Մաշկ

Մաշկ (լատին․՝ cutis), ողնաշարավոր օրգանիզմների արտաքին ծածկույթը, որը պաշտպանում է մարմինը արտաքին ազդեցություններից և ունի մի շարք այլ կարևոր ֆունկցիաներ (արտազատական, զգացողական, ներզատական, ջերմակարգավորող և այլն)։ Հանդիսանում է կաթնասունների մոտ ամենամեծ օրգանը։ Հասուն մարդու մաշկը զբաղեցնում է 1,5-2 մ² մակերես։ Բաղկացած է արտաքին (էպիթելային) և ներքին (շարակցահյուսվաշքային) շերտերից, որոնք առանձնացված են իրարից բազալ (հիմային) թաղանթով, և հաճախ առաջացնում են տարբեր հավելումներ (մազեր, եղունգներ, փետուրներ և այլն)։ Արտաքին շերտը ներկայացված է բազմաշերտ էպիթելով, ընդ որում վերգետնյա ողնաշարավորների մոտ արտաքին շերտերի բջիջները ամբողջովին ենթարկվում են եղջերացման և կազմում էպիդերմիսի անընդհատ թարմացվող եղջրային շերտը։ Ներքին շարակցահյուսվածքային շերտը (դերմա) կազմում է կոլլագենային և էլաստիկ թելերի ցանց (ողնաշարավորների, գլխոտանի փափկամարմինների մոտ), որն ապահովում է մաշկի ամրությունը և էլաստիկությունը, ինչպես նաև ոսկրային և այլ թեփուկներ (ձկների մոտ), մաշկային ոսկրացումներ (սողունների մոտ), որոնք պաշտպանիչ պատյանի դեր են կատարում։

Ֆունկցիանները

Մաշկը իրենից ներկայացնում է չափազանց բարդ կառուցվածքով օրգան, որը կատարում է բազմաթիվ և տարատեսակ գործառույթներ։ Դրանք են`

• պատնեշային կամ պաշտպանական
• ջերմականոնավորող
• արտազատական
• զգացողական
• նյութափողանակային
• շնչառական
• ներզատական
• իմունոլոգիական

Մարդու մաշկ

Մաշկի նշանակությունը

Մարդու մարմնի մակերեսը ծածկում է մաշկը և նրա հետ տեղ-տեղ նաև մազերն եղունգները։Արտաքին ծածկույթին է պատկանում նաև բերանի և քթի խոռոչի լորձաթաղանթը,որը պաշտպանական դեր է կատարում։Մաշկի մակերեսը կազմում է 1,5-2մ²։Այն պահպանում է ներքին օրգանները մեխանիկական վնասվածքներից ու ջրի կորստից։Մաշկում են գտնվում բազմաթիվ նյարդայն վերջույթներ‘ ընկալիչներ,որոնք ընկալում են ցավը,ջերմութըան փոփոխությունները,ինչպես նաև առարկաների հետ շփման զգայնությունը։Մաշկը մսնակցում է օրգանիզմի ջերմակարգավորմանը,կանխում նրան գերտաքացումից և գերսառեցումից։Որոշ նըուտերի‘ (աղերի) հավելըալ քանակներ լուծված վիճակում մաշկի միձոցով հեռացվում են մաշկից։Մաշկում է առաձանում D վիտամինը, որը կանխում է ռախիտ հիվանդությունը։Մաշկում կա գունանյութ‘ մելանին, որը պահպանում է օրգանիզմթը արեգակի ուլտրամանուշակագույն գերկարճալիք ճառագայթների վնասակար ազդեցութըունից։մաշկը մասնակցում է գազափոխանակությանը‘ կլանում է թթվածին և հեռացնում ածխաթթու գազ։

Մաշկի կառուցվածքը

Մաշկը կազմված է 3 հիմնական շերտերից ,որոնցից արտաքինը վերնամաշկն է (էպիդերմիս),Ներքինը‘ բուն մաշկնե(դերման),և նրա տակ գտնվում է ենթամաշկային բջջանքը։

Տես նաև

• Մաշկաբանություն

Գրականություն

Большая советская энциклопедия, 1969—1978

Ծանոթագրություններ

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մաշկ կատեգորիայում։