«Գլիցերին»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ մանր-մունր, փոխարինվեց: : → ։ (22), ,( → , ( |
|||
Տող 107. | Տող 107. | ||
| NFPA = |
| NFPA = |
||
}} |
}} |
||
'''Գլիցերին''',(1,2,3-տրիօքսիպրոպան, պրոպանտրիոլ-1,2,3), [[եռատոմ սպիրտներ]]ի պարզ |
'''Գլիցերին''', (1,2,3-տրիօքսիպրոպան, պրոպանտրիոլ-1,2,3), [[եռատոմ սպիրտներ]]ի պարզ ներկայացուցիչ։ Իրենից ներկայացնում է մածուցիկ, թափանցիկ հեղուկ։ |
||
== Ֆիզիկական հատկություններ == |
== Ֆիզիկական հատկություններ == |
||
Գլիցերինը անգույն, մածուցիկ, շատ [[հիգրոսկոպիկ հեղուկ]] |
Գլիցերինը անգույն, մածուցիկ, շատ [[հիգրոսկոպիկ հեղուկ]] է։ Ունի քաղցր համ, այստեղից էլ ստացել է իր անվանումը(գլիկոս-քաղցր)։ |
||
== Քիմիական հատկություններ == |
== Քիմիական հատկություններ == |
||
Գլիցերինը ունի տիպիկ բազմատոմ սպիրտներին բնորոշ քիմիական |
Գլիցերինը ունի տիպիկ բազմատոմ սպիրտներին բնորոշ քիմիական հատկություններ։ Գլիցերինի փոխազդեցությունը [[հալոգենաջրածիններ]]ի կամ [[ֆոսֆոր]]ի հալոգենիդների հետ ընթանում է մոնո- և դիհալոգենացմամաբ։ Գլիցերինը փոխազդում է [[կարբոնաթթուներ]]ի և հանքային թթուների հետ։ Օրինակ [[Ազոտական թթու|ազոտական թթ]]վի հետ փոխազդելիս, գլիցերինն առաջացնում է եռնիտրատ-[[նիտրոգլիցերին]](ստացել է Ասկանյո Սոբրերոն, 1847 թվականին), օգտագործվում է մեր ժամանակներում անծուխ [[վառոդ]] ստանալու նպատակով։ Գլիցերինը դեհիդրատացնելիս այն վեր է ածվում թունավոր ակրոլեինի. |
||
* HOCH<sub>2</sub>CH(OH)-CH<sub>2</sub>OH <math>\to</math> H<sub>2</sub>C=CH-CHO + 2 H<sub>2</sub>O |
* HOCH<sub>2</sub>CH(OH)-CH<sub>2</sub>OH <math>\to</math> H<sub>2</sub>C=CH-CHO + 2 H<sub>2</sub>O |
||
Այն օքսիդանում է մինչև գլիցերինային ալդեհիդ CH<sub>2</sub>OHCHOHCHO, [[դիհիդրօքսիացետոն]] CH<sub>2</sub>OHCOCH<sub>2</sub>OH կամ գլիցերինաթթու CH<sub>2</sub> |
Այն օքսիդանում է մինչև գլիցերինային ալդեհիդ CH<sub>2</sub>OHCHOHCHO, [[դիհիդրօքսիացետոն]] CH<sub>2</sub>OHCOCH<sub>2</sub>OH կամ գլիցերինաթթու CH<sub>2</sub>OHCHOHCOOH։ Գլիցերինի և բարձրագույն կարբոնաթթուների [[եթերներ]]ը՝ [[ճարպ]]երը հանդիսանում են շատ կարևոր միացություններ մարդու համար, կարևոր կենսաբանական դեր են խաղում նաև ֆոսֆոլիպիդները։ |
||
== Ստացում == |
== Ստացում == |
||
Գլիցերին առաջին անգամ ստացել է Շելեն [[1779]] թվականին, [[ճարպերի օճառացում|ճարպերի օճառաց]] |
Գլիցերին առաջին անգամ ստացել է Շելեն [[1779]] թվականին, [[ճարպերի օճառացում|ճարպերի օճառաց]]մամբ։ Գլիցերինի հիմնական մասը ստանում են ճարպերի օճառացումից։ Գլիցերինի ստացման սինթետիկ եղանակների հիմնական մասը հիմնված է [[պրոպիլեն]]ի օգտագործման վրա։ 450-500 °C ջերմաստիճաններում պրոպիլենի քլորացումից ստանում են ալիլքլորիդ, HClO-ի հետ միանալիս առաջանում են քլորհիդրիններ, օրինակ՝ CH<sub>2</sub>ClCHOHCH<sub>2</sub>Cl, որը ալկալիով մշակելիս առաջանում է գլիցերին։ Գլիցերին կարելի է ստանալ նաև օսլայի հիդրոլիզի միջոցով, առաջացած [[մոնոսախարիդ]]ների հիդրատացմամբ կամ [[շաքար]]ների սպիրտային խմորումից։ |
||
[[Պատկեր:Glycerol-3DModel.png|200px|մինի|աջից|Գլիցերինի մոլեկուլը]] |
[[Պատկեր:Glycerol-3DModel.png|200px|մինի|աջից|Գլիցերինի մոլեկուլը]] |
||
== Գլիցերինի ածանցյալներ == |
== Գլիցերինի ածանցյալներ == |
||
=== Գլիցերիդներ === |
=== Գլիցերիդներ === |
||
Եռգլիցերիդները հանդիսանում են գլիցերինի |
Եռգլիցերիդները հանդիսանում են գլիցերինի ածանցյալներ։ Եռգլիցերիդները հանդիսանում են կարևոր բաղադրիչ՝ կենդանի օրգանիզմներում [[Նյութափոխանակություն|նյութափոխանակության]] գործընթացներում։ |
||
=== Ճարպեր և յուղեր === |
=== Ճարպեր և յուղեր === |
||
Ճարպերը և [[յուղ]]երը հիդրոֆոբ միացություններ են, ջրում անլուծելի, այնպես ինչպես գլիցերինի մոլեկուլում [[Հիդրօքսիլ խումբ|հիդրօքսիլ խմբ]]երը փոխարինված են [[ճարպաթթու]]ների |
Ճարպերը և [[յուղ]]երը հիդրոֆոբ միացություններ են, ջրում անլուծելի, այնպես ինչպես գլիցերինի մոլեկուլում [[Հիդրօքսիլ խումբ|հիդրօքսիլ խմբ]]երը փոխարինված են [[ճարպաթթու]]ների մնացորդներով։ |
||
== Կիրառություն == |
== Կիրառություն == |
||
Գլիցերինի կիրառության ոլորտները շատ բազմազան |
Գլիցերինի կիրառության ոլորտները շատ բազմազան են։ Օգտագործվում է սննդային հավելանյութերում, լվացող և կոսմետիկ միջոցներում, [[պլաստմասսա]]ների արտադրությունում, ներկանյութերի արտադրությունում, [[էլեկտրատեխնիկա]]յում, ռադիոտեխնիկայում և այլն։ Համարակալված է որպես սննդային հավելում <ref>E422</ref>։ Գլիցերինը օգտագործվում է նաև [[դինամիտ]]ի ստացման համար։ |
||
== Կայքեր == |
== Կայքեր == |
11:27, 28 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ
Գլիցերին | |
---|---|
Ընդհանուր տեղեկություններ | |
Դասական անվանակարգում | Պրոպանտրիոլ-1,2,3 |
Ավանդական անվանում | Գլիցերին |
Քիմիական բանաձև | HOCH2-CH(OH)-CH2OH |
Ռացիոնալ բանաձև | C3H5(OH)3 |
Մոլային զանգված | 1,5E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ |
Խտություն | 1,26 ± 0,01 գ/սմ³[2] գ/սմ³ |
Ջերմային հատկություններ | |
Հալման ջերմաստիճան | 18 °C |
Կազմալուծման ջերմաստիճան | 554 ± 1 ℉[2] |
Եռման ջերմաստիճան | 290 °C |
Այրման ջերմաստիճան | 320 ± 1 ℉[2] և 160 °C |
Գոլորշու ճնշում | 0,003 ± 0,001 mm Hg[2] |
Օպտիկական հատկություններ | |
Բեկման ցուցիչ | 1,4729 |
Դասակարգում | |
CAS համար | 56-81-5 |
PubChem | 753 |
EINECS համար | 200-289-5 |
SMILES | OCC(O)CO |
ЕС | 200-289-5 |
RTECS | MA8050000 |
ChEBI | 733 |
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) |
Գլիցերին, (1,2,3-տրիօքսիպրոպան, պրոպանտրիոլ-1,2,3), եռատոմ սպիրտների պարզ ներկայացուցիչ։ Իրենից ներկայացնում է մածուցիկ, թափանցիկ հեղուկ։
Ֆիզիկական հատկություններ
Գլիցերինը անգույն, մածուցիկ, շատ հիգրոսկոպիկ հեղուկ է։ Ունի քաղցր համ, այստեղից էլ ստացել է իր անվանումը(գլիկոս-քաղցր)։
Քիմիական հատկություններ
Գլիցերինը ունի տիպիկ բազմատոմ սպիրտներին բնորոշ քիմիական հատկություններ։ Գլիցերինի փոխազդեցությունը հալոգենաջրածինների կամ ֆոսֆորի հալոգենիդների հետ ընթանում է մոնո- և դիհալոգենացմամաբ։ Գլիցերինը փոխազդում է կարբոնաթթուների և հանքային թթուների հետ։ Օրինակ ազոտական թթվի հետ փոխազդելիս, գլիցերինն առաջացնում է եռնիտրատ-նիտրոգլիցերին(ստացել է Ասկանյո Սոբրերոն, 1847 թվականին), օգտագործվում է մեր ժամանակներում անծուխ վառոդ ստանալու նպատակով։ Գլիցերինը դեհիդրատացնելիս այն վեր է ածվում թունավոր ակրոլեինի.
- HOCH2CH(OH)-CH2OH H2C=CH-CHO + 2 H2O
Այն օքսիդանում է մինչև գլիցերինային ալդեհիդ CH2OHCHOHCHO, դիհիդրօքսիացետոն CH2OHCOCH2OH կամ գլիցերինաթթու CH2OHCHOHCOOH։ Գլիցերինի և բարձրագույն կարբոնաթթուների եթերները՝ ճարպերը հանդիսանում են շատ կարևոր միացություններ մարդու համար, կարևոր կենսաբանական դեր են խաղում նաև ֆոսֆոլիպիդները։
Ստացում
Գլիցերին առաջին անգամ ստացել է Շելեն 1779 թվականին, ճարպերի օճառացմամբ։ Գլիցերինի հիմնական մասը ստանում են ճարպերի օճառացումից։ Գլիցերինի ստացման սինթետիկ եղանակների հիմնական մասը հիմնված է պրոպիլենի օգտագործման վրա։ 450-500 °C ջերմաստիճաններում պրոպիլենի քլորացումից ստանում են ալիլքլորիդ, HClO-ի հետ միանալիս առաջանում են քլորհիդրիններ, օրինակ՝ CH2ClCHOHCH2Cl, որը ալկալիով մշակելիս առաջանում է գլիցերին։ Գլիցերին կարելի է ստանալ նաև օսլայի հիդրոլիզի միջոցով, առաջացած մոնոսախարիդների հիդրատացմամբ կամ շաքարների սպիրտային խմորումից։
Գլիցերինի ածանցյալներ
Գլիցերիդներ
Եռգլիցերիդները հանդիսանում են գլիցերինի ածանցյալներ։ Եռգլիցերիդները հանդիսանում են կարևոր բաղադրիչ՝ կենդանի օրգանիզմներում նյութափոխանակության գործընթացներում։
Ճարպեր և յուղեր
Ճարպերը և յուղերը հիդրոֆոբ միացություններ են, ջրում անլուծելի, այնպես ինչպես գլիցերինի մոլեկուլում հիդրօքսիլ խմբերը փոխարինված են ճարպաթթուների մնացորդներով։
Կիրառություն
Գլիցերինի կիրառության ոլորտները շատ բազմազան են։ Օգտագործվում է սննդային հավելանյութերում, լվացող և կոսմետիկ միջոցներում, պլաստմասսաների արտադրությունում, ներկանյութերի արտադրությունում, էլեկտրատեխնիկայում, ռադիոտեխնիկայում և այլն։ Համարակալված է որպես սննդային հավելում [3]։ Գլիցերինը օգտագործվում է նաև դինամիտի ստացման համար։
Կայքեր
Ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով.
Անգլերեն լեզվով.
- What is Glycerin?
- Glossary for the Modern Soap Maker
- Glycerol soap
- Absolute alcohol using glycerol
- Computational Chemistry Wiki
- Health.gov dietary guidelines
Ծանոթագրություններ
|