեղեդիներէ։ 11րորդ դ․ Ներսես Շնորհալին տեսականորեն իմաստավորած է «ծանր» (նոր տիպի), «ստեղի» եւ «զարտուղի» կոչուած ձայնեղանակները։ 13րորդ դ․ Կիլիկեան շարք նշանաւոր մը երաժշտապետներու ջանքերով խազգրքերուած է ութ հիմնական նորակերտ ձայնեղանակներէն իւրաքանչիւրի շուրջ խմբուած են տասը եւ աւելի «մանրուսման» երգեր։ 13 – 14րորդ դդ․ Կիլիկիոյ մէջ եւ Կենդրոնական Հայաստանի մէջ հատուկ ուշադրութեան առարկա դարձած են նաեւ Գանձարան ժողովածուի բաղադրիչները։ 14րորդ դ․ վերջին - 15 դ․ սկզբին Տաթեւի համալսարանիերաժշտական մասնաճիւղի Գրիգոր Տաթեւացիի ղեկավարութեամբ ընդհանուր հայտարարի հայտարարութին բերած են հայկական ութձայնի տեսութեանն ու գործնականին վերաբերող դրոյթները, որուն հակիրճ ամփոփում մը հասած է մինչեւ Գ․ Գապասաքալեանը, Հ․ Լիմոնճեանը, Ն․ Թաշճեանն ու մեր օրերը։ Հայկական ութձայնի մշակվել է միջնադարյան վանքերուն մօտ դպրոցներու մէջ եւ համալսարաններուն։ Այն խմբագրողները եղած են երաժիշտ-վարդապետներ, որոնց մտահոգութեան գլխաւոր առարկան, գուցէ հաճախ, ներկայացուցեր է հայ եկեղեցական երաժշտութիւնն ու անոր կարգավորութիւնը։ Այնուամենայնիւ, սխալ կը թուէր հայկական ութձայնը քննել հին ու միջնադարեան հայ աշխարհիկ երաժշտութենէն անկախ։ Հայ եկեղեցին, հիմնական ձայնեղանակները սկիզբին ևեթ փոխարինելով սեփական ժողովուրդի աշխարհիկ (գիւղական, քաղաքային եւ գուսանական) երգարուեստից ու հետագային եւս մշտապէս սնուելով աշխարհիկ երգ-երաժշտութեան լեզուական հարստութիւններուն, իր տեսական նուաճումներով առարկայորէն ընդհանրացրուած է հայ ժողովրդական֊ազգային երաժշտութեան ելեւէջային կողմին հատուկ ոճական օրինաչափութիւնները։

Ծանոթագրություններ

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+{{ԱՀ}}
 [[Պատկեր:Ութձայն—Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia).jpg|մինի|Հայկական ութձայնի հնչյունաշարեր]]
-'''Ութձայն''', ավանդական ձայնեղանակների համակարգ միջնադարյան [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեական]] երաժշտական արվեստում։ Կապված է Հին աշխարհի մի շարք ժողովուրդների, այդ թվում և հայերի մոտ խոր անցյալում ձևավորված տիպական ձայնեղանակների մասին ուսմունքին։ Վերջինս մ․ թ․ առաջին դարերում (մինչև IV դ․ սկիզբը) քրիստոնեական պաշտամունքային երաժշտության մեջ վերաձևավորվել է որպես ութձայն, թեպետ իրականում միավորել է ութից շատ ավելի մեծ թվով հիմնական և օժանդակ ձայնեղանակներ։
+'''Ութձայն''', աւանդական ձայնեղանակների համակարգ միջնադարեան քրիստոնեական երաժշտական արուեստի մէջ։ Կապուած է Հին աշխարհի ժողովուրդներու մէկ շարքին, այդ թուին եւ հայերու մօտ խոր անցեալին ձեւավորուած տիպական ձայնեղանակներու մասին ուսմունքին։ Վերջինս մ․ թ․ առաջին դարերուն (մինչեւ 4րորդ դարուն սկիզբը) քրիստոնեական պաշտամունքային երաժշտութեան մեջ վերաձեւավորուած է որպես ութձայն, թեէւ իրականութեան մէջ միավորուած է ութէն շատ աւելի մեծ թիւով հիմնական եւ օժանդակ ձայնեղանակներ։
+Ութձայնը որպես կազմավորovած համակարգ կիրառուած էրորդ  դարուն։ Այն արտացոլող եւ գիտութեանը հայտնի հնագույն մատեանները երկուքն ալ 4րորդ դարուն․ սկիզբին (Աստվածաշունչի հայերեն թարգմանութենէն ետք) կազմուած հայոց հնագույն Սաղմոսարան֊ժամագիրքը՝ իր ութ կանոններով, որոնց իւրաքանչիւրին համապատասխանած է մէկ ձայնեղանակ, եւ 6րորդ դարու սկիզբին Սևերիոս Անտիոքացի պատրիարքի կազմած հոգեւոր ինքնուրույն երգերու ժողովածուն՝ ութ ձայնեղանակներն ընդգրկող ներքին հատուկ բաժանումով։ Սկզբնական շրջանին ութձայնի տեսական հիմունքներն այս կամ այն չափով ընդհանուր եղած են քրիստոնեայ ժողովուրդներու համար (հատկապես [[Մերձաւոր Արեւէլք]]ի մէջ)։ ժամանակի ընթացքին, սակայն, նախ առանձնացած են արեւմտեան եւ արեւելեան քրիստոնեա մշակույթներուն հատուկ ութձայները, հետո՝ արեւելեան քրիստոնեական երաժշտարուեստի սահմաններու մէջ տարանջատուած են ազգայն ութձայներու մէկ ձայն (15րորդ դ․ ձևավորուած է նաեւ ռուսականը եւ այլն)։
+Արեւելեան քրիստոնեական երաժշտութեան պատմական զարգացման դասական շրջանին (մինչեւ 15 դ․ կեսերը), իր մեղեդիական մեծ հնարավորութիուններով եւ ազգային վառ ինքնատիպ գծերով բիւգանդականի կողքին արժանի տեղ մը գրաւուած է հայկ․ ութձայնը։ Տակաւին հեթանոսական Հայաստանի մէջ տեսական միտքը տարբերած է չորս հիմնական ձայնեղանակներ՝ տիպական միւս մեղեդիները այս կամ այն կերպ խումբելով դրանց շուրջ։ 4րորդ հարիւրամեակի ընթացքին հոգեւոր պաշտամունքային երաժշտութեան մեջ կատարվուած են լուրջ տեղաշարժեր, որոնց գիտութիունը արձագանքած է գիրերու գիւտէն հետո։ [[Մեսրոպ Մաշտոց]]ը եւ [[Սահակ Պարթեւ]]ը վերանայած են ձայնեղանակներու մասին հայկական հին ուսմունքը եւ վերակարգաւորած է գլխավորապես աստվածաշունչի երգերու  (սաղմոսներ, մարգարեական օրհնութիւններ եւ տիրամոր օրհնութիւն) բնագիրրերու հետ զուգորդուող տիպական մեղեդիները՝ խմբագրելով հայկական ութձայնի առաջին խոշոր հատուածը (չորս բուն, չորս կողմ եւ երկու այստեղի եղանակներով, որոնք արդեն իսկ դուրս եկած են ութի սահմաններուն)։
-Ութձայնը որպես կազմավորված համակարգ կիրառվել է IV դարից։ Այն արտացոլող և գիտությանը հայտնի հնագույն մատյանները երկուսն են․ V դ․ սկզբին ([[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչի]] հայերեն թարգմանությունից հետո) կազմված հայոց հնագույն Սաղմոսարան֊ժամագիրքը՝ իր ութ կանոններով, որոնցից յուրաքանչյուրին համապատասխանել է մի ձայնեղանակ, և VI դարի սկզբին [[Սևերոս Անտիոքացի|Սևերիոս Անտիոքացի]] պատրիարքի կազմած հոգևոր ինքնուրույն երգերի ժողովածուն՝ ութ ձայնեղանակներն ընդգրկող ներքին հատուկ բաժանումով։ Սկզբնական շրջանում ութձայնի տեսական հիմունքներն այս կամ այն չափով ընդհանուր են եղել քրիստոնյա ժողովուրդների համար (հատկապես Մերձավոր Արևելքում)։ ժամանակի ընթացքում, սակայն, նախ առանձնացել են արևմտյան և արևելյան քրիստոնյա մշակույթներին հատուկ ութձայները, հետո՝ արևելյան քրիստոնեական երաժշտարվեստի սահմաններում տարանջատվել են մի շարք ազգայն ութձայներ (XV դ․ ձևավորվել է նաև ռուսականը և այլն)։
+Այս շրջանին արդեն, սկսած ըլլալով նաեւ հայկական հոգեւոր ինքնուրույն երգերու (հետագայում շարական անուանուած)՝ կցուրդներու հորինումն ու եկեղեցիի ազատ կատարումը (հրապարակինը), [[Մեսրոպ Մաշտոց]]ի եւ [[Սահակ Պարթեւ]]ի նախաձեռնութեամբ կազմուած է հայկական ութձայնի երկրորդ (ավելի փոքրաչափ) հաավածը ես՝ այսպես կոչուած սկսվածքներու համակարգը։ Սկսվածքներին կարեւոր դեր  հատկացուած պաշտոներգութեան մեջ։ Դրանց օգնութեամբ մենակատար-խմբավարը իրականացուած է անցումները սաղմոսներէն դեպի կցուրդներու խմբական երկդաս կատարումը։ Բացի այդ, սկսուածքներու դրութեան միշոցով դպիրները տիրապետած են գործնական երգեցողութեանն ու տեսութեանը։ Աւելի ուշ, հայ հոգեւոր ինքնուրույն երգի զարգացմանը զուգընթաց ստեղծուած են հայկական միջնադարեան երաժշտա֊ծիսական հիմնական մատեաններու՝ (իրէնց ընդգրկուած երգի տեսակներուն) վերաբերող ութձայնի նոր հատուածներ։ Շարակնոցի արդեն բազմացած նիւթերու ընտրութեան, խմբագրման եւ համապատասխան ձայնեղանակներու զատորոշման հարցերով 7րորդ դ․ զբաղուած է [[Շիրակ դպրեվանք|Շիրակի դպրեվանքի]] առաջնորդ [[Բարսեղ ճոն]]ը (ստեղծելով «Ճոնընտիր» կոչուած ժողովածուն)։
+րորդ դ․ սկիզբը Ստեփանոս Սյունեցու երկրորդը կանոնացրել է ընտրուած կցուրդ-շարականները եւ խմբագրել վերջիններուն կապուած ութձայնը, բաղկացած հիմնական ութ եղանակներէ, նոյնչափ «դարձուածքներէն» եւ անոնց շուրջ խմբուած մոտ 40 տիպական մեղեդիներէ։ 11րորդ դ․ [[Ներսես Շնորհալի|Ներսես Շնորհալին]] տեսականորեն իմաստավորած է «ծանր» (նոր տիպի), «ստեղի» եւ «զարտուղի» կոչուած ձայնեղանակները։ 13րորդ դ․ [[Կիլիկիա|Կիլիկեան]] շարք նշանաւոր մը երաժշտապետներու ջանքերով խազգրքերուած է ութ հիմնական նորակերտ ձայնեղանակներէն իւրաքանչիւրի շուրջ խմբուած են տասը եւ աւելի «մանրուսման» երգեր։ 13 – 14րորդ դդ․ [[Կիլիկիա|Կիլիկիոյ]] մէջ եւ Կենդրոնական Հայաստանի մէջ հատուկ ուշադրութեան առարկա դարձած են նաեւ Գանձարան ժողովածուի բաղադրիչները։ 14րորդ դ․ վերջին - 15 դ․ սկզբին [[Տաթեւ]]ի համալսարանիերաժշտական մասնաճիւղի [[Գրիգոր Տաթեւաց]]իի ղեկավարութեամբ ընդհանուր հայտարարի հայտարարութին բերած են հայկական ութձայնի տեսութեանն ու գործնականին վերաբերող դրոյթները, որուն հակիրճ ամփոփում մը  հասած է մինչեւ [[Գ․ Գապասաքալեան]]ը, [[Հ․ Լիմոնճեան]]ը, [[Ն․ Թաշճեանն]] ու մեր օրերը։ Հայկական ութձայնի մշակվել է միջնադարյան վանքերուն մօտ դպրոցներու մէջ եւ համալսարաններուն։ Այն խմբագրողները եղած են երաժիշտ-վարդապետներ, որոնց մտահոգութեան գլխաւոր առարկան, գուցէ հաճախ, ներկայացուցեր է հայ եկեղեցական երաժշտութիւնն ու անոր կարգավորութիւնը։ Այնուամենայնիւ, սխալ կը թուէր հայկական ութձայնը քննել հին ու միջնադարեան հայ աշխարհիկ երաժշտութենէն անկախ։
-Արևելյան քրիստոնեական երաժշտության պատմական զարգացման դասական շրջանում (մինչև XV դ․ կեսերը), իր մեղեդիական մեծ հնարավորություններով և ազգային վառ ինքնատիպ գծերով բյուգանդականի կողքին արժանի տեղ է գրավել հայկ․ ութձայնը։ Տակավին հեթանոսական Հայաստանում տեսական միտքը տարբերել է չորս
+Հայ եկեղեցին, հիմնական ձայնեղանակները սկիզբին ևեթ փոխարինելով սեփական ժողովուրդի աշխարհիկ (գիւղական, քաղաքային եւ գուսանական) երգարուեստից ու հետագային եւս մշտապէս սնուելով աշխարհիկ երգ-երաժշտութեան լեզուական հարստութիւններուն, իր տեսական նուաճումներով առարկայորէն ընդհանրացրուած է հայ ժողովրդական֊ազգային երաժշտութեան ելեւէջային կողմին հատուկ ոճական օրինաչափութիւնները։
-հիմնական ձայնեղանակներ՝ տիպական մյուս մեղեդիները այս կամ այն կերպ խմբելով դրանց շուրջ։ IV հարյուրամյակի ընթացքում հոգևոր պաշտամունքային երաժշտության մեջ կատարվել են լուրջ տեղաշարժեր, որոնց գիտությունը արձագանքել է գրերի գյուտից հետո։ [[Մեսրոպ Մաշտոց]]ը և [[Սահակ Պարթև]]ը վերանայել
-են ձայնեղանակների մասին հայկական հին ուսմունքը և վերակարգավորել գլխավորապես աստվածաշնչային երգերի (սաղմոսներ, մարգարեական օրհնություններ և
-տիրամոր օրհնություն) բնագրերի հետ զուգորդվող տիպական մեղեդիները՝ խմբագրելով հայկական ութձայնի առաջին խոշոր հատվածը (չորս բուն, չորս կողմ և երկու ստեղի եղանակներով, որն արդեն իսկ դուրս է գալիս ութի սահմաններից)։
-Այս շրջանում արդեն, սկսված լինելով նաև հայկական հոգևոր ինքնուրույն երգերի (հետագայում շարական անվանված)՝ կցուրդների հորինումն ու եկեղեցում ազատ
-կատարումը (հրապարակումը), [[Մեսրոպ Մաշտոց]]ի և [[Սահակ Պարթև]]ի նախաձեռնությամբ կազմվել է հայկական ութձայնի երկրորդ (ավելի փոքրաչափ) հաավածը ես՝ այսպես կոչված սկսվածքների համակարգը։ Սկսվածքներին կարևոր դեր է հատկացվել պաշտոներգության մեջ։ Դրանց օգնությամբ մենակատար-խմբավարը իրականացրել է անցումները սաղմոսներից դեպի կցուրդների խմբական երկդաս կատարումը։ Բացի այդ, սկսվածքների դրության միշոցով [[դպիր]]ները տիրապետել են գործնական երգեցողությանն ու տեսությանը։ Ավելի ուշ, հայ հոգևոր ինքնուրույն երգի զարգացմանը զուգընթաց ստեղծվել են հայկական միջնադարյան երաժշտա֊ծիսական հիմնական մատյաններին՝ (նրանցում ընդգրկված երգի տեսակներին) վերաբերող ութձայնի նոր հատվածներ։ Շարակնոցի արդեն բազմացած նյութերի ընտրության, խմբագրման և համապատասխան ձայնեղանակների զատորոշման հարցերով VII դ․ զբաղվել է Շիրակի դպրեվանքի առաջնորդ Բարսեղ ճոնը (ստեղծելով «Ճոնընտիր» կոչված ժողովածուն)։
-VIII դ․ սկզբին [[Ստեփանոս Սյունեցի|Ստեփանոս Սյունեցու]] երկրորդը կանոնացրել է ընտրված [[կցուրդ]]-[[շարական]]ները և խմբագրել վերջիններիս կապված ութձայնը, բաղկացած հիմնական ութ եղանակներից, նույնչափ «դարձվածքներից» և նրանց շուրջ խմբված մոտ 40 տիպական մեղեդիներից։ XII դ․ [[Ներսես Շնորհալի]]ն տեսականորեն իմաստավորել է «ծանր» (նոր տիպի), «ստեղի» և «զարտուղի» կոչված ձայնեղանակները։ XIII դ․ կիլիկյան մի շարք նշանավոր երաժշտապետների ջանքերով խազգրքերում ութ հիմնական նորակերտ ձայնեղանակներից յուրաքանչյուրի շուրջ խմբվել են տասը և ավելի «մանրուսման» երգեր։ XIII - XIV դդ․ Կիլիկիայում և Կենտրոնական Հայաստանում հատուկ ուշադրության առարկա են դարձել նաև Գանձարան ժողովածուի բաղադրիչները։ XIV դ․ վերջին - XV դ․ սկզբին [[Տաթևի համալսարան]]ի երաժշտական մասնաճյուղում Գրիգոր Տաթևացու ղեկավարությամբ ընդհանուր հայտարարի են բերվել հայկական ութձայնի տեսությանն ու գործնականին վերաբերող դրույթները, որից մի հակիրճ ամփոփում է հասել մինչև Գ․ Գապասաքալյանը, Հ․ Լիմոնճյանը, Ն․ Թաշճյանն ու մեր օրերը։ Հայկական ութձայնի մշակվել է միջնադարյան վանքերին կից դպրոցներում և համալսարաններում։ Այն խմբագրողները եղել են երաժիշտ-վարդապետներ, որոնց մտահոգության գլխավոր առարկան, գուցեև հաճախ, ներկայացրել է հայ եկեղեցական երաժշտությունն ու նրա կարգավորությունը։ Այնուամենայնիվ, սխալ կլիներ հայկական ութձայնը քննել հին ու միջնադարյան հայ աշխարհիկ երաժշտությունից անկախ։
-Հայ եկեղեցին, հիմնական ձայնեղանակները սկզբից ևեթ փոխառնելով սեփական ժողովրդի աշխարհիկ (գյուղական, քաղաքային և գուսանական) երգարվեստից ու հետագայում ևս մշտապես սնվելով աշխարհիկ երգ-երաժշտության լեզվական հարստություններից, իր տեսական նվաճումներով առարկայորեն ընդհանրացրև է հայ ժողովրդական֊ազգային երաժշտության ելևէջային կողմին հատուկ ոճական օրինաչափությունները։
-{{ՀՍՀ}}
+== Ծանոթագրություններ ==
-[[Կատեգորիա:Հայկական երաժշտություն]]
+{{ծանցանկ}}