«Խաչածաղկավորներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 22. | Տող 22. | ||
|ipni = 30000087-2 |
|ipni = 30000087-2 |
||
}} |
}} |
||
'''Խաչածաղկավորների ընտանիք''' ({{lang-lat|''Brassicaceae''}} կամ ''Cruciferae''), [[Ծածկասերմեր|ծածկասերմ]] բույսերի ընտանիք։ Միամյա, երկամյա կամ էլ բազմամյա [[խոտաբույս]]եր են, երբեմն կիսաթփեր՝ պարզ, բազմաձև տերևներով։ |
'''Խաչածաղկավորների ընտանիք''' ({{lang-lat|''Brassicaceae''}} կամ ''Cruciferae''), [[Ծածկասերմեր|ծածկասերմ]] բույսերի ընտանիք։ Միամյա, երկամյա կամ էլ բազմամյա [[խոտաբույս]]եր են, երբեմն կիսաթփեր՝ պարզ, բազմաձև տերևներով։ |
||
== Կենսաբանական նկարագիր == |
|||
Ծաղիկները մանր են, երկսեռ՝ հավաքված ողկույզ ծաղկաբույլերում։ Ծաղկապատը քառանդամ է, պսակը կազմված է խաչաձև դասավորված չորս թերթիկներից (այստեղից՝ խաչածաղկավորներ անվանումը)։ Առէջքները մեծ մասամբ 6-ն են, 2 շրջանով դասավորված, վարսանդը վերնադիր է։ Պտուղը պատիճ է կամ պատիճակ։ |
|||
== Նշանակություն == |
|||
Խաչածաղկավորների մեծ մասն ունի գործնական նշանակություն, օգտագործվում է որպես բանջարեղեն (օրինակ` [[կաղամբ]]ը, [[բողկ]]ը և այլն)։ Որոշ խաչածաղկավորներ (օրինակ. [[մանանեխ]]ը, [[գոնգեղ]]ը, [[սորուկ]]ը) պարունակում են տեխնիկական և սննդային նշանակություն ունեցող յուղեր։ [[Լրջաբույս]]ը (Isatis) բարձրարժեք հումքային բույս է, որի տերևներից ստացվում է ինդիգո կապույտ ներկը։ [[Շահպրակ]]ը (Matthiola annua), գիշերային մանուշակը (Hesperis) կիրառվում են դեկորատիվ ծաղկաբուծության մեջ։ Խաչածաղկավորներից շատերը պարունակում են խիստ հոտավետ եթերայուղեր։ [[Ավլախոտ]]ը (Sisymbrium), [[հովվամաղախ]]ը (Capsella bursa-pastois), [[շնկոտեմ]]ը (Thlaspi) տարածված մոլախոտեր են և մեծ վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։ Խաչածաղկավորների մեծ մասը մեղրատու բույսեր են, որոշ մասը՝ դեղաբույսեր։ |
Խաչածաղկավորների մեծ մասն ունի գործնական նշանակություն, օգտագործվում է որպես բանջարեղեն (օրինակ` [[կաղամբ]]ը, [[բողկ]]ը և այլն)։ Որոշ խաչածաղկավորներ (օրինակ. [[մանանեխ]]ը, [[գոնգեղ]]ը, [[սորուկ]]ը) պարունակում են տեխնիկական և սննդային նշանակություն ունեցող յուղեր։ [[Լրջաբույս]]ը (Isatis) բարձրարժեք հումքային բույս է, որի տերևներից ստացվում է ինդիգո կապույտ ներկը։ [[Շահպրակ]]ը (Matthiola annua), գիշերային մանուշակը (Hesperis) կիրառվում են դեկորատիվ ծաղկաբուծության մեջ։ Խաչածաղկավորներից շատերը պարունակում են խիստ հոտավետ եթերայուղեր։ [[Ավլախոտ]]ը (Sisymbrium), [[հովվամաղախ]]ը (Capsella bursa-pastois), [[շնկոտեմ]]ը (Thlaspi) տարածված մոլախոտեր են և մեծ վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։ Խաչածաղկավորների մեծ մասը մեղրատու բույսեր են, որոշ մասը՝ դեղաբույսեր։ |
||
11:11, 19 Նոյեմբերի 2014-ի տարբերակ
| Խաչածաղկավորներ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Հլածուկ սովորական | ||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||
|
||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||
| Brassicaceae | ||||||||||
|
Խաչածաղկավորների ընտանիք (լատին․՝ Brassicaceae կամ Cruciferae), ծածկասերմ բույսերի ընտանիք։ Միամյա, երկամյա կամ էլ բազմամյա խոտաբույսեր են, երբեմն կիսաթփեր՝ պարզ, բազմաձև տերևներով։
Կենսաբանական նկարագիր
Ծաղիկները մանր են, երկսեռ՝ հավաքված ողկույզ ծաղկաբույլերում։ Ծաղկապատը քառանդամ է, պսակը կազմված է խաչաձև դասավորված չորս թերթիկներից (այստեղից՝ խաչածաղկավորներ անվանումը)։ Առէջքները մեծ մասամբ 6-ն են, 2 շրջանով դասավորված, վարսանդը վերնադիր է։ Պտուղը պատիճ է կամ պատիճակ։
Նշանակություն
Խաչածաղկավորների մեծ մասն ունի գործնական նշանակություն, օգտագործվում է որպես բանջարեղեն (օրինակ` կաղամբը, բողկը և այլն)։ Որոշ խաչածաղկավորներ (օրինակ. մանանեխը, գոնգեղը, սորուկը) պարունակում են տեխնիկական և սննդային նշանակություն ունեցող յուղեր։ Լրջաբույսը (Isatis) բարձրարժեք հումքային բույս է, որի տերևներից ստացվում է ինդիգո կապույտ ներկը։ Շահպրակը (Matthiola annua), գիշերային մանուշակը (Hesperis) կիրառվում են դեկորատիվ ծաղկաբուծության մեջ։ Խաչածաղկավորներից շատերը պարունակում են խիստ հոտավետ եթերայուղեր։ Ավլախոտը (Sisymbrium), հովվամաղախը (Capsella bursa-pastois), շնկոտեմը (Thlaspi) տարածված մոլախոտեր են և մեծ վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։ Խաչածաղկավորների մեծ մասը մեղրատու բույսեր են, որոշ մասը՝ դեղաբույսեր։
Հայտնի են խաչածաղկավորների ավելի քան 350 ցեղ, 3000 տեսակ։ Տարածված են հիմնականում հյուսիսային կիսագնդում։ ՀՀ-ում տարածված են 68 ցեղ, 179 տեսակ, որոնք հանդիպում են բոլոր բուսական համակեցություններում (կիսաանապատներից մինչև ալպիական գոտիներ)։
Արտաքին հղումներ
- Brassicaceae ընտանիքը - Իսրայելի ծաղիկները (անգլերեն)
- Brassicaceae ընտանիքը www.botany.hawaii.edu կայքում (անգլերեն)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|