«Կանեփ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

16:33, 15 Նոյեմբերի 2014-ի տարբերակ

՞

Կանեփ

Գիտական դասակարգում

Թագավորություն	Բույսեր
Բաժին	Ծածկասերմեր
Դաս	Երկշաքիլավորներ
Կարգ	Վարդածաղկավորներ
Ընտանիք	Կանեփազգիներ
Ցեղ	Կանեփ

Լատիներեն անվանում

Cannabis

L.

Միակ պոլիմորֆ տեսակը

Cannabis sativa L. — Ցանովի կանեփ, 1753

Դասակարգումը
Վիքիցեղերում

Պատկերներ
Վիքիպահեստում

Կանեփ (լատին․՝ Cannabis), կանեփազգիների ընտանիքին Коноплёвые (Cannabaceae)^[1] պատկանող միամյա խոտաբույս։ Ընդգրկում է մեկ պոլիմորֆ տեսակ՝ Cannabis sativa L. (ցանովի կանեփ)}^[2], ավելի ուշ առանձնացրեցին նաև հետևյալ տեսակները.

Cannabis indica Lam.
Cannabis sativa subsp. indica
Cannabis sativa subsp. sativa
Cannabis ruderalis Janisch.

Կենսաբանական նկարագիր

Ցողուն

Ցողունի բարձրությունը 0,5-4 մ է, հաստությունը՝ 8-30 մմ։ Արական բույսերի վեգետացիան ավելի կարճ է, ցողունները՝ նուրբ, դրանցից ստացվում է վւափուկ և ամուր, իսկ իգականից՝ կոպիտ, ամուր, ջրում չփտող թել։ Արական բույսերի թելը կազմում է չոր ցողունի 20-25%, իգականինը՝ 12-20%։ Թելից պատրաստում են ճոպան, պարան, լարան, ուռկան, պարուսին, բրեզենտ են։

Պտուղ

Կանեփի պտուղները պարունակում են 30-35% յուղ, որն օգտագործվում է սննդի մեջ և տեխնիկական (օլիֆ, ներկեր) նպատակներով։ Քուսպն արժեքավոր կեր է, պարունակում է 22-25% սպիտակուցներ, 5-8% ճարպեր։ Նախկին Խորհրդային Միությունում թելի բերքը առաջավոր տնտեսություններում 11-12 ց/հա էր, սերմի բերքը՝ 4-6 ց/հա։ Պտուղը երկփեղկանի ընկուզիկ է։

Արմատ

Արմատն առանցքային է, ցողունի բարձրությունը՝ 0,5-4 մ։

Տերև

Տերևները մատնաձև են՝ թաթաձև հատվածավոր։

Ծաղիկ

Արական ծաղիկները ողկուզանման-հուրանանման ծաղկաբույլերով են, իգականները հասկանման ճյուղավորված են տերևանութներում։ Ծաղկում է օգոստոսին։

Տեսակներ

Հայտնի է կանեփի 53, ՀՀ-ում՝ 3 տեսակ. մշակովի կամ սովորական, որից ստացվում են թել ու սերմ, հնդկական, որից ստանում են թմրանյութեր (հաշիշ, մարիխուան), և մոլախոտային, որը գարնանացան բույսերի ցանքերի մոլախոտ է։ ՀՀ-ում տարածված է մշակում են ցանովի կանեփը (C. sativa), որը միամյա, երկտուն, խաչաձե փոշոտվող բույս է։ Ստացված են նաե միատուն սորտեր։ Հայտնի են կանեփի 3 ինքնուրույն տեսակներ՝

Սովորական կանեփ (Cannabis Sativa L.)
Հնդկական կանեփ (Cannbis Indica Lam.)
Մոլախոտային կանեփ (Cannabis ruderalis janisch.)

Որպես թմրանյութ

Կանեփը (այլ կերպ՝ մարիխուանա, հայերեն ժարգոնում՝ պլան, քոլ) հիմնականում անօրինական կերպով երբեմն օգտագործվում է որպես թմրամիջոց։ Կանեփի ծաղիկը պարունակում է ՏՀԿ (տետրահիդրականաբիրոլ) կոչվող քիմիական բաղադրիչը։ Այն կարող է կանեփ ծխող կամ նույնիսկ ուտող մարդկանց մոտ առաջացնել «հաճելի» պահեր, որոնք իրենց բնույթով թմրանյութային ազդեցություն են։ Կանեփի նմանատիպ օգտագործումը պետականորեն արգելված են շատ երկրներում։ Կանեփը մշակում են նաև թել ստանալու համար։ Կանեփի թելն աչքի է ընկնում իր ամրությամբ և փտման գործընթացի նկատմամբ դիմացկունությամբ։ Այդ թելը օգտագործվում է պարուսին, բրեզենտ, նավագնացային և ձկնորսական հանդերձանքներ, ճոպան, թոկ, լարան և տարբեր իրեր պատրաստելու համար։

Ծանոթագրություններ

↑ Согласно принятой в настоящее время классификации APG II.
↑ The Plant List: Cannabis

Գրականություն

Ярмлоленко А. В. Род 375. Конопля — Cannabis // Флора СССР. В 30 т. / Гл. ред. и ред. тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1936. — Т. V. — С. 483—484. — 762 + XXVI с. — 5175 экз.
Гельтман Д. Д. Конопля — Cannabis L // Флора Восточной Европы / Отв. ред. и ред. тома Н. Н. Цвелёв. — М.; СПб.: Т-во науч. изд. КМК, 2004. — Т. XI. — С. 43—44. — 536 с. — 1000 экз. — ISBN 5-87317-160-2.
Шипунов А. Б. К вопросу о систематике конопли (Cannabis L.) // Теория и практика судебной экспертизы. — 2010. — № 19. — С. 128—130.

Արտաքին հղումներ

Հակաթմրամոլային քաղաքացիական դաշինք - Կաննաբինոիդներ
П. В. Галенков. «Коноплеводство Средневолжского края: на путь развития» Издание Крайконоплеводсоюза, Самара, 1931 г. (Проект «Старые Газеты»)
Алексей Кондратенко «Золотой век конопли», Орёл, 1998
Олег Види «Конопляная энциклопедия», Ипр, 2010

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[1] Согласно принятой в настоящее время классификации APG II.

[TPL-2] The Plant List: Cannabis

[1]

[2]

@@ Տող 10. / Տող 10. @@
 |familia = [[Կանեփազգիներ]]
 |latin = '''''Cannabis'''''
+| author        = [[L.]]
-|genus = '''''Կանեփ'''''
+|genus = '''Կանեփ'''
+| section name = Միակ պոլիմորֆ տեսակը
+| section text =  <center>{{bt-latarm|Cannabis sativa|Ցանովի կանեփ|aut=[[L.]]}}, 1753</center>
 | wikispecies =Cannabis
 | commons =Category:Cannabis
@@ Տող 16. / Տող 19. @@
 | ncbi =
 | eol =
-| grin =
+| grin = 2034
 | ipni =
 }}
+'''Կանեփ''' ({{lang-lat|''Cannabis''}}), կանեփազգիների ընտանիքին {{bt-armlat|Коноплёвые|''Cannabaceae''}}<ref>Согласно принятой в настоящее время классификации [[APG II]].</ref> պատկանող միամյա խոտաբույս։
-'''Կանեփ''' ({{lang-lat|''Cannabis''}}), կանեփազգիների ընտանիքին ({{lang-lat|Canabinaceae}}) պատկանող միամյա խոտաբույս։ Հայտնի է կանեփի 53, [[ՀՀ]]-ում՝ 3 տեսակ. մշակովի կամ սովորական, որից ստացվում են թել ու սերմ, հնդկական, որից ստանում են թմրանյութեր (հաշիշ, մարիխուան), և մոլախոտային, որը գարնանացան բույսերի ցանքերի մոլախոտ է։ ՀՀ-ում տարածված է մշակում են ցանովի կանեփը (''C. sativa''), որը միամյա, երկտուն, խաչաձե փոշոտվող բույս է։ Ստացված են նաե միատուն սորտեր։
+Ընդգրկում է մեկ պոլիմորֆ տեսակ՝ ''Cannabis sativa L.'' (ցանովի կանեփ)}<ref name="TPL">[[The Plant List]]: [http://www.theplantlist.org/browse/A/Cannabaceae/Cannabis/ ''Cannabis'']</ref>, ավելի ուշ առանձնացրեցին նաև հետևյալ տեսակները.
+* {{bt-latarm|Cannabis indica||aut=[[Lam.]]}}
+* {{bt|Cannabis sativa|subsp=indica}}
+* {{bt|Cannabis sativa|subsp=sativa}}
+* {{bt-latarm|Cannabis ruderalis|aut=[[Janisch.]]|}}
+==Կենսաբանական նկարագիր==
-==Ձևաբանությունը==
+[[Պատկեր:Cannabis sativa Koehler drawing.jpg|մինի|ձախից]]
 ===Ցողուն===
-Ցողունի բարձրությունը 0, 5—4 մ է, հաստությունը՝ 8—30 մմ։ Արական բույսերի վեգետացիան ավելի կարճ է, ցողունները՝ նուրբ, դրանցից ստացվում է վւափուկ և ամուր, իսկ իգականից՝ կոպիտ, ամուր, ջրում չփտող թել։ Արական բույսերի թելը կազմում է չոր ցողունի 20—25%, իգականինը՝ 12—20%։ Թելից պատրաստում են ճոպան, պարան, լարան, [[ուռկան]], պարուսին, բրեզենտ են։
+Ցողունի բարձրությունը 0,5-4 մ է, հաստությունը՝ 8-30 մմ։ Արական բույսերի վեգետացիան ավելի կարճ է, ցողունները՝ նուրբ, դրանցից ստացվում է վւափուկ և ամուր, իսկ իգականից՝ կոպիտ, ամուր, ջրում չփտող թել։ Արական բույսերի թելը կազմում է չոր ցողունի 20-25%, իգականինը՝ 12-20%։ Թելից պատրաստում են ճոպան, պարան, լարան, [[ուռկան]], պարուսին, բրեզենտ են։
 ===Պտուղ===
+[[Պատկեր:Cannabis sativa.jpg|մինի]]
-Կանեփի պտուղները պարունակում են 30— 35% յուղ, որն օգտագործվում է սննդի մեջ և տեխնիկական (օլիֆ, ներկեր) նպատակներով։ Քուսպն արժեքավոր կեր է, պարունակում է 22—25% [[սպիտակուց]]ներ, 5—8% [[ճարպ]]եր։ Նախկին Խորհրդային Միությունում թելի բերքը առաջավոր տնտեսություններում 11—12 ց/հա էր, սերմի բերքը՝ 4—6 ց/հա։ Պտուղը երկփեղկանի ընկուզիկ է։
+Կանեփի պտուղները պարունակում են 30-35% յուղ, որն օգտագործվում է սննդի մեջ և տեխնիկական (օլիֆ, ներկեր) նպատակներով։ Քուսպն արժեքավոր կեր է, պարունակում է 22-25% [[սպիտակուց]]ներ, 5-8% [[ճարպ]]եր։ Նախկին Խորհրդային Միությունում թելի բերքը առաջավոր տնտեսություններում 11-12 ց/հա էր, սերմի բերքը՝ 4-6 ց/հա։ Պտուղը երկփեղկանի ընկուզիկ է։
 ===Արմատ===
-Արմատն առանցքային է, ցողունի բարձրությունը՝ 0, 5–4 մ։
+Արմատն առանցքային է, ցողունի բարձրությունը՝ 0,5-4 մ։
 ===Տերև===
 Տերևները մատնաձև են՝ թաթաձև հատվածավոր։
 ===Ծաղիկ===
-Արական ծաղիկները ողկուզանման-հուրանանման ծաղկաբույլերով են, իգականները հասկանման ճյուղավորված են տերևանութներում։ Ծաղկում է օգոստոսին։
+Արական ծաղիկները ողկուզանման-հուրանանման ծաղկաբույլերով են, իգականները հասկանման ճյուղավորված են տերևանութներում։ Ծաղկում է [[օգոստոս]]ին։
 ==Տեսակներ==
+[[Պատկեր:Cannabis male flowers.JPG|մինի]]
+Հայտնի է կանեփի 53, [[ՀՀ]]-ում՝ 3 տեսակ. մշակովի կամ սովորական, որից ստացվում են թել ու սերմ, հնդկական, որից ստանում են թմրանյութեր (հաշիշ, մարիխուան), և մոլախոտային, որը գարնանացան բույսերի ցանքերի մոլախոտ է։ ՀՀ-ում տարածված է մշակում են ցանովի կանեփը (''C. sativa''), որը միամյա, երկտուն, խաչաձե փոշոտվող բույս է։ Ստացված են նաե միատուն սորտեր։
 Հայտնի են կանեփի 3 ինքնուրույն տեսակներ՝
-* '''Սովորական կանեփ''' (Cannabis Sativa L.)
+* Սովորական կանեփ (''Cannabis Sativa L.'')
-* '''Հնդկական կանեփ''' (Cannbis Indica Lam.)
+* Հնդկական կանեփ (''Cannbis Indica Lam''.)
-* '''Մոլախոտային կանեփ''' (Cannabis ruderalis janisch.)
+* Մոլախոտային կանեփ (''Cannabis ruderalis janisch''.)
 ==Որպես թմրանյութ==
+Կանեփը (այլ կերպ՝ մարիխուանա, հայերեն ժարգոնում՝ պլան, քոլ) հիմնականում անօրինական կերպով երբեմն օգտագործվում է որպես թմրամիջոց։ Կանեփի ծաղիկը պարունակում է ՏՀԿ (տետրահիդրականաբիրոլ) կոչվող քիմիական բաղադրիչը։ Այն կարող է կանեփ ծխող կամ նույնիսկ ուտող մարդկանց մոտ առաջացնել «հաճելի» պահեր, որոնք իրենց բնույթով թմրանյութային ազդեցություն են։ Կանեփի նմանատիպ օգտագործումը պետականորեն արգելված են շատ երկրներում։ Կանեփը մշակում են նաև թել ստանալու համար։ Կանեփի թելն աչքի է ընկնում իր ամրությամբ և փտման գործընթացի նկատմամբ դիմացկունությամբ։ Այդ թելը օգտագործվում է պարուսին, բրեզենտ, նավագնացային և ձկնորսական հանդերձանքներ, ճոպան, թոկ, լարան և տարբեր իրեր պատրաստելու համար։
+== Ծանոթագրություններ ==
-Կանեփը (այլ կերպ՝ '''''մարիխուանա''''', հայերեն ժարգոնում՝ '''''պլան''''', '''''քոլ''''') հիմնականում անօրինական կերպով երբեմն օգտագործվում է որպես թմրամիջոց։ Կանեփի ծաղիկը պարունակում է ՏՀԿ (տետրահիդրականաբիրոլ) կոչվող քիմիական բաղադրիչը։ Այն կարող է կանեփ ծխող կամ նույնիսկ ուտող մարդկանց մոտ առաջացնել «հաճելի» պահեր, որոնք իրենց բնույթով թմրանյութային ազդեցություն են։ Կանեփի նմանատիպ օգտագործումը պետականորեն արգելված են շատ երկրներում։ Կանեփը մշակում են նաև թել ստանալու համար։ Կանեփի թելն աչքի է ընկնում իր ամրությամբ և փտման գործընթացի նկատմամբ դիմացկունությամբ։ Այդ թելը օգտագործվում է պարուսին, բրեզենտ, նավագնացային և ձկնորսական հանդերձանքներ, ճոպան, թոկ, լարան և տարբեր իրեր պատրաստելու համար։
+{{ծանցանկ}}
+== Գրականություն ==
+* Ярмлоленко А. В. Род 375. Конопля — Cannabis // Флора СССР. В 30 т. / Гл. ред. и ред. тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1936. — Т. V. — С. 483—484. — 762 + XXVI с. — 5175 экз.
+* Гельтман Д. Д. Конопля — Cannabis L // Флора Восточной Европы / Отв. ред. и ред. тома Н. Н. Цвелёв. — М.; СПб.: Т-во науч. изд. КМК, 2004. — Т. XI. — С. 43—44. — 536 с. — 1000 экз. — ISBN 5-87317-160-2.
+* {{ռուսերեն հոդված|автор=Шипунов А. Б.|заглавие=К вопросу о систематике конопли (''Cannabis'' L.)|издание=Теория и практика судебной экспертизы|год=2010|номер=19|страницы=128—130|ref=Шипунов}}
 == Արտաքին հղումներ ==
 *[http://www.antidrug.health.am/news/arm/addiction/2358/ Հակաթմրամոլային քաղաքացիական դաշինք] - Կաննաբինոիդներ
+* [http://oldgazette.ru/lib/galenkov/index.html П. В. Галенков. «Коноплеводство Средневолжского края: на путь развития»] Издание Крайконоплеводсоюза, [[Самара]], 1931 г. (Проект «Старые Газеты»)
+* [http://diderix.petergen.com/plz-knpl.htm Алексей Кондратенко «Золотой век конопли», Орёл, 1998]
+* [http://www.weedy.be/2010 Олег Види «Конопляная энциклопедия», Ипр, 2010]
 {{ՀՍՀ}}