«Միքայել Նալբանդյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

17:57, 11 փետրվարի 2010-ի տարբերակ

Միքայել Նալբանդյանը (1829 թ. նոյեմբերի 14-1866 թ. մարտի 31) հայ գրող և բանաստեղծ է։ Նալբանդյանը գրողն է «Մեր Հայրենիք» ազգային հիմնի։

Կենսագրություն

Միքյաել Նալբանդյանը ծնվել է 1829 թ. նոյեմբերի 14-ին Նոր Նախիջևանում (այժմ՝Ռոստով քաղաքի Պրոլետարական շրջան), արհեստավորի ընթանիքում։ Սովորել է հայրենի քաղաքում՝ Գաբրիել Պատկանյանի դպրոցում։ Հոգևորական հալածանքներից և իշխանությունների հետապնդումից խուսափելով՝ 1853 թ. մեկնում է Պետերբուրգ, որտեղ էլ հանձնում է համալսարանական քննություններ՝ հայոց լեզվի ուսուցչի իրավունք ստանալու համար։ Նալբանդյանը հայոց լեզու է դասավանդել Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում՝ միաժամանակ սովորելով Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Հետագայում Նալբանդյանը երկու անգամ ուղևորություն է կատարում արտասահման։ Լոնդոնում եղած ժամանակ կապեր է հաստատում Գերցենի, Օգարյովի, Սեռնո Սոլովևիչի հետ։ 1862 թ. վերադառնում է արտասահմանից Նոր Նախիջևան և այնուհետև հուլիսի 14-ին ձերբակալվում է ցարական ոստիկանության գործակալների կողմից։ Նալբանդյանը վախճանվել է թոքախտից աքսորավայրում՝ Սարատով նահանգի Կամիշին քաղաքում, 1866 թ. մարտի 31-ին։

Գործեր և ժառանգություն

Միքայել Նալբանդյանին նվիրված
ՀՀ փոստային նամականիշ

Միքաել Նալբանդյանը հեղափոխականի մի տիպար է իր ազգային գործունեության և բանաստեղծության մէջ։ Իր անդրանիկ ուղղությունը և գրական պատրաստությունը ձեռք է բերել Պատկանյանի շնորհիվ։ Երբեք կանոնավոր դպրոց չի հաճախել. սեփական կրթությունը իր անձնական ջանքերի և աշխատության պտուղն է։ Նախիջևանում Խալիպյան աղայի դեմ պաշտպանեց ժողովուրդի իրավունքը։ Խնդիրը չլուծեց՝ փախավ Մոսկվա և նշանակվեց հայոց լեզվի ուսուցիչ։

Մոսկվայում սերտ բարեկամությամբ կապվեց Ստեփանոս Նազարյանցի հետ, որի՝ 1858-ին հրատարակած «Հիյուսիսափայլ»-ի ամենամեծ աջակիցը եղավ։ 1859-ին առողջական պատճառներով մեկնեց Եվրոպայի կարևոր կենտրոնները։ 1860-ին գնաց Կալկաթա, իր ծննդավայրը և ուրիշ կարուտյալ քաղաքների համար մեծահարուստ հնդկահայերից կտակված գումարները փոխադրելու։ Երբ 1862-ին վերադարձավ, ևս մեկ անգամ մեկնեց եվրոպական գլխավոր կենտրոնները, բայց ենթարկվեց ոստիկանական քննության. նրա մոտ գտան ռուս հեղափոխականների նամակներ։ Նալբանդյանը իբրև կասկածելի գործիչ բանտարկվեց երեք տարով։ Բանտից ազատվելուց արդեն շատ վատ էր նրա առողջական վիճակը՝ անբուժելի թոքախտ էր։ Մահացավ 1866թ., մարտի 13-ին։

Նալբանդյանի գործը ամփոփվում է մի քանի բանաստեղծություններով, հրատարակված «Հյուսիսափայլ»-ի սյունյակներում, «կոմս Էմմանուել» և այլ ծածկանուններով, Աղցմիք անունով գրաբար քերթվածներում, ընկերային հարցերի շուրջ հոդվածներում, ինչպես 1862-ին լույս տեսած «Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Շերամաբուծություն» և վիպական փորձերի՝ ինչպես «Մինին խոսք՝ միւսին հարս», «Մեռելահարցուկ» վիպակներում։ Թարգմանել է Էոժէն Սիվ-ի «Թափառական հրեան»: Ունի աշխարհաբար մի թարգմանություն՝ Ղազար Փարպեցու «նամակ առ Վահան Մամիկոնյան», որը կատարել է բանտում։

Նալբանդյանի անունը գլխավորապես կապված է շուրջ տասնյակ հեղափոխական երգերի հետ, որոնց մէջ ցույց է տալիս ազատության սերն ու գաղափարը՝ բուռն ու կրքոտ շեշտով։ Այսպես, «Ազատություն», «Մանկության օրեր», «Մեր Հայրենիք» և այլն։ Իր բանաստեղծություններում ձգտում է հեղափոխությամբ արթնացնել ժողովրդին:

Գրականություն Մ. Նալբանդյանի և նրա ստեղծագործությունների մասին

Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյան, Ե., 1954, 175 էջ:
Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1954, 400 էջ:
Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, 2-րդ հրատարակություն Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1979, 400 էջ:
Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանը և արևմտահայ դեմոկրատիան, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1946, 170 էջ։
Անուշավան Մակարյան, Միքայել Նալբանդյանը իբրև բանաստեղծ, Ե., Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1957, 43 էջ։
Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանի պոեզիան, 1957, 50 էջ։
Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանը գրող, Ե., Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1968, 104 էջ։
Նշան Մուրադյան, Միքայել Նալբանդյան, Ե., ՀԽՍՀ ԳԱ, 1954, 148 էջ։
Նշան Մուրադյան, Նալբանդյան, կյանքը և գործը, Ե., «Գիտելիք», 1980, 40 էջ։
Խորեն Սարգսյան, Նալբանդյանի գրական ստեղծագործությունը, Ե., 1959, 214 էջ:

Արտաքին հղումներ

Միքայել Նալբանդյանի բանաստեղծություններ

[[Պատկեր:|link={{{link}}}|50px|ՀԳր]]

Սա Հայ գրողի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։

@@ Տող 2. / Տող 2. @@
 [[Պատկեր:Nalbandian.jpg|right|thumb||Միքայել Նալբանդյան]]
-'''Միքայել Նալբանդյանը''' ([[1829]] թ. [[նոյեմբերի 14]]-[[1866]] թ. [[մարտի 31]]) [[հայ]] գրող և բանաստեղծ է որ գերազանցել է [[19-րդ դար]]ի [[հայ գրականություն]]ը։ Նալբանդյանը գրողն է «[[Մեր Հայրենիք]]» [[ազգային հիմն]]ի։
+'''Միքայել Նալբանդյանը''' ([[1829]] թ. [[նոյեմբերի 14]]-[[1866]] թ. [[մարտի 31]]) [[հայ]] գրող և բանաստեղծ է։ Նալբանդյանը գրողն է «[[Մեր Հայրենիք]]» [[ազգային հիմն]]ի։
 == Կենսագրություն ==
-Միքաել Նալբանդյանը ծնվել է [[1829]] թ. [[նոյեմբերի 14]]-ին [[Նոր Նախիջևան|Նոր Նախիջևանում]] (այժմ՝[[Ռոստով]] քաղաքի Պրոլետարական շրջան), արհեստավորի ընթանիքում։ Սովորել է հայրենի քաղաքում՝ [[Գաբրիել Պատկանյան|Գաբրիել Պատկանյանի]] դպրոցում։ Հոգևորական հալածանքներից և իշխանությունների հետապնդումից խուսափելով՝ [[1853]] թ. մեկնում է [[Պետերբուրգ]], որտեղ էլ հանձնում է համալսարանական քննություններ՝ հայոց լեզվի ուսուցչի իրավունք ստանալու համար։ Նալբանդյանը հայոց լեզու է դասավանդել [[Մոսկվա|Մոսկվայի]] [[Լազարյան ճեմարան|Լազարյան ճեմարանում]]՝ միաժամանակ սովորելով Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Հետագայում Նալբանդյանը երկու անգամ ուղևորություն է կատարում արտասահման։ [[Լոնդոն|Լոնդոնում]] եղած ժամանակ կապեր է հաստատում [[Գերցեն|Գերցենի]],[[ Օգարյով| Օգարյովի]], [[Սեռնո Սոլովևիչի|Սեռնո Սոլովևիչի]] հետ։ [[1862]] թ. վերադառնում է  արտասահմանից [[Նոր Նախիջևան]] և այնուհետև [[հուլիսի 14]]-ին ձերբակալվում է ցարական ոստիկանության գործակալների կողմից։ Նալբանդյանը վախճանվել է [[թոքախտ]]ից աքսորավայրում՝ [[Սարատով]] նահանգի [[Կամիշին]] քաղաքում, [[1866]] թ. [[մարտի 31]]-ին։
+Միքյաել Նալբանդյանը ծնվել է [[1829]] թ. [[նոյեմբերի 14]]-ին [[Նոր Նախիջևան|Նոր Նախիջևանում]] (այժմ՝[[Ռոստով]] քաղաքի Պրոլետարական շրջան), արհեստավորի ընթանիքում։ Սովորել է հայրենի քաղաքում՝ [[Գաբրիել Պատկանյան|Գաբրիել Պատկանյանի]] դպրոցում։ Հոգևորական հալածանքներից և իշխանությունների հետապնդումից խուսափելով՝ [[1853]] թ. մեկնում է [[Պետերբուրգ]], որտեղ էլ հանձնում է համալսարանական քննություններ՝ հայոց լեզվի ուսուցչի իրավունք ստանալու համար։ Նալբանդյանը հայոց լեզու է դասավանդել [[Մոսկվա|Մոսկվայի]] [[Լազարյան ճեմարան|Լազարյան ճեմարանում]]՝ միաժամանակ սովորելով Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Հետագայում Նալբանդյանը երկու անգամ ուղևորություն է կատարում արտասահման։ [[Լոնդոն|Լոնդոնում]] եղած ժամանակ կապեր է հաստատում [[Գերցեն|Գերցենի]],[[ Օգարյով| Օգարյովի]], [[Սեռնո Սոլովևիչի|Սեռնո Սոլովևիչի]] հետ։ [[1862]] թ. վերադառնում է  արտասահմանից [[Նոր Նախիջևան]] և այնուհետև [[հուլիսի 14]]-ին ձերբակալվում է ցարական ոստիկանության գործակալների կողմից։ Նալբանդյանը վախճանվել է [[թոքախտ]]ից աքսորավայրում՝ [[Սարատով]] նահանգի [[Կամիշին]] քաղաքում, [[1866]] թ. [[մարտի 31]]-ին։
 == Գործեր և ժառանգություն ==