«Գնաճ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

13:00, 17 Դեկտեմբերի 2014-ի տարբերակ

Գնաճը կամ սղաճը (լատ.՝ «Inflatio»՝ ուռճացում, փքում) գների ընդհանուր մակարդակի բարձրացումն է, որն ուղեկցվում է դրամական միավորի արժեզրկմամբ^[1]։

Երբ գների ընդհանուր մակարդակը բարձրանում է, արժույթի յուրաքանչյուր միավորով հնարավոր է լինում գնել ավելի քիչ ապրանքներ և ծառայություններ: Հետևաբար, գնաճը հանգեցնում է դրամական միավորի գնողունակության անկման^[2]: Գնաճի գլխավոր ցուցանիշը գնաճի տեմպն է՝ ընդհանուր գների ինդեքսի (սպառողական գների ինդեքս) տարեկան տոկոսային փոփոխությունը^[3]:

Գնաճը տնտեսության վրա ունենում է ինչպես դրական, այնպես էլ բասացական ազդեցություն: Բացասական ազդեցությունը ներառում է դրամական միջոցների պահպանման այլընտրանքային արժեքի աճ, ապագա գնաճի անորոշություն, որը կարող է խոչընդոտել ներդրումներին և խնայողություններին և, եթե գնաճը բավական արագընթաց է, ապրանքների պակաս, քանի որ սպառողները, մտահոգված գների ապագա աճով, սկսում են կուտակել: Դրական ազդեցությունը ներառում է ապահովությունը, որ կենտրոնական բանկերը կարող են կարգավորել իրական տոկոսադրույքները (մեղմել տնտեսական անկումը)^[4] և խրախուսել ներդրումները ոչ դրամական ներդրումային ծրագրերում:

Տնտեսագետների կարծիքով գնաճի բարձր տեմպերը պայմանվորված են դրամական զանգվածի չափազանց մեծ աճով^[5]: Սակայն դրամական զանգվածի աճը միշտ չէ, որ հանգեցնում է գնաճի: Այնուամենայնիվ, ընդհանուր տեսակետն այն է, որ երկարաժամկետ հաստատված գնաճը պայմանվորված է տնտեսական աճի տեմպի համեմատ դրամական զանգվածի ավելի արագ աճով^[6]:

Մեծ կամ փոքր չափով գնաճն առկա է ժամանակակից բոլոր երկրների տնտեսություններում։ Ապրանքային զանգվածի ամենամյա աճը պահանջում է դրամաշրջանառության համապատասխան արագացում կամ դրամական զանգվածի աճ։ Եվ դրա համար անհրաժեշտ է սնել հասարակական արտադրությունը համապատասխան դրամական զանգվածի ավելացմամբ, ինչն էլ իր հերթին հանգեցնում է գնաճի^[7]։

Պատմություն

«Ինֆլյացիա» տերմինը առաջին անգամ կիրառվել է Հյուսիսային Ամերիկայում 1861-1865 թվականներին քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ ռազմական ծախսերը ֆինանասավորելու համար անհրաժեշտ դրամական զանգվածի ուռճացումը բնութագրելու համար^[8]:

Որպես բնութագրական երևույթ՝ ինֆլյացիան գոյություն ունի երկար ժամանակ: Համարվում է, որ գնաճն առաջացել է փողի ստեղծման առաջին շրջանում: Այն անտեսանելի էր, երբ թղթադրամը սերտորեն կապված էր ոսկու հետ. քանի դեռ այն ազատ և անսահմանափակ փոխանակվում էր ոսկու հետ և, ընդհակառակը, փողի ավելցուկ հասկացողությունն ուներ հարաբերական իմաստ, «ավելցուկ» ոսկի չի կարող լինել: Եթե այն ավելի է, քան դրա պահանջը շրջանառության մեջ, ապա ոսկին դառնում է գանձ: Թղթադրամի գերիշխանության պայմաններում գնաճը դառնում է տնտեսության մշտական ուղեկիցը:

19-րդ դարում տերմինը սկսեց կիրառվել Անգլիայում և Ֆրանսիայում: Տնտեսագիտական գրականության մեջ ինֆլյացիա տերմինը լայն տարածում գտավ միայն 20-րդ դարում՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո: Ներկայումս գնաճը գրեթե բոլոր երկրներում ժամանակակից տնտեսության զարգացման առավել սուր խնդիրներից է:

Գնաճի տիպերը

Առանձնացվում է գնաճի երկու տիպ՝

Բաց
Ճնշված կամ քողարկված

Բաց գնաճը հանդիպում է շուկաներում, որտեղ գործում են ազատ գներ։ Գների անհավասարաչափ բարձրացման դեպքում այն ձևախախտում է, բայց չի ոչնչացնում շուկայական մեխանիզմը։ Տնտեսությունը շարունակում է արձագանքել շուկայի ազդակներին և ինքնակարգավորվել տարբեր շուկաների հավասարակշռության ուղղությամբ։ Այն հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով՝

$\pi \,\!={\cfrac {P_{1}-P_{0}}{P_{0}}}*100\%,$

որտեղ $\pi \,\!$ -ն գնաճի տեմպն է մեկ տարում՝ հաշվարկված տոկոսներով, $P_{1}$ - տվյալ տարվա գների մակարդակն է, $P_{0}$ - նախորդ տարվա գների մակարդակն է,

Ճնշված գնաճի դեպքում իրավիճակը այլ է։ Պետությունը անհանգստանալով գների աճի համար՝ պայքարի է ձեռնարկում այդ երևույթի դեմ և գների նկատմամբ կառավարչական վերահսկողություն սահմանում՝ դրանք սառեցնելով որոշակի մակարդակում։ Նմանատիպ հակագնաճային քաղաքականության առանձնահատկությունը այն է, որ պետությունը պայքարում է, ոչ թե շուկայի ձևախախտման և դրա հետեևանքի, գների աճի, դեմ։ Ճնշված գնաճն հղի է մի շարք տնտեսական հետևանքներով՝

այն խեղաթյուրում է շուկայի ինքնակարգավորման մեխանիզմը
սառեցված գները հանգեցնում են կապիտալի տեղաշարժին դեպի արտադրության ավելի քիչ ծախսատար սեգմենտներ, ինչն էլ առաջացնում է մնացած սեգմենտներում արտադրվող ապրանքի խրոնիկական դեֆիցիտ
դեֆիցիտը բնակչության մոտ առաջացնում է հետաձգված պահանջարկի էֆեկտ, որի հետևանքով աճում են հարկադրված խնայողությունները, որոնք ոչ միայն չեն բարձրացնում կենսամակարդակը, այլ նաև նպաստում են քրեական կառուցվածքները հարստացնող սև շուկաների զարգացմանը ^[9]։

Գնաճի տեսակները

Գնաճի տեսակներն են՝

Պահանջարկի գնաճ
Առաջարկի գնաճ
Չհավասարակշռված գնաճ
Կանխատեսելի գնաճ
Անկանխատեսելի գնաճ

Կախված գնաճի տեմպերից տարբերում են գնաճի հետևյալ տեսակնեը՝

Չափավոր կամ սողացող (մինչև 10% տարեկան գնաճ)
Քառատրոփ գնաճ (10-50% տարեկան գնաճ)
հիպերգնաճ

Աղբյուրները

↑ Чепурин М.Н. "Курс экономической теории", 2003
↑ Paul H. Walgenbach, Norman E. Dittrich and Ernest I. Hanson, (1973), Financial Accounting, New York: Harcourt Brace Javonovich, Inc. Page 429. "The Measuring Unit principle: The unit of measure in accounting shall be the base money unit of the most relevant currency. This principle also assumes that the unit of measure is stable; that is, changes in its general purchasing power are not considered sufficiently important to require adjustments to the basic financial statements."
↑ Mankiw, N. Gregory (2002). "Macroeconomics" (5th ed.). Worth.
↑ Mankiw, N. Gregory (2002). "Macroeconomics" (5th ed.). Worth.
↑ Robert Barro and Vittorio Grilli (1994), European Macroeconomics, Ch. 8, p. 139, Fig. 8.1. Macmillan
↑ Abel, Andrew; Bernanke, Ben (2005). "Macroeconomics" (5th ed.). Pearson.
↑ Сидорович А.В. Курс экономической теории", 1997
↑ http://www.clevelandfed.org/research/Commentary/1997/1015.pdf
↑ Н.И. Базылев, С. П. Гурко “Макроэкономика”, 2000

Կաղապար:Link GA

[1] Чепурин М.Н. "Курс экономической теории", 2003

[2] Paul H. Walgenbach, Norman E. Dittrich and Ernest I. Hanson, (1973), Financial Accounting, New York: Harcourt Brace Javonovich, Inc. Page 429. "The Measuring Unit principle: The unit of measure in accounting shall be the base money unit of the most relevant currency. This principle also assumes that the unit of measure is stable; that is, changes in its general purchasing power are not considered sufficiently important to require adjustments to the basic financial statements."

[3] Mankiw, N. Gregory (2002). "Macroeconomics" (5th ed.). Worth.

[4] Mankiw, N. Gregory (2002). "Macroeconomics" (5th ed.). Worth.

[5] Robert Barro and Vittorio Grilli (1994), European Macroeconomics, Ch. 8, p. 139, Fig. 8.1. Macmillan

[6] Abel, Andrew; Bernanke, Ben (2005). "Macroeconomics" (5th ed.). Pearson.

[7] Сидорович А.В. Курс экономической теории", 1997

[8] ttp://www.clevelandfed.org/research/Commentary/1997/1015.pdf

[9] Н.И. Базылев, С. П. Гурко “Макроэкономика”, 2000

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+[[File:2013 Inflation rates map of the world per International Monetary Fund.svg|thumb|500px|Գնաճը (%) աշխարհի տարբեր երկրներում, [[2013]] թվական]]
-[[Պատկեր:World Inflation rate 2010.svg|300px|մինի|Համաշխարհային գնաճի մակարդակը]]
 '''Գնաճը''' կամ '''սղաճը''' ([[լատիներեն|լատ]].՝ ''«Inflatio»''՝ ուռճացում, փքում) գների ընդհանուր մակարդակի բարձրացումն է, որն ուղեկցվում է դրամական միավորի արժեզրկմամբ<ref>Чепурин М.Н. "Курс экономической теории", 2003</ref>։
@@ Տող 13. / Տող 13. @@
 == Պատմություն==
-«Ինֆլյացիա» տերմինը առաջին անգամ կիրառվել է [[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային Ամերիկայ]]ում [[1861]]-[[1865]] թվականներին քաղաքացիական [[պատերազմ]]ի ժամանակ ռազմական ծախսերը ֆինանասավորելու համար անհրաժեշտ [[դրամական զանգված]]ի ուռճացումը բնութագրելու համար:
+«Ինֆլյացիա» տերմինը առաջին անգամ կիրառվել է [[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային Ամերիկայ]]ում [[1861]]-[[1865]] թվականներին քաղաքացիական [[պատերազմ]]ի ժամանակ ռազմական ծախսերը ֆինանասավորելու համար անհրաժեշտ [[դրամական զանգված]]ի ուռճացումը բնութագրելու համար<ref>http://www.clevelandfed.org/research/Commentary/1997/1015.pdf</ref>:
 Որպես բնութագրական երևույթ՝ ինֆլյացիան գոյություն ունի երկար ժամանակ: Համարվում է, որ գնաճն առաջացել է [[փող]]ի ստեղծման առաջին շրջանում: Այն անտեսանելի էր, երբ [[թղթադրամ]]ը սերտորեն կապված էր [[Ոսկի|ոսկու]] հետ. քանի դեռ այն ազատ և անսահմանափակ փոխանակվում էր [[Ոսկի|ոսկու]] հետ և, ընդհակառակը, փողի ավելցուկ հասկացողությունն ուներ հարաբերական իմաստ, «ավելցուկ» ոսկի չի կարող լինել: Եթե այն ավելի է, քան դրա պահանջը շրջանառության մեջ, ապա ոսկին դառնում է գանձ: Թղթադրամի գերիշխանության պայմաններում գնաճը դառնում է [[Տնտեսություն|տնտեսության]] մշտական ուղեկիցը:
--րդ դարում տերմինը սկսեց կիրառվել [[Անգլիա]]յում և [[Ֆրանսիա]]յում: Տնտեսագիտական գրականության մեջ ինֆլյացիա տերմինը լայն տարածում գտավ միայն 20-րդ դարում՝ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի ավարտից անմիջապես հետո:
+-րդ դարում տերմինը սկսեց կիրառվել [[Անգլիա]]յում և [[Ֆրանսիա]]յում: Տնտեսագիտական գրականության մեջ ինֆլյացիա տերմինը լայն տարածում գտավ միայն 20-րդ դարում՝ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի ավարտից անմիջապես հետո: Ներկայումս գնաճը գրեթե բոլոր երկրներում ժամանակակից տնտեսության զարգացման առավել սուր խնդիրներից է:
 == Գնաճի տիպերը ==