«Գլիցերին»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 97. | Տող 97. | ||
| NFPA = |
| NFPA = |
||
}} |
}} |
||
'''Գլիցերին''', (1,2,3-տրիօքսիպրոպան, պրոպանտրիոլ-1,2,3), [[եռատոմ սպիրտներ]]ի պարզ |
'''Գլիցերին''', (1,2,3-տրիօքսիպրոպան, պրոպանտրիոլ-1,2,3), [[եռատոմ սպիրտներ]]ի պարզ ներկայացուցիչ<ref>{{cite journal|last=Datta|first=Rasek Lal|title=The Preparation of Allyl Iodide|journal=Journal of the American Chemical Society|year=1914|volume=36|pages=1005–1007|doi=10.1021/ja02182a023|url=http://books.google.com/?id=BrI7AQAAMAAJ&pg=PA1005|issue=5}}</ref>։ Իրենից ներկայացնում է մածուցիկ, թափանցիկ հեղուկ<ref>{{cite journal |doi= 10.1002/ep.10225 |title= The glycerin glut: Options for the value-added conversion of crude glycerol resulting from biodiesel production |year= 2007 |last1= Johnson |first1= Duane T. |last2= Taconi |first2= Katherine A. |journal= Environmental Progress |volume= 26 |issue= 4 |pages= 338}}</ref>։ |
||
== Ֆիզիկական հատկություններ == |
== Ֆիզիկական հատկություններ == |
||
Գլիցերինը անգույն, մածուցիկ, շատ [[հիգրոսկոպիկ հեղուկ]] |
Գլիցերինը անգույն, մածուցիկ, շատ [[հիգրոսկոպիկ հեղուկ]] է<ref>{{cite press release |title= Dow achieves another major milestone in its quest for sustainable chemistries |date= 15 March 2007 |publisher= [[Dow Chemical Company]] |url= http://www.dow.com/propyleneglycol/news/20070315b.htm}}</ref>։ Ունի քաղցր համ, այստեղից էլ ստացել է իր անվանումը(գլիկոս-քաղցր)<ref name="Ullmann">{{cite encyclopedia | encyclopedia = Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | last1 = Christoph | first1 = Ralf | last2 = Schmidt | first2 = Bernd | last3 = Steinberner | first3 = Udo | last4 = Dilla | first4 = Wolfgang | last5 = Karinen | first5 = Reetta | title = Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | year = 2006 | doi = 10.1002/14356007.a12_477.pub2 | chapter = Glycerol | isbn = 3527306730 }}</ref>։ |
||
== Քիմիական հատկություններ == |
== Քիմիական հատկություններ == |
||
Գլիցերինը ունի տիպիկ բազմատոմ սպիրտներին բնորոշ քիմիական |
Գլիցերինը ունի տիպիկ բազմատոմ սպիրտներին բնորոշ քիմիական հատկություններ<ref>{{cite news |url= http://www.biodieselmagazine.com/articles/8137/clearing-the-way-for-byproduct-quality |publisher= Biodiesel Magazine |title= Clearing the Way for Byproduct Quality: Why quality for glycerin is just as important for biodiesel |author= Sims, Bryan |date= 25 October 2011}}</ref>։ Գլիցերինի փոխազդեցությունը [[հալոգենաջրածիններ]]ի կամ [[ֆոսֆոր]]ի հալոգենիդների հետ ընթանում է մոնո- և դիհալոգենացմամաբ<ref name="Yazdani">{{Cite journal |author= Yazdani, S. S. and Gonzalez, R. |title= Anaerobic fermentation of glycerol: a path to economic viability for the biofuels industry |year= 2007 |journal= [[Current Opinion in Biotechnology]] |volume= 18 |issue= 3 |pages= 213–219 |doi= 10.1016/j.copbio.2007.05.002 |laysummary= http://www.sciencedaily.com/releases/2007/06/070626115246.htm |laysource= ScienceDaily |laydate= 27 June 2007 |pmid= 17532205}}</ref>։ Գլիցերինը փոխազդում է [[կարբոնաթթուներ]]ի և հանքային թթուների հետ<ref>{{Cite journal|url = https://www.thieme-connect.com/products/ejournals/abstract/10.1055/s-0033-1340636|title = Glycerol|last = Yu|first = Bin|date = |journal = Synlett|volume = 25|issue = 4|pages = 601|accessdate = |doi = 10.1055/s-0033-1340636|year = 2014}}</ref>։ Օրինակ [[Ազոտական թթու|ազոտական թթ]]վի հետ փոխազդելիս, գլիցերինն առաջացնում է եռնիտրատ-[[նիտրոգլիցերին]](ստացել է Ասկանյո Սոբրերոն, 1847 թվականին), օգտագործվում է մեր ժամանակներում անծուխ [[վառոդ]] ստանալու նպատակով։ Գլիցերինը դեհիդրատացնելիս այն վեր է ածվում թունավոր ակրոլեինի<ref>{{cite news |author= [[Walt Bogdanich]] |date= 6 May 2007 |url= http://www.nytimes.com/2007/05/06/world/06poison.html |title= From China to Panama, a Trail of Poisoned Medicine |work=New York Times|accessdate= 8 May 2007}}</ref><ref>{{cite news |date= 20 February 2013 |url= http://www.topmastersinpublichealth.com/10-biggest-medical-scandals-in-history |title= 10 Biggest Medical Scandals in History }}</ref>. |
||
* HOCH<sub>2</sub>-CH(OH)-CH<sub>2</sub>OH <math>\to</math> H<sub>2</sub>C=CH-CHO + 2 H<sub>2</sub>O |
* HOCH<sub>2</sub>-CH(OH)-CH<sub>2</sub>OH <math>\to</math> H<sub>2</sub>C=CH-CHO + 2 H<sub>2</sub>O |
||
Այն օքսիդանում է մինչև գլիցերինային ալդեհիդ CH<sub>2</sub>OHCHOHCHO, [[դիհիդրօքսիացետոն]] CH<sub>2</sub>OHCOCH<sub>2</sub>OH կամ գլիցերինաթթու CH<sub>2</sub>OHCHOHCOOH։ Գլիցերինի և բարձրագույն կարբոնաթթուների [[եթերներ]]ը՝ [[ճարպ]]երը հանդիսանում են շատ կարևոր միացություններ մարդու համար, կարևոր կենսաբանական դեր են խաղում նաև |
Այն օքսիդանում է մինչև գլիցերինային ալդեհիդ CH<sub>2</sub>OHCHOHCHO, [[դիհիդրօքսիացետոն]] CH<sub>2</sub>OHCOCH<sub>2</sub>OH կամ գլիցերինաթթու CH<sub>2</sub>OHCHOHCOOH։ Գլիցերինի և բարձրագույն կարբոնաթթուների [[եթերներ]]ը՝ [[ճարպ]]երը հանդիսանում են շատ կարևոր միացություններ մարդու համար, կարևոր կենսաբանական դեր են խաղում նաև ֆոսֆոլիպիդները<ref>{{cite web | title = Preserving flowers and decorative foliages with glycerin and dye | author = Stevens, Alan | url = http://www.ksre.ksu.edu/library/hort2/mf2446.pdf }}</ref>։ |
||
== Ստացում == |
== Ստացում == |
||
Գլիցերին առաջին անգամ ստացել է Շելեն [[1779]] թվականին, [[ճարպերի օճառացում|ճարպերի օճառաց]] |
Գլիցերին առաջին անգամ ստացել է Շելեն [[1779]] թվականին, [[ճարպերի օճառացում|ճարպերի օճառաց]]մամբ<ref>{{cite web | title = Functional Food Design Rules | author = Nikolov, Ivan | url = http://www.ivannikolov.com/functional-food-design-rules-part-2/ }}</ref>։ Գլիցերինի հիմնական մասը ստանում են ճարպերի օճառացումից<ref>[http://www.reagent.co.uk/blog/chemicals-in-film-20th-century-fox-orders-products/ Chemicals in Film]</ref>։ Գլիցերինի ստացման սինթետիկ եղանակների հիմնական մասը հիմնված է [[պրոպիլեն]]ի օգտագործման վրա<ref>{{cite web |url= http://www.drugs.com/cdi/glycerin-enema.html |title= Glycerin Enema |publisher= Drugs.com |accessdate=17 November 2012}}</ref>։ 450-500 °C ջերմաստիճաններում պրոպիլենի քլորացումից ստանում են ալիլքլորիդ, HClO-ի հետ միանալիս առաջանում են քլորհիդրիններ, օրինակ՝ CH<sub>2</sub>ClCHOHCH<sub>2</sub>Cl, որը ալկալիով մշակելիս առաջանում է գլիցերին<ref>{{cite web | url = http://www.mayoclinic.com/health/drug-information/DR601713 | title = Glycerin (Oral Route) | publisher = Mayo Foundation for Medical Education and Research | accessdate = 17 November 2012}}</ref>։ Գլիցերին կարելի է ստանալ նաև օսլայի հիդրոլիզի միջոցով, առաջացած [[մոնոսախարիդ]]ների հիդրատացմամբ կամ [[շաքար]]ների սպիրտային խմորումից<ref>{{cite journal|jstor=3624347|author=Long, Walter S. |title=The Composition of Commercial Fruit Extracts|journal=Transactions of the Kansas Academy of Science|volume=28|date= 14 January 1916 – 13 January 1917 |pages=157–161|doi=10.2307/3624347}}</ref><ref>[http://www.newhope.com/nutritionsciencenews/NSN_backs/Apr_99/backtalk.cfm Does Alcohol Belong In Herbal Tinctures?] newhope.com</ref>։ |
||
[[Պատկեր:Glycerol-3DModel.png|200px|մինի|աջից|Գլիցերինի մոլեկուլը]] |
[[Պատկեր:Glycerol-3DModel.png|200px|մինի|աջից|Գլիցերինի մոլեկուլը]] |
||
== Գլիցերինի ածանցյալներ == |
== Գլիցերինի ածանցյալներ == |
||
=== Գլիցերիդներ === |
=== Գլիցերիդներ === |
||
Եռգլիցերիդները հանդիսանում են գլիցերինի |
Եռգլիցերիդները հանդիսանում են գլիցերինի ածանցյալներ<ref>Leffingwell, Georgia and Lesser, Miton (1945) ''GLYCERIN – Its Industrial and Commercial Applications''. Chemical Publishing Co., Inc., Brooklyn, NY.</ref>։ Եռգլիցերիդները հանդիսանում են կարևոր բաղադրիչ՝ կենդանի օրգանիզմներում [[Նյութափոխանակություն|նյութափոխանակության]] գործընթացներում<ref>Lawrie, James W. (1928) ''GLYCEROL AND THE GLYCOLS – Production, Properties and Analysis''. The Chemical Catalog Company, Inc., New York, NY.</ref><ref>''The Manufacture of GLYCEROL'' – Vol. III (1956). The Technical Press, LTD., London, UK.</ref>։ |
||
=== Ճարպեր և յուղեր === |
=== Ճարպեր և յուղեր === |
||
Ճարպերը և [[յուղ]]երը հիդրոֆոբ միացություններ են, ջրում անլուծելի, այնպես ինչպես գլիցերինի մոլեկուլում [[Հիդրօքսիլ խումբ|հիդրօքսիլ խմբ]]երը փոխարինված են [[ճարպաթթու]]ների |
Ճարպերը և [[յուղ]]երը հիդրոֆոբ միացություններ են, ջրում անլուծելի, այնպես ինչպես գլիցերինի մոլեկուլում [[Հիդրօքսիլ խումբ|հիդրօքսիլ խմբ]]երը փոխարինված են [[ճարպաթթու]]ների մնացորդներով<ref>{{cite journal | last1 = Hudgens | first1 = R. Douglas | last2 = Hercamp | first2 = Richard D. | last3 = Francis | first3 = Jaime | last4 = Nyman | first4 = Dan A. | last5 = Bartoli | first5 = Yolanda | year = 2007 | doi = 10.4271/2007-01-4000 | title = An Evaluation of Glycerin (Glycerol) as a Heavy Duty Engine Antifreeze/Coolant Base}}</ref><ref>[http://www.astmnewsroom.org/default.aspx?pageid=2115&year=2010&category=Standards%2FTechnical Proposed ASTM Engine Coolant Standards Focus on Glycerin]. Astmnewsroom.org. Retrieved on 15 August 2012.</ref>։ |
||
== Կիրառություն == |
== Կիրառություն == |
||
Գլիցերինի կիրառության ոլորտները շատ բազմազան են։ Օգտագործվում է սննդային հավելանյութերում, լվացող և կոսմետիկ միջոցներում, [[պլաստմասսա]]ների արտադրությունում, ներկանյութերի արտադրությունում, [[էլեկտրատեխնիկա]]յում, ռադիոտեխնիկայում և այլն։ Համարակալված է որպես սննդային հավելում <ref>E422</ref>։ Գլիցերինը օգտագործվում է նաև [[դինամիտ]]ի ստացման համար։ |
Գլիցերինի կիրառության ոլորտները շատ բազմազան են։ Օգտագործվում է սննդային հավելանյութերում, լվացող և կոսմետիկ միջոցներում, [[պլաստմասսա]]ների արտադրությունում, ներկանյութերի արտադրությունում, [[էլեկտրատեխնիկա]]յում, ռադիոտեխնիկայում և այլն։ Համարակալված է որպես սննդային հավելում <ref>E422</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20150212152226/http://www.fiaformulae.com/en/news/2014/september/formula-e-uses-pollution-free-glycerine-to-charge-cars.aspx Formula E uses pollution-free glycerine to charge cars]. fiaformulae.com. 13 September 2014</ref>։ Գլիցերինը օգտագործվում է նաև [[դինամիտ]]ի ստացման համար։ |
||
== Կայքեր == |
== Կայքեր == |
17:03, 7 Հուլիսի 2015-ի տարբերակ
Գլիցերին | |
---|---|
Ընդհանուր տեղեկություններ | |
Դասական անվանակարգում | Պրոպանտրիոլ-1,2,3 |
Ավանդական անվանում | Գլիցերին |
Քիմիական բանաձև | HOCH2-CH(OH)-CH2OH |
Ռացիոնալ բանաձև | C3H5(OH)3 |
Ֆիզիկական հատկություններ | |
Մոլային զանգված | 92,1 գ/մոլ |
Խտություն | 1,261 գ/սմ³ |
Ջերմային հատկություններ | |
Հալման ջերմաստիճան | 18 °C |
Կազմալուծման ջերմաստիճան | 554 ± 1 ℉[1] |
Եռման ջերմաստիճան | 290 °C |
Այրման ջերմաստիճան | 320 ± 1 ℉[1] և 160 °C |
Գոլորշու ճնշում | 0,003 ± 0,001 mm Hg[1] |
Օպտիկական հատկություններ | |
Բեկման ցուցիչ | 1,4729 |
Դասակարգում | |
CAS համար | 56-81-5 |
PubChem | 753 |
EINECS համար | 200-289-5 |
SMILES | OCC(O)CO |
ЕС | 200-289-5 |
RTECS | MA8050000 |
ChEBI | 733 |
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) |
Գլիցերին, (1,2,3-տրիօքսիպրոպան, պրոպանտրիոլ-1,2,3), եռատոմ սպիրտների պարզ ներկայացուցիչ[2]։ Իրենից ներկայացնում է մածուցիկ, թափանցիկ հեղուկ[3]։
Ֆիզիկական հատկություններ
Գլիցերինը անգույն, մածուցիկ, շատ հիգրոսկոպիկ հեղուկ է[4]։ Ունի քաղցր համ, այստեղից էլ ստացել է իր անվանումը(գլիկոս-քաղցր)[5]։
Քիմիական հատկություններ
Գլիցերինը ունի տիպիկ բազմատոմ սպիրտներին բնորոշ քիմիական հատկություններ[6]։ Գլիցերինի փոխազդեցությունը հալոգենաջրածինների կամ ֆոսֆորի հալոգենիդների հետ ընթանում է մոնո- և դիհալոգենացմամաբ[7]։ Գլիցերինը փոխազդում է կարբոնաթթուների և հանքային թթուների հետ[8]։ Օրինակ ազոտական թթվի հետ փոխազդելիս, գլիցերինն առաջացնում է եռնիտրատ-նիտրոգլիցերին(ստացել է Ասկանյո Սոբրերոն, 1847 թվականին), օգտագործվում է մեր ժամանակներում անծուխ վառոդ ստանալու նպատակով։ Գլիցերինը դեհիդրատացնելիս այն վեր է ածվում թունավոր ակրոլեինի[9][10].
- HOCH2-CH(OH)-CH2OH H2C=CH-CHO + 2 H2O
Այն օքսիդանում է մինչև գլիցերինային ալդեհիդ CH2OHCHOHCHO, դիհիդրօքսիացետոն CH2OHCOCH2OH կամ գլիցերինաթթու CH2OHCHOHCOOH։ Գլիցերինի և բարձրագույն կարբոնաթթուների եթերները՝ ճարպերը հանդիսանում են շատ կարևոր միացություններ մարդու համար, կարևոր կենսաբանական դեր են խաղում նաև ֆոսֆոլիպիդները[11]։
Ստացում
Գլիցերին առաջին անգամ ստացել է Շելեն 1779 թվականին, ճարպերի օճառացմամբ[12]։ Գլիցերինի հիմնական մասը ստանում են ճարպերի օճառացումից[13]։ Գլիցերինի ստացման սինթետիկ եղանակների հիմնական մասը հիմնված է պրոպիլենի օգտագործման վրա[14]։ 450-500 °C ջերմաստիճաններում պրոպիլենի քլորացումից ստանում են ալիլքլորիդ, HClO-ի հետ միանալիս առաջանում են քլորհիդրիններ, օրինակ՝ CH2ClCHOHCH2Cl, որը ալկալիով մշակելիս առաջանում է գլիցերին[15]։ Գլիցերին կարելի է ստանալ նաև օսլայի հիդրոլիզի միջոցով, առաջացած մոնոսախարիդների հիդրատացմամբ կամ շաքարների սպիրտային խմորումից[16][17]։
Գլիցերինի ածանցյալներ
Գլիցերիդներ
Եռգլիցերիդները հանդիսանում են գլիցերինի ածանցյալներ[18]։ Եռգլիցերիդները հանդիսանում են կարևոր բաղադրիչ՝ կենդանի օրգանիզմներում նյութափոխանակության գործընթացներում[19][20]։
Ճարպեր և յուղեր
Ճարպերը և յուղերը հիդրոֆոբ միացություններ են, ջրում անլուծելի, այնպես ինչպես գլիցերինի մոլեկուլում հիդրօքսիլ խմբերը փոխարինված են ճարպաթթուների մնացորդներով[21][22]։
Կիրառություն
Գլիցերինի կիրառության ոլորտները շատ բազմազան են։ Օգտագործվում է սննդային հավելանյութերում, լվացող և կոսմետիկ միջոցներում, պլաստմասսաների արտադրությունում, ներկանյութերի արտադրությունում, էլեկտրատեխնիկայում, ռադիոտեխնիկայում և այլն։ Համարակալված է որպես սննդային հավելում [23][24]։ Գլիցերինը օգտագործվում է նաև դինամիտի ստացման համար։
Կայքեր
Ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով.
Անգլերեն լեզվով.
- What is Glycerin?
- Glossary for the Modern Soap Maker
- Glycerol soap
- Absolute alcohol using glycerol
- Computational Chemistry Wiki
- Health.gov dietary guidelines
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0302.html
- ↑ Datta, Rasek Lal (1914). «The Preparation of Allyl Iodide». Journal of the American Chemical Society. 36 (5): 1005–1007. doi:10.1021/ja02182a023.
- ↑ Johnson, Duane T.; Taconi, Katherine A. (2007). «The glycerin glut: Options for the value-added conversion of crude glycerol resulting from biodiesel production». Environmental Progress. 26 (4): 338. doi:10.1002/ep.10225.
- ↑ «Dow achieves another major milestone in its quest for sustainable chemistries» (Press release). Dow Chemical Company. 15 March 2007.
- ↑ Christoph, Ralf; Schmidt, Bernd; Steinberner, Udo; Dilla, Wolfgang; Karinen, Reetta (2006). «Glycerol». Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. doi:10.1002/14356007.a12_477.pub2. ISBN 3527306730.
- ↑ Sims, Bryan (25 October 2011). «Clearing the Way for Byproduct Quality: Why quality for glycerin is just as important for biodiesel». Biodiesel Magazine.
- ↑ Yazdani, S. S. and Gonzalez, R. (2007). «Anaerobic fermentation of glycerol: a path to economic viability for the biofuels industry». Current Opinion in Biotechnology. 18 (3): 213–219. doi:10.1016/j.copbio.2007.05.002. PMID 17532205.
{{cite journal}}
: Unknown parameter|laydate=
ignored (օգնություն); Unknown parameter|laysource=
ignored (օգնություն); Unknown parameter|laysummary=
ignored (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ Yu, Bin (2014). «Glycerol». Synlett. 25 (4): 601. doi:10.1055/s-0033-1340636.
- ↑ Walt Bogdanich (6 May 2007). «From China to Panama, a Trail of Poisoned Medicine». New York Times. Վերցված է 8 May 2007-ին.
- ↑ «10 Biggest Medical Scandals in History». 20 February 2013.
- ↑ Stevens, Alan. «Preserving flowers and decorative foliages with glycerin and dye» (PDF).
- ↑ Nikolov, Ivan. «Functional Food Design Rules».
- ↑ Chemicals in Film
- ↑ «Glycerin Enema». Drugs.com. Վերցված է 17 November 2012-ին.
- ↑ «Glycerin (Oral Route)». Mayo Foundation for Medical Education and Research. Վերցված է 17 November 2012-ին.
- ↑ Long, Walter S. (14 January 1916 – 13 January 1917). «The Composition of Commercial Fruit Extracts». Transactions of the Kansas Academy of Science. 28: 157–161. doi:10.2307/3624347. JSTOR 3624347.
- ↑ Does Alcohol Belong In Herbal Tinctures? newhope.com
- ↑ Leffingwell, Georgia and Lesser, Miton (1945) GLYCERIN – Its Industrial and Commercial Applications. Chemical Publishing Co., Inc., Brooklyn, NY.
- ↑ Lawrie, James W. (1928) GLYCEROL AND THE GLYCOLS – Production, Properties and Analysis. The Chemical Catalog Company, Inc., New York, NY.
- ↑ The Manufacture of GLYCEROL – Vol. III (1956). The Technical Press, LTD., London, UK.
- ↑ Hudgens, R. Douglas; Hercamp, Richard D.; Francis, Jaime; Nyman, Dan A.; Bartoli, Yolanda (2007). «An Evaluation of Glycerin (Glycerol) as a Heavy Duty Engine Antifreeze/Coolant Base». doi:10.4271/2007-01-4000.
{{cite journal}}
: Cite journal requires|journal=
(օգնություն) - ↑ Proposed ASTM Engine Coolant Standards Focus on Glycerin. Astmnewsroom.org. Retrieved on 15 August 2012.
- ↑ E422
- ↑ Formula E uses pollution-free glycerine to charge cars. fiaformulae.com. 13 September 2014
|