«Պեկին»–ի խմբագրումների տարբերություն

Պեկին
Քաղաք
	Պեկին
	北京, Běijīng
	Ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ վերևից՝ Տյանանմեն, Երկնքի տաճար, Ազգային մեծ թատրոն, Պեկինի ազգային թատրոն
Երկիր	Չինաստան
Ենթարկում	կենտրոնական ենթարկման քաղաք
Ներքին բաժանում	գավառի մակարդակի 18 վարչ. միավոր; վոլոստի մակարդակի 273 վարչ. միավոր
Քաղաքապետ	Վան Ցիշան
Մակերես	16808 կմ²
ԲԾՄ	43 մետր
Պաշտոնական լեզու	չինարեն
Բնակչություն	19 817 968 մարդ (2009)
Խտություն	1182 մարդ/կմ²
Ազգային կազմ	Հաներ - 96%, մանչժուրիա - 2%,; դունգաններ - 2%, մոնղոլներ - 0,3%, հայեր 0,2%
Տեղաբնականուն	պեկինցի
Ժամային գոտի	UTC+8
Հեռախոսային կոդ	10
Փոստային դասիչ	100000 — 102600
Ավտոմոբիլային կոդ	京A, C, E, F, H; 京B (տաքսի); 京G (ոչ-քաղքային գոտի); 京O (պոլիցիան և իշխանությունը)
ISO 3166-2	CN-11
Պաշտոնական կայք	beijing.gov.cn
	Պեկին (Չինաստան)
	Պեկին (Չինաստան)
	Պեկին Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

08:21, 20 Օգոստոսի 2014-ի տարբերակ

Պեկին, Չինաստանի մայրաքաղաքն է։ Աշխարհի խոշորագույն և ամենախիտ բնակեցված քաղաքներից մեկը՝ 2010 թ. տվյալներով Պեկինի բնակչությունը 19,612,368 մարդ է։ Պեկինը բնակչության թվով Չինաստանի երկրորդ քաղաքն է Շանհայից հետո։ Աշխարհում քիչ թվով քաղաքներ են եղել մշակութային և քաղաքական կենտրոն դարերով։ Դրանցից մեկը Պեկինն է։ Պեկինը հայտնի է իր բազմաթիվ շքեղ պալատներով, թանգարաններով, հսկայական քարե պատերով ու դարպասներով։ Այդ շքեղ կոթողները և համալսարանները Պեկինը դարձրել են Չինաստանի մշակութային և կրթական կենտրոն։

Ծագումնաբանություն և անուններ

Պեկին, չինական նշանների ստուգաբանությամբ՝ 北 հյուսիս և 京 մայրաքաղաք, տառացիորեն նշանակում է "Հյուսիսային մայրաքաղաք"։ Վերջին 3,000 տարիների ընթացքումքաղաքը բազմաթիվ անգամ փոխել է իր անունը։ Միայն 1949 թ., երբ Չինաստանի կոմունիստական կուսակցությունը քաղաքը դարձրեց Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության մայրաքաղաք, քաղաքին վերադարձվեց իր նախկին Պեկին անունը։

Անվանման ծագում

Մեր թվարկությունից առաջ 1027 թվականին Պեկինը հիշատակվել է Ցզի անունով: 608 թվականին Յան կայսեր հրամանով Հուանհե գետի ջրերն այստեղ են հասցվել ջրանցքով, որը մինչև օրս գործում է և նավարկելի է: 936 թվականին քաղաքն անվանվել է Սիցզին, 937 թվականից՝ Նանցզին, 12-րդ դարի կեսից՝ Չժունդու կամ Դասին: 1215 թվականին քաղաքը նվաճել են մոնղոլները, 13–14-րդ դարերում Դադու կամ մոնղոլական Հանբալըկ անվամբ եղել է մոնղոլական Յուան կայսրության մայրաքաղաքը: 1368 թվականից՝ մոնղոլական լծից Չինաստանի ազատագրումից հետո, կոչվել է Բեյպին (խաղաղ հյուսիս): 1421 թվականին, դառնալով չինական Մին կայսրության մայրաքաղաքը, անվանվել է Բեյցզին (այստեղից էլ՝ Պեկին անվանումը): 1644 թվականին Պեկինը գրավել են ապստամբած գյուղացիները, ապա՝ մանջուրները, որոնք Չինաստանում հիմնել են Ցին թագավորական հարստությունը:

Քույր և գործընկեր քաղաքներ

Պեկինը աշխարհով մեկ ունի բազմաթիվ քույր և եղբայրացած քաղաքներ, դրանցից շատերը մայրաքաղաքներ են իրենց երկրներում։

Չինական Հանրապետության հռչակում

1912 թվականին՝ Սինհայի բուրժուական հեղափոխության ժամանակ, Պեկինը հռչակվել է Չինական Հանրապետության մայրաքաղաք: 1937 թվականին քաղաքը զավթել են ճապոնացիները: Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միության օգնությամբ 1945 թվականին Կվանտունյան բանակն այնտեղից դուրս մղելուց հետո 3,5 տարի եղել է Գոմինդանի (Ազգային ժողովրդական կուսակցություն) իշխանության տակ: 1949 թվականի հունվարի 31-ին Չինաստանի բանակն ազատագրել է քաղաքը և հռչակել Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը (ՉԺՀ)՝ Պեկին մայրաքաղաքով:

Տրանսպորտ

Պեկինը Չինաստանի 3-րդ խոշոր քաղաքն է՝ Չունցինից ու Շանհայից հետո, մոլորակի ամենաարագ աճող քաղաքային ագլոմերացիան, Չինաստանի ամենախոշոր տրանսպորտային հանգույցը, որտեղ խաչաձևվում են բազմաթիվ երկաթուղիներ և ավտոմայրուղիներ, ավելի քան 100 օդային ուղիներ: Պեկինում է Շոուդու միջազգային օդանավակայանը, գործում է մետրոպոլիտեն (1970 թվականից): Քաղաքը նախանավահանգիստ է Դեղին ծովի Բոհայվան ծոցում (ծովից հեռու է 180 կմ) և Պեկինի ջրանցքով (25 կմ) կապվում է Յունդինհե գետին:

Կրթություն

Չինաստանի խոշորագույն ուսումնական հաստատություններից մայրաքաղաքում են Պեկինի համալսարանը (1898 թվական), բազմաթիվ բուհեր, գիտահետազոտական ինստիտուտներ, ՉԺՀ գիտությունների, բժշկական և գյուղատնտեսական գիտությունների ակադեմիաները, աստղադիտարանը, բուսաբանական այգին, գործում են Գեղարվեստի պատկերասրահը, Չինաստանի պատմության, Չինական հեղափոխության, Գուգուն (նախկին կայսերական պալատը) և այլ թանգարաններ, գրադարաններ, թատրոններ:

Մշակույթ

Չինական օպերային արվեստը, որի կենտրոնը Պեկինն է, չինական մշակույթի գլխավոր նվաճումներից է. այն երգի, երկխոսության և ժեստերի, շարժումների, մարտական հնարքների ու ակրոբատիկայի բեմական գործողությունների համադրություն է:

Ճարտարապետություն

Պեկինի պատմական մասը կառուցվել է խիստ երկրաչափորեն. կազմված է Ներքին ու Արտաքին քաղաքներից: Հնագույն՝ Ներքին քաղաքը ներառում է Կայսերական քաղաքի համալիրը, որի միջուկը Փակ քաղաքն է՝ Կայսերական պալատի համալիրով (15-րդ դարի 1-ին կես): Կայսերական քաղաքի համալիրում են Տայմյաո (նախնիների հիշատակի) տաճարը (1420 թվական, վերակառուցվել է 1544 թվականին), Երեք ծովերի զբոսայգին և այլ շինություններ: Արտաքին քաղաքի հարավային մասում է «Երկնքի տաճար» համալիրը (1420 –1530 թվականներին, վերակառուցվել է 18–19-րդ դարերում): 1949 թվականին Ժողովրդական հեղափոխության հաղթանակից հետո սկսվել է Պեկինի վերակառուցումը, ընդարձակվել է գլխավոր մայրուղին, կառուցվել են բազմաթիվ բնակելի տներ, հասարակական շենքեր, ստեղծվել են նոր թաղամասեր: Քաղաքական-վարչական կենտրոնը Տյանանմին հրապարակն է, որի արևմտյան և արևելյան մասերում են Ժողովրդական ներկայացուցիչների համաչինական համագումարների, Չինական հեղափոխության և Չինաստանի պատմության թանգարանների շենքերը: ^[2]^[3]

Տոկիո, Ճապոնիա (1979) Բելգրադ, Սերբիա (1980) Նյու Յորք, ԱՄՆ (1980)^[4] Լիմա, Պերու (1983) Վաշինգտոն, ԱՄՆ (1984)^[5] Մադրիդ, Իսպանիա (1985) Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա (1986) Իլ-դը-Ֆրանս, Ֆրանսիա (1987) Քյոլն, Գերմանիա (1988) Ալժիր, Ալժիր (1989) Ամման, Հորդանան (1990) Անկարա, Թուրքիա (1990) Կահիրե, Եգիպտոս (1990) Ջակարտա, Ինդոնեզիա (1992) Ռիգա, Լատվիա^[6] Սան Պաուլո, Բրազիլիա^[7]^[8]	Իսլամաբադ, Պակիստան (1993) Բանգկոկ, Թաիլանդ (1993) Բուենոս Այրես, Արգենտինա (1993) Կիև, Ուկրաինա (1993) Սեուլ, Հարավային Կորեա (1993) Ամստերդամ, Նիդեռլանդներ (1994) բեռլին, Գերմանիա (1994) Բրյուսել, Բելգիա (1994) Հանոյ, Վիետնամ (1994) Մոսկվա, Ռուսաստան (1995) Gauteng (Johannesburg and Pretoria), Հարավային Աֆրիկա (1998) Օտտավա, Կանադա (1999) Կանբերա, Ավստրալիա (2000)^[9] Աթենք, Հունաստան (2005) Բուխարեստ, Ռումինիա (2005) Բուդապեշտ, Հունգարիա (2005)	Հավանա, Կուբա (2005) Մանիլա, Ֆիլիպիններ (2005)^[10] Ադիս Աբեբա, Եթովպիա (2006) Աստանա, Ղազախստան (2006) Հելսինկի, Ֆինլանդիա (2006) Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն (2006) Թել Ավիվ, Իսրայել (2006) Վելինգտոն, Նոր Զելանդիա (2006) Լիսաբոն, Պորտուգալիա (2007) Տիրանա, Ալբանիա (2007)^[11] Դոհա, Կատար (2008) Սանտյագո, Չիլի (2008) Սան Խոսե, Կոստա Րիկա (2009) Կարակաս, Վենեսուելա (2010) Դուբլին, Իռլանդիա (2011) Երևան, Հայաստան (2011) Կոպենհագեն, Դանիա (2012)

Աղբյուրներ

Հայկական Հանրագիտարան

Ծանոթագրություններ

↑ քաղաքային գոտու բնակչություն — մոտ 8 մլն մարդ
↑ «Sister Cities». Beijing Municipal Government. Վերցված է 23 June 2009-ին.
↑ Paris and Rome are "partner cities" due to an exclusive agreement between those two cities. «Le jumelage avec Rome» (French). Municipalité de Paris. Վերցված է 9 July 2008-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «NYC's Sister Cities». Sister City Program of the City of New York. 2006. Վերցված է 1 September 2008-ին.(չաշխատող հղում)
↑ «Protocol and International Affairs». DC Office of the Secretary. Վերցված է 12 July 2008-ին.
↑ «Twin cities of Riga». Riga City Council. Վերցված է 27 July 2009-ին.
↑ Prefeitura.Sp – Descentralized Cooperation(չաշխատող հղում)
↑ «International Relations – São Paulo City Hall – Official Sister Cities». Prefeitura.sp.gov.br. Վերցված է 1 June 2010-ին.
↑ «Canberra's international relationships – Canberra's international relationships». cmd.act.gov.au. Վերցված է 20 October 2009-ին.
↑ «Sister Cities of Manila». 2008–2009 City Government of Manila. Արխիվացված է օրիգինալից 7 June 2008-ին. Վերցված է 2 July 2009-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)
↑ «Twinning Cities: International Relations» (PDF). Municipality of Tirana. tirana.gov.al. Վերցված է 23 June 2009-ին.

Սա Չինաստանի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։

Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link GA

[1] քաղաքային գոտու բնակչություն — մոտ 8 մլն մարդ

[2] «Sister Cities». Beijing Municipal Government. Վերցված է 23 June 2009-ին.

[partner-3] Paris and Rome are "partner cities" due to an exclusive agreement between those two cities. «Le jumelage avec Rome» (French). Municipalité de Paris. Վերցված է 9 July 2008-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[4] «NYC's Sister Cities». Sister City Program of the City of New York. 2006. Վերցված է 1 September 2008-ին.(չաշխատող հղում)

[Washington_DC-5] «Protocol and International Affairs». DC Office of the Secretary. Վերցված է 12 July 2008-ին.

["Riga"-6] «Twin cities of Riga». Riga City Council. Վերցված է 27 July 2009-ին.

[São_Paulo-7] Prefeitura.Sp – Descentralized Cooperation(չաշխատող հղում)

[São_Paulo2-8] «International Relations – São Paulo City Hall – Official Sister Cities». Prefeitura.sp.gov.br. Վերցված է 1 June 2010-ին.

[Canberra-9] «Canberra's international relationships – Canberra's international relationships». cmd.act.gov.au. Վերցված է 20 October 2009-ին.

[Manila.Gov-10] «Sister Cities of Manila». 2008–2009 City Government of Manila. Արխիվացված է օրիգինալից 7 June 2008-ին. Վերցված է 2 July 2009-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)

[International_relations-11] «Twinning Cities: International Relations» (PDF). Municipality of Tirana. tirana.gov.al. Վերցված է 23 June 2009-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ Տող 78. / Տող 78. @@
 '''Պեկին''', [[չինական նշաններ]]ի ստուգաբանությամբ՝ 北 ''հյուսիս'' և 京 ''մայրաքաղաք'', տառացիորեն նշանակում է "Հյուսիսային մայրաքաղաք"։
 Վերջին 3,000 տարիների ընթացքումքաղաքը բազմաթիվ անգամ փոխել է իր անունը։ Միայն 1949 թ., երբ [[Չինաստանի կոմունիստական կուսակցություն]]ը քաղաքը դարձրեց Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության մայրաքաղաք, քաղաքին վերադարձվեց իր նախկին Պեկին անունը։
-== Քույր և գործընկեր քաղաքներ ==
+=== Անվանման ծագում ===
+Մեր թվարկությունից առաջ [[1027]] թվականին Պեկինը հիշատակվել է [[Ցզի]] անունով: [[608]] թվականին Յան կայսեր հրամանով Հուանհե գետի ջրերն այստեղ են հասցվել ջրանցքով, որը մինչև օրս գործում է և նավարկելի է: [[936]] թվականին քաղաքն անվանվել է Սիցզին, [[937]] թվականից՝ Նանցզին, 12-րդ դարի կեսից՝ Չժունդու կամ Դասին: [[1215]] թվականին քաղաքը նվաճել են մոնղոլները, 13–14-րդ դարերում Դադու կամ մոնղոլական Հանբալըկ անվամբ եղել է մոնղոլական Յուան կայսրության մայրաքաղաքը: [[1368]] թվականից՝ մոնղոլական լծից [[Չինաստան]]ի ազատագրումից հետո, կոչվել է [[Բեյպին]] (խաղաղ հյուսիս): [[1421]] թվականին, դառնալով չինական Մին կայսրության մայրաքաղաքը, անվանվել է Բեյցզին (այստեղից էլ՝ Պեկին անվանումը): [[1644]] թվականին Պեկինը գրավել են ապստամբած գյուղացիները, ապա՝ մանջուրները, որոնք Չինաստանում հիմնել են Ցին թագավորական հարստությունը:
+== Քույր և գործընկեր քաղաքներ ==
 Պեկինը աշխարհով մեկ ունի բազմաթիվ քույր և եղբայրացած քաղաքներ, դրանցից շատերը մայրաքաղաքներ են իրենց երկրներում։
+== Չինական Հանրապետության հռչակում ==
+[[1912]] թվականին՝ Սինհայի բուրժուական հեղափոխության ժամանակ, Պեկինը հռչակվել է Չինական Հանրապետության մայրաքաղաք: [[1937]] թվականին քաղաքը զավթել են ճապոնացիները: Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միության օգնությամբ [[1945]] թվականին Կվանտունյան բանակն այնտեղից դուրս մղելուց հետո 3,5 տարի եղել է Գոմինդանի (Ազգային ժողովրդական կուսակցություն) իշխանության տակ: [[1949]] թվականի հունվարի 31-ին Չինաստանի բանակն ազատագրել է քաղաքը և հռչակել Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը (ՉԺՀ)՝ Պեկին մայրաքաղաքով:
+== Տրանսպորտ ==
+Պեկինը Չինաստանի 3-րդ խոշոր քաղաքն է՝ Չունցինից ու [[Շանհայ]]ից հետո, մոլորակի ամենաարագ աճող քաղաքային ագլոմերացիան, Չինաստանի ամենախոշոր տրանսպորտային հանգույցը, որտեղ խաչաձևվում են բազմաթիվ երկաթուղիներ և ավտոմայրուղիներ, ավելի քան 100 օդային ուղիներ: Պեկինում է Շոուդու միջազգային օդանավակայանը, գործում է մետրոպոլիտեն ([[1970]] թվականից): Քաղաքը նախանավահանգիստ է Դեղին ծովի Բոհայվան ծոցում (ծովից հեռու է 180 կմ) և Պեկինի ջրանցքով (25 կմ) կապվում է Յունդինհե գետին:
+== Կրթություն ==
+Չինաստանի խոշորագույն ուսումնական հաստատություններից մայրաքաղաքում են Պեկինի համալսարանը ([[1898]] թվական), բազմաթիվ բուհեր, գիտահետազոտական ինստիտուտներ, ՉԺՀ գիտությունների, բժշկական և գյուղատնտեսական գիտությունների ակադեմիաները, [[աստղադիտարան]]ը, բուսաբանական այգին, գործում են Գեղարվեստի պատկերասրահը, Չինաստանի պատմության, Չինական հեղափոխության, Գուգուն (նախկին կայսերական պալատը) և այլ թանգարաններ, գրադարաններ, թատրոններ:
+== Մշակույթ ==
+Չինական [[օպերա]]յին արվեստը, որի կենտրոնը Պեկինն է, չինական մշակույթի գլխավոր նվաճումներից է. այն [[երգ]]ի, երկխոսության և ժեստերի, շարժումների, մարտական հնարքների ու [[ակրոբատիկա]]յի բեմական գործողությունների համադրություն է:
+== Ճարտարապետություն ==
+Պեկինի պատմական մասը կառուցվել է խիստ երկրաչափորեն. կազմված է Ներքին ու Արտաքին քաղաքներից: Հնագույն՝ Ներքին քաղաքը ներառում է Կայսերական քաղաքի համալիրը, որի միջուկը Փակ քաղաքն է՝ Կայսերական պալատի համալիրով (15-րդ դարի 1-ին կես): Կայսերական քաղաքի համալիրում են Տայմյաո (նախնիների հիշատակի) տաճարը ([[1420]] թվական, վերակառուցվել է [[1544]] թվականին), Երեք ծովերի զբոսայգին և այլ շինություններ: Արտաքին քաղաքի հարավային մասում է «Երկնքի տաճար» համալիրը ([[1420]]–[[1530]] թվականներին, վերակառուցվել է 18–19-րդ դարերում):
+[[1949]] թվականին Ժողովրդական հեղափոխության հաղթանակից հետո սկսվել է Պեկինի վերակառուցումը, ընդարձակվել է գլխավոր մայրուղին, կառուցվել են բազմաթիվ բնակելի տներ, հասարակական շենքեր, ստեղծվել են նոր թաղամասեր:
+Քաղաքական-վարչական կենտրոնը Տյանանմին հրապարակն է, որի արևմտյան և արևելյան մասերում են Ժողովրդական ներկայացուցիչների համաչինական համագումարների, Չինական հեղափոխության և Չինաստանի պատմության թանգարանների շենքերը:
 <ref>
 {{cite web
@@ Տող 191. / Տող 212. @@
 |}
+== Աղբյուրներ ==
+*Հայկական Հանրագիտարան
 == Ծանոթագրություններ ==
 {{Ծանցանկ}}