«Ալպյան ծալքավորություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

16:46, 22 Հուլիսի 2015-ի տարբերակ

Ալպյան ծալքավորություն, երկրակեղևի շերտերի ծալքավորություն, որը տեղի է ունեցել մասամբ մեզոզոյան և առավելապես կայնոզոյան դարաշրջաններում։

Դրսևորման շրջաններ

Բնորոշ դրսևորման շրջաններից են Ալպերը, որից և ծագում է Ալպյան ծալքավորություն անվանումը։ Հաճախ տրիասի, յուրայի և ստորին կավճի ծալքավորություևև առանձնացնում են և անվանում վաղ ալպյան կամ կիմերյան ծալքավորություն։ Այն մարզերում, որտեղ տրիասի նստվածքները ծալքավորված են պերմակարբոնի նստվածքների հետ միասին (Կովկաս, Միջին Ասիա և այլն), ալպյան ծալքավորության համապատասխան մասն անվանում են էպիհերցինյան։

Ալպյան ծալքավորությունը ընդգրկում է (լայն առումով) Խաղաղ օվկիանոսն օղակող լեռների համակարգը.

Արշիպելագ
Ասիա
- Մալայան արշիպելագ,
- Նոր Գվինեա,
- Ֆիլիպինյան,
- Ճապոնական կղզիներ,
- Սախալին,
- Կուրիլյան կղզիներ,
- Կամչատկա,
- Ալեության կղզիներ,
- Վերխոյանսկի լեռևաշղթա
Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալի տարածման մարզերը։

Ալպյան ծալքավորության սահմաններում գտնվում են համեմատաբար երիտասարդ և բարձր լեռնաշղթաները, ակտիվ սեյսմիկ օջախները, բազմաթիվ գործող և հանգած հրաբուխները, ծանրաթյան ուժի բացասական խոշոր անոմալիաները։ Նորագույն տվյալներով ալպյան ծալքավորությանն են պատկանում նաև համաշխարհային օվկիանոսի հատակում լայնորեն տարածված ստորջրյա լեռնաշղթաները, երկրակեղևի ստորջրյա խզվածքները և խորջրյա տեկտոգենները։

Ալպյան ծալքավորության մարզերը ներդրված են գաբրոպերիդոտիտային և գրանիտային մագմայի բազմաթիվ ինտրուզիաներով, որոնց հետ էլ կապված են մետաղային օգտակար հանածոների բազմազան հանքավայրեր։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+[[Պատկեր:Tectonic map Mediterranean DE.svg|thumb|right|250px|Ալպյան ծալքավորության տեկտոնիկ քարտեզ]]
-'''Ալպյան ծալքավորություն''', երկրակեղևի շերտերի ծալքավորություն, որը տեղի է ունեցել մասամբ մեզոզոյան և առավելապես կայնոզոյան դարաշրջաններում։ Բնորոշ դրսևորման շրջաններից են Ալպերը, որից և ծագում է Ալպյան ծալքավորություն անվանումը։ Հաճախ տրիասի, յուրայի և ստորին կավճի ծալքավորություևև առանձնացնում են և անվանում վաղ ալպյան կամ կիմերյան ծալքավորություն։ Այն մարզերում, որտեղ տրիասի նստվածքները ծալքավորված են պերմակարբոնի նստվածքների հետ միասին ([[Կովկաս]], [[Միջին Ասիա]] ևն), Ալպյան ծալքավորության համապատասխան մասն անվանում են էպիհերցինյան։ Ալպյան ծալքավորությունը ընդգրկում է (լայն առումով) [[Խաղաղ օվկիանոս]]ն օղակող լեռների համակարգը ([[Կորդիլերներ|Կորդիլիերներ]], [[Անդեր]], Նոր [[Զելանդիա]], Մալայան արշիպելագ, [[Նոր Գվինեա]], Ֆիլիպինյան, Ճապոնական կղզիներ, Սախալին, Կուրիլյան կղզիներ, Կամչատկա, Ալեության կղզիներ, Վերխոյանսկի լեռևաշղթա) և [[Ալպ–Հիմալայան գեոսինկլինալ]]ի տարածման մարզերը։ Ալպյան ծալքավորության սահմաններում գտնվում են համեմատաբար երիտասարդ և բարձր լեռնաշղթաները, ակտիվ սեյսմիկ օջախները, բազմաթիվ գործող և հանգած հրաբուխները, ծանրաթյան ուժի բացասական խոշոր անոմալիաները։ Նորագույն տվյալներով Ալպյան ծալքավորությանն են պատկանում նաև համաշխարհային օվկիանոսի հատակում լայնորեն տարածված ստորջրյա լեռնաշղթաները, երկրակեղևի ստորջրյա խզվածքները և խորջրյա տեկտոգենները։ Ալպյան ծալքավորության մարզերը ներդրված են գաբրոպերիդոտիտային և գրանիտային մագմայի բազմաթիվ ինտրուզիաներով, որոնց հետ էլ կապված են մետաղային օգտակար հանածոների բազմազան հանքավայրեր։
+'''Ալպյան ծալքավորություն''', [[երկրակեղև]]ի շերտերի ծալքավորություն, որը տեղի է ունեցել մասամբ [[Մեզոզոյան դարաշրջան|մեզոզոյան]] և առավելապես [[Կայնոզոյի դարաշրջան|կայնոզոյան դարաշրջան]]ներում։
+== Դրսևորման շրջաններ ==
+Բնորոշ դրսևորման շրջաններից են [[Ալպեր]]ը, որից և ծագում է Ալպյան ծալքավորություն անվանումը։ Հաճախ տրիասի, յուրայի և ստորին [[Կավիճ|կավճ]]ի ծալքավորություևև առանձնացնում են և անվանում վաղ ալպյան կամ կիմերյան ծալքավորություն։ Այն մարզերում, որտեղ տրիասի նստվածքները ծալքավորված են պերմակարբոնի նստվածքների հետ միասին ([[Կովկաս]], [[Միջին Ասիա]] և այլն), ալպյան ծալքավորության համապատասխան մասն անվանում են էպիհերցինյան։
+Ալպյան ծալքավորությունը ընդգրկում է (լայն առումով) [[Խաղաղ օվկիանոս]]ն օղակող լեռների համակարգը.
+[[Պատկեր:Tectonic Map of Europe noleg.jpg|մինի|Եվրոպայի տեկտոնիկ քարտեզը]]
+*Արշիպելագ
+**[[Կորդիլերներ|Կորդիլիերներ]],
+**[[Անդեր]],
+**[[Նոր Զելանդիա]],
+*Ասիա
+**Մալայան արշիպելագ,
+**[[Նոր Գվինեա]],
+**Ֆիլիպինյան,
+** Ճապոնական կղզիներ,
+** Սախալին,
+**Կուրիլյան կղզիներ,
+**Կամչատկա,
+** Ալեության կղզիներ,
+**Վերխոյանսկի լեռևաշղթա
+* [[Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալ]]ի տարածման մարզերը։
+Ալպյան ծալքավորության սահմաններում գտնվում են համեմատաբար երիտասարդ և բարձր լեռնաշղթաները, ակտիվ սեյսմիկ օջախները, բազմաթիվ գործող և հանգած հրաբուխները, ծանրաթյան ուժի բացասական խոշոր անոմալիաները։ Նորագույն տվյալներով ալպյան ծալքավորությանն են պատկանում նաև համաշխարհային օվկիանոսի հատակում լայնորեն տարածված ստորջրյա լեռնաշղթաները, երկրակեղևի ստորջրյա խզվածքները և խորջրյա տեկտոգենները։
+Ալպյան ծալքավորության մարզերը ներդրված են գաբրոպերիդոտիտային և գրանիտային մագմայի բազմաթիվ ինտրուզիաներով, որոնց հետ էլ կապված են մետաղային օգտակար հանածոների բազմազան հանքավայրեր։
 {{ՀՍՀ}}
-[[Կատեգորիա:Ծալքավորություններ]]
+[[Կատեգորիա:Կայնոզոյ]]