Գլիցերին

Գլիցերին
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	Պրոպանտրիոլ-1,2,3
Ավանդական անվանում	Գլիցերին
Քիմիական բանաձև	HOCH2-CH(OH)-CH2OH
Ռացիոնալ բանաձև	C3H5(OH)3
Ֆիզիկական հատկություններ
Մոլային զանգված	92,1 գ/մոլ
Խտություն	1,261 գ/սմ³
Ջերմային հատկություններ
Հալման ջերմաստիճան	18 °C
Կազմալուծման ջերմաստիճան	554 ± 1 ℉
Եռման ջերմաստիճան	290 °C
Այրման ջերմաստիճան	320 ± 1 ℉ և 160 °C
Գոլորշու ճնշում	0,003 ± 0,001 mm Hg
Օպտիկական հատկություններ
Բեկման ցուցիչ	1,4729
Դասակարգում
CAS համար	56-81-5
PubChem	753
EINECS համար	200-289-5
SMILES	OCC(O)CO
ЕС	200-289-5
RTECS	MA8050000
ChEBI	733
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Գլիցերին, (1,2,3-տրիօքսիպրոպան, պրոպանտրիոլ-1,2,3), եռատոմ սպիրտների պարզ ներկայացուցիչ։ Իրենից ներկայացնում է մածուցիկ, թափանցիկ հեղուկ։

Ֆիզիկական հատկություններ

Գլիցերինը անգույն, մածուցիկ, շատ հիգրոսկոպիկ հեղուկ է։ Ունի քաղցր համ, այստեղից էլ ստացել է իր անվանումը(գլիկոս-քաղցր)։

Քիմիական հատկություններ

Գլիցերինը ունի տիպիկ բազմատոմ սպիրտներին բնորոշ քիմիական հատկություններ։ Գլիցերինի փոխազդեցությունը հալոգենաջրածինների կամ ֆոսֆորի հալոգենիդների հետ ընթանում է մոնո- և դիհալոգենացմամաբ։ Գլիցերինը փոխազդում է կարբոնաթթուների և հանքային թթուների հետ։ Օրինակ ազոտական թթվի հետ փոխազդելիս, գլիցերինն առաջացնում է եռնիտրատ-նիտրոգլիցերին(ստացել է Ասկանյո Սոբրերոն, 1847 թվականին), օգտագործվում է մեր ժամանակներում անծուխ վառոդ ստանալու նպատակով։ Գլիցերինը դեհիդրատացնելիս այն վեր է ածվում թունավոր ակրոլեինի.

• HOCH₂-CH(OH)-CH₂OH $\to$ H₂C=CH-CHO + 2 H₂O

Այն օքսիդանում է մինչև գլիցերինային ալդեհիդ CH₂OHCHOHCHO, դիհիդրօքսիացետոն CH₂OHCOCH₂OH կամ գլիցերինաթթու CH₂OHCHOHCOOH։ Գլիցերինի և բարձրագույն կարբոնաթթուների եթերները՝ ճարպերը հանդիսանում են շատ կարևոր միացություններ մարդու համար, կարևոր կենսաբանական դեր են խաղում նաև ֆոսֆոլիպիդները։

Ստացում

Գլիցերին առաջին անգամ ստացել է Շելեն 1779 թվականին, ճարպերի օճառացմամբ։ Գլիցերինի հիմնական մասը ստանում են ճարպերի օճառացումից։ Գլիցերինի ստացման սինթետիկ եղանակների հիմնական մասը հիմնված է պրոպիլենի օգտագործման վրա։ 450-500 °C ջերմաստիճաններում պրոպիլենի քլորացումից ստանում են ալիլքլորիդ, HClO-ի հետ միանալիս առաջանում են քլորհիդրիններ, օրինակ՝ CH₂ClCHOHCH₂Cl, որը ալկալիով մշակելիս առաջանում է գլիցերին։ Գլիցերին կարելի է ստանալ նաև օսլայի հիդրոլիզի միջոցով, առաջացած մոնոսախարիդների հիդրատացմամբ կամ շաքարների սպիրտային խմորումից։

Գլիցերինի մոլեկուլը

Գլիցերինի ածանցյալներ

Գլիցերիդներ

Եռգլիցերիդները հանդիսանում են գլիցերինի ածանցյալներ։ Եռգլիցերիդները հանդիսանում են կարևոր բաղադրիչ՝ կենդանի օրգանիզմներում նյութափոխանակության գործընթացներում։

Ճարպեր և յուղեր

Ճարպերը և յուղերը հիդրոֆոբ միացություններ են, ջրում անլուծելի, այնպես ինչպես գլիցերինի մոլեկուլում հիդրօքսիլ խմբերը փոխարինված են ճարպաթթուների մնացորդներով։

Կիրառություն

Գլիցերինի կիրառության ոլորտները շատ բազմազան են։ Օգտագործվում է սննդային հավելանյութերում, լվացող և կոսմետիկ միջոցներում, պլաստմասսաների արտադրությունում, ներկանյութերի արտադրությունում, էլեկտրատեխնիկայում, ռադիոտեխնիկայում և այլն։ Համարակալված է որպես սննդային հավելում ։ Գլիցերինը օգտագործվում է նաև դինամիտի ստացման համար։

Կայքեր

Ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով.

• Физические свойства глицерина

Անգլերեն լեզվով.

• What is Glycerin?
• Glossary for the Modern Soap Maker
• Glycerol soap
• Absolute alcohol using glycerol
• Computational Chemistry Wiki
• Health.gov dietary guidelines