«Կատաղի վարունգ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
չ կետադրական, ձևաչափ, փոխարինվեց: : → ։ (17) |
||
Տող 36. | Տող 36. | ||
'''Կատաղի վարունգ''', իշավարունգ ({{lang-lat|''Ecballium elaterium''}}), [[դդմազգիներ]]ի ընտանիքի բազմամյա խոտաբույս։ |
'''Կատաղի վարունգ''', իշավարունգ ({{lang-lat|''Ecballium elaterium''}}), [[դդմազգիներ]]ի ընտանիքի բազմամյա խոտաբույս։ |
||
Լատիներեն անվանումը գալիս է {{lang-grc|''ἐκβάλλω''}} - «նետել», պտղի կառուցվածքից |
Լատիներեն անվանումը գալիս է {{lang-grc|''ἐκβάλλω''}} - «նետել», պտղի կառուցվածքից կախված։<ref name="Флора СССР">По данным книги «Флора СССР» (см. раздел [[#Литература|Литература]]).</ref> |
||
== Կենսաբանական նկարագիր == |
== Կենսաբանական նկարագիր == |
||
[[Պատկեր:Ecballium elaterium fruit and flower.jpg|մինի|ձախից]] |
[[Պատկեր:Ecballium elaterium fruit and flower.jpg|մինի|ձախից]] |
||
Ցողունը փռվող է կամ կանգուն, անհարթ, առանց խիղբերի, բարձրությունը՝ մինչև 1 |
Ցողունը փռվող է կամ կանգուն, անհարթ, առանց խիղբերի, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները սրտաձև են, հերթադիր՝ թույլ բլթակավոր։ Ծաղիկները բաց դեղնավուն են, միատուն (հանդիպում են նաև երկտուն), բաժանասեռ, արականները՝ ողկույզներով, իգականները՝ մեկական։ Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը սալորի մեծության հյութալի բազմասերմ դդմիկ է։ |
||
== Տարածում և էկոլոգիա == |
== Տարածում և էկոլոգիա == |
||
Տարածված է Ազորյան կղզիներում, [[Փոքր Ասիա]]յում, իսկ հարավում եվրոպական՝ [[Ռուսաստան]]ի [[Ղրիմ]]ում, [[Կովկաս]]ում և Կենտրոնական |
Տարածված է Ազորյան կղզիներում, [[Փոքր Ասիա]]յում, իսկ հարավում եվրոպական՝ [[Ռուսաստան]]ի [[Ղրիմ]]ում, [[Կովկաս]]ում և Կենտրոնական Ասիայում։ |
||
ՀՀ-ում հանդիպում է Երևանի շրջակայքում, Տավուշի և Արմավիրի |
ՀՀ-ում հանդիպում է Երևանի շրջակայքում, Տավուշի և Արմավիրի մարզերում։ Աճում է ճամփեզրերին, թեթևակի աղուտ-ալկալի և կավային լանջերին։ [[Էջմիածին|էջմիածնի]], [[Իջևան]]ի ճանապարհների եզրերին։ |
||
== Նշանակություն == |
== Նշանակություն == |
||
Պտուղները երկարավուն են, սալորի մեծության, հյութալի։ Հասուն վիճակում ամենաթեթև հպումից պոկվում են պտղակոթունից. միջից դուրս են ժայթքում սերմերը և դառնահամ լորձնային հեղուկը (նպաստում է սերմերի տարածմանը)։ |
Պտուղները երկարավուն են, սալորի մեծության, հյութալի։ Հասուն վիճակում ամենաթեթև հպումից պոկվում են պտղակոթունից. միջից դուրս են ժայթքում սերմերը և դառնահամ լորձնային հեղուկը (նպաստում է սերմերի տարածմանը)։ |
||
Հասունացածը թեթևակի հպումից պոկվում է պտղակոթունից՝ արտանետելով սերմերը և լորձնային դառնահամ |
Հասունացածը թեթևակի հպումից պոկվում է պտղակոթունից՝ արտանետելով սերմերը և լորձնային դառնահամ հեղուկ։ Պտուղը պարունակում է |
||
գլիկոզիդներ, վիտամին C, սերմերը՝ |
գլիկոզիդներ, վիտամին C, սերմերը՝ |
||
ճարպայուղեր և |
ճարպայուղեր և այլն։ |
||
;Հակացուցումներ |
;Հակացուցումներ |
||
Թունավոր բույսեր են, դրա համար բուժումը կատարվում է միայն բժշկի խորհրդով և բժշկական վերահսկողության |
Թունավոր բույսեր են, դրա համար բուժումը կատարվում է միայն բժշկի խորհրդով և բժշկական վերահսկողության տակ։ |
||
== Տաքսոնոմիա == |
== Տաքսոնոմիա == |
||
===== Ներկայացուցիչներ ===== |
===== Ներկայացուցիչներ ===== |
||
Տեսակի սահմաներում առանձնացնում են 2 ենթատեսակ <ref name="NCBI">По данным сайта [[Национальный центр биотехнологической информации|NCBI]] (см. карточку растения).</ref> |
Տեսակի սահմաներում առանձնացնում են 2 ենթատեսակ <ref name="NCBI">По данным сайта [[Национальный центр биотехнологической информации|NCBI]] (см. карточку растения).</ref>։ |
||
* {{bt|Ecballium elaterium|subsp=dioicum|([[Batt.]]) [[Costich]]}} |
* {{bt|Ecballium elaterium|subsp=dioicum|([[Batt.]]) [[Costich]]}} |
||
* {{bt|Ecballium elaterium|subsp=elaterium}} |
* {{bt|Ecballium elaterium|subsp=elaterium}} |
||
Տող 83. | Տող 83. | ||
== Գրականություն == |
== Գրականություն == |
||
*Род 1423. Бешеный огурец — Ecballium A.Rich. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л. |
*Род 1423. Бешеный огурец — Ecballium A.Rich. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1957. — Т. XXIV. — С. 109—110. — 501 + XVII с. — 2500 экз. |
||
*Мазнев Н. И. Энциклопедия лекарственных растений. — 3-е изд., испр. и доп.. — М. |
*Мазнев Н. И. Энциклопедия лекарственных растений. — 3-е изд., испр. и доп.. — М.։ Мартин, 2004. — С. 101—102. — 496 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-8475-0213-3. |
||
*Траншель В. А. Бешенные огурцы // Энциклопедический словарь Брокгауза и |
*Траншель В. А. Бешенные огурцы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона։ В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. |
||
== Արտաքին հղումներ == |
== Արտաքին հղումներ == |
||
* [http://flower.onego.ru/annual/ecballiu.html ''Бешеный огурец''] в Энциклопедии декоративных садовых растений |
* [http://flower.onego.ru/annual/ecballiu.html ''Бешеный огурец''] в Энциклопедии декоративных садовых растений |
||
* [http://www.youtube.com/watch?v=CRHzhy6w3X8] |
* [http://www.youtube.com/watch?v=CRHzhy6w3X8] Видео։ бешеный огурец в действии. |
||
{{ՀԲ}} |
{{ՀԲ}} |
||
{{ՀՍՀ}} |
{{ՀՍՀ}} |
11:33, 29 Մարտի 2015-ի տարբերակ
Կատաղի վարունգ | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
Ecballium elaterium | ||||||||||||||
Հայերեն տարանուններ | ||||||||||||||
Իշավարունգ |
||||||||||||||
Հոմանիշներ | ||||||||||||||
Momordica elaterium L.
| ||||||||||||||
|
Կատաղի վարունգ, իշավարունգ (լատին․՝ Ecballium elaterium), դդմազգիների ընտանիքի բազմամյա խոտաբույս։
Լատիներեն անվանումը գալիս է հին հունարեն՝ ἐκβάλλω - «նետել», պտղի կառուցվածքից կախված։[1]
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը փռվող է կամ կանգուն, անհարթ, առանց խիղբերի, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները սրտաձև են, հերթադիր՝ թույլ բլթակավոր։ Ծաղիկները բաց դեղնավուն են, միատուն (հանդիպում են նաև երկտուն), բաժանասեռ, արականները՝ ողկույզներով, իգականները՝ մեկական։ Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը սալորի մեծության հյութալի բազմասերմ դդմիկ է։
Տարածում և էկոլոգիա
Տարածված է Ազորյան կղզիներում, Փոքր Ասիայում, իսկ հարավում եվրոպական՝ Ռուսաստանի Ղրիմում, Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում։ ՀՀ-ում հանդիպում է Երևանի շրջակայքում, Տավուշի և Արմավիրի մարզերում։ Աճում է ճամփեզրերին, թեթևակի աղուտ-ալկալի և կավային լանջերին։ էջմիածնի, Իջևանի ճանապարհների եզրերին։
Նշանակություն
Պտուղները երկարավուն են, սալորի մեծության, հյութալի։ Հասուն վիճակում ամենաթեթև հպումից պոկվում են պտղակոթունից. միջից դուրս են ժայթքում սերմերը և դառնահամ լորձնային հեղուկը (նպաստում է սերմերի տարածմանը)։ Հասունացածը թեթևակի հպումից պոկվում է պտղակոթունից՝ արտանետելով սերմերը և լորձնային դառնահամ հեղուկ։ Պտուղը պարունակում է գլիկոզիդներ, վիտամին C, սերմերը՝ ճարպայուղեր և այլն։
- Հակացուցումներ
Թունավոր բույսեր են, դրա համար բուժումը կատարվում է միայն բժշկի խորհրդով և բժշկական վերահսկողության տակ։
Տաքսոնոմիա
Ներկայացուցիչներ
Տեսակի սահմաներում առանձնացնում են 2 ենթատեսակ [2]։
ևս 6 ընտանիք (համաձայն APG II Համակարգի) |
6 ցեղ (համաձայն համակարգ APG III) |
|||||||||||||||
Կարգ [[
Դդմածաղկավորներ]] |
Ենթաընտանիք Դդմազգիներ | մոնոտիպ տեսակ Կատաղի վարունգ (Ecballium) | ||||||||||||||
Բաժին Ծաղկավորներ կամ Ծածկասերմեր | ընտանիք Դդմազգիներ | ցեղ Benincaseae | ||||||||||||||
ևս 44 ծաղկավոր բույսերի կարգ (համաձայն APG II Համակարգի) |
Ենթաընտանիք Zanonioideae (համաձայն համակարգ APG III) |
18 սերունդ (համաձայն համակարգ APG III) | ||||||||||||||
Ծանոթագրություններ
- ↑ По данным книги «Флора СССР» (см. раздел Литература).
- ↑ По данным сайта NCBI (см. карточку растения).
Գրականություն
- Род 1423. Бешеный огурец — Ecballium A.Rich. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1957. — Т. XXIV. — С. 109—110. — 501 + XVII с. — 2500 экз.
- Мазнев Н. И. Энциклопедия лекарственных растений. — 3-е изд., испр. и доп.. — М.։ Мартин, 2004. — С. 101—102. — 496 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-8475-0213-3.
- Траншель В. А. Бешенные огурцы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона։ В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
Արտաքին հղումներ
- Бешеный огурец в Энциклопедии декоративных садовых растений
- [1] Видео։ бешеный огурец в действии.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |