«Իգական սեռական համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

04:44, 16 Հուլիսի 2014-ի տարբերակ

Պատկեր:Female reproductive system lateral nolabel.png

Կնոջ կոնքի ներքին օրգանները
1 — ֆալոպյան խողովակներ 2 — միզապարկ 3 — ցայլոսկր 4 — G-կետ 5 — ծլիկ 6 — միզանցք 7 — հեշտոց 8 — ձվարան 9 — սիգմայաձև աղի 10 — արգանդ 11 — հեշտոցի հետին կամար 12 — արգանդի վզիկ 13 — ուղիղ աղի 14 — հետանցք

Իգական սեռական համակարգի օրգաններն են ձվարանները,արգանդափողերը,արգանդը,հեշտոցը և ամոթույքը:

Ձվարանները զույգ խառը գեղձեր են, տեղավորված են որովայնի խոռոչում: Նրանցում զարգանում են իգական սեռական բջիջներ՝ ձվաբջիջներ և սինթեզվում սեռական հորմոններ: Վերջիններս ապահովում են իգական օրգանիզմին բնորոշ երկրորդային սեռական հատկանիշները (բարձր ձայն, կաթնագեղձերի մեծացում, մարմնի որոշ մասերում ճարպի կուտակում,մարմնակազմվածքի ձևավորում) և սեռական ֆունկցիաները: Ձվարանը կազմված է կեղևային և միջուկային շերտից: Կեղևային շերտում կան ձվարանային բշտեր՝ պարկուճներ (ֆոլիկուլներ), որոնց մեջ զարգանում են ձվաբջիջներ: Նորածին աղջկա ձվարանում կա 400000 չհասունացած ձվաբջիջ, որոնցից կյանքի ընթացքում հասունանում են 300-500-ը: Մնացածներն ապաճում են: Հասունացած ձվաբջիջը կենդանական աշխարհի ամենամեծ բջիջն է և երևում է անզեն աչքով: Ձվարանի միջուկային շերտը կազմված է շարակցական հյուսվածքից և պարունակում է արյունատար անոթներ, նյարդեր:

Արգանդափողերը (ձվատար փողերը) սկսվում են արգանդից և մոտենում ձվարաններին: Նրանք ճկույթի հաստությամբ խողովակներ են,ձվարանին մոտեցնող ծայրը ձագարաձև է,ծոպավոր,որի մեջ ձվարանից անցնում է հասունացած ձվաբջիջը: Արգանդափողի խոռոչը ծածկված է թարթչավոր էպիթելային հյուսվածքով: Թարթիչների տատանողական շարժումների ու փողերի գալարակծկումների շնորհիվ ձվաբջիջը մղվում է արգանդի խոռոչ:

Արգանդը մկանակազմ տանձաձև օրգան է, որի խոռոչը ծածկված է լորձաթաղանթով: Խոռոչում զարգանում է պտուղը, ապահովվում է նրա սնուցումն ու պաշտպանումը: Արգանդի ստորին նեղ մասը՝ վզիկը, տեղավորված է հեշտոցում: Հեշտոցը մկանաշարակցահյուսվածքային խողովակ է, որն իր ծայրով ընդգրկում է արգանդի վզիկը, իսկ ստորին ծայրով բացվում է ամոթույքային ճեղքի մեջ: Նրա խոռոչը ծածկված է լորձաթաղանթով: Հեշտոցով սպերմատոզոիդները թափանցում են արգանդի խոռոչ, ապա արգանդափողերի մեջ: Հեշտոցը ծննդաբերական ուղու բաղկացուցիչ մասն է:

Կույսերի հեշտոցի ստորին բացվածքը ծածկված է շարակցահյուսվածքային թաղանթով՝ կուսաթաղանթով: Նրա վրա կա փոքր անցք դաշտանային արյունը դուրս գալու համար: Հեշտոցի մուտքի մոտ գտնվում է միզուկի արտաքին բացվածքը: Սեռահասուն օրգանիզմում յուրաքանչյուր ամիս պարբերաբար ձվարաններից մեկում հիպոֆիզի հորմոնի ազդեցությամբ հասունանում է մեկ ձվաբջջով ֆոլիկուլ: Ձվաբջջի հասունացումից հետո ֆոլիկուլի արտաքին շերտը խիստ բարակում է, երկրորդ շաբաթվա վերջում պատռվում, և ձվաբջիջն արտամղվում է ֆոլիկուլից, որը կոչվում է ձվազատում: Այդ պահին արգանդափողի ծոպերը դասավորվում են ձվարանի շուրջը, և արտամղված ձվաբջիջն ընկնում է արգանդափողի մեջ, որտեղ ավարտվում է նրա հասունացումը և կարող է բեղմնավորվել: 7 օրվա ընթացքում այն մղվում է արգանդի մեջ: Պատռված ֆոլիկուկի խոռոչը լցվում է դեղնավուն ճարպանման նյութ պարունակող բջիջներով ու վերածվում դեղին մարմնի,որը ժամանակավոր ներզատական գեղձի դեր է կատարում: Նրա արտազատված հորմոնը կասեցնում է հաջորդ ֆոլիկուլի հասունացումը, արգանդի լորձաթաղանթը նախապատրաստում ընդունելու բեղմնավորված ձվաբջջից զարգացող սաղմին: Արգանդի արյան մազանոթներն արյունալեցվում են սաղմի սնուցումն ապահովելու համար: Եթե ձվաբջիջը չի բեղմնավորվել, ձվազատման 13-14-րդ օրը դեղին մարմինը դադարում է արտազատել հորմոն, արգանդի լորձաթաղանթը պոկվում է և պատռված մազանոթների արյան ու քայքայված ձվաբջջի հետ արտամղվում դեպի հեշտոց և հեռանում օրգանիզմից: Դա տևում է 3-5 օր և կոչվում է դաշտանային շրջան: Դրանից հետո արգանդի լորձաթաղանթը վերականգնվում է: Դաշտանային փուլը կրկնվում է յուրաքանչյուր 28-30-րդ օրը և կապված է ֆոլիկուլի և ձվաբջջի հասունացման հետ:

Տես նաև

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-[[Պատկեր:Female reproductive system lateral nolabel.png|thumb|300px|''Կնոջ կոնքի ներքին օրգանները''<br />
+{{անաղբյուր}}[[Պատկեր:Female reproductive system lateral nolabel.png|thumb|300px|''Կնոջ կոնքի ներքին օրգանները''<br />
- — [[ֆալոպյան խողովակներ]];
+ — [[ֆալոպյան խողովակներ]]
- — [[միզապարկ]];
+ — [[միզապարկ]]
- — [[ցայլոսկր]];
+ — [[ցայլոսկր]]
- — [[G-կետ]];
+ — [[G-կետ]]
- — [[ծլիկ]];
+ — [[ծլիկ]]
- — [[միզանցք]];
+ — [[միզանցք]]
- — '''հեշտոց''';
+ — [[հեշտոց]]
- — [[ձվարան]];
+ — [[ձվարան]]
- — [[սիգմայաձև աղի]];
+ — [[սիգմայաձև աղի]]
- — [[արգանդ]];
+ — [[արգանդ]]
- — հեշտոցի հետին կամար;
+ — [[հեշտոցի հետին կամար]]
- — [[արգանդի վզիկ]];
+ — [[արգանդի վզիկ]]
- — [[ուղիղ աղի]];
+ — [[ուղիղ աղի]]
  — [[հետանցք]]]]
+'''Իգական սեռական համակարգի''' [[օրգան]]ներն են ձվարանները,արգանդափողերը,արգանդը,հեշտոցը և ամոթույքը:
-[[Պատկեր:Vulva vs scrotum.jpg|thumb|Կնոջ և տղամարդու սեռական օրգանները]]
+Ձվարանները զույգ խառը [[գեղձ]]եր են, տեղավորված են որովայնի խոռոչում: Նրանցում զարգանում են իգական սեռական [[բջիջ]]ներ՝ ձվաբջիջներ և սինթեզվում սեռական հորմոններ: Վերջիններս ապահովում են իգական օրգանիզմին բնորոշ երկրորդային սեռական հատկանիշները (բարձր ձայն, կաթնագեղձերի  մեծացում, մարմնի որոշ մասերում [[ճարպ]]ի կուտակում,մարմնակազմվածքի ձևավորում) և սեռական ֆունկցիաները: Ձվարանը կազմված է կեղևային և միջուկային շերտից: Կեղևային շերտում կան ձվարանային բշտեր՝  պարկուճներ  (ֆոլիկուլներ), որոնց մեջ զարգանում են ձվաբջիջներ: Նորածին աղջկա ձվարանում կա 400000 չհասունացած  ձվաբջիջ, որոնցից կյանքի ընթացքում հասունանում են 300-500-ը: Մնացածներն ապաճում են: Հասունացած ձվաբջիջը կենդանական աշխարհի ամենամեծ
-Իգական սեռական համակարգի [[օրգան]]ներն են ձվարանները,արգանդափողերը,արգանդը,հեշտոցը և ամոթույքը:
+բջիջն է և երևում է անզեն աչքով: Ձվարանի միջուկային շերտը կազմված   է [[շարակցական հյուսվածք]]ից և պարունակում է [[արյունատար անոթներ]], նյարդեր:
+Արգանդափողերը (ձվատար փողերը) սկսվում են արգանդից և մոտենում ձվարաններին: Նրանք  ճկույթի  հաստությամբ խողովակներ են,ձվարանին մոտեցնող ծայրը ձագարաձև է,ծոպավոր,որի մեջ ձվարանից անցնում է հասունացած ձվաբջիջը: Արգանդափողի խոռոչը ծածկված է թարթչավոր  էպիթելային [[հյուսվածք]]ով: Թարթիչների   տատանողական շարժումների ու փողերի գալարակծկումների շնորհիվ ձվաբջիջը մղվում է արգանդի խոռոչ:
-Ձվարանները զույգ խառը [[գեղձ]]եր են,տեղավորված են որովայնի խոռոչում:Նրանցում զարգանում     են   իգական սեռական [[բջիջ]]ներ՝ ձվաբջիջներ և սինթեզվում սեռական հորմոններ:Վերջիններս   ապահովում    են    իգական օրգանիզմին բնորոշ երկրորդային սեռական հատկանիշները (բարձր ձայն,կաթնագեղձերի  մեծացում,մարմնի    որոշ մասերում [[ճարպ]]ի կուտակում,մարմնակազմվածքի ձևավորում) և սեռական ֆունկցիաները:Ձվարանը    կազմված    է կեղևային և միջուկային շերտից:Կեղևային շերտում կան ձվարանային բշտեր՝  պարկուճներ    (ֆոլիկուլներ),որոնց մեջ զարգանում են ձվաբջիջներ:Նորածին աղջկա ձվարանում կա 400000  չհասունացած    ձվաբջիջ,որոնցից    կյանքի ընթացքում հասունանում են 300-500-ը:Մնացածներն ապաճում են:Հասունացած ձվաբջիջը կենդանական աշխարհի ամենամեծ
-բջիջն է և երևում է անզեն աչքով:Ձվարանի միջուկային շերտը կազմված   է    [[շարակցական հյուսվածք]]ից    և պարունակում է [[արյունատար անոթներ]],նյարդեր:
+Արգանդը մկանակազմ տանձաձև օրգան է, որի խոռոչը ծածկված է լորձաթաղանթով: Խոռոչում զարգանում է պտուղը, ապահովվում է նրա սնուցումն ու պաշտպանումը: Արգանդի ստորին նեղ մասը՝  վզիկը, տեղավորված է հեշտոցում: Հեշտոցը մկանաշարակցահյուսվածքային խողովակ է, որն իր ծայրով ընդգրկում է արգանդի վզիկը, իսկ ստորին ծայրով բացվում է ամոթույքային ճեղքի մեջ: Նրա խոռոչը ծածկված է լորձաթաղանթով: Հեշտոցով սպերմատոզոիդները թափանցում են արգանդի խոռոչ, ապա արգանդափողերի  մեջ: Հեշտոցը ծննդաբերական ուղու բաղկացուցիչ մասն է:
-Արգանդափողերը (ձվատար փողերը) սկսվում են արգանդից և մոտենում ձվարաններին:Նրանք  ճկույթի   հաստությամբ խողովակներ են,ձվարանին մոտեցնող ծայրը ձագարաձև է,ծոպավոր,որի մեջ ձվարանից անցնում    է    հասունացած ձվաբջիջը:Արգանդափողի խոռոչը ծածկված է թարթչավոր  էպիթելային    [[հյուսվածք]]ով:Թարթիչների   տատանողական շարժումների ու փողերի գալարակծկումների շնորհիվ ձվաբջիջը մղվում է արգանդի խոռոչ:
+Կույսերի հեշտոցի ստորին բացվածքը ծածկված է շարակցահյուսվածքային թաղանթով՝ կուսաթաղանթով: Նրա վրա կա փոքր անցք դաշտանային [[արյուն]]ը դուրս գալու համար: Հեշտոցի մուտքի մոտ գտնվում  է միզուկի արտաքին բացվածքը: Սեռահասուն օրգանիզմում յուրաքանչյուր ամիս պարբերաբար ձվարաններից մեկում հիպոֆիզի հորմոնի ազդեցությամբ հասունանում է մեկ ձվաբջջով ֆոլիկուլ: Ձվաբջջի հասունացումից հետո ֆոլիկուլի արտաքին շերտը խիստ բարակում է, երկրորդ շաբաթվա վերջում պատռվում, և ձվաբջիջն արտամղվում է ֆոլիկուլից, որը կոչվում է ձվազատում: Այդ պահին արգանդափողի ծոպերը դասավորվում են ձվարանի շուրջը, և արտամղված ձվաբջիջն ընկնում է արգանդափողի մեջ, որտեղ ավարտվում է նրա հասունացումը և կարող է բեղմնավորվել: 7 օրվա ընթացքում այն մղվում է արգանդի մեջ: Պատռված ֆոլիկուկի խոռոչը լցվում է դեղնավուն ճարպանման նյութ պարունակող բջիջներով ու վերածվում դեղին մարմնի,որը ժամանակավոր ներզատական [[գեղձ]]ի դեր է կատարում: Նրա արտազատված հորմոնը կասեցնում է հաջորդ ֆոլիկուլի հասունացումը, արգանդի լորձաթաղանթը նախապատրաստում ընդունելու բեղմնավորված ձվաբջջից զարգացող սաղմին: Արգանդի արյան մազանոթներն արյունալեցվում են սաղմի սնուցումն ապահովելու համար: Եթե ձվաբջիջը չի բեղմնավորվել, ձվազատման 13-14-րդ օրը դեղին մարմինը դադարում է արտազատել հորմոն, արգանդի լորձաթաղանթը պոկվում է և պատռված մազանոթների արյան ու քայքայված ձվաբջջի հետ արտամղվում դեպի հեշտոց և հեռանում օրգանիզմից: Դա տևում է 3-5 օր և կոչվում է դաշտանային շրջան: Դրանից հետո արգանդի լորձաթաղանթը վերականգնվում է: Դաշտանային փուլը կրկնվում է յուրաքանչյուր 28-30-րդ օրը և կապված է ֆոլիկուլի և ձվաբջջի հասունացման հետ:
-Արգանդը մկանակազմ տանձաձև օրգան է,որի խոռոչը ծածկված է     լորձաթաղանթով:Խոռոչում     զարգանում    է պտուղը,ապահովվում է նրա սնուցումն ու պաշտպանումը:Արգանդի ստորին    նեղ   մասը՝  վզիկը,տեղավորված   է հեշտոցում:Հեշտոցը մկանաշարակցահյուսվածքային խողովակ է,որն իր ծայրով ընդգրկում է արգանդի    վզիկը,իսկ ստորին ծայրով բացվում է ամոթույքային ճեղքի մեջ:Նրա   խոռոչը    ծածկված    է   լորձաթաղանթով:Հեշտոցով սպերմատոզոիդները թափանցում են արգանդի խոռոչ,ապա արգանդափողերի  մեջ:Հեշտոցը    ծննդաբերական    ուղու բաղկացուցիչ մասն է:
-Կույսերի հեշտոցի ստորին բացվածքը ծածկված է շարակցահյուսվածքային թաղանթով՝ կուսաթաղանթով:Նրա վրա  կա փոքր անցք դաշտանային [[արյուն]]ը դուրս գալու համար:Հեշտոցի մուտքի մոտ գտնվում  է    միզուկի   արտաքին բացվածքը:Սեռահասուն օրգանիզմում յուրաքանչյուր ամիս պարբերաբար ձվարաններից մեկում հիպոֆիզի հորմոնի ազդեցությամբ հասունանում է մեկ ձվաբջջով ֆոլիկուլ:Ձվաբջջի հասունացումից հետո ֆոլիկուլի արտաքին շերտը խիստ բարակում է,երկրորդ շաբաթվա վերջում պատռվում,և ձվաբջիջն արտամղվում է ֆոլիկուլից,որը կոչվում է ձվազատում:Այդ պահին արգանդափողի ծոպերը դասավորվում են ձվարանի շուրջը,և արտամղված ձվաբջիջն ընկնում է արգանդափողի մեջ,որտեղ ավարտվում է նրա հասունացումը և կարող է բեղմնավորվել:7 օրվա ընթացքում այն մղվում է արգանդի մեջ:Պատռված ֆոլիկուկի խոռոչը լցվում է դեղնավուն ճարպանման նյութ պարունակող բջիջներով ու վերածվում դեղին մարմնի,որը ժամանակավոր ներզատական [[գեղձ]]ի դեր է կատարում:Նրա արտազատված հորմոնը կասեցնում է հաջորդ ֆոլիկուլի հասունացումը,արգանդի լորձաթաղանթը նախապատրաստում ընդունելու բեղմնավորված ձվաբջջից զարգացող սաղմին:Արգանդի արյան մազանոթներն արյունալեցվում են սաղմի սնուցումն ապահովելու համար:Եթե ձվաբջիջը չի բեղմնավորվել,ձվազատման 13-14-րդ օրը դեղին մարմինը դադարում է արտազատել հորմոն,արգանդի լորձաթաղանթը պոկվում է և պատռված մազանոթների
-արյան ու քայքայված ձվաբջջի հետ արտամղվում դեպի հեշտոց և հեռանում օրգանիզմից:Դա տևում է 3-5 օր և կոչվում է դաշտանային շրջան:Դրանից հետո արգանդի լորձաթաղանթը վերականգնվում է:Դաշտանային փուլը կրկնվում է յուրաքանչյուր 28-30-րդ օրը և կապված է ֆոլիկուլի և ձվաբջջի հասունացման հետ:
 == Տես նաև ==
 * [[Արական սեռական համակարգ]]
 * [[Սեռական բազմացում]]
@@ Տող 35. / Տող 31. @@
 * [[Անսեռ բազմացում]]
-[[Կատեգորիա:Իգական սեռական համակարգ]]
+[[Կատեգորիա:Կանացի սեռական օրգաններ]]
+[[Կատեգորիա:Բազմացում]]
-[[Կատեգորիա:Սեռական օրգաններ]]