«Խոշոր եղջերավոր կենդանիներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ clean up, փոխարինվեց: օր → օր , - → - (12), % → %, , → , (29), ։ → ։ (23), ՝ → ՝ (12), → (57), ), → ), (4), )։ → )։ (4), ( → ( (13) oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎ... |
չ clean up, փոխարինվեց: → (20), → (25) oգտվելով ԱՎԲ |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Խոշոր եղջերավոր կենդանիներ''', սնամեջ եղջերավորների ընտանիքի երկկճղակավոր, որոճող ընտանի կենդանիներ։ Խոշոր եղջերավոր կենդանիներից են [[ցուլեր]]ի սեռին պատկանող [[գոմեշներ]]ը, [[յակեր]]ը և ընտանի տավարի բոլոր ցեղերը։ |
'''Խոշոր եղջերավոր կենդանիներ''', սնամեջ եղջերավորների ընտանիքի երկկճղակավոր, որոճող ընտանի կենդանիներ։ Խոշոր եղջերավոր կենդանիներից են [[ցուլեր]]ի սեռին պատկանող [[գոմեշներ]]ը, [[յակեր]]ը և ընտանի տավարի բոլոր ցեղերը։ |
||
[[Ընտանի տավար]]ը |
[[Ընտանի տավար]]ը (Bos taurus) առաջացել է վայրի տուրից (Bos primigenius), որը մի քանի հազարամյակներ մ. թ. ա. տարածված էր [[Եվրոպա]]յում, [[Ասիա]]յում և [[Աֆրիկա]]յում։ Դրա վերջին ներկայացուցիչներն անհետացել են XVII դարի սկզբներին։ Տուրն ընտելացվել է մոտ 8 000 տարի առաջ, սկզբում [[Հնդկաստան]]ում, ապա Առաջավոր [[Ասիա]]յում, Միջերկրական ծովի առափնյա շրջաններում և Կենտրոնական Եվրոպայում։ |
||
Ըստ գանգի կազմության առանձնահատկությունների տարբերում են ընտանի տավարի 4 ենթատեսակ․ |
Ըստ գանգի կազմության առանձնահատկությունների տարբերում են ընտանի տավարի 4 ենթատեսակ․ |
||
* հարթավայրային և տափաստանային եվրոպական երկարեղջյուր |
* հարթավայրային և տափաստանային եվրոպական երկարեղջյուր (Bos taurus primigenius) |
||
* լեռնային և անտառային գոտիների եվրոպական կարճեղջյուր |
* լեռնային և անտառային գոտիների եվրոպական կարճեղջյուր (Bos taurus brachvceros) |
||
* կենտրոնական ասիական |
* կենտրոնական ասիական (Bos taurus turano-mongolicus) |
||
* հարավ-ասիական ու հյուսիս-աֆրիկյան սապատավոր՝ զեբու |
* հարավ-ասիական ու հյուսիս-աֆրիկյան սապատավոր՝ զեբու (Bos taurus indicus)։ |
||
Կովերի կյանքի աևողությունը մոտ 20 տարի է |
Կովերի կյանքի աևողությունը մոտ 20 տարի է (երբեմն՝ 35), ցուլերինը՝ 15 - 20։ Կաթնատու կովերի տնտեսական օգտագործումը՝ 12 - 13 տարի (այդ ընթացքում մաշվում են ատամները, նվազում է մթերատվությունը)։ Միս ստանալու համար նպատակահարմար է մորթել 1, 5 - 2 տարեկան բտված կամ գիրացած կենդանիներին։ Վերարտադրության համար տոհմային կենդանիներին կարելի է օգտագործել 5 - 10 տարի։ Հորթերը սեռահասուն են դառնում 7 - 9, ցլիկները՝ 6 - 8 ամսականում։ Երինջներին սերմնավորում են 18 - 22 ամսականում։ Սերվիս-շրջանը (ծնից մինչև ցանկության սկիզբը) մոտ 3 շաբաթ է։ Հղիության տևողությունը 285 օր է։ Կովերը միապտուղ են։ Կենդանի քաշը 200 - 600 կգ է (առավելագույնը՝ 1000 կգ), ցուլերինը՝ 300 - 900 (առավելագույնը՝ 1600 կգ)։ Միջին կաթնատվությունը 3500 - 4000 կգ է, լավագույն տնտեսություններում՝ մինչև 6000 կգ, ռեկորդը՝ 20 000 կգ (հոլանդական տավար)։ Կաթի յուղայնությունը՝ 3, 6 - 4%։ Մսատվությունը բարձր է մասնագիտացված մսատու ցեղերի մոտ։ Ի տարբերություն կաթնատուների դրանք բտվում են կարճ ժամկետում, բարձր է սպանդային ելքը, միսը՝ լավորակ։ |
||
Տավարի հիմնական կերը արոտի կանաչն է, ծղոտը, սիլոսը, արմատապտուղները, արտադրական մնացուկները |
Տավարի հիմնական կերը արոտի կանաչն է, ծղոտը, սիլոսը, արմատապտուղները, արտադրական մնացուկները (քուսպ, շրոտ, ժոմ, բարդա և այլն), համակցված, ինչպես նաև հանքային աղերով, պրոտեինով և վիտամիններով հարստացված կերը։ Խոշոր եղջերավոր կենդանիներին բուծվում են բոլոր երկրներում, 1970 - 1971 թ․-ին աշխարհում կար մոտ 1141 միլիոն գլուխ։ Տարբեր կլիմայական գոտիների համար ստեղծված են բազմաթիվ ցեղեր։ |
||
{{ՀՍՀ}} |
{{ՀՍՀ}} |
||
16:37, 16 Հունիսի 2014-ի տարբերակ
Խոշոր եղջերավոր կենդանիներ, սնամեջ եղջերավորների ընտանիքի երկկճղակավոր, որոճող ընտանի կենդանիներ։ Խոշոր եղջերավոր կենդանիներից են ցուլերի սեռին պատկանող գոմեշները, յակերը և ընտանի տավարի բոլոր ցեղերը։
Ընտանի տավարը (Bos taurus) առաջացել է վայրի տուրից (Bos primigenius), որը մի քանի հազարամյակներ մ. թ. ա. տարածված էր Եվրոպայում, Ասիայում և Աֆրիկայում։ Դրա վերջին ներկայացուցիչներն անհետացել են XVII դարի սկզբներին։ Տուրն ընտելացվել է մոտ 8 000 տարի առաջ, սկզբում Հնդկաստանում, ապա Առաջավոր Ասիայում, Միջերկրական ծովի առափնյա շրջաններում և Կենտրոնական Եվրոպայում։
Ըստ գանգի կազմության առանձնահատկությունների տարբերում են ընտանի տավարի 4 ենթատեսակ․
- հարթավայրային և տափաստանային եվրոպական երկարեղջյուր (Bos taurus primigenius)
- լեռնային և անտառային գոտիների եվրոպական կարճեղջյուր (Bos taurus brachvceros)
- կենտրոնական ասիական (Bos taurus turano-mongolicus)
- հարավ-ասիական ու հյուսիս-աֆրիկյան սապատավոր՝ զեբու (Bos taurus indicus)։
Կովերի կյանքի աևողությունը մոտ 20 տարի է (երբեմն՝ 35), ցուլերինը՝ 15 - 20։ Կաթնատու կովերի տնտեսական օգտագործումը՝ 12 - 13 տարի (այդ ընթացքում մաշվում են ատամները, նվազում է մթերատվությունը)։ Միս ստանալու համար նպատակահարմար է մորթել 1, 5 - 2 տարեկան բտված կամ գիրացած կենդանիներին։ Վերարտադրության համար տոհմային կենդանիներին կարելի է օգտագործել 5 - 10 տարի։ Հորթերը սեռահասուն են դառնում 7 - 9, ցլիկները՝ 6 - 8 ամսականում։ Երինջներին սերմնավորում են 18 - 22 ամսականում։ Սերվիս-շրջանը (ծնից մինչև ցանկության սկիզբը) մոտ 3 շաբաթ է։ Հղիության տևողությունը 285 օր է։ Կովերը միապտուղ են։ Կենդանի քաշը 200 - 600 կգ է (առավելագույնը՝ 1000 կգ), ցուլերինը՝ 300 - 900 (առավելագույնը՝ 1600 կգ)։ Միջին կաթնատվությունը 3500 - 4000 կգ է, լավագույն տնտեսություններում՝ մինչև 6000 կգ, ռեկորդը՝ 20 000 կգ (հոլանդական տավար)։ Կաթի յուղայնությունը՝ 3, 6 - 4%։ Մսատվությունը բարձր է մասնագիտացված մսատու ցեղերի մոտ։ Ի տարբերություն կաթնատուների դրանք բտվում են կարճ ժամկետում, բարձր է սպանդային ելքը, միսը՝ լավորակ։
Տավարի հիմնական կերը արոտի կանաչն է, ծղոտը, սիլոսը, արմատապտուղները, արտադրական մնացուկները (քուսպ, շրոտ, ժոմ, բարդա և այլն), համակցված, ինչպես նաև հանքային աղերով, պրոտեինով և վիտամիններով հարստացված կերը։ Խոշոր եղջերավոր կենդանիներին բուծվում են բոլոր երկրներում, 1970 - 1971 թ․-ին աշխարհում կար մոտ 1141 միլիոն գլուխ։ Տարբեր կլիմայական գոտիների համար ստեղծված են բազմաթիվ ցեղեր։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|