Մաթեմատիկական պապիրուսներ

Մաթեմատիկական պապիրուսներ, Հին Եգիպտոսի մաթեմատիկական գիտության հուշարձաններ, վերաբերում են Միջին թագավորության շրջանին (մոտ 21-րդ դար-մոտ 18-րդ դար մ. թ. ա.): Առավել հայտնի են Ռինդի և Մոսկովյան պապիրուսները:

Ռինդի պապիրուս

Ռինդի պապիրուսը [տիրոջ՝ եգիպտագետ Գ.Ռինդի (Rhind) անունով, գտնվում է Բրիտանական թանգարանում (Լոնդոն)] առաջին անգամ ուսումնասիրել և գերմաներեն հրատարակել է Ա.Այզենլորը 1877 թվականին (այս պապիրուսը հայտնի է նաև Ահմեսի պապիրուս անունով՝ կազմող և գրիչ Ահմեսի անունով): Ռինդի պապիրուսն ընդգրկում է կիրառական բնույթի 84 խնդիրների լուծումներ, որոնք վերաբերում են կոտորակների նկատմամբ գործողություններին, ուղղանկյան, եռանկյան, սեղանի և շրջանի մակերեսների հաշվարկներին (որպես վերջինիս մակերես ընդունվում է տրամագծի 8/9-ին հավասար կողմով քառակուսու մակերեսը), ուղղանկյուն զուգահեռանիստի և գլանի ծավալների հաշվարկներին, պարունակում է նաև համեմատական բաժանման, հացահատիկի և նրանից ստացվող հացի կամ գարեջրի քանակական հարաբերության վերաբերյալ խնդիրներ: 79-րդ խնդրի լուծումը հանգում է երկրաչափական պրոգրեսիայի գումարի հաշվարկի: Սակայն այս բոլոր խնդիրների լուծման համար չի տրվում որեէ ընդհանուր կանոն և չի արվում որևէ տեսական ընդհանրացում:

Մոսկովյան պապիրուս

Մոսկովյան պապիրուսը [գտնվում է Ա.Ս.Պուշկինի անվան կերպարվեստի թանգարանում (Մոսկվա)] ուսումնասիրել են ռուս եգիպտագետներ Բ.Ա.Տուրաևը (1917) և Վ.Վ.Ստրուվեն (1927), ամբողջությամբ հրատարակվել է գերմաներեն (1930): Պարունակում է 25 խնդիր՝ նույն տիպի, ինչ Ռինդի պապիրուսի խընդիրներն են: Առանձնակի հետաքրքրություն են ներկայացնում 10 և 14-րդ խնդիրները:

• 10-րդ խնդրում հաշվվում է կիսագլանի (կամ, հնարավոր է, կիսագնդի) կողմնային մակերևույթը: Սա մաթեմատիկական գրականության մեջ կոր մակերևույթի մակերես հաշվելու առաջին օրինակն է:
• 10-րդ խնդրի լուծումը հիմնված է քառակուսի հիմքով հատած բուրգի ծավալի ճշգրիտ բանաձևի վրա:

Մաթեմատիկական պապիրուսների ուսումնասիրությունը հնարավորություն է ընձեռում պատկերացում կազմելու Հին Եգիպտոսի մաթեմատիկական գիտելիքների մակարդակի մասին: Տես նաև Եգիպտոս Հին, Տեխնիկան և գիտությունը բաժինը:

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։