Տիտոս Մակկիոս Պլավտուս

Տիտոս Մակկիոս Պլավտոս Titus Maccius Plautus
(դրամատուրգ)
Ծնվել է	մ.թ.ա. 254,
Ծննդավայր	Սարսինա (Ումբրիա)
Մահացել է	մ.թ.ա.184,
Մահվան վայր	Հռոմ
Քաղաքացիություն	Հին Հռոմ
Երկեր	Pseudolus?, Menaechmi?, Cistellaria?, Rudens?, Aulularia?, Miles gloriosus? և Mostellaria?
Մասնագիտություն	կատակերգակ, դրամատուրգ և գրող
Ծնողներ	հայր՝ անհայտ, մայր՝ անհայտ
Plautus Վիքիպահեստում

Տիտոս Մակկիոս Պլավտոս (Titus Maccius Plautus, «Պլաուտուս» բառացիորեն նշանակում է «տափակաոտ»)։ Հռոմեական այս տաղանդավոր դրամատուրգը ծագումով ստրուկ էր։ Նա ծնվել է (մ.թ.ա. 254.) Ումբրիայի Սարսինա քաղաքում։ Հռոմեական գրականության մեջ դրամատիկական ժանրի ամենացայտուն դեմքերից մեկն է։ Կյանքը անցել է չքավորության մեջ։ Երիտասարդ տարիքում թողնում է ծննդավայրն ու աշխատանք որոնում մայրաքաղաքում։ Հռոմում նա առաջին անգամ աշխատում է թատրոնում որպես սպասավոր։ Հռոմ վերադառնալով և լինելով զուրկ ապրուստի միջոցներից Պլավտոսը հարկադրվում է աշխատել մի ջրաղացպանի մոտ որպես բանվոր։ Այստեղ նա ազատ ժամանակը գործադրում է ստեղծագործական աշխատանքի վրա և գրում երեք կոմեդիա, որոնցից մեկը խորագրել է «Սատուրիո»,իսկ մյուսը «Ադդիկտուս»(«Անձնվերը»)։ Այս աշխատանքը ծախում է բեմադրության համար և հաջողություն գտնելով թողնում է ջրաղացպանի գործը ու նվիրվում բեմական ստեղծագործական արվեստին։ Թե ինչ ընթացք է ունենում նրա կյանքը, ոչինչ հայտնի չէ, հայտնի է միայն ,որ նա մահացել է ( մ.թ.ա.184.)։

Կյանքը և գրական գործունեությունը

Պլավտուսի կյանքը և գրական գործունեությունը լավագույն կերպով ուսումնասիրել է գերմանացի բանասեր Ֆրիդրիխ Ռիչլը,որն իր ամբողջ կյանքը նվիրել է այդ գործին։ Այս ուղությամբ Ռիչլը տվել է մի շարք գործեր ,որոնք զանազան վերնագրերի տակ լույս են տեսել 1848-1879 թվականներին։ Հնագույն կենսագրական աղբյուր Պլավտուսի մասին հանդիսանում են Հելիուսը և Կիկերոնը։

Կա կարծիք,որ գրել սկսել է 17 տարեկանից,բայց ըստ ուրիշ տեղեկությունների` 50 տարեկանից։ Հելիուսի հաղորդումով Պլավտուսի անունով մնացել է 130 կոմեդիա։ Դա բացատրվում է նրանով, որ Պլավտուսը իր ժամանակին վայելել է շատ մեծ համբավ,նրա հեղինակությունն օգտագործել են նրա յամանակակից անտաղանդ հեղինակները ,որոնք շահադիտական նպատակներով իրենց ստեղծագործուրյունները ներկայացրել են հասարակությանը Պլավտուսի անունով և դրամ վաստակել։ Զանազան հեղինակներ զբաղվել են Պլավտուսին վերագրված այդ երկերի իսկության հարցով,դրանց մեջ ամենաարժանահավատը համարվում է հռոմեական մեծ գրականագետ Վարրոի ուսումնասիրությունը։ Վարոն իր «Պլավտուսի կատակերգությունները» աշխատության մեջ հաստատում է, որ վերը նշված 130 կատակերգություններից 21-ը ,և լավագույնները անկասկածելիորեն պատկանում են Պլավտուսին,10-ը կասկածելի են,իսկ մնացած 90-ը`նրանը չեն։ Այդ 21 կատակերգությունները տպագրվել են առանձին գրքով,որը մեզ հասել է վարրոյան պիեսներ անունով։ Աղբյուրների օգտագործման պրոբլեմի լուծումը չի վերաբերվում Պլավտուսի բոլոր կատակերգություններին, այլ մի քանիսին,որոնց նախերգանքում ինքը հեղինակը նշում է կատակերգության աղբյուրը։ Նրա կատակերգությունների բեմադրման ժամանակի մասին բացակայում են ստույգ տեղեկությունները։ Հայտնի է միայն ,որ «Պսեվդուլուս» կատակերգությունը բեմադրվել է (մ.թ.ա. 191),իսկ «Ստիխուսը»` (մ.թ.ա.200)։ «Տրուկուլենտուս» (Անտաշ գռեհիկը) և «Պսեվդուլուս» կատակերգությունները Կիկերոնի վկաըությամբ գրվել են հեղինակի ծեր տարիքում։

Ստեղծագործությունները

• «Ամփիտրիո», «Կճուճ», «Բաքոսուհիներ», «Գերիներ», «Վիճակ», «Երկվորյակներ», «Սնապարծ զինվոր», «Տեսիլք», «Վաճառական», «Երեք ռուբլի», «Խարդավանք», «Պարսիկ», «Էշեր», «Ճամպրուկ» և այլն։