«Ավարայրի ճակատամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ |
{{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ |
||
|Ճակատամարտի անվանում = Ավարայրի ճակատամարտ |
|Ճակատամարտի անվանում = Ավարայրի ճակատամարտ |
||
|Հակամարտություն |
|Հակամարտություն = [[Վարդանանց պատերազմ (449-451)]] |
||
|Պատկեր |
|Պատկեր = [[Պատկեր:Battle of Avarayr.jpg|300px]] |
||
|Վերնագիր |
|Վերնագիր = «Վարդանանք», հեղինակ Գրիգոր Խանջյան։ |
||
|Թվական |
|Թվական = [[մայիսի 26]], [[451]] |
||
|Վայր = {{դրոշավորում|Մարզպանական Հայաստան}} [[Վասպուրական]], [[Արտազ]] գավառ, [[Տղմուտ (գետ)|Տղմուտ]] գետի ափին |
|||
|Վայր = Ավարայրի դաշտավայր, [[Մեծ Հայք]] |
|||
<center>{{Տեղորոշման քարտեզ |
|||
|Արդյունք = [[Սասանյաններ]]ի տակտիկական հաղթանակ: Հայերի ստրատեգիական հաղթանակ: |
|||
| Մեծ Հայք |
|||
|Հակառակորդ1 = [[Սասանյաններ|Սասանյանների կայսրություն]] |
|||
| label= |
|||
|Հակառակորդ2 = [[Մեծ Հայք]] |
|||
| lat=39.338792 |
|||
| ⚫ | |||
| long=45.057092 |
|||
| ⚫ | |||
| mark=Miecze.svg |
|||
| ⚫ | |||
| marksize=25 |
|||
| ⚫ | |||
| position=top |
|||
| ⚫ | |||
| width= 250 |
|||
| ⚫ | |||
| float=centre |
|||
| caption=Ավարայրի ճակատամարտի տեղադրությունը}}</center> |
|||
|Արդյունք = Անորոշ, պարսկական զորքը կրեց մեծ կորուստներ |
|||
|Հակառակորդ1 = [[Պատկեր:Senmurv.svg|25px]] [[Սասանյան Իրան]] |
|||
|Հակառակորդ2 = {{դրոշավորում|Մարզպանական Հայաստան}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
}} |
}} |
||
18:44, 18 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ
 | |
|---|---|
 | |
| Թվական | մայիսի 26, 451[1] |
| Մասն է | Q11944992? |
| Վայր | Ավարայրի դաշտ |
| Հակառակորդներ | |
|
| |
| Հրամանատարներ | |
|
| |
| Կողմերի ուժեր | |
|
| |
| Ռազմական կորուստներ | |
|
| |
Ավարայրի ճակատամարտ (451 թ), տեղի է ունեցել Ավարայր գյուղի մոտ մայիսի 26-ին, ապստամբ հայկական ուժերի և պարսկական բանակի միջև։ Ավարայրի ճակատամարտը Սասանյան Պարսկաստանի դեմ հայ ժողովրդի ազգային–ազատագրական պայքարի բարձրակետն էր։ 451–ի գարնանը պարսկական բանակը Փայտակարանից շարժվելով, սահմանամերձ Հեր–Զարևանդ գավառով մտնում է Մարզպանական Հայաստան։ Պարսկական զորքերի խնդիրն էր՝ ճնշել հայերի ապստամբությունը, գրավել նրանց ռազմաքաղաքական կենտրոն Արտաշատը։ Ապստամբության առաջնորդ Վարդան Մամիկոնյանը հայկական կանոնավոր ուժերը վաղօրոք կենտրոնացրել էր Արտազ գավառի հարավում։ Մայիսի 25-ին հայկական բանակը մոտենում է հակառակորդի ամրացված ճամբարին և կանգ առնում գետի ձախ աձին։ Մայիսի 26-ին շաբաթ առավոտյան Ավարայրի դաշտում հակառակորդներն ընդունում են մարտական դրություն։ Ճակատամարտը սկսում է նետաձգությամբ, նիզականետությամբ և փոխադարձ գրոհով։ Հասնելով գետին՝ պարսիկները կանգ են առնում, իսկ հայերը անցնում այն և ամբողջ ճակատով մարտի բռնվում։ Հայերի ճնշմամբ թշնամու բանակի ձախ թևն ու կենտրոնը նահանջում են։ Վարդան Մամիկոնյանը պահեստազորի մի մասը նետում է կենտրոն՝ այնտեղ ճնշումը ուժեղացնելու համար, մնացած մասով օգնության է շտապում ձախ թևին և ետ շպրտում թշնամուն։ Բայց հակառակորդի պահեստազորը՝ վերադասավորվելով, շրջապատում են իրենց թիկունքը թափանցած հայկական հեծելագնդին։ Անհավասար մարտում հերոսաբար զոհվում է նաև Վարդան Մամիկոնյանը։ Ճակատամարտը շարունակվում է մինչև օրվա վերջը։ Հայկական զորքերը երեկոյան քաշվում են Տղմուտի ձախ ափը և նահանջում երկրի խորքը՝ պայքարը շարունակելու նպատակով։ Ճակատամարտում հայերից սպանվում է 1036, իսկ պարսիկներից՝ ավելի քան 3500 մարդ։ Ավարայրի ճակատամարտը կանխորոշեց հայ ժողովրդի պայքարի ելքը։ Պարսկական արքունիքը ստիպված եղավ Մարզպանական Հայաստանից շուտով ետ կանչել իր զորքերին, հրաժարվել հավատափոխության միջոցով հայերին ձուլելու ծրագրից և ճանաչել նրանց ներքին ինքնավարությունը։
Ավարայրի ճակատամարտը իր գեղարվեստական արտացոլումն է գտել Դերենիկ Դեմիրճյանի «Վարդանանք» պատմավեպում։