«Նիկոլայ Բերդյաև»–ի խմբագրումների տարբերություն
ավելացվեց Կատեգորիա:Ռուս փիլիսոփաներ ՀոթՔաթ գործիքով |
ավելացվեց Կատեգորիա:1874 ծնունդներ ՀոթՔաթ գործիքով |
||
Տող 50. | Տող 50. | ||
[[Կատեգորիա:Անձինք այբբենական կարգով]] |
[[Կատեգորիա:Անձինք այբբենական կարգով]] |
||
[[Կատեգորիա:Ռուս փիլիսոփաներ]] |
[[Կատեգորիա:Ռուս փիլիսոփաներ]] |
||
[[Կատեգորիա:1874 ծնունդներ]] |
07:03, 18 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ
Նիկոլայ Ալեքսանդրի Բերդյաև (Մարտի 6(8),1874, Կիև-Մարտի 23,1948 Կլամար), ռուս փիլիսոփա, սոցիոլոգ, ինքնատիպ քաղաքական մտածող:
Կյանքը
Բերդյաևն անցում է կատարել մարքսիզմից իդեալիզմի, ապա՝ ուղղափաոության: Նա փորձել է համակցել սոցիալիզմի գաղափարը քրիստոնեության բացարձակ ճշմարտության հետ: 1917 թվականի հոկաեմբերյան հեղաշրջման ժամանակ Բերդյաևը գրավում է հակաբոլշևիկյան դիրք և վտարվում Ռուսաստանից: Բերդյաևը քաղաքական փիլիսոփայության կենտրոնական, «հավերժական հարցերն են» անձն ու ազատությունը, մարդն ու պետությունը: Ըստ նրա, ազատությունը, անձի իրավունքները՝ կյանքի հիմնարար արժեքներն են և տրված են ի վերուստ: Այս բացարձակ գաղափարները արտամարդկային և արտապատմական (կրոնական) բնույթ ունեն: Մարդուց վեր է միայն Աստված: Միայն քրիստոնեական արժեքները կարող են երաշխավորել անձի իրական ազատությունը: Բերդյաևի կարծիքով, պետության առաջացումն անհնար է բացատրել ռացիոնալիստական պատճառներով, քանի որ այն իռացիոնալիստական, խորհրդապաշտական հիմք ունի: Այս առումով նա մերժում է Ժան Ժակ Ռուսոյի հասարակական դաշինքի տեսությունը: Ըստ Բերդյաևի, այդ տեսությունում հասարակությունն ու պետությունը զրկված են օրգանական ամբողջականությունից, իսկ մարդը՝ օրգանական անհատականությունից:
Բերդյանի կարծիքը պետության մասին
Պետությունը գործում է մեղսավոր աշխարհում և այդ պատճառով սերտորեն առնչվում է չարիքին: Ինքնին պետությունը՝ սահմանված ի վերուստ, չարիք չէ, բայց կարող է դառնալ չարիք, եթե հերքվի կամ մոռացության տրվի նրա կրոնական հիմքը: «Կեսարի թագավորության» և «Աստվածային թագավորության» տարբերությունների հաղթահարումը տանում է դեպի կամ պետության աստվածացում, բացարձակացում, կամ դրա նույն ականացում հասարակության հետ: Առաջին դեպքում անխուսափելիորեն ծնվում է ոչնչով չսահմանափակված բռնապետություն, երկրորդ դեպքում՝ հասարակության անսահմանափակ իշխանություն անձի նկատմամբ: Բերդյաևի կարծիքով, «պետությունը պետք է լինի ուժեղ, բայց պետք է իմանա իր սահմանները», որոնք հաստատում է քրիստոնեությանը:
Միայն սահմանափակ պետությունը կարող է կարգավորել մարդկանց արտաքին հարաբերությունները, միայն այդպես ընկալված պետությունն է ապահովում անհատի ազատությունն ու անկախությունը: Բանն այն է, որ ըստ Բերդյաևի, քաղաքացիական հասարակությունն անսահմանափակ է իր ոտնձգություններում, «պատրաստ է կլանել մարդուն ամբողջությամբ, մյուս կողմից՝ պետությունը փրկում է մարդուն անձը կլանող կոլեկտիվիզմից»: Այստեղ նշմարվում է մարդու համար փրկարար պետական գործոնի գերակայության գաղափարը:
Բերդյաևի հայեցակարգը հոգևոր կյանքի մասին
Քաղաքական առումով ևս կարևոր նշանակություն ունի Բերդյաևի հայեցակարգը հոգևոր ազատության մասին: «Ազատ էակներին վայել չէ ամեն ինչում միշտ մեղադրել արտաքին ուժերը և նրանց մեղքով իրենց արդարացնել... Մենք կազատագրվենք արտաքին լծից միայն այն դեպքում, երբ կազատագրվենք ներքին ստրկությունից, այսինքն՝ կստանձնենք պատասխանատվություն»: Իսկ մարդու ներքին, հոզևոր ազատությունը էապես կախված է այն բանից, թե ինչպես է ընկալվում պատմությունը, «Ոգով ազատ է նա, ով դադարել է ընկալել պատմությունը իբրև արտաքուստ թելադրված, և սկսել է ընկալել պատմությունը իբրև հոգևոր իրականության ներքին իրողություն, իբրև իր սեփական ազատությունը»:
Բերդյաևի սոցիալ-քաղաքական հայացքները
Բերդյաևի սոցիալ-քաղաքական հայացքները ազատ են ծայրահեղություններից: Այսպես, ռուսական կոմունիզմի հիմնական աղբյուրը համարելով ռուսական ազգային բնավորությունը և չընդունելով կոմունիզմը, նա երբեք ռազմական ընդդիմության մեջ չէր բոլշևիկյան Ռուսաստանին, քննադատելով ամբողջատիրությունը՝ ցանկանում էր ժողովրդավարական կարգերի հաստատում Ռուսաստանում, իսկ ժողովրդին՝ ազատություններ և իրավունքներ:
Պատկերասրահ
Նիկոլայ Ալեքսանդրի Բերդյաևի գերեզմանը Ֆրանսիայի Կլամար գերեզմանատանը
Սուրբ Զատիկի տոնին, 2013 թ.
Հիմնական երկերն են
- «Կրոնական նոր գիտակցությունը և հասարակայնությունը» (1907),
- «Անհավասարության փիլիսոփայությունը» (1923),
- «Ռուսական գաղափարը» (1946):
Աղբյուրներ
- Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 1-12, 1974-1986թթ, Երևան
- Է․ Աղայան «Արդի հայերենի բացատրական բառարան», հատոր 1-2, 1976թ, Երևան
- А․ Б. Барихин "Большой юридический словарь", 2002թ, Москва
- ↑ Большая российская энциклопедия (ռուս.) — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ parish register
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 9.
- ↑ различные авторы Энциклопедический словарь (ռուս.) / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1907.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Бердяев Николай Александрович (ռուս.) / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 8,0 8,1 CONOR.Sl
- ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 9,20 9,21 9,22 9,23 9,24 9,25 9,26 9,27 9,28 9,29 Collinson D. Biographical Dictionary of Twentieth-Century Philosophers — 1996. — ISBN 978-0-415-06043-1