«Մակածություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Bot: Migrating 43 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q484511 (translate me) |
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (16), ` → ՝ (5), → (9) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{անաղբյուր}} |
{{անաղբյուր}} |
||
'''Մակածություն''' (ինդուկցիա, {{lang-la|inductio}}), |
'''Մակածություն''' (ինդուկցիա, {{lang-la|inductio}}), [[տրամաբանություն|տրամաբանության]] մեջ՝ մտահանգման այնպիսի եղանակ է, երբ մասնավոր դատողությունների հիման վրա եզրահանգում է կատարվում ընդհանուրի վերաբերյալ։ Օրինակ, ուսումնասիրելով տվյալ սենյակում գտնվող բոլոր գնդակները, և բացահայտելով, որ նրանցից յուրաքանչյուրը սև է՝ սուբյեկտը կարող է կատարել հետևյալ եզրահանգումը՝ «Տվյալ սենյակի բոլոր գնդակները սև են»։ Մակածությունը՝ ինդուկցիան, այս դեպքում կունենա հետևյալ տեսքը։ |
||
1-ին գնդակը սև |
1-ին գնդակը սև է։ |
||
2-րդ գնդակը սև |
2-րդ գնդակը սև է։ |
||
3-րդ գնդակը սև |
3-րդ գնդակը սև է։ |
||
...... |
...... |
||
10-րդ գնդակը սև |
10-րդ գնդակը սև է։ |
||
15-րդ գնդակը սև |
15-րդ գնդակը սև է։ |
||
...... |
...... |
||
n-րդ գնդակը սև |
n-րդ գնդակը սև է։ |
||
Տվյալ սենյակում բացի ուսումնասիրված գնդակներից ուրիշ գնդակներ |
Տվյալ սենյակում բացի ուսումնասիրված գնդակներից ուրիշ գնդակներ չկան։ |
||
Հետևաբար տվյալ սենյակի բոլոր գնդակները սև |
Հետևաբար տվյալ սենյակի բոլոր գնդակները սև են։ |
||
Այս օրինակում մասնավոր դատողություններն են «1-ին գնդակը սև է» |
Այս օրինակում մասնավոր դատողություններն են «1-ին գնդակը սև է»։ «2-րդ գնդակը սև է»։ «n-րդ գնդակը սև է:» և այլն։ Ընդհանուր դատողությունը մտահանգման եզրակացությունն է՝ «Տվյալ սենյակի բոլոր գնդակները սև են»։ |
||
Վերը ներկայացվածը լրիվ ինդուկցիայի օրինակ |
Վերը ներկայացվածը լրիվ ինդուկցիայի օրինակ է։ Ինդուկցիան, կարող է լինել նաև ոչ-լրիվ։ |
||
{{անավարտ}} |
{{անավարտ}} |
||
09:38, 4 հունվարի 2014-ի տարբերակ
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Մակածություն (ինդուկցիա, լատին․՝ inductio), տրամաբանության մեջ՝ մտահանգման այնպիսի եղանակ է, երբ մասնավոր դատողությունների հիման վրա եզրահանգում է կատարվում ընդհանուրի վերաբերյալ։ Օրինակ, ուսումնասիրելով տվյալ սենյակում գտնվող բոլոր գնդակները, և բացահայտելով, որ նրանցից յուրաքանչյուրը սև է՝ սուբյեկտը կարող է կատարել հետևյալ եզրահանգումը՝ «Տվյալ սենյակի բոլոր գնդակները սև են»։ Մակածությունը՝ ինդուկցիան, այս դեպքում կունենա հետևյալ տեսքը։ 1-ին գնդակը սև է։ 2-րդ գնդակը սև է։ 3-րդ գնդակը սև է։ ...... 10-րդ գնդակը սև է։ 15-րդ գնդակը սև է։ ...... n-րդ գնդակը սև է։ Տվյալ սենյակում բացի ուսումնասիրված գնդակներից ուրիշ գնդակներ չկան։ Հետևաբար տվյալ սենյակի բոլոր գնդակները սև են։
Այս օրինակում մասնավոր դատողություններն են «1-ին գնդակը սև է»։ «2-րդ գնդակը սև է»։ «n-րդ գնդակը սև է:» և այլն։ Ընդհանուր դատողությունը մտահանգման եզրակացությունն է՝ «Տվյալ սենյակի բոլոր գնդակները սև են»։ Վերը ներկայացվածը լրիվ ինդուկցիայի օրինակ է։ Ինդուկցիան, կարող է լինել նաև ոչ-լրիվ։