«Շրթնածաղիկներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
ավելացվեց Կատեգորիա:Խուլևղինջազգիներ ՀոթՔաթ գործիքով |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
''' |
'''Շրթնածաղիկներ''', խուլևղինջազգիներ (Labiatae, Lamiaceae), երկշա քիլ բույսերի ընտանիք։ Ընդգրկում է խոտաբույսեր, կիսաթփեր, թփեր, հազվա դեպ՝ լիաններ և ոչ մեծ ծառեր։ Տերևները պարզ են, առանց տերևակիցների, հակադիր կամ օղակաձև դասավորված։ [[Ծաղիկ]]ները երկսեռ են, անկանոն, գլխավորապես [[ծաղկաբույլ]]երով։ Բաժակը [[ձուլաթերթ]] Է, հնգաթև, հնգատամ կամ երկ շուրթ խողովակավոր։ Պսակը երկշուրթ Է, ձուլաթերթ։ Առէջքները չորսն են (2 զույգ), հազվադեպ՝ երկուսը։ Վարսանդը կազմված է երկու [[պտղատերևիկ]]ից։ [[Սերմնարան]]ը վերնադիր է, քառաբուն, յուրաքանչյուր բնում զարգանում է մեկ սերմնաբողբոջ։ Պտուղը հավաքական է, կազմված չորս միասերմ մանր ընկուզիկներից։ Մեծ մասի ցողունը քառանիստ է՝ գեղձային մազիկներով ծածկված։ Փոշոտվում են գլխավորապես միջատների միջոցով։ Շրթնածաղիկի ընտանիքն ընդգրկում է շուրջ 200 ցեղ, 3500 տեսակ (ՍՍՀՄ-ում՝ 69 ցեղ, 1000 տեսակ)՝ տա րածված ամենուրեք, առավելապես միջ երկրածովյան երկրներում, Առաջավոր և Կենտրոնական Ասիայում։ Շրթնածաղիկով շատ հարուստ է Հայկական լեռնաշխարհը։ [[ՀՍՍՀ]]-ում ամենատարածված ցեղերն են՝ անանուխը (Mentha), [[կատվադաղձ]]ը (Nepeto), [[եղեսպակ]]ը (Salvia), [[ուրց]]ը (Thy mus), [[ուրցադաղձ]]ը (Ziziphora), [[խուլեղ]]ին ջը (Lamium), [[թթվիճ]]ը (Betonica), [[վիշապագլուխ]]ը (Dracocephalum), [[սաղավարտուկ]]ը (Scutellaria), [[լերդախոտ]]ը (Teucrium) ևն։ Շ․ օգտագործվում են օծանե լիքի ([[նարդոս]], [[հազրեվարդ]]), տեխ․ յուղերի (պերիլլա ևն) արտադրության, բժշկության (անանուխ, առյուծագի) մեջ։ Համեմունքային Շ․ (ռեհան, ուրց, ուրցա դաղձ, անանուխ ևն) լայն կիրառություն ունեն հայկ․ կերակրատեսակների և ազ գային պանիրների պատրաստման մեջ։ Կան բազմաթիվ մեղրատու տեսակներ։ |
||
[[Կատեգորիա:Խուլևղինջազգիներ]] |
[[Կատեգորիա:Խուլևղինջազգիներ]] |
||
12:46, 30 Օգոստոսի 2014-ի տարբերակ
Շրթնածաղիկներ, խուլևղինջազգիներ (Labiatae, Lamiaceae), երկշա քիլ բույսերի ընտանիք։ Ընդգրկում է խոտաբույսեր, կիսաթփեր, թփեր, հազվա դեպ՝ լիաններ և ոչ մեծ ծառեր։ Տերևները պարզ են, առանց տերևակիցների, հակադիր կամ օղակաձև դասավորված։ Ծաղիկները երկսեռ են, անկանոն, գլխավորապես ծաղկաբույլերով։ Բաժակը ձուլաթերթ Է, հնգաթև, հնգատամ կամ երկ շուրթ խողովակավոր։ Պսակը երկշուրթ Է, ձուլաթերթ։ Առէջքները չորսն են (2 զույգ), հազվադեպ՝ երկուսը։ Վարսանդը կազմված է երկու պտղատերևիկից։ Սերմնարանը վերնադիր է, քառաբուն, յուրաքանչյուր բնում զարգանում է մեկ սերմնաբողբոջ։ Պտուղը հավաքական է, կազմված չորս միասերմ մանր ընկուզիկներից։ Մեծ մասի ցողունը քառանիստ է՝ գեղձային մազիկներով ծածկված։ Փոշոտվում են գլխավորապես միջատների միջոցով։ Շրթնածաղիկի ընտանիքն ընդգրկում է շուրջ 200 ցեղ, 3500 տեսակ (ՍՍՀՄ-ում՝ 69 ցեղ, 1000 տեսակ)՝ տա րածված ամենուրեք, առավելապես միջ երկրածովյան երկրներում, Առաջավոր և Կենտրոնական Ասիայում։ Շրթնածաղիկով շատ հարուստ է Հայկական լեռնաշխարհը։ ՀՍՍՀ-ում ամենատարածված ցեղերն են՝ անանուխը (Mentha), կատվադաղձը (Nepeto), եղեսպակը (Salvia), ուրցը (Thy mus), ուրցադաղձը (Ziziphora), խուլեղին ջը (Lamium), թթվիճը (Betonica), վիշապագլուխը (Dracocephalum), սաղավարտուկը (Scutellaria), լերդախոտը (Teucrium) ևն։ Շ․ օգտագործվում են օծանե լիքի (նարդոս, հազրեվարդ), տեխ․ յուղերի (պերիլլա ևն) արտադրության, բժշկության (անանուխ, առյուծագի) մեջ։ Համեմունքային Շ․ (ռեհան, ուրց, ուրցա դաղձ, անանուխ ևն) լայն կիրառություն ունեն հայկ․ կերակրատեսակների և ազ գային պանիրների պատրաստման մեջ։ Կան բազմաթիվ մեղրատու տեսակներ։