«Բեյրութ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
Տող 100. Տող 100.
== Կլիմա ==
== Կլիմա ==
Կլիման մերձարևադարձային է, շոգ ու չոր ամառով։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը 14 °C է, օգոստոսինը՝ մոտ 28 °C, տարեկան տեղումները՝ մոտ 900 մմ։
Կլիման մերձարևադարձային է, շոգ ու չոր ամառով։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը 14 °C է, օգոստոսինը՝ մոտ 28 °C, տարեկան տեղումները՝ մոտ 900 մմ։
{{Եղանակի աղյուսակ
{{Եղանակի Աղյուսակ
|location = [[Բեյրութի միջազգային օդանավակայան]]
| Լայնություն = 70%
|metric first = Yes
| Դիրք = center
|single line = Yes
| Քաղաք = Բեյրութ
|Jan record high C = 27.9
| Աղբյուր = [http://www.pogoda.ru.net/climate2/40100.htm «Погода и Климат»]
|Feb record high C = 30.5

|Mar record high C = 36.6
| հունվ_միջ = 14.0 | հունվ_միջ_տեղ = 190.9
|Apr record high C = 39.3
| փետ_միջ = 14.0 | փետ_միջ_տեղ = 133.4
|May record high C = 39.0
| մարտ_միջ = 16.0 | մարտ_միջ_տեղ = 110.8
|Jun record high C = 40.0
| ապր_միջ = 18.7 | ապր_միջ_տեղ = 46.3
|Jul record high C = 40.4
| մայ_միջ = 21.7 | մայ_միջ_տեղ = 15.0
|Aug record high C = 39.5
| հուն_միջ = 24.9 | հուն_միջ_տեղ = 1.5
|Sep record high C = 37.5
| հուլ_միջ = 27.1 | հուլ_միջ_տեղ = 0.3
|Oct record high C = 37.0
| օգոս_միջ = 27.8 | օգոս_միջ_տեղ = 0.4
|Nov record high C = 33.1
| սեպ_միջ = 26.8 | սեպ_միջ_տեղ = 2.3
|Dec record high C = 30.0
| հոկ_միջ = 24.1 | հոկ_միջ_տեղ = 60.2
|year record high C =
| նոյ_միջ = 19.5 | նոյ_միջ_տեղ = 100.6
|Jan high C = 17.4
| դեկ_միջ = 15.8 | դեկ_միջ_տեղ = 163.8
|Feb high C = 17.5
| տարի_միջ = 20.9 | տարի_միջ_տեղ = 825.5
|Mar high C = 19.6

|Apr high C = 22.6
| հունվ_միջ_նվազ = 11.2 | հունվ_միջ_առավ = 17.4
|May high C = 25.4
| փետ_միջ_նվազ = 11.0 | փետ_միջ_առավ = 17.5
|Jun high C = 27.9
| մարտ_միջ_նվազ = 12.6 | մարտ_միջ_առավ = 19.6
|Jul high C = 30.0
| ապր_միջ_նվազ = 15.2 | ապր_միջ_առավ = 22.6
|Aug high C = 30.7
| մայ_միջ_նվազ = 18.2 | մայ_միջ_առավ = 25.4
|Sep high C = 29.8
| հուն_միջ_նվազ = 21.6 | հուն_միջ_առավ = 27.9
|Oct high C = 27.5
| հուլ_միջ_նվազ = 24.0 | հուլ_միջ_առավ = 30.0
|Nov high C = 23.2
| օգոս_միջ_նվազ = 24.8 | օգոս_միջ_առավ = 30.7
|Dec high C = 19.4
| սեպ_միջ_նվազ = 23.7 | սեպ_միջ_առավ = 29.8
|year high C =
| հոկ_միջ_նվազ = 21.0 | հոկ_միջ_առավ = 27.5
|Jan mean C = 14.0
| նոյ_միջ_նվազ = 16.3 | նոյ_միջ_առավ = 23.2
|Feb mean C = 14.0
| դեկ_միջ_նվազ = 12.9 | դեկ_միջ_առավ = 19.4
|Mar mean C = 16.0
| տարի_միջ_նվազ = 17.7 | տարի_միջ_առավ = 24.3
|Apr mean C = 18.7

|May mean C = 21.7
| հունվ_բ_նվազ =0.8 | հունվ_բ_առավ = 27.9
|Jun mean C = 24.9
| փետ_բ_նվազ =3.0 | փետ_բ_առավ = 30.5
|Jul mean C = 27.1
| մարտ_բ_նվազ = 0.2| մարտ_բ_առավ = 36.6
|Aug mean C = 27.8
| ապր_բ_նվազ =7.6 | ապր_բ_առավ = 39.3
|Sep mean C = 26.8
| մայ_բ_նվազ = 10.0| մայ_բ_առավ = 39.0
|Oct mean C = 24.1
| հուն_բ_նվազ = 15.0| հուն_բ_առավ = 40.0
|Nov mean C = 19.5
| հուլ_բ_նվազ = 18.0 | հուլ_բ_առավ = 40.4
|Dec mean C = 15.8
| օգոս_բ_նվազ =19.0 | օգոս_բ_առավ = 39.5
|year mean C =
| սեպ_բ_նվազ = 17.0| սեպ_բ_առավ = 37.5
|Jan low C = 11.2
| հոկ_բ_նվազ = 11.1 | հոկ_բ_առավ = 37.0
|Feb low C = 11.0
| նոյ_բ_նվազ = 7.0| նոյ_բ_առավ = 33.1
|Mar low C = 12.6
| դեկ_բ_նվազ = 4.6| դեկ_բ_առավ = 30.0
|Apr low C = 15.2
| տարի_բ_նվազ = 0.2| տարի_բ_առավ =40.4
|May low C = 18.2
}}
|Jun low C = 21.6
|Jul low C = 24.0
|Aug low C = 24.8
|Sep low C = 23.7
|Oct low C = 21.0
|Nov low C = 16.3
|Dec low C = 12.9
|year low C =
|Jan record low C = 0.8
|Feb record low C = 3.0
|Mar record low C = 0.2
|Apr record low C = 7.6
|May record low C = 10.0
|Jun record low C = 15.0
|Jul record low C = 18.0
|Aug record low C = 19.0
|Sep record low C = 17.0
|Oct record low C = 11.1
|Nov record low C = 7.0
|Dec record low C = 4.6
|year record low C = 0.2
|precipitation colour= green
|Jan precipitation mm = 190.9
|Feb precipitation mm = 133.4
|Mar precipitation mm = 110.8
|Apr precipitation mm = 46.3
|May precipitation mm = 15.0
|Jun precipitation mm = 1.5
|Jul precipitation mm = 0.3
|Aug precipitation mm = 0.4
|Sep precipitation mm = 2.3
|Oct precipitation mm = 60.2
|Nov precipitation mm = 100.6
|Dec precipitation mm = 163.8
|year precipitation mm = 825.5
|unit precipitation days = 0.1 mm
|Jan precipitation days = 15
|Feb precipitation days = 12
|Mar precipitation days = 9
|Apr precipitation days = 5
|May precipitation days = 2
|Jun precipitation days = 0
|Jul precipitation days = 0
|Aug precipitation days = 0
|Sep precipitation days = 1
|Oct precipitation days = 4
|Nov precipitation days = 8
|Dec precipitation days = 12
|year precipitation days = 68
|Jan humidity = 69
|Feb humidity = 68
|Mar humidity = 67
|Apr humidity = 69
|May humidity = 71
|Jun humidity = 71
|Jul humidity = 73
|Aug humidity = 73
|Sep humidity = 69
|Oct humidity = 68
|Nov humidity = 66
|Dec humidity = 68
|year humidity = 69
|Jan sun = 131
|Feb sun = 143
|Mar sun = 191
|Apr sun = 243
|May sun = 310
|Jun sun = 348
|Jul sun = 360
|Aug sun = 334
|Sep sun = 288
|Oct sun = 245
|Nov sun = 200
|Dec sun = 147
|year sun = 2940
|source 1 = Pogodaiklimat.ru<ref name="pogodaiklimat">{{cite web
| url = http://www.pogodaiklimat.ru/climate2/40100.htm
| title = Climate of Beirut
| accessdate = October 8, 2014
| publisher = Weather and Climate (Погода и климат)
| language = Russian}}</ref>
|source 2 = Danish Meteorological Institute (sun and relative humidity)<ref name=DMI>{{cite web
| last1 = Cappelen
| first1 = John
| last2 = Jensen
| first2 = Jens
| url = http://www.dmi.dk/dmi/tr01-17.pdf
| work = Climate Data for Selected Stations (1931-1960)
| title = Libanon - Beyrouth
| page = 167
| publisher = Danish Meteorological Institute
| language = Danish
| accessdate = 2 March 2013}}</ref>
|date=October 2011}}


== Քույր քաղաքներ ==
== Քույր քաղաքներ ==

08:44, 2 Մայիսի 2015-ի տարբերակ

Քաղաք
Բեյրութ
بيروت
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրԼիբանան Լիբանան
Ներքին բաժանումԱշրաֆիա, Ras Beirut?, Zuqaq al-Blat?, Bachoura?, Saifi?, Mousseitbeh?, Rmeil?, Բեյրութի նավահանգիստ, Dar Mreisseh?, Medawar?, Minet El Hosn? և Mazraa?
ՔաղաքապետԱբդել մընեբ Արիս
Հիմնադրված էմ.թ.ա. 2000 թ.
Առաջին հիշատակումմ. թ. ա. 1500
Այլ անվանումներԲերիտ, Բերիդիուս
Մակերես85 կմ²
ԲԾՄ0 մետր
Պաշտոնական լեզուԱրաբերեն, Հայերեն
Բնակչություն2 100 000 մարդ (2009)
Ազգային կազմԼիբանանցիներ, Հայեր
Կրոնական կազմՔրիստոնեություն, իսլամ
Տեղաբնականունբեյրութցի
Ժամային գոտիUTC+2
Հեռախոսային կոդ+961 (1)
Պաշտոնական կայքCity of Beirut
Բեյրութ (Լիբանան)##
Բեյրութ (Լիբանան)

Բեյրութ կամ Պէյրութը (արևմտահայերէն) (արաբերեն՝ بيروت) Լիբանանի մայրաքաղաքն ու ամենամեծ քաղաքն է։ Գտնվում է Միջերկրական ծովի արևելյան ափին։

Տրամսպորտ և տրանսպորտ

Խոշոր նավահանգիստ է, երկաթուղային և խճուղային ճանապարհների հանգույց, միջազգային օդանավակայան։ Արդյունաբերական, առևտրա-ֆինանսական և զբոսաշրջության կենտրոն է։ Զարգացած են թեթև, սննդի և մետաղամշակման արդյունաբերությունը։ Արտահանում է ցիտրուսներ, խնձոր, ձիթապտղի յուղ, մետաքսի հումք, բրդեղեն։

Պատմական տեղեկանք

Բեյրութ, Բերութա կամ Բերիթ անունով հայտնի է մ․թ․ա․18-րդ դարից (այլ տվյալներով՝ մ․թ․ա․ 15-րդ դարից), որպես փյունիկյան քաղաք։ Մինչև մ․թ․ա․ III դ․ Բեյրութը ենթարկվել է եգիպտական, խեթական, ասորական և այլ տիրակալներին։ Հելլենա-հռոմեական շրջանում (մ․թ․ա․ 3-րդ դար- մ․թ․ 4-րդ դար) եղել է արհեստների և առևտրի խոշոր կենտրոն՝ ինքնավարության և սեփական դրամ կտրելու իրավունքով։ Մեր թվարկության 635 թվականին Բեյրութը մտցվել է արաբական խալիֆայության մեջ։ 12-րդ դարի սկզբից մինչև 13-րդ դարի (ոչ մեծ ընդհատումներով) ենթարկվել է խաչակիրներին, իսկ 14-15-րդ դարերում՝ եգիպտական մամլուքներին։ 1516 թվականին Բեյրութը նվաճել են թուրքերը, 17-18-րդ դարերում քաղաքը կառավարել են լիբանանյան էմիրները կամ թուրքական նահանգապետը։ 1887-ից Բեյրութը Օսմանյան կայսրության համանուն վիլայեթի կենտրոնն էր։ 1918 թվականի հոկտեմբերին Անտանտի զորքերը օկուպացրին Բեյրութը։ 1920-26-ին Բեյրութը ֆրանսիական ենթամանդատային «Մեծ Լիբանանի պետության», 1926-1943-ին Լիբանանի Հանրապետության, իսկ 1943 թվականի նոյեմբերից անկախ Լիբանանի Հանրապետության մայրաքաղաքն է։ 20-րդ դարի 20-ական թվականներից Բեյրութը ազգային-ազատագրական և հեղափոխական շարժումների կենտրոն է (հայտնի են 1930-ական թվականների, 1943 թվականի, 1958 թվականի ժողովրդական հակաիմպերիալիստական ելույթները)։

Ճարտարապետություն

Բեյրութում պահպանվել են փյունիկյան, հռոմեական և բյուզանդական կառույցների մնացորդներ, Զամի ալ-Օմարի մզկիթը (վերակառուցվել է քրիստոնեական եկեղեցուց, 1291-ին), «Պալատական մզկիթը» (XVI դ․ սկիզբ)։

Ժամանակակից Բեյրութը

Բեյրութը հիմնականում ժամանակակից քաղաք է, ուղիղ փողոցներով, գեղեցիկ առափնյակով, բազմահարկ տներով, հյուրանոցներով, բանկերով, վիլլաներով։ Կենտրոնում են 3 գլխավոր հրապարակները (ալ-Բուրջ, ան-Նեժմա և Ասսուր), որոնցից հարավ, հարավ-արևելք և արևելք բացվում են լայն փողոցներ՝ փոխարկվելով դեպի այլ քաղաքներ տանող խճուղիների։ Ճարտարապետության մեջ գերակշռում են ժամանակակից պարզ ծավալներն ու ձևերը, հարթ պատերին համադրված ապակու առատությունը, տափակ կտուրները՝ հաճախ օգտագործված սրճարանների, ռեստորանների համար։ 1950-1960-ական թվականներին կառույցներից են՝ բանկի շենքը (ճարտ․ Ա․ Սալամ), «Ազարիա» գրասենյակների շենքը (ճարտ․ Մ․ Էկոշար), «աս-Սայադ պրեսս» (ճարտ․ Բ․ Հ․ Մակդիսի), Արդարադատության պալատը (ճարտ․ Ֆ․ Թրադ), «Փյունիկիա» հյուրանոցը (ճարտ․ Է․ Սթոուն, Ռ․ Էլյաս), բազմաբնակարանանոց տներ (ճարտ․ Է․ Թաբեթ և ուրիշներ)։

Հուշարձաններ և թանգարաններ

Հուշարձաններից են՝ թուրքական տիրապետության զոհերի հուշարձանը ալ-Բուրջ հրապարակում և Ռիադ աս-Սոլխի հուշարձանը Ասսուր հրապարակում։ Բեյրութը ունի Լիբանանի պետական, ամերիկյան, ֆրանսիական և արաբական համալսարաններ, Հնագիտական թանգարան, Լիբանանի արվեստի պատմության ազգային թանգարան, Մուրսոկ (ժամանակակից արվեստի) թանգարան։

Լիբանանի Ազգային գրադարանը, որ գործում էր 1921 թվականին փակվել է 1979 թվականին քաղաքացիական պատերազմի պատճառով, 2000 թվականից սկսել են միջոցառումներ այն վերաբացելու համար։

Հայերը Բեյրութում

Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեին Բեյրութ քաղաքում ապրել են շուրջ 1500 հայեր, որոնք մեծ մասամբ Ադանայից, Մարաշից, Եդեսիայից, Դիարբեքիրից, Ակնից, Կ.Պոլսից, Բաղդադից և այլ վայրերից գաղթածներ էին։ Հայոց Ցեղասպանության վերապրողների լայն զանգված հաստատվեց այստեղ և Բեյրութը դարձավ Սփյուռքի ամենակարևոր կենտրոնը։ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմը քանդեց Բեյրութը։ Բնականաբար տուժեց նաև տեղի հայ գաղութը երբ մեծ թվով բեյրութահայեր փոխադրվեցին ԱՄՆ, Եվրոպա, Ավստրալիա և այլ երկիրներ։ 1939 թվականին (Ալեքսանդրետի սանջակից) բռնի տեղահանված և արտաքսված հայերը բնակվեցին Բեյրութում։

Բեյրութում բնակվում էր շուրջ 180 հազար հայ (1973), հիմնականում՝ արհեստավորներ (կոշկակարներ, դերձակներ, ոսկերիչներ ևն), բանվորներ և մանր առևտրականներ, կան խոշոր առևտրականներ, ձեռնարկատեր արդյունաբերողներ, մեծ թվով մտավորականներ (գրողներ, նկարիչներ, երաժիշտներ, ուսուցիչներ, բժիշկներ, ճարտարապետներ ևն)։ Բեյրութի առաջին հայկական եկեղեցին՝ Սբ․ Նշանը, սկսել է գործել 19-րդ դարի 2-րդ կեսին, իսկ առաջին հայկական դպրոցը՝ 1902 թվականին։ Այժմ (1973) Բեյրութում գործում են 50-ից ավելի վեցամյա, թերի միջնակարգ և միջնակարգ հայկական դպրոցներ (Սուրեն Խանամիրյան քոլեջ՝ նախկին Սբ․ Նշան վարժարան, Տայ Ավետարանական կեդրոնական բարձրագույն վարժարան, Սբ․ Գրիգոր Լուսավորիչ ճեմարան, Վիեննական Մխիթարյան երկրորդական վարժարան, Սահակյան լիսե, Ն․ Փալանջյան ճեմարան, ՀԲԸ Միության Դարուհի Հակոբյան վարժարան, ՀԲԸ Միության Հովակիմյան-Մանուկյան վարժարան, Նոր Բարձրագույն վարժարան ևն), բարձրագույնի մակարդակի մեկ ուսումնական հաստատություն՝ Հայկազյան քոլեջը, որտեղ հայերից բացի կրթություն են ստանում արաբ և այլազգի երիտասարդներ։ Հայագիտական ամբիոններ ունեն Հայկազյան քոլեջը, Բեյրութի ամերիկյան-ֆրանսական համալսարանները։ Բեյրութում առաջին հայերեն թերթի հրապարակումից (1921) մինչև 1973 թվականը լույս է տեսել շուրջ 150 անուն պարբերական։ Այժմ հրատարակվում է ավելի քան 20 անուն պարբերական։ Քաղաքի շուրջ 20 հայկական տպարաններում տպագրվում են հայերեն պարբերականներ, դպրոցական դասագրքեր, գեղարվեստական, գիտական և այլ գրականություն։ Գործում են 100-ից ավելի հայկական մշակութային («Թեքեյան», «Նոր սերունդ», «Լիբանանահայ գրական շրջանակ», «Համազգային» ևն), երիտասարդական-մարզական («Հայ մարմնամարզական միություն», «Արարատ», «Հայ երիտասարդաց ընկերակցություն», «Հայ մարմնամարզական ընդհանուր միություն» ևն), բարեգործական (ՀԲԸՄ Բեյրութի մասնաճյուղը հիմնվել է 1910-ին), հայրենակցական միություններ, քաղաքական, կրոնական, կրթական և այլ կազմակերպություններ, ինչպես նաև թատերախմբեր («Վահրամ Փափազյան», «Գասպար Իփեկյան», «Վարդան Աճեմյան», «Թատրոն-67» ևն) ու երգչախմբեր («Գարուն», «Կոմիտաս»)։ Արմենպրեսը 1967 թվականից ուղղակի հեռատիպային կապ ունի Բեյրութի հետ։ Խորհրդային տարիների գործում է Երևան-Բեյրութ օդային գիծ։

Բեյրութում եղել են Սբ.Նշան եկեղեցին (1851-ից), նրան կից հոգետուն, փոխանորդարան, դպրոց և գերեզմանատուն։ Կաթոլիկ համայնքը Բեյրութում ունեցել Սբ. Եղիա եկեղեցին (1890-ից), Սբ. Հայտնության մատուռը և մի այլ գերեզմանատուն։

Հայտնի հայեր

Քաղաքաշինության ասպարեզում Մուհանդիզը (Մանուկ Մանուկյան, 1841-1925) շուրջ 50 տարի գլխավորել է Դամասկոսի և Բեյրութի ճարտարագիտա-ճարտարապետական վարչություններ, Բեյրությում կառուցել ճանապարհներ և հասարակական օգտագործման շենքեր։

Կլիմա

Կլիման մերձարևադարձային է, շոգ ու չոր ամառով։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը 14 °C է, օգոստոսինը՝ մոտ 28 °C, տարեկան տեղումները՝ մոտ 900 մմ։

Բեյրութի միջազգային օդանավակայանի կլիմայական տվյալները
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F) 27.9
(82.2)
30.5
(86.9)
36.6
(97.9)
39.3
(102.7)
39.0
(102.2)
40.0
(104)
40.4
(104.7)
39.5
(103.1)
37.5
(99.5)
37.0
(98.6)
33.1
(91.6)
30.0
(86)
40.4
(104.7)
Միջին բարձր °C (°F) 17.4
(63.3)
17.5
(63.5)
19.6
(67.3)
22.6
(72.7)
25.4
(77.7)
27.9
(82.2)
30.0
(86)
30.7
(87.3)
29.8
(85.6)
27.5
(81.5)
23.2
(73.8)
19.4
(66.9)
24.25
(75.65)
Միջին օրական °C (°F) 14.0
(57.2)
14.0
(57.2)
16.0
(60.8)
18.7
(65.7)
21.7
(71.1)
24.9
(76.8)
27.1
(80.8)
27.8
(82)
26.8
(80.2)
24.1
(75.4)
19.5
(67.1)
15.8
(60.4)
20.87
(69.56)
Միջին ցածր °C (°F) 11.2
(52.2)
11.0
(51.8)
12.6
(54.7)
15.2
(59.4)
18.2
(64.8)
21.6
(70.9)
24.0
(75.2)
24.8
(76.6)
23.7
(74.7)
21.0
(69.8)
16.3
(61.3)
12.9
(55.2)
17.71
(63.88)
Ռեկորդային ցածր °C (°F) 0.8
(33.4)
3.0
(37.4)
0.2
(32.4)
7.6
(45.7)
10.0
(50)
15.0
(59)
18.0
(64.4)
19.0
(66.2)
17.0
(62.6)
11.1
(52)
7.0
(44.6)
4.6
(40.3)
0.2
(32.4)
Տեղումներ մմ (դյույմ) 190.9
(7.516)
133.4
(5.252)
110.8
(4.362)
46.3
(1.823)
15.0
(0.591)
1.5
(0.059)
0.3
(0.012)
0.4
(0.016)
2.3
(0.091)
60.2
(2.37)
100.6
(3.961)
163.8
(6.449)
825.5
(32.5)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.1 mm) 15 12 9 5 2 0 0 0 1 4 8 12 68
% խոնավություն 69 68 67 69 71 71 73 73 69 68 66 68 69
Միջին ամսական արևային ժամ 131 143 191 243 310 348 360 334 288 245 200 147 2940
Աղբյուր #1: Pogodaiklimat.ru[1]
Աղբյուր #2: Danish Meteorological Institute (sun and relative humidity)[2]

Քույր քաղաքներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։
  1. «Climate of Beirut» (Russian). Weather and Climate (Погода и климат). Վերցված է October 8, 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  2. Cappelen, John; Jensen, Jens. «Libanon - Beyrouth» (PDF). Climate Data for Selected Stations (1931-1960) (Danish). Danish Meteorological Institute. էջ 167. Վերցված է 2 March 2013-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)