«Նեոպլատոնականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «'''Նեոպլանտոնականություն''', նորպլատոնականություն, անտիկ փիլիսոփայության վեր...»: |
հեռացվել է Կատեգորիա:Թիլիսոփայության ուղղություններ, ավելացվեց [[Կատեգորիա:Փիլիսոփայության ուղղություններ և դպրոցներ ըստ դարաշրջանի]... |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Նեոպլանտոնականություն''', նորպլատոնականություն, անտիկ [[փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]] վերջին խոշոր ուղղությունը, ստրկատիրության քայքայման և ֆեոդալիզմի սկզբնավորման դարաշրջանի (III—[[VI դար]]երի) իդեալիստական հոսանք։ Նեոպլանտոնականություն ''պլաաոնականությանը'' հաղորդել է միստիկական բնույթ՝ միախառնելով դրան [[Արիստոտել]]ի, ստոիցիզմի, [[պյութագորաս]]ականության և Արևելքի խորհրդապաշտական ուսմունքների մի շարք գաղափարներ։ Նեոպլանտոնականության հիմնադիրը Պլոտինն է, այն զարգացրել են Պորփյուրը, Ցամբլիքոսը, Պրոկլեսը, Բոեցիուսը։ Բաժանվել է [[հռոմ]]եական-աթենական, սիրիական, պերգամական և ալեքսանդրյան [[դպրոց]]ների։ Պարտություն է կրել միաստվածության դեմ պայքարում։ Նեոպլանտոնականությունում հիմնականը Պլոտինի եռյակի՝ «միասնականի», «մտքի» և «հոգու» մասին ուսմունքի մշակումն է։ Կեցության աղբյուրը «միասնականն» է («առաջնամիակը»)՝ [[աստված]]ը։ Նրանից ներքև գտնվող «մտքի», «հոգու», «կոսմոսի» և «մատերիայի» կեցությունները «միասնականի» էմանացիայի տարբեր աստիճաններն են, նրա լույսի հետզհետե նվազող դրսևորումները։ Այդ արտազեղման ընթացքում տեղի է ունենում կեցության բազմապատկում, որը վերջին աստիճանում հանդես է գալիս որպես նյութական [[աշխարհ]], բացարձակ հոգևոր կեցության այլակեցություն՝ «խավար»։ Մարդկային հոգիները, որոնք համաշխարհային անմահ հոգու մասնիկներն են, սկիզբ են տալիս մարդկանց մարմիններին։ Մահվանից հետո հոգիները վերաբնակվում են այլ մարմինների մեջ։ Նեոպլանտոնականության իմացաբանությունը պարունակում է Պլոտոնի և Արիստոտելի դիալեկտիկայի տարրեր և ունի ռացիոնալիստական բնույթ, թեև ընդունվում են էքստազը, «միասնականի» հետ վերամիավորելու հոգու գերբնական խոյանքը։ Իմաստությունը համարվել է ընդհանրացման արվեստ, էմանացիային հակադիր՝ բազմությունից դեպի միասնություն ընթացող պրոցես։ Նեոպլատոնականները զբաղվել են Պլատոնի և Արիստոտելի երկերի մեկնաբանությ ուններով, բնափիլիսոփայության, [[մաթեմատիկա]]յի, տրամաբանության հարցերով։ Նեոպլանտոնականություն նպաստել է քրիստոնեական, ինչպես նաև միջնադարի առաջավոր փիլիսոփայության ձևավորմանը։ Նեոպլանտոնականության դիալեկտիկան և մարդաբանությունը, որպես սխոլաստիկայի դեմ պայքարի [[զենք]], օգտագործել են Վերածննդի մի շարք մտածողներ։ Հայ փիլիսոփայության մեջ նեոպլանտոնականություն խաղացել է կարևոր դեր, եղել անտիկ գիտության ավանդների կրողը։ Նեոպլանտոնականության խոշոր ներկայացուցիչ է [[Դավիթ Անհաղթ]]ը։ Նեոպլանտոնականություն գաղափարների տարածմանը նպաստել են Նեմեսիոս Եմեսացու, Գրիգոր Նյուսացու և Դիոնիսիոս Արեոպագացուն վերագրված երկերի ՄտեՓանոս Սյունեցու թարգմանությունները։ Նեոպլանտոնականություն գաղափարները արտահայտվել են նաև Գրիգոր Նարեկացու աշխարհայացքում։ |
'''Նեոպլանտոնականություն''', նորպլատոնականություն, անտիկ [[փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]] վերջին խոշոր ուղղությունը, ստրկատիրության քայքայման և ֆեոդալիզմի սկզբնավորման դարաշրջանի (III—[[VI դար]]երի) իդեալիստական հոսանք։ Նեոպլանտոնականություն ''պլաաոնականությանը'' հաղորդել է միստիկական բնույթ՝ միախառնելով դրան [[Արիստոտել]]ի, ստոիցիզմի, [[պյութագորաս]]ականության և Արևելքի խորհրդապաշտական ուսմունքների մի շարք գաղափարներ։ Նեոպլանտոնականության հիմնադիրը Պլոտինն է, այն զարգացրել են Պորփյուրը, Ցամբլիքոսը, Պրոկլեսը, Բոեցիուսը։ Բաժանվել է [[հռոմ]]եական-աթենական, սիրիական, պերգամական և ալեքսանդրյան [[դպրոց]]ների։ Պարտություն է կրել միաստվածության դեմ պայքարում։ Նեոպլանտոնականությունում հիմնականը Պլոտինի եռյակի՝ «միասնականի», «մտքի» և «հոգու» մասին ուսմունքի մշակումն է։ Կեցության աղբյուրը «միասնականն» է («առաջնամիակը»)՝ [[աստված]]ը։ Նրանից ներքև գտնվող «մտքի», «հոգու», «կոսմոսի» և «մատերիայի» կեցությունները «միասնականի» էմանացիայի տարբեր աստիճաններն են, նրա լույսի հետզհետե նվազող դրսևորումները։ Այդ արտազեղման ընթացքում տեղի է ունենում կեցության բազմապատկում, որը վերջին աստիճանում հանդես է գալիս որպես նյութական [[աշխարհ]], բացարձակ հոգևոր կեցության այլակեցություն՝ «խավար»։ Մարդկային հոգիները, որոնք համաշխարհային անմահ հոգու մասնիկներն են, սկիզբ են տալիս մարդկանց մարմիններին։ Մահվանից հետո հոգիները վերաբնակվում են այլ մարմինների մեջ։ Նեոպլանտոնականության իմացաբանությունը պարունակում է Պլոտոնի և Արիստոտելի դիալեկտիկայի տարրեր և ունի ռացիոնալիստական բնույթ, թեև ընդունվում են էքստազը, «միասնականի» հետ վերամիավորելու հոգու գերբնական խոյանքը։ Իմաստությունը համարվել է ընդհանրացման արվեստ, էմանացիային հակադիր՝ բազմությունից դեպի միասնություն ընթացող պրոցես։ Նեոպլատոնականները զբաղվել են Պլատոնի և Արիստոտելի երկերի մեկնաբանությ ուններով, բնափիլիսոփայության, [[մաթեմատիկա]]յի, տրամաբանության հարցերով։ Նեոպլանտոնականություն նպաստել է քրիստոնեական, ինչպես նաև միջնադարի առաջավոր փիլիսոփայության ձևավորմանը։ Նեոպլանտոնականության դիալեկտիկան և մարդաբանությունը, որպես սխոլաստիկայի դեմ պայքարի [[զենք]], օգտագործել են Վերածննդի մի շարք մտածողներ։ Հայ փիլիսոփայության մեջ նեոպլանտոնականություն խաղացել է կարևոր դեր, եղել անտիկ գիտության ավանդների կրողը։ Նեոպլանտոնականության խոշոր ներկայացուցիչ է [[Դավիթ Անհաղթ]]ը։ Նեոպլանտոնականություն գաղափարների տարածմանը նպաստել են Նեմեսիոս Եմեսացու, Գրիգոր Նյուսացու և Դիոնիսիոս Արեոպագացուն վերագրված երկերի ՄտեՓանոս Սյունեցու թարգմանությունները։ Նեոպլանտոնականություն գաղափարները արտահայտվել են նաև Գրիգոր Նարեկացու աշխարհայացքում։ |
||
{{ՀՍՀ}} |
{{ՀՍՀ}} |
||
[[Կատեգորիա: |
[[Կատեգորիա:Փիլիսոփայության ուղղություններ և դպրոցներ ըստ դարաշրջանի]] |
||
05:56, 12 Ապրիլի 2015-ի տարբերակ
Նեոպլանտոնականություն, նորպլատոնականություն, անտիկ փիլիսոփայության վերջին խոշոր ուղղությունը, ստրկատիրության քայքայման և ֆեոդալիզմի սկզբնավորման դարաշրջանի (III—VI դարերի) իդեալիստական հոսանք։ Նեոպլանտոնականություն պլաաոնականությանը հաղորդել է միստիկական բնույթ՝ միախառնելով դրան Արիստոտելի, ստոիցիզմի, պյութագորասականության և Արևելքի խորհրդապաշտական ուսմունքների մի շարք գաղափարներ։ Նեոպլանտոնականության հիմնադիրը Պլոտինն է, այն զարգացրել են Պորփյուրը, Ցամբլիքոսը, Պրոկլեսը, Բոեցիուսը։ Բաժանվել է հռոմեական-աթենական, սիրիական, պերգամական և ալեքսանդրյան դպրոցների։ Պարտություն է կրել միաստվածության դեմ պայքարում։ Նեոպլանտոնականությունում հիմնականը Պլոտինի եռյակի՝ «միասնականի», «մտքի» և «հոգու» մասին ուսմունքի մշակումն է։ Կեցության աղբյուրը «միասնականն» է («առաջնամիակը»)՝ աստվածը։ Նրանից ներքև գտնվող «մտքի», «հոգու», «կոսմոսի» և «մատերիայի» կեցությունները «միասնականի» էմանացիայի տարբեր աստիճաններն են, նրա լույսի հետզհետե նվազող դրսևորումները։ Այդ արտազեղման ընթացքում տեղի է ունենում կեցության բազմապատկում, որը վերջին աստիճանում հանդես է գալիս որպես նյութական աշխարհ, բացարձակ հոգևոր կեցության այլակեցություն՝ «խավար»։ Մարդկային հոգիները, որոնք համաշխարհային անմահ հոգու մասնիկներն են, սկիզբ են տալիս մարդկանց մարմիններին։ Մահվանից հետո հոգիները վերաբնակվում են այլ մարմինների մեջ։ Նեոպլանտոնականության իմացաբանությունը պարունակում է Պլոտոնի և Արիստոտելի դիալեկտիկայի տարրեր և ունի ռացիոնալիստական բնույթ, թեև ընդունվում են էքստազը, «միասնականի» հետ վերամիավորելու հոգու գերբնական խոյանքը։ Իմաստությունը համարվել է ընդհանրացման արվեստ, էմանացիային հակադիր՝ բազմությունից դեպի միասնություն ընթացող պրոցես։ Նեոպլատոնականները զբաղվել են Պլատոնի և Արիստոտելի երկերի մեկնաբանությ ուններով, բնափիլիսոփայության, մաթեմատիկայի, տրամաբանության հարցերով։ Նեոպլանտոնականություն նպաստել է քրիստոնեական, ինչպես նաև միջնադարի առաջավոր փիլիսոփայության ձևավորմանը։ Նեոպլանտոնականության դիալեկտիկան և մարդաբանությունը, որպես սխոլաստիկայի դեմ պայքարի զենք, օգտագործել են Վերածննդի մի շարք մտածողներ։ Հայ փիլիսոփայության մեջ նեոպլանտոնականություն խաղացել է կարևոր դեր, եղել անտիկ գիտության ավանդների կրողը։ Նեոպլանտոնականության խոշոր ներկայացուցիչ է Դավիթ Անհաղթը։ Նեոպլանտոնականություն գաղափարների տարածմանը նպաստել են Նեմեսիոս Եմեսացու, Գրիգոր Նյուսացու և Դիոնիսիոս Արեոպագացուն վերագրված երկերի ՄտեՓանոս Սյունեցու թարգմանությունները։ Նեոպլանտոնականություն գաղափարները արտահայտվել են նաև Գրիգոր Նարեկացու աշխարհայացքում։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|