«Մանազկերտի ճակատամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Լավ/Ընտրյալ հոդվածի կամ ցանկի կաղապարների հեռացում: Այժմ Վիքիշտեմարանից է գալիս։, ջնջվեց: {{Link GA|en}} |
չ կետադրական, փոխարինվեց: : → ։ (12) |
||
Տող 18. | Տող 18. | ||
|Կորուստներ2 = մոտ 20,000 |
|Կորուստներ2 = մոտ 20,000 |
||
}} |
}} |
||
'''Մանազկերտի ճակատամարտ 1071''', վճռական ընդհարում սելջուկ-թուրքերի և բյուզանդական զորքերի միջև, [[Մանազկերտ]]ի մոտ, օգոստոսի 19-ին։ Բյուզանդիան, XIդ. աստիճանաբար կայսրությանը միավորելով հայկական պետական միավորումները՝ տարածվեց |
'''Մանազկերտի ճակատամարտ 1071''', վճռական ընդհարում սելջուկ-թուրքերի և բյուզանդական զորքերի միջև, [[Մանազկերտ]]ի մոտ, օգոստոսի 19-ին։ Բյուզանդիան, XIդ. աստիճանաբար կայսրությանը միավորելով հայկական պետական միավորումները՝ տարածվեց արևելք։ Բագրատունյաց Հայաստանի մասնատման ընթացքում թուլացած հայկական ռազմական ուժերը բավարար չգտնվեցին [[Սելջուկ-թուրքերի արշավանքները Հայաստան|սելջուկ-թուրքական հորդաների ներխուժումները Հայաստանի]] և [[Բյուզանդիա]]յի սահմանամերձ երկրամասեր կանգնեցնելու համար։ 1070-ին սելջուկները գրավում են Մանազկերտը։ [[1071]]-ի գարնանը Բյուզանդիայի կայսր [[Ռոմանոս IV]] անձամբ դուրս է գալիս արշավանքի ու 1071 թ. օգոստոսի 16-ին հետ գրավում Մանազկերտը։ Օգոստոսօ 18-ին սելջուկ-թուրքական բանակի առաջապահը փորձում է հարձակվել բյուզանդական զորքի վրա, սակայն Վասիլակի ջոկատների կողմից կասեցվում է գրոհը։ Վասիլակը գերվում է, իսկ նրա բանակը լուրջ կորուստներ է կրում։ Հաջորդ օրը Ռոմանոս կայսրը ինքն է շարժում զորքերը սելջուկների վրա։ Ճակատամարտի թեժ պահին բյուզանդական բանակի կազմում եղած վարձկան ուժերն ու պեչենեգներն անցնում են իրենց ցեղակից թուրքերի կողմը՝ դժվարին կացության մեջ գցելով բյուզանդական զորամիավորումներին։ Ստեղծված դրությունը ստիպում է Ռումանոս IV ճամբար վերադարձի հրաման արձակել, որը կայսեր մահվան մասին կեղծ լուրերի տարածման առիթ է դառնում՝ խուճապ առաջացնելով զինվորների մոտ։ Նրանց մեծ մասը դիմում է փախուստի։ Բյուզանդական բանակի կազմում գտնվող հայկական զորամասերի մասին Միքայել Ասորին գրում է. "Հայկական զորքերը, որոնց հույները ցանկանում էին ստիպել իրենց հավատքը, առաջինը փախան մարտի դաշտից՝ թիկունքը շուռ տալով կռվողներին"]<ref>http://www.vostlit.info/Texts/rus4/Mychel_Syr/frametext1.htm</ref>։ Ամենայն հավանականությամբ սա չափազանցություն է, քանի որ այդ մասին չեն հիշատակում մյուս աղբյուրները, իսկ Միքայել Ասորին հայտնի է իր ընգծված հակաբյուզանդական կողմնորոշմամբ, որն էլ փորձում է տարածել նաև հայերի վրա։ Բացի այդ, նա իր պատմությունը շարադրել է դեպքերից ավելի քան 100 տարի անց և քաջատեղյակ չէ իրադարձությունների մանրամասներին։ |
||
Դրա փոխարեն [[Արիստակես Լաստիվերցի]]ն հաղորդում է, որ կայսրը սխալ տեղեկություններ էր ստացել հայերի մասին և ցասումով լցվել նրանց նկատմամբ, և չնայած հայերից ոմանք թշնամաբար էին վերաբերվում Ռոմանոսին ու բաժանվեցին նրանից, սակայն մարտնչեցին և զոհվեցին քաջաբար]<ref>http://www.vostlit.info/Texts/rus2/Aristakes/frametext3.htm. Կայսեր բարկությունը պետք է կապել նրա հետ, որ բյուզանդացիներին դավաճանած պեչենեգներն ու կումարիները հայտնվել էին հայազգի Թոռնիկ Կոտերղիի ստորաբաժանման մեջ, բայց հայերի մասին կոնկրետ տեղեկություն նա չի հայտնում: (Հովհաննես Սկիլիցես, Համառոտություն պատմությանց, Երևան, 1979, էջ 239): Մասամբ դա կարելի է վերծանել Միքայել Ատտալիտեսի գրառումներից, որի համաձայն մարտի դաշտից առաջին հերթին փախչել են Կապադովկիական զորքերը (http://www.vostlit.info/Texts/rus16/Attaliat/text2.phtml?id=7916): Խնդրո առարկա շրջանում այդ երկրամասի բնակչության նշանակալի հատվածը հայեր էին ու ակտիվ մասնակցություն ունեին կայսերական բանակների կազմավորման գործընթացում, սակայն այստեղ նույնպես հայեր որպես այդպիսին չեն հիշատակվում:</ref> |
Դրա փոխարեն [[Արիստակես Լաստիվերցի]]ն հաղորդում է, որ կայսրը սխալ տեղեկություններ էր ստացել հայերի մասին և ցասումով լցվել նրանց նկատմամբ, և չնայած հայերից ոմանք թշնամաբար էին վերաբերվում Ռոմանոսին ու բաժանվեցին նրանից, սակայն մարտնչեցին և զոհվեցին քաջաբար]<ref>http://www.vostlit.info/Texts/rus2/Aristakes/frametext3.htm. Կայսեր բարկությունը պետք է կապել նրա հետ, որ բյուզանդացիներին դավաճանած պեչենեգներն ու կումարիները հայտնվել էին հայազգի Թոռնիկ Կոտերղիի ստորաբաժանման մեջ, բայց հայերի մասին կոնկրետ տեղեկություն նա չի հայտնում: (Հովհաննես Սկիլիցես, Համառոտություն պատմությանց, Երևան, 1979, էջ 239): Մասամբ դա կարելի է վերծանել Միքայել Ատտալիտեսի գրառումներից, որի համաձայն մարտի դաշտից առաջին հերթին փախչել են Կապադովկիական զորքերը (http://www.vostlit.info/Texts/rus16/Attaliat/text2.phtml?id=7916): Խնդրո առարկա շրջանում այդ երկրամասի բնակչության նշանակալի հատվածը հայեր էին ու ակտիվ մասնակցություն ունեին կայսերական բանակների կազմավորման գործընթացում, սակայն այստեղ նույնպես հայեր որպես այդպիսին չեն հիշատակվում:</ref>։ |
||
Համադրելով այս տեղեկությունները՝ կարելի կարծել, որ հայերի մի մասը հնարավոր է տարբեր պատճառներով լքել է ճակատամարտի դաշտը, բայց նրանց մեծ մասը կռվել է մինչև վերջ և նահանջել միայն ընդհանուր ուժերի |
Համադրելով այս տեղեկությունները՝ կարելի կարծել, որ հայերի մի մասը հնարավոր է տարբեր պատճառներով լքել է ճակատամարտի դաշտը, բայց նրանց մեծ մասը կռվել է մինչև վերջ և նահանջել միայն ընդհանուր ուժերի հետ։ Ընդ որում փախուստի դիմած հայերի թիվը անհամեմատ փոքր է եղել ու որևէ կերպ չի ազդել բյուզանդական բանակի պարտության վրա։ |
||
Ինչ վերաբերվում է Ռոմանոս IV, ապա Բյուզանդիայի կայսրը մարտի դաշտում ցուցադրում է արիություն, սուրը չի գցում այնքան ժամանակ, մինչև վիրավորվելում է ու ուժասպառ ընկնում սելջուկների |
Ինչ վերաբերվում է Ռոմանոս IV, ապա Բյուզանդիայի կայսրը մարտի դաշտում ցուցադրում է արիություն, սուրը չի գցում այնքան ժամանակ, մինչև վիրավորվելում է ու ուժասպառ ընկնում սելջուկների ձեռքը։ Ճակատամարտն ավարտվում է սելջուկների հաղթանակով։ Կայսեր և սելջուկյան սուլթանի միջև կնքվել է հաշտություն, որով կայսրությունը սելջուկներին է զիջել Մանազկերտը, պարտավորել է վճարել տարեկան հարկ։ |
||
== Նշումներ == |
== Նշումներ == |
17:26, 23 փետրվարի 2015-ի տարբերակ
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Թվական | օգոստոսի 26, 1071 |
---|---|
Մասն է | Byzantine–Seljuq wars? |
Վայր | Մանազկերտ |
Հակառակորդներ | |
| |
Հրամանատարներ | |
| |
Կողմերի ուժեր | |
| |
Ռազմական կորուստներ | |
|
Մանազկերտի ճակատամարտ 1071, վճռական ընդհարում սելջուկ-թուրքերի և բյուզանդական զորքերի միջև, Մանազկերտի մոտ, օգոստոսի 19-ին։ Բյուզանդիան, XIդ. աստիճանաբար կայսրությանը միավորելով հայկական պետական միավորումները՝ տարածվեց արևելք։ Բագրատունյաց Հայաստանի մասնատման ընթացքում թուլացած հայկական ռազմական ուժերը բավարար չգտնվեցին սելջուկ-թուրքական հորդաների ներխուժումները Հայաստանի և Բյուզանդիայի սահմանամերձ երկրամասեր կանգնեցնելու համար։ 1070-ին սելջուկները գրավում են Մանազկերտը։ 1071-ի գարնանը Բյուզանդիայի կայսր Ռոմանոս IV անձամբ դուրս է գալիս արշավանքի ու 1071 թ. օգոստոսի 16-ին հետ գրավում Մանազկերտը։ Օգոստոսօ 18-ին սելջուկ-թուրքական բանակի առաջապահը փորձում է հարձակվել բյուզանդական զորքի վրա, սակայն Վասիլակի ջոկատների կողմից կասեցվում է գրոհը։ Վասիլակը գերվում է, իսկ նրա բանակը լուրջ կորուստներ է կրում։ Հաջորդ օրը Ռոմանոս կայսրը ինքն է շարժում զորքերը սելջուկների վրա։ Ճակատամարտի թեժ պահին բյուզանդական բանակի կազմում եղած վարձկան ուժերն ու պեչենեգներն անցնում են իրենց ցեղակից թուրքերի կողմը՝ դժվարին կացության մեջ գցելով բյուզանդական զորամիավորումներին։ Ստեղծված դրությունը ստիպում է Ռումանոս IV ճամբար վերադարձի հրաման արձակել, որը կայսեր մահվան մասին կեղծ լուրերի տարածման առիթ է դառնում՝ խուճապ առաջացնելով զինվորների մոտ։ Նրանց մեծ մասը դիմում է փախուստի։ Բյուզանդական բանակի կազմում գտնվող հայկական զորամասերի մասին Միքայել Ասորին գրում է. "Հայկական զորքերը, որոնց հույները ցանկանում էին ստիպել իրենց հավատքը, առաջինը փախան մարտի դաշտից՝ թիկունքը շուռ տալով կռվողներին"][1]։ Ամենայն հավանականությամբ սա չափազանցություն է, քանի որ այդ մասին չեն հիշատակում մյուս աղբյուրները, իսկ Միքայել Ասորին հայտնի է իր ընգծված հակաբյուզանդական կողմնորոշմամբ, որն էլ փորձում է տարածել նաև հայերի վրա։ Բացի այդ, նա իր պատմությունը շարադրել է դեպքերից ավելի քան 100 տարի անց և քաջատեղյակ չէ իրադարձությունների մանրամասներին։ Դրա փոխարեն Արիստակես Լաստիվերցին հաղորդում է, որ կայսրը սխալ տեղեկություններ էր ստացել հայերի մասին և ցասումով լցվել նրանց նկատմամբ, և չնայած հայերից ոմանք թշնամաբար էին վերաբերվում Ռոմանոսին ու բաժանվեցին նրանից, սակայն մարտնչեցին և զոհվեցին քաջաբար][2]։
Համադրելով այս տեղեկությունները՝ կարելի կարծել, որ հայերի մի մասը հնարավոր է տարբեր պատճառներով լքել է ճակատամարտի դաշտը, բայց նրանց մեծ մասը կռվել է մինչև վերջ և նահանջել միայն ընդհանուր ուժերի հետ։ Ընդ որում փախուստի դիմած հայերի թիվը անհամեմատ փոքր է եղել ու որևէ կերպ չի ազդել բյուզանդական բանակի պարտության վրա։
Ինչ վերաբերվում է Ռոմանոս IV, ապա Բյուզանդիայի կայսրը մարտի դաշտում ցուցադրում է արիություն, սուրը չի գցում այնքան ժամանակ, մինչև վիրավորվելում է ու ուժասպառ ընկնում սելջուկների ձեռքը։ Ճակատամարտն ավարտվում է սելջուկների հաղթանակով։ Կայսեր և սելջուկյան սուլթանի միջև կնքվել է հաշտություն, որով կայսրությունը սելջուկներին է զիջել Մանազկերտը, պարտավորել է վճարել տարեկան հարկ։
Նշումներ
- ↑ http://www.vostlit.info/Texts/rus4/Mychel_Syr/frametext1.htm
- ↑ http://www.vostlit.info/Texts/rus2/Aristakes/frametext3.htm. Կայսեր բարկությունը պետք է կապել նրա հետ, որ բյուզանդացիներին դավաճանած պեչենեգներն ու կումարիները հայտնվել էին հայազգի Թոռնիկ Կոտերղիի ստորաբաժանման մեջ, բայց հայերի մասին կոնկրետ տեղեկություն նա չի հայտնում: (Հովհաննես Սկիլիցես, Համառոտություն պատմությանց, Երևան, 1979, էջ 239): Մասամբ դա կարելի է վերծանել Միքայել Ատտալիտեսի գրառումներից, որի համաձայն մարտի դաշտից առաջին հերթին փախչել են Կապադովկիական զորքերը (http://www.vostlit.info/Texts/rus16/Attaliat/text2.phtml?id=7916): Խնդրո առարկա շրջանում այդ երկրամասի բնակչության նշանակալի հատվածը հայեր էին ու ակտիվ մասնակցություն ունեին կայսերական բանակների կազմավորման գործընթացում, սակայն այստեղ նույնպես հայեր որպես այդպիսին չեն հիշատակվում: