«Պանևեժիս»–ի խմբագրումների տարբերություն
ավելացվեց Կատեգորիա:Լիտվայի քաղաքներ ՀոթՔաթ գործիքով |
վիքիֆիկացում |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |
|||
| կարգավիճակ = Քաղաք |
|||
| հայերեն անվանում = Պանևեժիս |
|||
| բնօրինակ անվանում = {{lang-lt|Panevėžys}}<br />{{lang-pl|Poniewież}} |
|||
| ենթարկում = |
|||
| երկիր = Լիտվա |
|||
| պատկեր = Panevėžys001.JPG |
|||
| պատկերի նկարագրում = |
|||
| զինանշան = Coat of Arms of Panevezys.svg |
|||
| զինանշանի լայնություն = |
|||
| զինանշանի նկարագրում = |
|||
| դրոշ = Flag of Panevezys.svg |
|||
| դրոշի լայնություն = |
|||
| դրոշի նկարագրում = |
|||
|lat_dir=N | lat_deg=55 | lat_min=43 | lat_sec=30 |
|||
|lon_dir=E | lon_deg=24 | lon_min=21 | lon_sec=50 |
|||
| CoordAddon = |
|||
| CoordScale = |
|||
| երկրի քարտեզի չափ = 300 |
|||
| երկրամասի քարտեզի չափ = 300 |
|||
| շրջանի քարտեզի չափ = |
|||
| երկրամասի տեսակ = Նահանգ |
|||
| երկրամաս = Պանևեժիսի նահանգ |
|||
| երկրամասը աղյուսակում = |
|||
| շրջանի տեսակ = Շրջան |
|||
| շրջան = Պանևեժիսի շրջան |
|||
| շրջանը աղյուսակում = |
|||
| համայնքի տեսակ = |
|||
| համայնք = |
|||
| համայնքը աղյուսակում = |
|||
| երկրի քարտեզ = |
|||
| երկրամասի քարտեզ = |
|||
| շրջանի քարտեզ = |
|||
| ներքին բաժանում = |
|||
| ղեկավարի պաշտոն = |
|||
| ղեկավար = |
|||
| հիմնադրման թվական = |
|||
| տվյալ կարգավիճակում = 1837 |
|||
| առաջին հիշատակում = 1503 |
|||
| այլ անվանումներ = Պոնևեժ |
|||
| տարածք = 52 |
|||
| կենտրոնի բարձրություն = |
|||
| կլիմա = |
|||
| լեզու = լիտվերեն |
|||
| բնակչություն = 97 343 |
|||
| մարդահամարի թվական = 2013 |
|||
| խտություն = {{nobr|2 153}} |
|||
| ագլոմերացիա = |
|||
| ազգային կազմ = 96 % լիտվացիներ<br />2,6 % ռուսներ |
|||
| կրոնական կազմ = |
|||
| տեղաբնականուն = |
|||
| ժամային գոտի = +2 |
|||
| DST = կա |
|||
| հեռախոսային կոդ = (+370) 45 |
|||
| փոստային ինդեքս = LT-35001 |
|||
| փոստային ինդեքսներ = |
|||
| ավտոմոբիլային կոդ = |
|||
| իդենտիֆիկատորի տեսակ = |
|||
| թվային իդենտիֆիկատոր = |
|||
| Վիքիպահեստում = Panevėžys |
|||
| կայք = http://www.panevezys.lt |
|||
}} |
|||
'''Պանևեժիս''', կամ '''Պանյավեժիս''' ({{lang-lt|Panevėžys}}, {{lang-pl|Poniewież}}, մինչ [[1917 թվական]]ը՝ '''Պոնևեժ'''), քաղաք Լիտվայի հյուսիսում: Լիտվայի հինգերորդ քաղաքն է՝ ըստ բնակչության թվի: Հանդիսանում է Պանևեժիսի նահանգի ու Պանևեժիսի շրջանի վարչական կենտրոնը: |
'''Պանևեժիս''', կամ '''Պանյավեժիս''' ({{lang-lt|Panevėžys}}, {{lang-pl|Poniewież}}, մինչ [[1917 թվական]]ը՝ '''Պոնևեժ'''), քաղաք Լիտվայի հյուսիսում: Լիտվայի հինգերորդ քաղաքն է՝ ըստ բնակչության թվի: Հանդիսանում է Պանևեժիսի նահանգի ու Պանևեժիսի շրջանի վարչական կենտրոնը: |
||
12:05, 8 Մայիսի 2015-ի տարբերակ
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Պանևեժիս | |||||
| լիտ.՝ Panevėžys լեհ.՝ Poniewież | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Լիտվա | ||||
| Նահանգ | Պանևեժիսի նահանգ | ||||
| Շրջան | Պանևեժիսի շրջան | ||||
| Հիմնադրված է | 1503[1] թ. | ||||
| Առաջին հիշատակում | 1503 | ||||
| Այլ անվանումներ | Պոնևեժ | ||||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1837 թվականից | ||||
| Մակերես | 52 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 61 մետր | ||||
| Խոսվող լեզուներ | լիտվերեն | ||||
| Բնակչություն | 97 343 մարդ (2013) | ||||
| Խտություն | 2 153 մարդ/կմ² | ||||
| Ազգային կազմ | 96 % լիտվացիներ 2,6 % ռուսներ | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+2, ամառը UTC+3 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | (+370) 45 | ||||
| Փոստային ինդեքս | LT-35001 | ||||
| Փոստային դասիչ | 35001 | ||||
| Պաշտոնական կայք | panevezys.lt | ||||
| |||||
Պանևեժիս, կամ Պանյավեժիս (լիտ.՝ Panevėžys, լեհ.՝ Poniewież, մինչ 1917 թվականը՝ Պոնևեժ), քաղաք Լիտվայի հյուսիսում: Լիտվայի հինգերորդ քաղաքն է՝ ըստ բնակչության թվի: Հանդիսանում է Պանևեժիսի նահանգի ու Պանևեժիսի շրջանի վարչական կենտրոնը:
Քաղաքը տեղակայված է Նևեժիս (Նեմանի վտակ) գետի երկու ափերին, Վիլնյուսից 135 կմ դեպի հյուսիս-արևմուտք, Կաունասից 109 կմ և Կլայպեդայից 240 կմ հեռավորության վրա: Ընդհանուր տարածքը կազմում է շուրջ 50 կմ²:
Պանևեժիսի տարածքում են հատվում Լիտվայի կարևոր ավտոմայրուղիներն ու «Վիա Բալթիկա» միջազգային մայրուղին, որ կապում է Վիլնյուսը Ռիգային: Երկաթուղագծերը միացնում են Դաուգավպիլսն ու Շյաուլյայը: Գործում են տեղական նշանակություն ունեցող 2 օդանավակայաններ:
Բնակչություն
Ռուսական կայսրության առաջին համընդհանուր մարդահամարի ժամանակ Պոնևեժում հաշվառվել է 6 503 տղամարդ ու 6 465 կին, իսկ քաղաքի ընդհանուր բնակչությունը կազմել է 12 968 մարդ: Քաղաքի բնակչության կեսը եղել են հրեաներ: Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրյակին քաղաքն ուներ 14 000 բնակիչ: 1939 թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմել է 27 հազար, 1959 թվականի՝ 41 հազար, 1974 թվականին՝ 88 հազար, 1985 թվականին՝ 116 հազար մարդ: 1990-ական թվականների սկզբին քաղաքի բնակչության թվաքանակն սկսել է նվազել: 1996 թվականին այն ունեցել է 126,1 հազար, 2002 թվականին՝ 118,2 հազար, 2008 թվականին՝ 106,5 հազար: Ներկայում քաղաքն ունի 97 343 բնակիչ (2013 թվականի հունվարի 1-ի տվյալներով): Պանևեժիսը համարվում է Լիտվայի ամենից մոնոէթնիկ բնակավայրերից մեկը: Նրա բնակչություն 96 %-ը լիտվացիներ են, 2,6 %-ը՝ ռուսներ, 0,4 %-ը՝ ուկրաինացիներ, 0,2 %-ը՝ բելառուսներ, 0,2 %-ը՝ լեհեր, 0,02 %-ը՝ հրեաներ, 0,28 %-ը՝ այլ ազգությունների ներկայացուցիչներ, այդ թվում՝ գնչու կարաիմներ:
| Պանևեժիսի բնակչության թվաքանակի փոփոխությունը | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Տարի | 1804 | 1823 | 1833 | 1857 | 1887 | 1897 | 1919 | 1923 | 1931 | ||||
| Բնակչություն | 800 | 2 000 | 3 700 | 5 908 | 8 071 | 12 968 | 9 000 | 19 197 | 20 562 | ||||
| Տարի | 1939 | 1945 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2007 | 2010 | ||||
| Բնակչություն | 26 653 | 12 000 | 41 100 | 74 497 | 102 303 | 126 483 | 119 749 | 114 582 | 111 953 | ||||
Անվանում
Քաղաքն իր անունն ստացել է Նևեժիս (Նյավեժիս, (լիտ.՝ Nevėžis) գետի անունից առաջին անգամ հիշատակվել է Ալեքսանդր Յագելոն իշխանի տրվախ փաստաթղթում, որ թվագրված է 1503 թվականի սեպտեմբերի 7-ին[2]: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ռուսերեն տեքստերում սկսել է գործածվել Պանևեժիս տարբերակը: Սակայն 1990-ական թվականներին Լիտվայում ռուսերենով գործածվում է Պանյավեժիս տարբերակը, քանզի լիտվերենի e տառը ռուսերենում տառադարձվում է я[3]:
Պատմություն
Քաղաքն առաջին անգամ հիշատակվում է լեհ թագավորի ու Լիտվայի մեծ իշխան Ալեքսանդրի փաստաթղթում, որ վերաբերում է 1503 թվականի սեպտեմբերի 7-ին: Համաձայն այդ փաստաթղթի՝ տարածքը տրվել է վանահայր Ռամիգալային՝ պայմանով, որ նա այդտեղ եկեղեցի պիտի կառուցի: Նևեժիսի աջա փին հիմնվել է բնակավայր, որն ունեցել է եկեղեցի, շուկա, պանդոկ, գարեջրագործարան, բաղնիք: Այն հետագայում ստացել է Հին Պանևեժիս անվանումը:
XVI դարի սկզբում Նևեժիսի ձախ ափին՝ պետական տարածքում, ձևավորվել է այլ բնակավայր, որ ստացել է Նոր Պանևեժիս անվանումը: Այդ երկու բնակավայրերը շուտով միացել են իրար: 1565—1566 թվականների վարչական բարեփոխումներից հետո Պոնևեժը դարձել է պովետի կենտրոն: 1568 թվականին Կրակենավայից Պոնևեժ է տեղափոխվում պավետային դատարանը: Դա նպաստեց քաղաքի զարգացմանը: Քաղաքի երկու մասերը միավորվեցին 1780 թվականին:
1727 թվականին Պանևեժիսում կառուցվեց Սուրբ Երրորդության եկեղեցին (սկզբնապես այն եղել է փայտե), վանք ու կոլեգիան՝ քաղաքի առաջին միջնակարգ դպրոցը: 1831 թվականի լեհական ապստամբությունից հետո վանքն ու եկեղեցին փակվել են: 1847 թվականին եկեղեցին փոխանցվել է ուղղափառներին, սակայն 1918 թվականին կրկին վերադարձվել է կաթոլիկներին:
Քույր քաղաքներ
Իվանո-Ֆրանկովսկ, Ուկրաինա
Մոլոդեչնո, Բելառուս
Мытищи, Ռուսաստան
Գաբրովո[4], Բուլղարիա- Կալինինգրադ, Ռուսաստան
Ծանոթագրություններ
- ↑ Getty Research Institute Getty Thesaurus of Geographic Names — LA: Getty Research Institute, 1997.
- ↑ Vanagas, Aleksandras. Lietuvos miestų vardai / Parengė ir pratarmę parašė V. Maciejauskienė. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1996. — С. 171. — 322 с. — 3000 экз. — ISBN 5-420-01354-1
- ↑ Инструкции по транскрипции фамилий, имен и географических названий с русского языка на литовский и с литовского языка на русский = Pavardžių, vardų ir vietovardžių transkripcijos iš rusų kalbos į lietuvių kalbą ir iš lietuvių kalbos į rusų kalbą instrukcija. — Вильнюс: Мокслас, 1990. — С. 103.
- ↑ «Община Габрово. Города-побратимы» (բուլղարերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-23-ին. Վերցված է 03.06.2009-ին.