«Բամբերգ»–ի խմբագրումների տարբերություն
ավելացվեց Կատեգորիա:Գերմանիայի բնակավայրեր ՀոթՔաթ գործիքով |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |
|||
| կարգավիճակ = Քաղաք |
|||
| հայերեն անվանում = Բամբերգ |
|||
| բնօրինակ անվանում = Bamberg |
|||
| ենթարկում = |
|||
| երկիր = Գերմանիա |
|||
| պատկեր = Bamberger Dom BW 6.JPG |
|||
| պատկերի նկարագրում = |
|||
| զինանշան = |
|||
| զինանշանի լայնություն = |
|||
| զինանշանի նկարագրում = |
|||
| դրոշ = Wappen Bamberg.jpg |
|||
| դրոշի լայնություն = |
|||
| դրոշի նկարագրում = |
|||
|lat_dir=N |
|||
|lat_deg=49 |
|||
|lat_min=53 |
|||
|lat_sec=30 |
|||
|lon_dir=E |
|||
|lon_deg=10 |
|||
|lon_min=53 |
|||
|lon_sec=30 |
|||
| CoordAddon = |
|||
| CoordScale = |
|||
| երկրի քարտեզի չափ = 300 |
|||
| երկրամասի քարտեզի չափ = 300 |
|||
| շրջանի քարտեզի չափ = |
|||
| երկրամասի տեսակ = երկրամաս |
|||
| երկրամաս = Բավարիա |
|||
| երկրամասը աղյուսակում = |
|||
| շրջանի տեսակ = շրջան |
|||
| շրջան = |
|||
| շրջանը աղյուսակում = |
|||
| համայնքի տեսակ = |
|||
| համայնք = |
|||
| համայնքը աղյուսակում = |
|||
| երկրի քարտեզ = |
|||
| երկրամասի քարտեզ = |
|||
| շրջանի քարտեզ = |
|||
| ներքին բաժանում = |
|||
| ղեկավարի պաշտոն = Օբերբուրգոմիստր |
|||
| ղեկավար = Անդրեաս Շտարկե |
|||
| հիմնադրման թվական = |
|||
| տվյալ կարգավիճակում = |
|||
| առաջին հիշատակում = |
|||
| այլ անվանումներ = |
|||
| տարածք = 54,58 |
|||
| կենտրոնի բարձրություն = 245-386 |
|||
| կլիմա = |
|||
| լեզու = |
|||
| բնակչություն = 70084 |
|||
| մարդահամարի թվական = [[2010]] |
|||
| խտություն = |
|||
| ագլոմերացիա = |
|||
| ազգային կազմ = |
|||
| կրոնական կազմ = |
|||
| տեղաբնականուն = |
|||
| ժամային գոտի =+1 |
|||
| DST =կա |
|||
| հեռախոսային կոդ = 0951 |
|||
| փոստային ինդեքս = 96001-96052 |
|||
| փոստային ինդեքսներ = |
|||
| ավտոմոբիլային կոդ = TF |
|||
| իդենտիֆիկատորի տեսակ = Պաշտոնական կոդ |
|||
| թվային իդենտիֆիկատոր = 09 4 61 000 |
|||
| Վիքիպահեստում = Bamberg |
|||
| կայք = http://www.stadt.bamberg.de/ |
|||
}} |
|||
'''Բամբերգ'''` ([[Գերմաներեն|գերմ]].՝ Bamberg, [ˈbambɛɐ̯k], միջին բարձր գերմ.՝ Babenberg, Բամբերգի խոսվածքով՝ Bambärch) քաղաք [[Գերմանիա|Գերմանիայի]] [[Բավարիա]] մարզում, մարզային խորհրդի նստավայր: Բամբերգը համալսարանների, բարձրագույն դպրոցների և կառավարական քաղաք է, կարևոր տնտեսական կենտրոն, ինչպես նաև եպիսկոպոսանիստ քաղաք: Երկրամասի քարտեզագրման ժամանակ քաղաքը նշվել է որպես Արևմտյան Ֆրանկոնիայի տարածաշրջանային կենտրոն և ներառվում է Նյուրնբերգի մետրոպոլիայի մեջ: Քաղաքը ունի գրեթե 71.000, իսկ ագլոմերացիան՝ շուրջ 117.000 բնակիչ<ref>Բամբերգի ագլոմերացիան՝ 117.000 բնակչությամբ՝ 73-րդը Գերմանիայի ագլոմերացիաների շարքում[http://www.citypopulation.de/Deutschland-Agglo_d.html]</ref>: |
'''Բամբերգ'''` ([[Գերմաներեն|գերմ]].՝ Bamberg, [ˈbambɛɐ̯k], միջին բարձր գերմ.՝ Babenberg, Բամբերգի խոսվածքով՝ Bambärch) քաղաք [[Գերմանիա|Գերմանիայի]] [[Բավարիա]] մարզում, մարզային խորհրդի նստավայր: Բամբերգը համալսարանների, բարձրագույն դպրոցների և կառավարական քաղաք է, կարևոր տնտեսական կենտրոն, ինչպես նաև եպիսկոպոսանիստ քաղաք: Երկրամասի քարտեզագրման ժամանակ քաղաքը նշվել է որպես Արևմտյան Ֆրանկոնիայի տարածաշրջանային կենտրոն և ներառվում է Նյուրնբերգի մետրոպոլիայի մեջ: Քաղաքը ունի գրեթե 71.000, իսկ ագլոմերացիան՝ շուրջ 117.000 բնակիչ<ref>Բամբերգի ագլոմերացիան՝ 117.000 բնակչությամբ՝ 73-րդը Գերմանիայի ագլոմերացիաների շարքում[http://www.citypopulation.de/Deutschland-Agglo_d.html]</ref>: |
||
| Տող 5. | Տող 74. | ||
== Աշխարհագրություն == |
== Աշխարհագրություն == |
||
=== Աշխարհագրական դիրք === |
=== Աշխարհագրական դիրք === |
||
[[Պատկեր:Bamberger Dom.jpg|մինի| |
[[Պատկեր:Bamberger Dom.jpg|մինի|Բամբերգի մայր տաճարը՝ Գեյերսվյորթեր ամրոցից]] |
||
Հարթավայրի միջով, որտեղ հենց ընկած է հին ֆրանկոնյան կայսերական և եպիսկոպոսական քաղաք Բամբերգը, հոսում է Ռեգնից գետը: Այն դուրս է գալիս քաղաքից վերջինիս հյուսիս-արևմտյան ուղղությամբ և արևմտյան սահմանի մոտ՝ կենտրոնից 5 կմ հեռավորության վրա՝ [[Բիշբերգ|Բիշբերգի]] մոտ, միանում [[Մայն]] գետին: Դեպի հարավ՝ մինչև Ֆյուրթ, տարածվում է Ռեգնիցի հարթավայրը, արևելքում ընկած է Ֆրանկոնյան Շվեյցարիան, հարավ-արևելքում և արևմուտքում՝ Մայնի հարթավայրը, հյուսիս-արևմուտքում՝ Հասբերգը, և արևմուտքում՝ Շթայգերվալդը: Քաղաքը սահմանակցում է հետևյալ հարակից համայնքներին (սկսած հյուսիսից՝ ժամսլաքի ուղղությամբ) Գուդելշայմ, Մեմմելսդորֆ, Լիթցենդորֆ, Շթրուլենդորֆ, Փեթթշթադ, Շթեգաուրախ, Բիշբերգ, Օբերհայդ և Հալլշթադ: |
Հարթավայրի միջով, որտեղ հենց ընկած է հին ֆրանկոնյան կայսերական և եպիսկոպոսական քաղաք Բամբերգը, հոսում է Ռեգնից գետը: Այն դուրս է գալիս քաղաքից վերջինիս հյուսիս-արևմտյան ուղղությամբ և արևմտյան սահմանի մոտ՝ կենտրոնից 5 կմ հեռավորության վրա՝ [[Բիշբերգ|Բիշբերգի]] մոտ, միանում [[Մայն]] գետին: Դեպի հարավ՝ մինչև Ֆյուրթ, տարածվում է Ռեգնիցի հարթավայրը, արևելքում ընկած է Ֆրանկոնյան Շվեյցարիան, հարավ-արևելքում և արևմուտքում՝ Մայնի հարթավայրը, հյուսիս-արևմուտքում՝ Հասբերգը, և արևմուտքում՝ Շթայգերվալդը: Քաղաքը սահմանակցում է հետևյալ հարակից համայնքներին (սկսած հյուսիսից՝ ժամսլաքի ուղղությամբ) Գուդելշայմ, Մեմմելսդորֆ, Լիթցենդորֆ, Շթրուլենդորֆ, Փեթթշթադ, Շթեգաուրախ, Բիշբերգ, Օբերհայդ և Հալլշթադ: |
||
| Տող 123. | Տող 192. | ||
{{ծանցանկ}} |
{{ծանցանկ}} |
||
== Արտաքին հղումներ == |
|||
| ⚫ | |||
* [http://www.bamberg.de/ bamberg.de Քաղաքի պաշտոնական կայքը {{ref-de}}] |
|||
* [http://www.apfelweibla.de/ apfelweibla.de — Hintergründe zu Denkmälern und Geschichte der Stadt] |
|||
| ⚫ | |||
13:06, 12 Դեկտեմբերի 2014-ի տարբերակ
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Բամբերգ | |||||
| Bamberg | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Գերմանիա | ||||
| Երկրամաս | Բավարիա | ||||
| Ներքին բաժանում | Q2595004?, Gartenstadt (Bamberg)? և Gaustadt? | ||||
| Օբերբուրգոմիստր | Անդրեաս Շտարկե | ||||
| Մակերես | 54,58 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 245-386 մ | ||||
| Բնակչություն | 70084 մարդ (2010) | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1, ամառը UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 0951 | ||||
| Փոստային ինդեքս | 96001-96052 | ||||
| Փոստային դասիչ | 96001 և 96052 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | TF | ||||
| Պաշտոնական կոդ | 09 4 61 000 | ||||
| Պաշտոնական կայք | stadt.bamberg.de | ||||
| |||||
Բամբերգ` (գերմ.՝ Bamberg, [ˈbambɛɐ̯k], միջին բարձր գերմ.՝ Babenberg, Բամբերգի խոսվածքով՝ Bambärch) քաղաք Գերմանիայի Բավարիա մարզում, մարզային խորհրդի նստավայր: Բամբերգը համալսարանների, բարձրագույն դպրոցների և կառավարական քաղաք է, կարևոր տնտեսական կենտրոն, ինչպես նաև եպիսկոպոսանիստ քաղաք: Երկրամասի քարտեզագրման ժամանակ քաղաքը նշվել է որպես Արևմտյան Ֆրանկոնիայի տարածաշրջանային կենտրոն և ներառվում է Նյուրնբերգի մետրոպոլիայի մեջ: Քաղաքը ունի գրեթե 71.000, իսկ ագլոմերացիան՝ շուրջ 117.000 բնակիչ[1]:
Քաղաքի հին հատվածը Գերմանիայում անփոփոխ պահպանված ամենահին քաղաքամասն է և 1993 թվականից ներառվել է UNESCO-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում:Դրանից բացի` Բամբերգը հայտնի է իր գարեջրային բազմազան ավանդույթներով:
Աշխարհագրություն
Աշխարհագրական դիրք
Հարթավայրի միջով, որտեղ հենց ընկած է հին ֆրանկոնյան կայսերական և եպիսկոպոսական քաղաք Բամբերգը, հոսում է Ռեգնից գետը: Այն դուրս է գալիս քաղաքից վերջինիս հյուսիս-արևմտյան ուղղությամբ և արևմտյան սահմանի մոտ՝ կենտրոնից 5 կմ հեռավորության վրա՝ Բիշբերգի մոտ, միանում Մայն գետին: Դեպի հարավ՝ մինչև Ֆյուրթ, տարածվում է Ռեգնիցի հարթավայրը, արևելքում ընկած է Ֆրանկոնյան Շվեյցարիան, հարավ-արևելքում և արևմուտքում՝ Մայնի հարթավայրը, հյուսիս-արևմուտքում՝ Հասբերգը, և արևմուտքում՝ Շթայգերվալդը: Քաղաքը սահմանակցում է հետևյալ հարակից համայնքներին (սկսած հյուսիսից՝ ժամսլաքի ուղղությամբ) Գուդելշայմ, Մեմմելսդորֆ, Լիթցենդորֆ, Շթրուլենդորֆ, Փեթթշթադ, Շթեգաուրախ, Բիշբերգ, Օբերհայդ և Հալլշթադ:
Տարածք
Քաղաքը զբաղեցնում է 54,58 կմ² տարածք: Հյուսիս-հարավ ձգվածությունը 9,6 կմ է, արևելք-արևմուտքը՝ 9,7 կմ: Հին քաղաքամասը գտնվում է Ռեգնիցի երկու ճյուղերի միջև ընկած կղզու վրա՝ Ռեգնիցի ձախ ճյուղից՝ Դոմբերգից դեպի արևմուտք: Ավելի ուշ քաղաքի զբաղեցրած տարածքն ընդլայնվել է առաջին հերթին դեպի արևելք:
Վարչական Բաժանում
Բամբերգը բաժանվում է մի քանի շրջանների՝ Լեռնային մաս, Կենտրոնական մաս (Կղզու հատվածը), Թոյերշթադ (Սբ. Գանգոլֆ), Վունդերբուրg, Գերոյթ, Հյուսիս (Սբ. Օտտո), Արևելք (Սբ. Հայնրիխ), Գարթենշթադ (Սբ. Կունիգուդա), Բրուկերսհոֆ, Բուգ, Բուգհոֆ, Գաուշթադ, Հիրշնոկ, Կրամերսֆելդ, Վիլդենզորգ:
1750-1753 թվականներին քաղաքի կառավարությունը քաղաքը բաժանել էր չորս շրջանի, որոնք անվանակոչվել էին քաղաքի չորս սրբերի անուններով՝ Հենրիցի (հյուսիս-արևմուտքում), Գրեգորիուսի (հյուսիս-արևելքում), Կունիգուդի (հարավ-աևելքում) և Օտտոնի (հարավ-արևմուտքում): Տները համարակալվում են ըստ առանձին շրջանների: Հաջորդ բաժանումը տեղի է ունցել 1804 թվականին՝ Սբ. Մարտին, Սբ. Գանգոլֆ, Մայր տաճարի և Տիրամոր: Միաժամանակ սկսվեց տների հաջորդական համարակալումը՝ սկսած քաղաքապետարանի հին շենքից: 1876 տները սկսեցին համարակալվել ըստ փողոցների: Քաղաքի ընդլայնման հետ մեկտեղ քաղաքի՝ արդեն գոյություն ունեցող շրջաններին ավելացան նորերը, այսպես՝ 1909 թվականին՝ 5-րդ, իսկ 1916 թվականին՝ 6-րդ հատվածները: Մինչ օրս պետականորեն չճանաչված այս բաժանումը ծառայում է քաղաքի 16 համայնքների տարանջատմանը, ընդ որում՝ ամեն երկու համայնքներ ներառված են մի շրջանի մեջ: Գաուշթադ և Կրամերսֆելդ-Բրուկերթսհոֆ-Հիրշնոկ համայնքները ստեղծվել են, երբ Գաուշթադը դեռևս անկախ համայնք էր, իսկ Կրամերսֆելդը դեռևս պատկանում էր Հալլշթադին: Վարչական համայնքների ժամանակակից բաժանումը հետևյալն է՝
| Շրջան | Վարչական համայնք | Հիմնադրման տարեթիվը |
|---|---|---|
| I շրջան | Կենտրոնական Բամբերգ | 1905 |
| II շրջան | Գանգոլֆ | 1908 |
| III շրջան | Կաուլբերգ | 1899 |
| Շթեֆանսբերգ (III շրջանում) | 1953 | |
| IV շրջան | Զանդ | 1891 |
| V շրջան | Վունդեբուրգ, Հարավային Բամբերգ՝ V շրջանում | 1906 |
| Հարավային Բամբերգ, Գերոյթ՝ V շրջանում | 1974 | |
| VI շրջան | Հյուսիսային Բամբերգ, St.Otto | 1923 |
| VII շրջան | Արևելյան Բամբերգ | 1951 |
| VIII շրջան | Գարթենշթադ | 1951 |
| IX շրջան | Կրամերսֆելդ-Բրուկերթսհոֆ-Հիրշնոկ | 1956 |
| X շրջան | Բուգ | 1972 |
| XI շրջան | Գաուշթադ | 1904 |
| XII շրջան | Վիլդենզորգ | 1979 |
| XIII շրջան | Հարավ-արևմուտք | 1977 |
| XIV շրջան | Բրուդերվալդ | 1993 |
Բամբերգն ունի շուրջ 650 փողոց, հրապարակ և փակուղի:
Պատմություն
Պատմական ակնարկ
Բամբերգի պատմությունը վկայող հնագույն մասունքները ամենայն հավանականությամբ 19-րդ դարում հայտնաբերված բամբերգյան կուռքերն են:
902 թվականին Բաբենբուրգ է կոչվել այժմյան Դոմբերգի տարածքում գտնվող մի ամրոց: Այն պատկանում էր արևելաֆրանկոնյան բաբենբերգցիների դասին, ովքեր կոցրեցին ունեցվածքը ռայն-ֆրանկոնյան Կոնրադինների հետ 903 թվականին տեղի ունեցած արյունալի մարտերի արդյունքում: Այսպես կոչված Բաբենբերգյան մարտերի ժամանակ զոհվեցին բաբենբերգցի երեք եղբայրները: Ունեցվածքն անցավ արքային և մնաց արքունիքի հսկողության տակ մինչև 973 թվականը: Օտտո II կայսրը ամրոցը նվիրեց իր հորը՝ Բավարիայի հերցոգին՝ Հենրիխ Ցենկերին:
1007 թվականին Բամբերգի հիմնադրվել է եպիսկոպոսարանը Հենրիխ II-ի՝ Հենրիխ Ցենկերի որդու կողմից, և հենց նույն տարում նա հովանավորեց առաջին տաճարի հիմնադրումը, որը սակայն երկու անգամ ձախողվեց և տաճարը կառուցվեց այսօրվա՝ 13-րդ դարից մեզ հասած ճարտարապետությամբ: 1430 թվականի հունվարին Բամբերգի վրա հարձակվեցին հուսիթները: Վանականները տաճարի գանձերի հետ միասին տեղափոխվեցին Գիշբուրգ, իսկ եպիսկոպոսը վերադարձավ Կերնթեն: Ունևոր քաղաքացիները փախուստի դիմեցին Ֆորշհայմ և Նյուրնբերգ: Սակայն հուսիթները չգրավեցին Բամբերգը: Երբ նրանք նվաճել էին Շեսլիթցը, Բամբերգում մնացած արհեստավորները, բանվորներն ու գյուղացիները կողոպտեցին նախ և առաջ գինու պահեստները, ապա առանց հսկողության մնացած տներն ու վանքերը: Դրանից շատ չանցած՝ մարկգրաֆ Ֆրիդրիխ I-ը հուսիթների առաջնորդ Անդրեաս Պրոկոպի հետ Ցվերնից ամրոցում զինադադար կնքեց, ըստ որի Բամբերգը պիտի 12.000 գուլդեն ռազմատուգանք վճարեր՝ կողոպուտի վնասները փոխհատուցելու համար:
Առաջին քաղաքացիական ընդվզումը ասպետա-եպիսկոպոսական իշխանության դեմ արդյունք չտվեց: 1524-1525 թվականների գերմանական քաղաքացիական պատերազմը քաղաքի վրա թողեց իր հետքերը:
Քաղաքը մեծապես վնասվել է շվեդական զորքերի կողմից՝ Երեսնամյա պատերազմի ժամանակ, պրուսական բանակի կողմից՝ Յոթնամյա պատերազմի ժամանակ և ֆրանսիական զոքերի կողմից՝ Նապոլեոն Բոնապարտի օրոք:
Լոթար Ֆրանց ֆոն Շյոնբորնի (1693–1729) և Ֆրիդրիխ Կարլ I-ի (1729–1746) իշխանության օրոք քաղաքը բարոկկոյի ժամանակաշրջանին հատուկ մեծ վերելք ու ծաղկում ապրեց:
Լունեվիլյան համաձայնագրով քաղաքը և Մայր տաճարը առաջարկեցին Բավարիայի իշխանությանը՝ Փֆալցյան երկրամասը Ֆրանսիային զիջելու փոխարեն: Դեռևս նախքան կայսերական որոշման ընդունումը՝ Բավարիան 1802 թվականի սեպտեմբերի 2-ից ռազմական վերահսկողություն սահմանեց Բամբերգի տարածքի վրա և տարածքը վերջնականապես բավարական մարզ հայտարարեց նոյեմբերի 29-ին: Եպիսկոպոս Քրիստոֆ Ֆրանց ֆոն Բուզեկը վերադարձավ քաղաք և դրանով հաստատեց քաղաքի ինքնավարության ավարտը:
1848-1849 թվականների Մարտի հեղափոխության ժամանակ Բամբերգը ծառայում էր որպես ժողովրդավարների հենակայան, ինչի համար էլ քաղաքը Մյունխենի կառավարության մոտ ծայրահեղ արմատականի համբավ ուներ: Ամենահայտնի գործիչներից էին փաստաբաններ Նիկոլաուս Տիտուսը և Իգնաց Փրելլը, բժիշկ Հենրիխ Հայնկելմանը և ժուռնալիստ Կարլ Հեգերը:
1854 թվականի մայիսի 25-26-ը գերմանական ութ երկրներ՝ Բավարիան, Սաքսոնիան, Հաննովերը, Վյուրթեմբերգը, Բադենը, Հեսսենը, Հեսսեն-Դարմշթադը և Նասսաուն, մասնակցում էին Բամբերգի համաժողովին, որտեղ նրանք պարզաբանում էին Արևելյան հարցում իրենց դիրքորոշումը երկու տերությունների՝ Ավստրիայի և Պրուսիայի նկատմամբ:
1909 Բամբերգում ստեղծվել է Գերմանիայի հետախույզների առաջին խմբերից մեկը:
Առաջին աշխարհամարտից հետո՝ 1919 թվականի ապրիլի 7-ին, դրանից ոչ շատ վաղ ընտրված Հոֆման I-ի գլխավորած բավարական կառավարությունը փախուստի դիմեց Բամբերգ՝ Մյունխենի խորհրդային հանրապետությանը ճնշելու համար ռազմական աջակցություն խնդրելու նպատակով: Կայսերական բանակի և աշխարազորայինների կողմից Մյունխենի խորհրդային հանարապետության տապալումից հետո՝ 1919 թվականի օգոստոսի 14-ին, հաստատվեց Բամբերգի կանոնադրությունը՝ որպես Բավարիայի առաջին ժողովրդավարական կանոնադրություն:
1933 թվականին Բամբերգում ևս հաստատվեց նացիոնալ-սոցիալիստական իշխանությունը, և քաղաքացիները սկսեցին մասնակցել հրեա համաքաղաքացիների հետապնդման ու հալածման գործընթացին: Վիլհելմ Արոնը կալանքի տակ վերցվեց 1933 թվականի մարտի 10-ին և սպանվեց Դախաույի համակենտրոնացման ճամբարում: 1933 թվականի հուլիսի 1-ին՝ Բեռլինյան մայիսի 10-ից վեց շաբաթ անց, կրակի մատնեցին հազարավոր գրքեր: Վիլլի Լեսսինգը՝ Բամբերգի գարեջրատան սեփականատերը, ձերբակալվեց 1936 թվականին և 1938 թվականի Բյուրեղապակյա գիշերը տանջահար արվեց այն աստիճանի, որ օրեր անց մահացավ: Երկու օդային հարվածից, որոնք ընդհանուր առմամբ 310 մարդու կյանք խլեցին և հողին հավասարեցրին 708 բնակարան, կործանվեց Բամբերգի 4,4 %-ը:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո Բամբերգը ներառվեց ԱՄՆ-ի տիրապետության գոտում: Ռազմական իշխանության կողմից ստեղծվեց այսպես կոչված DP-ճամբար՝ նախատեսված տեղահանված անձանց (Displaced Person) համար: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո Բամբերգում է գտնվում ԱՄՆ զինված ուժերի մի կայազոր: