«Ալենուշ Տերյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

آلينوش طريان; Ալենուշ Տերեան
	; ֆիզիկոս, աստղագետ, պրոֆեսոր
Ծնվել է	նոյեմբերի 9, 1920
Ծննդավայր	Թեհրան, Իրան
Մահացել է	մարտի 4, 2011
Մահվան վայր	Թեհրան, Իրան
Գերեզման	Dulab Cemetery
Քաղաքացիություն	Իրան
Մայրենի լեզու	պարսկերեն
Կրթություն	Փարիզի համալսարան և Թեհրանի համալսարան
Գիտական աստիճան	գիտությունների դոկտոր (1956)
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս և աստղագետ
Աշխատանք	Իրանի ֆիզիկայի առաջին կին-պրոֆեսոր,; Իրանի առաջին արևային; աստղադիտարանի և հեռադիտակի հիմնադիր
Աշխատավայր	Թեհրանի համալսարան
Ծնողներ	հայր՝ Արտո Տերյան, մայր՝ Վարթո Տերյան
	Alenush Terian (astronomer) Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

18:45, 23 Մարտի 2014-ի տարբերակ

Ալենուշ Տերյանը (պարս.՝ آلينوش طريان) (ծ. 1920, նոյեմբերի 9, Թեհրան, Իրան – 2011, մարտի 4, Թեհրան, Իրան) Իրանի ֆիզիկայի առաջին կին-պրոֆեսոր, և առաջին արևային աստղադիտակի և աստղադիտարանի հիմնադիրն է Իրանի ասղագիտության պատմության մեջ։

Կենսագրություն

Ալենուշ Տերյանը ծնվել է 1920 թվականին թեհրանահայ ընտանիքում։ Մայրը ուսանել էր Շվեյցարիայում և ֆրանսերենի ուսուցչուհի էր, իսկ հայրը Իրանի Ջուղայի հայերից էր և գրող էր, կյանքի վերջին 20 տարիներին ծառայել է որպես Իրանի «Սեփահ բանկի» տնօրեն։ Ծնողները տիրապետել են հայերենին, պարսկերենին, և ֆրանսերենին։ Հայրը նաև Ֆիրդուսու բանաստեղծություններից հայերեն թարգմանությունների հեղինակ է, որոնք հրատարկվել են իր գրքում »Արիզադի Պոեզիայի Հավաքածո» (պարսկ.՝ ديوان اشعار آريزاد) անվամբ։^[3]

1947 թվականի մայիսին Ալենուշը ավարտում է ուսումը Թեհրանի համալսարանի Գիտության ֆակուլտետում և նույն տարվա սեպտեմբերից աշխատանքի անցնում նույն ֆակուլտետի ֆիզիկայի լաբորատորիայում, իսկ մեկ տարի հետո նշանակվում լաբորատորիայի գործառությունների պետ։

Տերյանը փորձում է համոզել իր դասախոս Մահմուդ Հեսաբիին, որ օգնի իրեն կրթաթոշակ ստանալ՝ Ֆրանսիայում ուսումը շարունակելու համար։ Սակայն կին լինելու պատճառով մերժվում է։ Չնայած դրան, հոր ֆինանսական օգնությամբ մեկնում է Փարիզ և Սորբոնի համալսարանի Մթնոլորտային ֆիզիկայի ֆակուլտետում շարունակում ուսումը։ 1956 թվականին ստանում է ասպիրանտուրայի աստիճան և Սորբոնում նրան դասախոսության պաշտոն է առաջարկվում։ Սակայն Իրանին ծառայելու համար որոշում է վերադառնալ և որպես դասախոս սկսում է թերմոդինամիկա դասավանդել Թեհրանի համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետում։

1959-ին, Արևմտյան Գերմանիայի Ֆեդերալ Հանրապետությունը թոշակ է տրամադրում Թեհրանի համալսարանին, արևային ֆիզիկայի աստղադիտարանում 4 ամիս սովորելու համար և Տերյանն է ընտրվում որպես թոշակի շահառու։ 1961-ի մարտին չորս ամսով մեկնում է Գերմանիա, ապա վերադառնում Իրան, և 1964 թվականի մայիսի 30-ին արժանանում պրոֆեսորի կոչման, և այդպիսով դառնում Իրանի առաջին կին պրոֆեսորը։

1966 թվականի նոյեմբերի 20-ին ընտրվում է Թեհրանի համալսարանի Երկրաֆիզիկայի կոմիտեի անդամ, իսկ երեք տարի հետո նշանակվում Թեհրանի համալսարանի Երկրաֆիզիկայի հիմնարկի արևային ֆիզիկայի հետազոտությունների խմբի նախագահ և աշխատանքի անցնում արևային ֆիզիկայի աստղադիրանում, որի հիմնադրման մեջ ինքը մեծ դեր էր կատարել։^[4]

Տերյանը Իրանում աստղաֆիզիկա դասավանդող առաջին անձն էր։ 1979 թվականին պաշտոնաթողման դիմում է ներկայացրել և պաշտոնաթող եղել։ Նա կտակում բնակարանը նվիրել է Ջուղայի հայերին և այն ուսանողներին, որոնք հարմար բնակատեղի չունեն, կյանքի վերջը անց է կացրել Թեհրանի Թոհիդ ծերանոցում։

Գնահատականներ

Իրանի հեռուստատեսության «Իմաստուններ» ծրագրի կողմից որպես գիտության ոլորտի մնայուն դեմք է ճանաչվել։ 2003 թվականին նրա կյանքի մասին վավերական ֆիլմ է ստեղծվել Իրանի հեռուստատեսության պատվերով, «Դեպի արև» (պարսկ.՝ سوي خورشيد) անվամբ։^[5]

2006 թվականի հուլիսին Իրանի նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադի կողմից գնահատագրի ու շքանշանի է արժանացել։

Աղբյուրներ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 https://iranwire.com/en/features/69285/
↑ https://www.bbc.com/persian/iran/2011/03/110307_l03_terian_dies
↑ «Հարցազրույց Տիկին Ալենուշ Տերյանի հետ (պարսկերեն)». 2010-05-04. Վերցված է 2010-06-29-ին.
↑ «Հարցազրույց Ալենուշ Տերյանի հետ (անգլերեն)». 2007-12-19. Վերցված է 2012-06-02-ին.
↑ «Իրանի աստղագիտության մայրը մոռացության շեմին (պարսկերեն)». 2007-11-10. Վերցված է 2010-06-29-ին.

[_b5f7d07f215b2653-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 https://iranwire.com/en/features/69285/

[_a8306f0988d36843-2] ttps://www.bbc.com/persian/iran/2011/03/110307_l03_terian_dies

[3] «Հարցազրույց Տիկին Ալենուշ Տերյանի հետ (պարսկերեն)». 2010-05-04. Վերցված է 2010-06-29-ին.

[4] «Հարցազրույց Ալենուշ Տերյանի հետ (անգլերեն)». 2007-12-19. Վերցված է 2012-06-02-ին.

[ebtekar-5] «Իրանի աստղագիտության մայրը մոռացության շեմին (պարսկերեն)». 2007-11-10. Վերցված է 2010-06-29-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Տող 14. / Տող 14. @@
 }}
-'''Ալենուշ Տերյանը''' (պարսկերեն՝ ''آلينوش طريان'') (ծ. [[1920]], [[նոյեմբերի 9]], [[Թեհրան]], [[Իրան]] – [[2011]], [[մարտի 4]], [[Թեհրան]], [[Իրան]]) Իրանի [[ֆիզիկա]]յի առաջին կին-պրոֆեսոր, և առաջին [[արևային աստղադիտակ]]ի և [[աստղադիտարան]]ի հիմնադիրն է Իրանի ասղագիտության պատմության մեջ։
+'''Ալենուշ Տերյանը''' ({{lang-fa|آلينوش طريان}}) (ծ. [[1920]], [[նոյեմբերի 9]], [[Թեհրան]], [[Իրան]] – [[2011]], [[մարտի 4]], [[Թեհրան]], [[Իրան]]) Իրանի [[ֆիզիկա]]յի առաջին կին-պրոֆեսոր, և առաջին [[արևային աստղադիտակ]]ի և [[աստղադիտարան]]ի հիմնադիրն է Իրանի ասղագիտության պատմության մեջ։
 ==Կենսագրություն==
-Ալենուշ Տերյանը ծնվել է 1920 թվականին թեհրանահայ ընտանիքում։ Մայրը ուսանել էր [[Շվեյցարիա]]յում և ֆրանսերենի ուսուցչուհի էր, իսկ հայրը Իրանի [[Ջուղա]]յի հայերից էր և գրող էր, կյանքի վերջին 20 տարիներին ծառայել է որպես Իրանի «Սեփահ բանկի» տնօրեն։ Ծնողները տիրապետել են [[հայերեն]]ին, [[պարսկերեն]]ին, և [[ֆրանսերեն]]ին։ Հայրը նաև [[Ֆիրդուսի|Ֆիրդուսու]] բանաստեղծություններից հայերեն թարգմանությունների հեղինակ է, որոնք հրատարկվել են իր գրքում »Արիզադի Պոեզիայի Հավաքածո» (պարսկերեն՝ ''ديوان اشعار آريزاد'') անվամբ։<ref>{{cite web|title=Հարցազրույց Տիկին Ալենուշ Տերյանի հետ (պարսկերեն)|url=http://www.farheekhtegan.ir/content/view/8930/44/|date= 2010-05-04|accessdate= 2010-06-29}}</ref>
+Ալենուշ Տերյանը ծնվել է 1920 թվականին թեհրանահայ ընտանիքում։ Մայրը ուսանել էր [[Շվեյցարիա]]յում և ֆրանսերենի ուսուցչուհի էր, իսկ հայրը Իրանի [[Ջուղա]]յի հայերից էր և գրող էր, կյանքի վերջին 20 տարիներին ծառայել է որպես Իրանի «Սեփահ բանկի» տնօրեն։ Ծնողները տիրապետել են [[հայերեն]]ին, [[պարսկերեն]]ին, և [[ֆրանսերեն]]ին։ Հայրը նաև [[Ֆիրդուսի|Ֆիրդուսու]] բանաստեղծություններից հայերեն թարգմանությունների հեղինակ է, որոնք հրատարկվել են իր գրքում »Արիզադի Պոեզիայի Հավաքածո» ([[պարսկերեն|պարսկ.]]՝ ''ديوان اشعار آريزاد'') անվամբ։<ref>{{cite web|title=Հարցազրույց Տիկին Ալենուշ Տերյանի հետ (պարսկերեն)|url=http://www.farheekhtegan.ir/content/view/8930/44/|date= 2010-05-04|accessdate= 2010-06-29}}</ref>
 թվականի մայիսին Ալենուշը ավարտում է ուսումը [[Թեհրանի համալսարան]]ի Գիտության ֆակուլտետում և նույն տարվա սեպտեմբերից աշխատանքի անցնում նույն ֆակուլտետի ֆիզիկայի լաբորատորիայում, իսկ մեկ տարի հետո նշանակվում լաբորատորիայի գործառությունների պետ։
@@ Տող 30. / Տող 30. @@
 ==Գնահատականներ==
-Իրանի հեռուստատեսության «Իմաստուններ» ծրագրի կողմից որպես գիտության ոլորտի մնայուն դեմք է ճանաչվել։ 2003 թվականին նրա կյանքի մասին վավերական ֆիլմ է ստեղծվել Իրանի հեռուստատեսության պատվերով, «Դեպի արև» (պարսկերեն՝ ''سوي خورشيد'') անվամբ։<ref name=ebtekar>{{cite web|title=Իրանի աստղագիտության մայրը մոռացության շեմին (պարսկերեն)|url=http://www.ebtekarnews.com/ebtekar/news.aspx?nid=23063|date= 2007-11-10|accessdate= 2010-06-29}}</ref>
+Իրանի հեռուստատեսության «Իմաստուններ» ծրագրի կողմից որպես գիտության ոլորտի մնայուն դեմք է ճանաչվել։ 2003 թվականին նրա կյանքի մասին վավերական ֆիլմ է ստեղծվել Իրանի հեռուստատեսության պատվերով, «Դեպի արև» ([[պարսկերեն|պարսկ.]]՝ ''سوي خورشيد'') անվամբ։<ref name=ebtekar>{{cite web|title=Իրանի աստղագիտության մայրը մոռացության շեմին (պարսկերեն)|url=http://www.ebtekarnews.com/ebtekar/news.aspx?nid=23063|date= 2007-11-10|accessdate= 2010-06-29}}</ref>
 թվականի հուլիսին Իրանի նախագահ [[Մահմուդ Ահմադինեժադ]]ի կողմից գնահատագրի ու շքանշանի է արժանացել։