Ալ-Բուհթուրի

Խնդրում ենք նշել կաղապարի տեղադրման ամսաթիվը 2024-04-19 12:24:24 ֆորմատով Ալ Բուհթուրի (820–897),արաբ նշանավոր պոետ և բանասեր: Ալ Բուհթուրին եղել է Աբու Թամմամի աշակերտը և ժամանակակիցը: Արյունակցական կապեր է ունեցել թայ ցեղի հետ: Ալ Բուհթուրիի մասին գլխավոր աղբյուրը բանասեր և պատմաբան Աբու Բաքր աս-Սուլիի «Տեղեկություններ Ալ Բուհթուրիի մասին» աշխատությունն է: Ինչպես նաև կարևոր աղբյուր է Աբու ալ-Ֆարաջ ալ Իսֆահանիի «Երգերի գիրքը»:

Կենսագրություն

Ալ Բուհթուրին ծնվել և երիտասարդությունն անցկացրել է Սիրիայում՝ բյուզանդական սահմանին մոտ գտնվող Մանբիջ քաղաք-ամրոցում: 20 տարեկանում առաջին անգամ մեկնեց Բաղդադ և կարճ ժամանակում կարողացավ նշանավոր պոետի համբավ ձեռք բերել: Պալատում նրա դիրքերն ամրապնդվեցին հատկապես խալիֆ ալ Մութավաքքիլի օրոք, ում էլ հենց Ալ Բուհթուրին ուղղում էր իր ձոները: Իր ձոներում գովերգում էր դաժան ու անարդար խալիֆին՝ զոհելով իր շիական գաղափարները՝ հանուն պալատական պարձր դիրքի: Նույնիսկ այն ժամանակ, երբ խալիֆը հալածում էր շիաներին: Ալ Բուհթուրիի պոեզիայում իրենց արտացոլումն են գտել նաև մի շարք պատմական դեպքեր. հատկապես հակաաբբասյան ելույթները Դամասկոսում, Հայաստանում և այլուր: Սակայն այս ամենը չխանգարեց Ալ Բուհթուրիին մասնակցել ալ Մութավաքքիլ խալիֆի դեմ կազմակերպած մահափորձին և խալիֆի մահից հետո փախչել Մանբիջ: Հետո նա կրկին վերադառնում է Բաղդադ և դառնում հաջորդ խալիֆների՝ ալ Մունթազիրի (861-862), ալ Մու'տազզի(866-869), ալ Մուհթադիի (869-870), ալ Մութամիդի (870-892) և ալ Մութադիդի (892-902) ձոներգուն: Նա ակտիվորեն մասնակցում էր պալատում կատարվող իրադարձություններին և քաջատեղյակ էր պալատական կյանքին:Նա տիպիկ 9-րդ դարի պալատական ձոներգու էր, ում հետաքրքրում էր միայն իր շահը: Իր ձոները և առանձին բանասերների թողած տեղեկությունները պոետի մասին մեզ թույլ են տալիս պատկերացում կազմել նրա մասին. այն է՝ նա եղել է փառամոլ (ինչի մասին վկայում են իր ինքնագովեստները (ֆախր)), շահամոլ, կարող ենք ասել անգամ անշնորհակալ. նա շատ էր նախանձում իր ուսուցիչ Աբու Թամմամին: Երբ մահացավ Աբու Թամմամը , ալ Բուհթուրին իր ուսուցչին նվիրված ռիսա (էլեգիա) չգրեց: Եվ պատահական չէ, որ նա ուներ շատ թշնամիներ պալատականների և մրցակիցներ՝ պոետների շրջանում:

Ալ Բուհթուրին, Աբու Թամմամի հետ միասին, «Վերադարձ դեպի հնություն» շարժման ներկայացուցիչ էր:

Վերադարձ դեպի հնություն շարժումը

9-րդ դարից սկսվում է կլասիցիզմի և նեոկլասիցիզմի դարաշրջանը։ Արաբ ուսումնասիրողները այն անվանում են «Հակազդեցության շարժում», իսկ հաճախ՝ պարզապես Աբբասյան 2-րդ ժամանակաշրջան։ Այս շրջանի առանձնացման պատճառ է հանդիսացել այն հանգմանքը, որ 9-րդ դարից սկսվել էր արաբական սովորույթների նկատմամբ պաշտամունքի ձևավորումը։ Սակայն սա չէր նշանակում նորի բացառում, որը պոեզիա էին ներմուծել նախորդ պոետները՝ նորացման շարժման ներկայացուցիչները (Աբու Նուվաս, Բաշշար իբն Բուրդ, Աբու-լ-Աթահիա)։ Այս շարժումը ճիշտ հասկանալու համար պետք է նախ հասկանալ քաղաքական և հասարակական իրավիճակը խալիֆայությունում այդ ժամանակաշրջանում. իշխանության գլուխ էին կանգնել Աբբասյանները, և նրանց օրոք տեղի ունեցան մեծ նվաճումներ, ընդլայնվեցին խալիֆայության սահմանները։

Արաբները շփվեցին այլ ժողովուրդների հետ, ծանոթացան նոր մշակույթի ու քաղաքակրթության հետ և չէին կարող չկրել դրանց ազդեցությունը(հիմնականում պարսկական և հունական)։ Այս պայմաններում անմասն չէր կարող մնալ պոեզիան։ Եվ որպեսզի արաբները չմոռանան իրենց ավանդույթները և չկորցնեն իրենց դիմագիծը, առաջ եկավ «Վերադարձ դեպի հնություն» շարժումը։ Անհրաժեշտ էր ստեղծագործել դասական կասիդայի սահմաններում,պահպանել կառուցվածքը։ Սակայն ,շատ հաճախ, այս ուղղության ներկայացուցիչների բանաստեղծությունները ինչ-որ առումով կեղծ էին, քանի որ նրանք չէին կարող ստեղծագործել բեդվինի նման, նրանք չունեին բեդվինի հոգեբանությունը, որովհետև ապրում էին քաղաքներում։ Եվ նրանց նկարագրությունները անապատի,ուղտի,բեդվինուհու և այլնի մասին կեղծ էին։